مصاحبه آیت ا... هاشمی رفسنجانی با شبکه خبری اروپا
آقای رئیس‌جمهور روز 23 اردیبهشت در آستانه افتتاح طرح عظیم راه‌آهن مشهد ـ سرخس ـ تجن، در مصاحبه با نماینده شبکه خبری اروپا (یورو نیوز) شرکت کردند و به سئوالات وی پیرامون مسائل سیاسی و اقتصادی ایران و مناسبات بین‌المللی پاسخ گفتند. متن کامل مصاحبه بدین شرح است :
خبرنگار: جناب آقای رئیس‌جمهور، شما به همراه تعدادی از رؤسای جمهور کشورهای منطقه، به زودی خط آهن جدیدی را افتتاح خواهید کرد که در واقع احیای جاده بزرگ ابریشم است. از نظر جناب‌عالی اهمیت این طرح تا چه اندازه است، با توجه به اینکه بسیاری از مقامات محلی معتقدند که اهمیت این خط آهن مانند اهمیت کانال می‌باشد.
آقای رئیس‌جمهور: ما فکر می‌کنیم که برای ارتباط کشورهای آسیای مرکزی، حتی خود روسیه و قدری دورتر مغولستان و چین و به طور کلی کشورهای آسیایی با اروپا احداث خط آهن مشهد ـ سرخس ـ تجن کار مهمی است. بی‌جهت نیست که به طور طبیعی هم، در گذشته راه‌ابریشم در اینجا شکل گرفته است، البته ترکیه هم باید راه‌آهن خود را در شمال دریاچه وان ایجاد کند تا ما به دریا وابسته نباشیم. در حال حاضر قطارها باید با کشتی از دریاچه وان عبور کنند و من زمانی این راه را تکمیل می‌بینم که راه‌آهن کرمان را به زاهدان وصل کنیم، تا شبه قاره هندوستان هم به این شبکه بپیوندد.
در مجموع احداث این راه گام بسیار مؤثری در جهت صلح، دوستی، آرامش و همکاری و همچنین تسریع در حمل و نقل در منطقه است و کمک فراوانی هم به کشورهایی که فعلا به دریاهای آزاد راه ندارند، خواهد کرد که از طریق جنوب ایران به آسانی می‌توانند به دریای آزاد راه پیدا کنند.
خبرنگار: جناب‌عالی تقریبآ به پایان دوره دوم ریاست جمهوری خود در جمهوری اسلامی ایران می‌رسید. با توجه به اینکه از ابتدای انقلاب اسلامی یکی از نزدیکان حضرت آیت‌الله امام خمینی (ره) بوده‌اید، از نظر جناب‌عالی، اهداف انقلاب پس از 17 سال تا چه حدی پیش رفته و توانسته تحقق پیدا کند و تا کجا امتداد داشته است؟
آقای رئیس‌جمهور: نسبتآ به اهداف انقلاب نزدیک شده‌ایم و لیکن هنوز هم در راه هستیم و امیدواریم که این حرکت ما ادامه یابد تا به تمامی اهداف خود برسیم. ما کشور را از تحت سلطه آمریکا آزاد کردیم، مردم را به صحنه آوردیم، در حالی که در گذشته روی مردم حساب نمی‌شد. اقتصادمان را از وابستگی نجات دادیم و کارهای عمده کشور را بدون اینکه وابستگی به دیگران داشته باشیم، خودمان داریم انجام می‌دهیم. توانستیم فرهنگ اسلامی را که در گذشته دچار بی‌توجهی شده بود، رشد و ارتقاء دهیم. در مسائل جهانی، با تشخیص خودمان و به طور مستقل موضع می‌گیریم و هر جا ظلم ببینیم، ظالم را محکوم می‌کنیم هر کجا کار خوب ببینیم و از هر کسی باشد آن را تأیید می‌کنیم. در مجموع از استثمار کشورمان جلوگیری می‌کنیم.
خبرنگار: جناب آقای رئیس‌جمهور، جناب‌عالی مستحضرید که اتهامی از جانب غرب متوجه شماست که بر اساس آن ایران را به عنوان عامل اصلی عملیات تروریستی علیه اسرائیل معرفی می‌کنند، آقای شیمون‌پرز هم تلویحآ شما را محکوم به این امر کرده است، نظر جناب‌عالی در مورد این اتهام چیست؟
آقای رئیس‌جمهور: تبلیغات ما ضعیف و تبلیغات طرف ما بسیار نیرومند است. آنها می‌توانند اهداف خودشان را به خورد افکار عمومی بدهند و این ظلم تبلیغی است که علیه ما شده است. شما همین هفته قبل، شاهد یک صحنه تروریستی بودید که اسرائیلی‌ها در قانا مرتکب شدند. من مطمئن هستم تا چند ماه آینده این مسئله به فراموشی سپرده می‌شود. شما می‌دانید در حال حاضر تعداد زیادی از مردم لبنان را اسرائیلی‌ها از خانه‌هایشان ربوده و در زندان نگهداشته‌اند، این آدم‌ربایی در دنیا هیچ سر و صدا و انعکاسی نداشته است و عجیب این است که آمریکا هم علی‌رغم این‌گونه مسائل، از اسرائیل دفاع می‌کند. حتی سازمان ملل متحد که نمی‌توانیم بگوییم ذاتآ طرفدار لبنان یا حزب‌الله است، این عمل اسرائیل را محکوم کرده است و آمریکا با گستاخی مقابلش می‌ایستد. هیچ کشوری به اندازه ما قربانی ما تروریسم نبوده است و من خود در بدنم جای گلوله تروریستها را دارم. شما در همین مشهد بروید حرم را ببینید، آنجا بمبی منفجر کردند و دهها نفر را کنار ضریح، به شهادت رساندند. همه این تروریستها شناخته شده هستند، در آمریکا و اروپا دفتر دارند و در پارلمانهای غربی رفت و آمد و با رسانه‌های غربی مصاحبه می‌کنند، ولی شما حتی یک مورد اقدام تروریستی پیدا نمی‌کنید که به طور مستند نشان دهد ما اقدام تروریستی انجام داده و یا حتی از آن حمایت کرده باشیم.
خبرنگار: آقای رئیس‌جمهور نظریه‌ای مطرح است دال بر اینکه، کلیه همسایگان اسرائیل مایل هستند که از انتخابات عمومی که قرار است در اسرائیل صورت گیرد، حمایت کنند، اما برخی قصد دارند از آن جلوگیری کنند و در عین حال برخی نیز مایل هستند حمایت خودشان را از حزب کارگر اسرائیل و آقای شیمون پرز اعلام کنند، موضع ایران در این زمینه چیست؟
آقای رئیس‌جمهور: برای ما هیچ تفاوتی ندارد که کدام حزب در اسرائیل به قدرت برسد، همان‌طور که در آمریکا هم به قدرت رسیدن احزاب مختلف برای ما تفاوت ندارد، در آمریکا هر دو حزبشان برای ما مساوی هستند. ما اسنادی از آمریکایی‌ها و از هر دو حزبشان داریم که می‌توانیم و می‌گذاریم مردم خودشان هرکس را می‌خواهند انتخاب کنند، سیاست‌های آنها در مورد ایران با تغییر احزابشان تغییر چندانی نمی‌کند. ما ضرب‌المثلی در ایران داریم، اگر چه مؤدبانه نیست ولی گویاست. مردم عوام ما می‌گویند: "سگ زرد برادر شغال است."
خبرنگار: واقعیت این است که ما در مورد آمریکار خیلی سئوال می‌پرسیم، گویا ما جذب موضوع رابطه آمریکا با کشور شما شده‌ایم، اما واقعیت این است که آمریکا تحریم‌هایی را علیه ایران و کشورهای دیگری از جمله کوبا و عراق انجام داده است و آقای بیل کیلینتون، رئیس‌جمهور آمریکا قویآ از این موضوع دفاع می‌کند. آیا شما فکر می‌کنید که ممکن است تغییری در موضع آمریکا در مورد کشور شما رخ بدهد؟ آیا فکر می‌کنید تحریم آمریکا تأثیری در ایران داشته است؟
آقای رئیس‌جمهور: برای ما فرق نمی‌کند، تحریم آمریکا هیچ تأثیری در ایران نگذاشته است. همین دیروز قرارداد مهم انتقال نفت قزاقستان از طریق ایران را امضا کردیم. همین برنامه افتتاح خط‌آهن مشهد ـ سرخس ـ تجن، نشان این است که فشارهای آمریکا دیگر مردم دنیا را قانع نمی‌کند. شما در اروپا هم شاهد این هستید که تلقی اتحادیه اروپا از این کارهای آمریکا، در حقیقت تلقی نوعی باجگیری است، ما مایلیم که آمریکا این کارهای غیرمنصفانه را نداشته باشد.
خبرنگار، اگر جناب‌عالی مایل باشید، من سئوالی درباره ارتباط ایران با اتحادیه اروپا بپرسم و البته شما با برخی از کشورهای اتحادیه اروپا رابطه خوبی دارید، اما افکار عمومی در آنجا معتقد است که به راحتی نمی‌توان از ایران حمایت کرد. برای اینکه آنها می‌گویند، به طور مثال شما موضع دستیابی به قدرت هسته‌ای را در پیش می‌گیرید و ممکن است منظور شما از قدرت هسته‌ای، اهداف نظامی باشد، نظر جناب‌عالی در این مورد چیست؟
آقای رئیس‌جمهور: شما می‌دانید که برنامه‌های هسته‌ای ما زیرنظر آژانس بین‌المللی هسته‌ای است و هر وقت و هر کجا که مایل باشند، آنها می‌آیند و بازرسی می‌کنند، حتی سالی چند بار هم می‌آیند و همه کشورها می‌توانند از طریق آنها از وضعیت برنامه‌های هسته‌ای ما مطلع شوند. ما هیچ خیری در سلاح هسته‌ای نمی‌بینیم. الان کشورهایی مثل اوکراین، قزاقستان و دیگران دارند هزینه می‌کند تا آنها را حذف کنند، یا مثلا روسیه، انگلیس و فرانسه و آنهایی که دارند، چه نتیجه‌ای از این سلاح گرفته‌اند؟ من فکر می‌کنم این بهانه‌ای است برای اینکه برنامه‌های سازندگی ما را مانع بشوند. به هر حال دروازه کشور ما باز است و هر کسی می‌خواهد، می‌تواند بیاید و از نزدیک ببیند و تصمیم داریم که تنها استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای داشته باشیم. با هر کشوری که با ما همکاری کند، در این جهت همکاری خواهیم کرد که به تدریج بتوانیم ثابت کنیم که ایران به دنبال دستیابی به سلاحهای کشتار جمعی نیست.
خبرنگار: جناب آقای رئیس‌جمهور، بسیاری از اروپائیان و مردم غرب معتقدند که اسلامگرایان از آنها متنفر هستند و اسلام را به عنوان مانع نزدیکی تمدن مسیحی تا تمدن اسلامی می‌دانند و این علیه خوش‌بینی درباره چشم‌اندازهای خوب آینده خواهد بود. از نظر جناب‌عالی، در چهارچوب چنین تفکری، مفهوم واژه‌هایی همچون همکاری و وحدانیت میان اسلام و مسیحیت چگونه خواهد بود؟
آقای رئیس‌جمهور: ممکن است افرادی باشد که با معارف اسلامی آشنا نباشند و چنین تفکراتی داشته باشند، اما با توجه به اینکه متن اسلام و نظر کارشناسان اسلامی غیر از این است، به نظر من همکاری میان همه ادیان و منجمله مسیحیت و اسلام کاملا مقدور است ما در قرآن آیات صریحی که اهل کتاب را دعوت می‌کند تا بر مشترکات تکیه کنند و هماهنگی داشته باشند. شما در ایران می‌بینید که قانون اساسی ما تصریح دارد که همه ادیان رسمی می‌توانند نماینده‌ای در مجلس شورای اسلامی داشته باشند، ما بر اساس اسلام این کار را کردیم.
خبرنگار: جناب آقای رئیس‌جمهور، به هر حال چنین پدیده‌ای وجود دارد، به ویژه در اروپا تقریبآ هر هفته، نشریات مقالاتی در این باره چاپ می‌کنند. در اسپانیا، فرانسه و ایتالیا، اروپائیان معتقدند هستند آن قدر که به راحتی مسلمانان در آنجا مسجد می‌سازند، شاید مسیحیان به راحتی نتوانند در جهان اسلام به مذهب خود و سنتهای خود بپردازند؟
آقای رئیس‌جمهور: در ایران ما کاملا عکس این را می‌بینیم. اگر شما به تهران، اصفهان، ارومیه و خیلی جاهای دیگر بروید، کلیساهای بسیار خوبی می‌بینید. همه ادیان، مدرسه اختصاصی برای فرزندانشان در ایران دارند. معلمانی با مذهب خودشان در آنجا تدریس می‌کنند و حتی به زبان اصلی خودشان که با دینشان ارتباط دارد. در مجلس شورای اسلامی هم نماینده دارند و نماینده آنها هم مثل نماینده اول تهران رأی می‌دهد و در تصمیم‌گیریها شرکت می‌کند. من فکر می‌کنم، این مقدار امتیازی که در ایران ما به اقلیتهای دینی می‌دهیم، در اروپا به مسلمانها داده نمی‌شود. احوال شخصیه را طبق دین خودشان عمل می‌کنند مثل ارشاد و خیلی چیزهای دیگر یا مسائل ازدواج و سایر مسائل، ولی در کشورهای اروپایی چنین امتیازهایی به مسلمانان نمی‌دهند.
خبرنگار: جناب آقای رئیس‌جمهور، اگر شما اجازه می‌فرمایید به مسئله بازسازی ایران بپردازیم. شما هم اکنون در برنامه دوم توسعه اقتصادی ـ فرهنگی خود هستید و چندین‌بار عنوان کردید که ایران باید وارد روند بازسازی بشود و آن را با موفقیت طی کند. شما چگونه این فرآیند را ارزیابی می‌فرمایید؟
آقای رئیس‌جمهور: این تصمیم (برنامه توسعه کشور) مربوط به هفت سال پیش بود و در حال حاضر نتایج خودش را نشان می‌دهد. ما در حقیقت کارهای عمده بازسازی را انجام داده‌ایم. اگر شما فرصتی داشته باشید و کارهای عمده سازندگی را در ایران ببینید، حتمآ تعجب می‌کنید که با چه وسعتی دارد کار انجام می‌شود. قدرت بسیار بزرگی در ایران برای کارهای عمرانی به وجود آمده است. همین راه‌آهن که فردا افتتاح می‌شود، نمونه کوچکی است. ما در آنجا یک فرودگاه بین‌المللی در ظرف 100 روز احداث کردیم، فرودگاه بسیار خوبی که متخصصان داخلی ساخته‌اند. تقریبآ همه رودخانه مهم ایران یا بر رویش سد احداث شده یا در حال ساخت است، زیر آب در منطقه ما خیلی با ارزش است. در گذشته سدها را خارجیها کلید در دست می‌ساختند و ما در حال حاضر حدود چهل سد در دست ساخت یا در حال مطالعه داریم. از امسال هر 45 روز یک سد افتتاح خواهد شد. امسال 10 کارخانه بزرگ 2000 تنی سیمان احداث می‌شود و هر 40 روز، یک کارخانه بزرگ در زمینه صنعت و فولاد، مس، آلومینیأ، سرب و روی به بهره‌برداری خواهد رسید. همه اینها با شرایط داخلی منطبق شده و در زمینه کشاورزی نیز به خودکفایی نزدیک شده‌ایم و دو سال آینده جزو صادرکنندگان اقلام عمده کشاورزی خواهیم بود. در گاز، نفت، پتروشیمی و محصولات فرعی آنها، تمامی این زنجیره را خودمان انجام می‌دهیم.
خبرنگار: این ارقامی که شما می‌فرمایید، بسیار جالب است و با این صحبت می‌توان گفت که ایران از نظر اقتصادی مشغول بازیافت خود است. با این حال، ایران می‌تواند محل مناسبی برای سرمایه‌گذاری باشد. در جو بین‌المللی تصور بر این است که ایران کشوری است که از نظر اقتصادی باز است، اما در خود ایران، شما فکر می‌کنید تا چه اندازه‌ای ایران مایل است به روی سرمایه‌گذاریهای خارجی باز شود؟
آقای رئیس‌جمهور: ما مایل هستیم و قانون بسیار محکمی هم برای حمایت از سرمایه‌های خارجی داریم، اما در ایران سرمایه‌های راکد خیلی فراوان است که اخیرآ به سرعت در حال ورود به سرمایه‌گذاری در امور عمرانی و کارهای مهم می‌شود. قبلا گاز و برق نبود ولی در حال حاضر شبکه برق و گاز به همه نقاط کشور کشیده شده است. سرمایه‌گذاری در احداث راه‌آهن با سهولت بیشتری انجام می‌گیرد. ما امسال حدود 20 میلیون تن سیمان تولید می‌کنیم که در برنامه‌های عمرانی استفاده می‌شود. اگر خارجیها بخواهند برای سرمایه‌گذاری به ایران بیایند ما استفاده می‌کنیم، البته الان هم حضور دارند ولی این حضور خیلی وسیع نیست. ما روی این کار که بتوانیم نیازهای اصلی خودمان را تهیه کنیم جدی هستیم.
خبرنگار: جناب آقای رئیس‌جمهور، اگر اجازه بدهید من می‌خواهم یکی دو نکته را در مورد مسائل جاری در منطقه سئوال کنم. شما روابط ایران با مصر به عنوان یکی ماز کشورهای پر جمعیت جهان اسلام را چگونه تلقی می‌کنید. همچنین روابط ایران با جمهوریهای تازه استقلال یافته شوروی سابق، از نظر شما ایران چه کارهایی را در جهت بهبود روابط با این کشورها انجام داده یا خواهد داد؟
آقای رئیس‌جمهور: در حال حاضر روابطمان با مصر چندان خوب نیست، و در حد حافظ منافع و نمایندگیهای سطح پایین رابطه داریم، ولی این ارتباط رو به بهبود است و تصمیم داریم مناسباتمان را بهتر کنیم. کار بزرگی را هم اخیرآ با مصریها برای احداث 7 تا 8 کارخانه بزرگ تولید شکر در یک مجتمع خیلی بزرگ کشاورزی ـ صنعتی در اهواز آغاز کرده‌ایم که هزینه‌های این پروژه‌ها نیز از محل طلبهایی که ما پیش از انقلاب از مصر داشتیم، تأمین خواهد شد. ما فعالیتهایی نظیر شعبات بانکی و کارخانجات پارچه‌بافی در مصر داریم و بنا داریم این همکاریها را هم از حیث اقتصادی، هم فرهنگی و هم سیاسی توسعه دهیم. در مورد جمهوریهای شوروی سابق نسبتآ روابطمان حسنه است و همکاریهایمان وسیع است. قراردادهایی هم در سفر من به مسکو در زمان آقای گورباچف منقعد شد که در حال حاضر دارد عمل می‌شود. قراردادهای جدیدی هم با آنها داریم. در دریای خزر همکاریهای ما با روسیه وضع خوبی دارد، از لحاظ دیدگاهها هم اشتراک‌نظر داریم. احتمالا همکاریهای چند جانبه‌ای بین ما و روسیه و بعضی از کشورهای بزرگ آسیایی شکل خواهد گرفت.
خبرنگار: آیا این نقشی که شما عنوان می‌فرمایید ایران ایفا می‌کند، می‌تواند در نهایت حمایت از روند صلحی را در منطقه به دنبال داشته باشد؟ با توجه به این که خیلی‌ها معتقدندکه این روند صلح خیلی ضعیف است. به علت جنگ ایران و عراق تداخل ایجاد شد و مسائل فراوانی در منطقه ایجاد کرد. بنابراین فکر می‌کنید نهایتآ در منطقه صلح و آرامش استقرا یابد؟
آقای رئیس‌جمهور: من مشکل صلح در محتوای وجود صلح می‌بینم که حقوق فلسطینی‌ها به طور کامل داده نشده است. آن گره اصلی این مذاکرات فعلی هم هنوز باز نشده است، 4میلیون آواره فلسطینی هستند که بالاخره باید وضعیت آنها را مشخص کرد. چطور می‌شود 4میلیون فلسطینی با آن وضع ناگوار در سوریه، لبنان، اردن و جاهای دیگر زیر چادرهای با آن فلاکت زندگی کنند و کشورشان در دست دیگران باشد و با این حال ما این صلح را واقعی بدانیم؟ اگر به محتوای صلح توجه نشود، ممکن است که حالا به زود آمریکا یا دیگران یک آرامش سطحی برقرار شود، اما آن آرامش نمی‌تواند پایدار بماند. در حقیقت باید اسمش را آتش‌بس گذاشت.