سؤال : از روزنامه اخبار یومیه هستم من برای دو سال بود که سعی می کردم با جناب عالی مصاحبه ای داشته باشم برای اولین با در سال 1988 زمانی که جناب عالی ریاست مجلس را به عهده داشتید مصاحبه کردم در آن زمان آقای تورگوت اوزال رییس جمهور ترکیه بودند و در واقع اولین مصاحبه جنابعالی با یک تلویزیون ترکیه ای بود .

سؤال : آقای رییس جمهور در قدیم سوابق ایران و ترکیه مشکلات سیاسی را در گذشته شاهد بودیم امروز شاهد این هستیم که جنابعالی در نظر دارید در اجلاس سران شرکت بکنید با رییس جمهور ترکیه آقای سلمان دمیرل چه مسائل ملموسی فکر می کنید نتایج این اجلاس سران چه خواهد بود و چه برگهای برنده ای برای خود جنابعالی در این اجلاس فکر می کنید که در دست دارید ؟

جواب : همان تصمیماتی که در گذشته گرفتیم آنها را تحکیم می کنیم و سیاستهایمان را یکبار دیگر با هم مرور می کنیم من پیش بینی خاصی نکردم در مذاکراتمان معلوم خواهد شد که آیا مسائل جدیدی هم داریم یا نه ما بحثهای اکو را داریم بحث عراق را داریم بحث امنیت  منطقه دو کشور را داریم مسائل اقتصادی را هم داریم حرف خیلی داریم برای مذاکره .

سؤال : دیدگاه جناب عالی از اینجا که حالا بخواهیم نگاه کنیم نسبت به ترکیه چیست و ترکیه را شما چگونه می بینید آیا این دیدگاه یک دیدگاه عدم اطمینان هست احساس می شود که بین دو کشور یک  عدم اطمینانی است؟ آیا هنوز هم همان عدم اطمینان جنابعالی از اینجا که نگاه می کنید به ترکیه یک چنین دیدگاهی دارید ؟

جواب : نه ما با دولت ترکیه حالت اعتماد داریم عدم اطمینانی احساس نمی کنیم ولی یک نقطه ای که همیشه به چشم می خورد بعد از تصمیماتی که ما با هم می گیریم نیروهای مرموزی هستند که کار شکنی می کنند بعضی تصمیمات را نمی گذارند اجرا بشود . این حالت هنوز هم ممکن است‌باشد .

سؤال : آیامنظور دقیق جنابعالی این است که دوره عدم اطمینان تمام شده و دوره جدید اطمینان پایه گذاری شده است ؟

جواب : ما در تفاهم پیشرفت زیادی کردیم در این چند سال اخیر وقتی که با آقای دمیرل صحبت می کنیم واقعآ با دوستی  و صداقت می بینیم به تفاهم می رسیم تشخیص مصلحت دو کشور برای هر دو طرف ما خیلی آسان که چی هست . ولی نگرانی  از عدم اجرای تصمیمات مان هنوز بلکه از بین نرفته است .

سؤال : نگرانی هایی که در مورد اجرای تصمیمهای اتخاذ شده جنابعالی می فرمایید می شود مشخصآ اشاراتی بکنید منظورتان را ؟

جواب : در خیلی از توافق نامه ها شما اگر نگاه بکنید می بینید که به طور کامل اجرا نشده است موارد زیادی بعضی هایش هم اجرا شده است .

سؤال : جناب آقای رییس جمهور این را قبول داریم و اذعان داریم که بین دو کشور درک عمیق از مسائل بخصوص در مورد مسائل امنیتی وجود دارد در سالهای اخیر قدم های مثبتی از دو طرف برداشته شده است. در این رابطه، ولی بعضآ می بینیم به عنوان مثال می گویند همین اخیرآ یک تعدادی از گروهک منافقین از خاک ایران گفتند که استفاده کردند و وارد ترکیه شدند و بعضی از سربازان ترکیه را کشتند در حالتی که در سطح و سطوح بالای مملکتی اعتماد زیادی بین سران وجود دارد در سطوح پایین تر این عدم اطمینانها دیده می شود چه در این مورد و چه می فرمایید وچه اقداماتی باید انجام بدهیم تا این مسئله رفع بشود مرتفع بشود ؟

جواب : البته این مورد که ایشان می گویند من اطلاع ندارم که چنین اتفاقی افتاده است اما این اتفاقات ممکن است از هر دو طرف بیفتد ما هم مواردی را می شناسیم که ضد انقلاب ایران در ترکیه فعال باشند . باید ما باز خواست کنیم از مأمورانمان که تصمیمات ما را به طور جدی عمل بکنند اگر نکردند تنبیه بکنیم اگر این باز خواست بشود از دو طرف این کار را بکنیم مأمورین پایین هم به وظائفشان عمل بکنند .

سؤال : در مورد کمکهایی که ایران در زمینه مبارزه با تروریسم کردها هست سؤال می کنند و آیا می پرسند که جنابعالی می توانید ادعا بکنید که ایران با ترکیه همکاری می کند و همکاری در آینده هم خواهد کرد . و از هر گونه تلاشی در زمینه مبارزه با تروریسم کردها با ترکیه همکاری خواهد کرد یا نه ؟

جواب : مصالح هر دو کشور این که در این است که امنیت باشد در هر دو کشور طبعآ ما علاقه مندیم ترکیه امن باشد و متقابلا هم انتظار داریم نیروهای ضد انقلابی که از هر طیفی از سلطنت طلب . منافق و اشرار و اینها به ترکیه پناه بردند آنها هم آنجا اجازه فعالیت نداشته باشند من این را متقابل می دانم یعنی در هر حدی که ترکیه حاضر باشد با ما همکاری بکند ما هم در همان حد حاضریم همکاری بکنیم .

سؤال : جنابعالی با در سطحی که ترکیه دارد با ایران متقابلا همکاری می کند راضی هستید و آن تعهداتی که ترکیه باید در مورد ایران در این زمینه داشته باشد به نظر شما دارد انجام می دهد یا نه ؟

جواب : رو به خوبی است البته هنوز به نقطه مطلوب نرسیده است .

سؤال : به صورت مشخص بفرمایید چه چیزی از ترکیه انتظار دارید که انجام بدهد ؟

جواب : ما انتظارمان این است ایران به ترکیه اجازه ندهد که افراد شرور و مخروب از خاک و امکانات هر دو کشور استفاده کنند . برای مخالفت و ضربه زدن به آن کشور . و هر چی که ضد امنیت منطقه است با هم همکاری کنند او را مانع بشوند، موارد را مأمورین دو طرف می توانند به هم دیگر بگویند که چه مواردی است .

سؤال : آیا شما راضی هستید و خوشحال هستید از آن کاری  که ترکیه در این زمینه در حال حاضر دارد انجام می دهد .

جواب : گفتم رو به خوبی است پیشرفت کردیم در این جا .

سؤال : آیا صد در صد با ترکیه هستید؟ آیا صد در صد تا آنجایی که نقطه ترکیه در مبارزه با کردهایش تروریستهای کرد می خواهد برود، شما آماده هستید تا آن حد با ترکیه هم قدم باشید ؟

جواب : همان قدر که ترکیه با ما هم قدم می شود ما هم هم قدم می شویم .

سؤال : آیا جنابعالی در زمینه ایجاد سرزمین مستقل کرد موافق هستید نظر جناب عالی چیست و چه فرمول امنیتی جنابعالی برای اسکان مداوم کردها در آن منطقه پیشنهاد می کنید که به صورت .....؟

جواب : من عراق را می گویم ما نظر مشتر ک داریم با ترکیه و سوریه که باید تمامیت ارضی عراق حفظ شود نمی شود عراق تجزیه بشود . البته عراقیها دولتشان باید یک امتیازی به کردها بدهد که آنها بتوانند با امنیت زندگی بکنند تبعیض احساس نکنند . احساس تبعیض نکنند .

سؤال : آیا جنابعالی فکر می کنید اصلا ایجاد یک دولت کردی در آن منطقه اصلا عملی و امکان پذیر است یا نه و اگر چنین چیزی تحقق پیدا بکند واکنش ایران به این مطلب چه خواهد بود ؟

جواب : مشکل خیلی بتواند در بین کشور های ترکیه و سوریه و ایران و عراق یک دولت مستقل کردی بوجود بیاید گفتم ولی باید آن کردها احساس امنیت و عدالت بکنند در این صورت نیازی نیست به این .

سؤال : با این خیلی مشکل گفتنش شما یک جای کوچکی برای مانور باقی می گذارید این رد است صد در صد نمی کنید و اگر چنین چیزی حالا تحقق پیدا کند عکس العمل ایران در قبال تشکیل چنین حکومتی چه خواهد بود ؟

جواب : من نمی توانم در مورد کشور های دیگر صد در صد حرف بزنم. همان مسئله عراق است، ما موافق نیستیم ولی دخالت هم در امر عراق نمی خواهیم بکنیم ما با تجزیه عراق مخالفیم .

سؤال : نظر جنابعالی در مورد همکاری بین دو دولت در زمینه کاکوس و جمهوری تازه استقلال یافته شوروی چیست و این را البته اولش به همکاری و مساعدت و قفقاز مسئله قفقاز بود بعد از آن می گویند البته اولش به اسم جنگ و چیزی گفتند که در دو کشور در حال جنگ و نبرد هستند تا نفوذ بیشتری در جمهوری استقلال یافته شوروی داشته باشند و بعد تصحیح اش کردند و گفتند که جنگ نبوده است و به صورت رقابت بوده است در آغاز بیشتر رقابت بوده است برای نفوذ بیشتر ولی الان می بینیم این رقابت جای خودش را به همکاری داده است نظر جنابعالی در این زمینه چیست ؟

جواب : ایران و ترکیه البته رقابت خود به خود  خواهد بود یک نوع رقابتی بین کشوری خواهد بود در این مسائل اما این رقابت سالم باشد و همکاری باشد که هم منافع منطقه را حفظ کنیم و هم منافع خودمان را و هم آنها خدمت بکنیم . ما این را می خواهیم .

سؤال : آیا جنابعالی فکر می کنید ایران در منطقه شوروی قدیم موفق بوده است ؟

جواب : بیشتر از این می توانستیم آن ظرفیت همکاری‌مان بیش از این بوده است به اندازه ظرفیت نیست الان.

سؤال : زمانی در عرب سیاست بر این بود که جمهوری اسلامی ایران را در جهان منزوی بکنند و مرحوم آقای تورگوت اوزال به دوستان غربی اش همیشه می گفتند که این یک سیاست غلط و نا درست است آیا جنابعالی این احساس را هنوز هم دارید که ترکیه دارد به همان سیاست مبارزه با این گونه انزواکردن ایران در مقابل دولتهای غربی ادامه می دهد یا خیر ؟

جواب : از رفتار ترکیه راضی هستیم در مجموع ترکیه نسبتآ همکار خوبی است برای ما .

سؤال : عکس العمل جنابعالی و همین طور مردم دولت ایران در زمینه انتخابات قبلی که رفاه حزب رفاه ظاهرآ به موفقیت رسید عکس العمل جنابعالی و در کل دولت ، ملت ایران چگونه بود ؟

جواب : ما مایل نیستیم در مسائل داخلی کشور شما دخالتی بکنیم طبعآ وقتی که مسلمانها پیروز می شوند خوشمان می آید ولی مسئله داخلی شما است و مردم شما هر چی انتخاب بکنند ما همکاری می کنیم .

سوال : ترجیحی که جنابعالی می دهید این که به ترکیه توسط حزب رفاه کنترل بشود یا حزب دیگر هم اسم بردند کدام از اینها را شما ترجیح می دهید که کشور ترکیه را اداره کند ؟

جواب : گفتن این دخالت است بگذارید دخالت نکنیم در امر شان .

سؤال : نظر شخص جنابعالی را می خواهیم ؟

جواب : الان گفتم من مسلمانها پیروز می شوند هر جا خوشحال می شوم .

سؤال : آیا فکر می کنید که اگر ترکیه توسط حزب رفاه اداره‌بشود رابطه نزدیکتری با جمهوری اسلامی ایران خواهد داشت ؟

جواب : باید صبر کنیم تا ببینیم چه می شود . ما الان رابطه خوبی داریم با ترکیه .

سؤال : از یک دیپلمات هم شما باهوش تر هستید .

خبرنگار : البته روز این مصاحبه در روزهایی اتفاق افتاده که شما روز هایی که زیاد حرف می‌زنید نیست کم صحبت کردید .

جواب : وقت کمی قرار بود باشد از اول قرار مصاحبه طولانی نبود اگر قرار بود هما نقدر  صحبت می کردیم .

سؤال : آیا شما فکر می کنید در ایران مشکلی به نام مشکل کرد در حال حاضر وجود دارد ؟

جواب : نمی شود گفت که هیچ مشکلی نیست ولی واقعآ مشکل لاینحلی نیست ما در کردستان مثل بقیه استانهای کشور حکومت نفوذ دارد و امنیت وجود دارد اکثریت قوی کردها با دولت هستند می بینند عراقی ها هم هر وقت مشکل پیدا می کنند می آیند میهمان ما هستند در ایران پناه می آورند به ما کردهای عراقی . کردهای عراقی کردهای ایرانی دیدند یکبار ما یک میلیون و دویست هزار کرد عراقی را مدتها اینجا میزبانی کردیم همین حالا هم اردو گاهها یک تعداد زیادی کرد عراقی هست که ما داریم آنها را اداره می کنیم .

سؤال : چگونه این مسئله را حل کردید و مطمئن هستم که این تجربه ای که ایران در این زمینه داشت می تواند به نفع به درد کشور های دیگر که با این مشکل مواجه هستند بکند ؟

جواب : بیشتر با محبت و با عدالت و یک مقدار زیادی هم به خاطر اسلام چون کردها  روحیه اسلامی هم دارند اینجامی بینید  اسلام محبوب است یک مقداری هم با نیروهای سپاه و بسیج که حضور جدی دارند در مردم .

سؤال : آیا این صحیح است که بگوییم شما یک نیروی  بسیار قوی برای کنترل این مسئله کردها استفاده کردید این طور صحیح است بگوییم ؟

جواب : نیروی قوی زیاد نه ولی نیرو به اندازه کافی داریم آنجا که مواظب شرارت های شان باشد . ولی بیشتر با خدمت کردن و عمران و آبادی و اینها مردم را راضی می کنیم آزادی هم به آنها می دهیم همه نماینده دارند در مجلس و علمای شان همه در مساجد فعالند .

سؤال : اگر اشتباه نکنم در طی سالهای 1980 که اوایل انقلاب بود یک بر خوردهایی بین نیروهای مرکزی و نیروهای کرد بود اگر اشتباه نکنم ؟

جواب : همین طور است جدی بود ولی ما آن موقع با قدرت حل کردیم مسئله را ولی در طول جنگ آنها مردم خیلی خوب با ما همکاری کردند در طول هشت سال جنگ .

سؤال : آیا جنابعالی خودتان را از نظر سیاسی بسیار قوی در ایران می بینید فرد بسیار قوی در ایران می بینید از نظر سیاسی موقعیت تان بسیار قوی است ؟

جواب : فکر می کنم قوی باشد مشکلی ندارم .

خداحافظ شما .