مصاحبه آیت الله هاشمی رفسنجانی در شهر عمارلو رستم‌آباد
خبرنگار :جناب رئیس‌جمهور بازدیدی از مناطق زلزله‌زده استان گیلان داشتید، بفرمایید روند بازسازی و همین‌طور پیشرفت و نحوه اسکان موقت مناطق زلزله‌زده را چطور ارزیابی می‌کنید؟
رئیس جمهور :( بسم الله الرحمن الرحیم) پیش از اینکه این سؤال شما را توضیح بدهم، در اصل مسئله زلزله و خساراتی که وارد شده فکر می‌کنم مطالب بیشتری باید گفته بشود، که مردم ما در جریان امور کم‌کم قرار بگیرند. خب ما از ابعاد خسارات کم و بیش در گزارشات و بعضی از بازدیدها مطلع شده بودیم. در این سفر با عمق خسارات و تلفات و مشکلاتی که برای مردم به وجود آمده بیشتر واقف شدیم. من چند تا رقم را فکر می‌کنم که با دقت تهیه شده بگویم، برای اینکه مردم ما بدانند چه اتفاق عظیم تاریخی اتفاق افتاده است، اینجا در کل منطقه آسیب دیده 137 هزار واحد مسکونی تخریب شده، که اگر این را مقایسه کنیم با ساختمانهای معمولی؛ یعنی یک شهری که حدود یک میلیون نفر جمعیت داشته باشد بکلی منهدم شده که از نو باید ساخته شود. در استان گیلان 107 هزار و در استان زنجان 30 هزار، حالا تخریبهای جزئی را ما اینجا نمی‌گویم. در استان گیلان که آماری من گرفتم، 4 هزار واحد تجاری، اضافه بر آن چیزی که گفتیم و 830 واحد آموزش مدارس از دست رفته، 220 خانه بهداشت، 44 درمانگاه ، 3 بیمارستان و 61 کارخانه که به کارگاههای برزگ یعنی کارخانه‌ها و حدود 150 کارخانه کوچک، یا منهدم شده ، یا آسیب کلی دیده حالا راهها چه آسیبهایی دیده پلها و مزارع سد بزرگ سفیدرود که خوشبختانه آسیبی که خطر داشته باشد ندیده ولی خسارت مالی فراوانی وارد کرده، نیروهای انسانی که از دست رفتند که عمیق‌ترین خسارت ماست از جهتی به هر حال خانواده‌هایی که عزادار شدند روحیاتشان صدمه دیده از لحاظ زیربنایی همین وضع را در استان زنجان هم داریم. واحد مسکونی‌اش را من گفتم. این طور که معلوم شد، حدود 7 میلیون متر ما باید ساختمان بسازیم، برای اینکه برگردانیم به وضع گذشته اینجا را 7 میلیون متر خیلی رقم بالایی است. برای وضع ما، خوب ، اما روند بازسازی در مرحله اوّل کارهای مهمی که شد رسیدگیهای ابتدائی بود که فوق العاده سریع و موفق بود. کمکها از سراسر کشور رسید و نیروهای مخلص هم جمع شدند، آن مرحله را پشت سر گذاشتند کار دوّم ما اسکان موقت بود که فکری یبرای زمستان مردم بکنیم و کار اساسی، ما بازسازی دائمی است، اسکان دائمی است و ساختن زیربناها و مدارس و بیمارستانها، کارخانه‌ها و مراکز آسیب دیده مهم، من این سفرم برای این بود که وضع اسکان موقت را ببینم به خاطر نگرانی که دارم از زندگی مردم در زمستان، مخصوصآ آن قسمتهایی که این کوهپایه‌ها و در مناطق سردسیر و جاهای صعب‌العبور هستند. آنچه که انجام شده، انصافآ خیلی خوب است یعنی فوق حد انتظار هر کسی است وقتی که ما می‌خواستیم این مرحله را شروع بکنیم بسیاری از استاندارانی که می‌خواستند این مسئولیت را بپذیرند، می‌گفتند ما نمی‌توانیم در ظرف دوسه ماه این کار را انجام بدهیم ولی وزیر محترم کشور اصرار کرد که این کار باید بشود که طرح خوبی هم بود ما هم فکر می‌کردیم که کار خیلی بزرگ است و در شرایطی که ما هنوز که باید به امدادهای اولیه هم برسیم و غذا و خیلی چیزهای ابتدائی مردم را تأمین بکنیم، ساختن یم سرپناه برای زمستان برای همه به نظر می‌رسید کار مشکلی است، مخصوصآ که در تجربه‌های گذشته زلزله در ایران هیچ وقت این کار انجام نشده، من در دنیا نمی‌دانم چنین کاری شده باشد ولی با هعمتی که آقایان کردند، انصافآ پیشرفت خوبی داشتند. الان من از بعضی جاها بازدید کردم اطلاعاتی می‌دهم برای اینکه مردم بدانند چند روستا را در استان زنجان دیدم. روستای خسروت و دستجرد که استان یزد می‌ساخت چند روستا در طارم سفلی که اصفهان‌ها می‌ساختند، استان اصفهان - ( استانداری ) میرخوند و توینال در روستای دیگری روستاهای دیگری که استان لرستان می‌ساخت ، ساروانک و چند روستا را هم از فضا دیدیم. آنجا کاری که اصفهانی‌ها کرده بودند تقریبآ کار دائمی بود. حدود 40 متر ساختمان اساسی ساخته بودند. با بتون آرمه و تیرآهن و آجر، سیمان که کار دائمی است اگر مردم خواستند، توسعه می‌دهند حدود هر واحدی 140 - 150 هزارتومان تمام شده، البته ما آنجا اولت بیش از 20 هزار تومان 25 هزارتومان نداده ولی مصالح و چیزهای دیگر را ما دادیم کمک مردم و قبض این چزها هم که بوده کمک خود اهالی هم بوده. استان لرستان یک قدری متوسط ولی باز آنه هم شبه دائمی ساختند که باید توسعه پیدا کند که حدود 60 هزارتومان واحدهایشان تمام شده بود. استان یزد باز شروع به دائمی است آنها حدود 40 - 50 هزار تومان واحدهایشان تمام شده بود. استان آذربایجان شرقی با آذربایجان غربی هم تلاش می‌کردند که من منطقه آنها نرفتم گفتند آنها هم خیلی خوب کار کردند، مخصوصآ مهندس عطائی که ره رحمت خدا رفتند، اخیرآ و جایشان خالی است و مایل بودیم که در این سفر ایشان هم می‌بودند. بعد استان گیلان آمدیم، رستم‌آباد - رودبار و منجیل را من دیدم که با اینکه زحمت زیادی در این قسمت کشیده شده، اما اینجا خسارات در شهر بخصوص خیلی وسیع است و کار بازسازی اینجا دائمی ، باید باشد. فعلا با پابیس بخشی از مردم را اسکان دادند ولی هنوز 2،3 هزار پابیس ما لازم داریم که اسکان موقت تمام بشود و آن مردمی که هنوز پابیس نگرفتند، ناراحت بودند، حقضان هم بود که ناراحت باشند. ما باید تسریع کنیم، به آنها برسانیم، اطاقک را برای زمستانشان ولی در این شهرها کار اساسی، اسکان دائم است که حالا برنامه‌اش را بعدآ می‌گویم.
خبرنگار :برای همین‌طور که فرمودید اسکان دائم چه تدابیری را اندیشیده‌اید؟
رئیس‌جمهور :این را مستقل می‌خواستم بگوییم که شما حالا پرسیدید، من می‌گویم. بعد برمی‌گردیم دوباره به ادامه حرفم. برای ساکان دائم برنامه‌ای که وزارت کشور در نظر گرفته این است که مصالح ساختمانی به مردم بدهند، طرح هم بدهند، نطارت فنی هم بکنند که ساختمانها ضدزلزله بشود و وام هم بدهیم که بتوانند مردم بسازند که از همین حالا ما شروع می‌کنیم یعنی بعضی جاها شروع کردند به مصالح ساختمانی که دپوکردند و قرار شد که ما مصالح ساختمانی به صورت انبوه وارد کنیم با ارزی که بزودی در اختیار دولت قرار خواهد گرفت و ان‌شاءالله این مرحله را ما امیدواریم که با صبر و تمأنینه ودقت، مردم قسمت آسیب دیده را بخوبی بسازند ما هم همه گونه پشتیبانی را خواهیم کرد. اما روستاهای گیلان را که من رفتم ما شهر روشار هم سری زدیم، البته آنجا خرابی زیاد نیست و منتها خوب هست یک مقداری، بخش عمارلو در این منطقه ما نسبتآ زیاد گشتیم بخش محرومی است 10 - 15 تا روستا را در مسیری که ما می‌رفتیم در هر روستایی مقداری توقف کردیم با مردم حرف زدیم همه جا این‌طوری است که یک ساختمان کوچکی به عنوان اسکان موقت برای مردم تهیه دیده شده. بعضی جاها تمام شده، تحویل زدیم همه جا این‌طوری است که یک ساختمان کوچکی به عنوان اسکان هنوز آن جاهایی که روستاها را در جای خودشان ساختند نوعآ تمام شده آن جاهایی که روستا منتقل کردند به جاهای دیگری به خاطر کارهای زیربنائی که داشتند وقت بیشتری برده. قسمتی ناتمام است یعنی کاری که دولت باید آن کار را کرده، اسکلت را ساخته مردم باید خودشان آن دیوار خاصی که برایش دست می‌کنند از چوب و با گل، کاه‌گل یا چیزی دیگری درست می‌کنند این را خود، مردم باید بکنند و البته با کمکی که دولت می‌کنند عده‌ای کردند، رتفند به خانه عده‌ای مشغول بودهد که هنوز گل بود عده‌ای هم هنوز شروع نکرده بودند که ما باید پشتکار داشته باشیم ک پیش از اینکه باران و برف و اینها در این منطقه بیاید این منطقه بتواند خودش را برای همه مردم آماده بکند چیزهایی که مردم از ما می‌خواستند که حقشان بود. کمبودهایی است که از قدیم اینجا بوده، مثلا بسیاری از روستاها آب ندارند، آب آشامیدنی درست یا برق ندارد، حمام درستی نداند. جاده خیلی بد است جاده‌های دسترسی، مخصوصآ در زلزله هم آسیب دیده و چیزهایی، مدرسه مثلا از کارهایی که باید حرکت سریعی بکنید، مدرسه که در اینکارها یک مقدار عقب هستیم، متأسفانه. بسیاری از جاها کلاسها شروع شده، اما یا زیر چادر هستند یا در مدارسی که هنوز تمام ساخته نشده در اطاقهای کوچک هستند که حتمآ بچه‌ها مشکل دارند برای تحصیل. من همین‌جا می‌خواهم از ستادهای معین و مسؤولان، همین جا و کل کشور مخصوصآ آموزش و پرورش که یک شتابی بکنند برای اینکه مدارس تهیه بشوند. خانه‌های بهداشت و مراکز بهداشتی خوب نیست، اینجا وضع درستی ندارد همه آسیب دیده. نیروها کم‌و بیش هستند اما خوب کارآرایی لازم را ندارد و مردم همه نیازمندند قرار بوده که حضرت آیت‌الله عظمی گلپایگانی این قسما را تأمین بکنند که لابد برنامه ریزی کردند برای اینکار. ولی فعلا مردم مشکل دارند از لحاظ بهداشت. من از وزارت بهداشت هم اینجا می‌خواهم، بعدآ می‌آیم تهران دنبال می‌کنم که باید ما منتظر نمانیم، البته هر کمکی که بیت آقای گلپایگانی می‌کنند مغتنم. خوب است، اما ما باید دنبال کار را سریعتر بگیریم که مردم در زمستان به خصوص مشکلاتشان حل بشود. جهاد قرار شد که کارهای زیربنایی مثل آب و برق و جاده و اینها را به کمک وزارت راه که خیلی خوب کار کرده بود که قسمتهایی که ما رفتیم امکانات استانها را جمع کرده بودند اینجا باید کارهایی کردند. خیلی از وزارتخانه‌ها آمدند، ولی هنوز هم ما باید حضورمان را حفظ بکنیم که مردم نگرانی‌شان کمتر بشود.
خبرنگار :با توجه به شرایط منطقه و همین‌طور جنگ تبلیغاتی میان آمریکا و عراق بحران خلیج‌فارس را حضرت‌عالی چگونه ارزیابی می‌کنید و نقش جمهوری اسلامی ایران در این رابطه چیست؟
رئیس‌جمهور :در مورد بحران خلیج فارس خوب ما حرفهایمان را جاهایی که زلزله نیامده می‌زنیم در تهران می‌پرسند می‌زنیم ولی کلی مطلب این است که نگرانی ما باقی است من امنیت منطقه را به طور جدی در خطر می‌بینیم. هیچ قرینه‌ای نمی بینم که عراق سرعقل آمده باشد. عقب نشینی بکند هنوز و دلیلی هم نمی‌بینم که این وضع عراق هم تحمل بشود به هر حال این تغییر مهم در منطقه غیرقابل تحمل است نه ما قوبل داریم نه کشورهای دیگر قبو دارند. بنابراین نگرانی هست که ما به درگیری برسیم. اما ما سعی می‌کنیم، تلاشمان را می‌کنیم که این جنگ اتفاق نیافتد چون برای مردم خیلی گران تمام خواهد شد.
خبرنگار :عرضم به حضور شما افزایش نفت را در این روزها شاهد بودیم در نتیجه بایستی در آینده نزدیک شاهد بهبود اقتصاد مملکتمان باشیم در هم اینک اقتصاد مملکتمان را چطور شما ارزیابی می‌کنید و افزایش قیمت نفت آیا در این رابطه دخیل هست یا نه؟
رئیس جمهور :آنچه که تا به حال اتفاق افتاده. البته ما در این دو سه ماه افزایش نفت، درآمد نفت داریم و اگر این قیمت در ادامه وضع فعلی بالا بماند تأثیر جدی روی اقتصاد ما می‌تواند داشته باشد. اگز یک وقتی برگردد همین مقدار هم که در این مدت ارز بدست آوردیم یک مقدار عقب ماندگیهایی که داشتیم. امسال به‌خاطر اینکه اوایل سال ما نفت را ارزان می‌فروختیم 5 ماه اول سال نفت خیلی ارزان شد، عقب‌ماندگی داشتیم. اگر نفت به قیمت عادی هم برگردد ما به خاطر اضافه‌ای که فروختیم به برنامه‌هایمان می‌رسیم یعنی قدر مسلم این است که نیاز برنامه ما را تأمین بکند. فعلا، اگر طولانی این قیمت گران باشد من خیال می‌کنم، طرحهای جدید هم در برنامه‌یمان اضافه بکنیم.
خبرنگار :حضرت‌عالی همواره استقلال کشور در گرو افزایش هرچه بیشتر تولید در واحدهای تولیدی کشور مطرح کردید هم اینک بعد از گذشت بیش از یکسال از اعلام سیاستهای جدید اقتصادی کیفیت و کمیت تولید را در کشور چگونه می‌بینید؟
رئیس‌جمهور :از نظر کیفیت و کمیت هر دو وضع، روبه خوبی است بعضیها باور نمی‌کردند، به این زودی کارخانه‌های ما به این وضع خیلی برسند چون می‌گفتند اینها به خاطر کمبودهای طولانی دوران گذشته مدتی وقت لازم دارند تا نیروی جدید بگیرند تا قطعه وارد بکنند تا آمادگیهای پیدا بکنند. ولی غیر از این اتفاق افتاد تقریبآ بیش از 90درصد کارخانه‌ها الان با ظرفیت مورد نظری که ما داشتیم دارند کار می‌کنند. محصولاتشان هم به بازار رسیده ما هم و کنترلی روی توزیع‌شان نمی‌کنیم برای اینکه تشویق بشوند، برای اینکه وضع خودشان را بهتر بکنند. وضع نقدینگی‌شان را دارند اصلاح می‌کنند چون نوعآ اینها مغروضند هم دارند کارهایشان را اصلاح می‌کنند کیفیت را شروع کردند به بهتر کردن، چون ما از اینها خواستیم که صادرات داشته باشند صادرات با کیفیت پایین نمی‌شود چون در دنیا باید رقابت بکنند این رقابت را با کالای خوب می‌توانند بکنند هم کیفیت روبه بهبود است. کیفیت هم در سطح خوبی است فکر می‌کنم روز به روز هم بهتر از این دربیاید.
خبرنگار :بله اگر توضیحات دیگری به نظرتان می‌رسد در رابطه با نواحی زلزله زده و همین‌طور مصیبت دیدگان ناشی از زلزله اخیر گیلان بفرمایید؟
رئیس‌جمهور :من حرفی که می‌خواهم اضافه بزنم اینکه اولا، استانهایی که اینجا زحمت کشیدند من صمیمانه از آنها تشکر می‌کنم. استانهایی که برای گیلان کار کردند استان خراسان، استان سمنان، مازندران،تهران، مرکزی، همدان و فارس و خود استان گیلان که بیشترین سهم را استان گیلان داشته اینجا. برای آن قسمت زنجان هم استانهایی بودند که اسم بردم و من فکر می‌کنم مردم ما هم مردم آن منطقه زلزله زده باید صمیمانه از این زحمتی که نیروهای مخلص انقلابی کشیدند و آمدند اینجا، واقعآ در شرایط سختی کار بزرگی را انجام دادند. اینها باید تشکر و قدردانی بکنند. طبعآ کمبودها این قدر زیاد است که هر مقدار آدم کار بکند نمی‌تواند بگوید که نیازهای مردم را تأمین کرده چون که اینجا، تازه ما به اسکان موقت آن هم به نیم‌بند رسیدیم.مردم خیلی کمبود دارند. من در هر روستایی که رفتم عمیقآ متأثر شدم رنجی که مردم دارند مخصوصآ در شهر رودبار و منجیل که آنها مشکلاتشان بیشتر از همه است خوب این نیروهایی که با مردم مواجه هستندهمیشه شاید با انتقاد با مطالبه چیزهایی بیشتر مواجه هستند برای ایشان سخت می‌گذرد و تحمل می‌کنند من از صبر و تحمل اینها واقعآ لذت بردم که با همه چیزهایی که گفته می‌شود و گاهی گله می‌شود می‌بینم دارند زحمت می‌کشند ولی بازهم کمبودها به رخشان کشیده می‌شود فکر می‌کنم اینها بهترین ثواب را دارند می بریم که در این شرایط خم به ابرو نمی‌آورند و کار می‌کنند.
خبرنگار :بله، سپاسگزاریم ان‌شاءالله که مجددآ حضرت‌عالی را در استان سرسبز گیلان زیارت بکنیم و از نصایح و صحبتهای گوهربار شما بهره‌مند بشویم.
رئیس‌جمهور :امیدواریم این دفعه که می‌آییم پیشرفتهای زیادی ببینم.