مصاحبه آیت الله هاشمی رفسنجانی درباره چرایی و چگونگی آغاز و تداوم سازندگی در کشور
س- این برنامه به پروژه‌های ملی اختصاص دارد. ما به محلهایی که این پروژه‌های ملی اجرا شده رفتیم، و با دست‌اندرکاران و عوامل ساخت آن صحبت کردیم. در حقیقت به نوعی عوامل انسانی را مد نظر داشتیم. فرصتهایی که برای متخصصین ایجاد شده که در این فضا کار بکنند. فرصتهایی که بعد از انقلاب، برای متخصصین ما ایجاد شده که در این فضا کار بکنند. تا حالا کارمان به این شکل بوده است. آخرین پروژه‌ای هم که کار کردیم، پالایشگاه بندرعباس بوده که سه روز گذشته آنجا بودیم. با آقای مهندس عمرانی و دست‌اندرکاران آن صحبت کردیم. این برنامه ما به عوامل انسانی سازندگی در کشور می‌پردازد. خود پروژه مطرح می‌شود، ولی بیشتر می‌خواهیم بگوییم این فضا بعد از انقلاب ایجاد شده که اینها توانستند این پروژه‌ها را اجرا کنند.
ج- این سبک خاصی است. شما از صحبت من چه استفاده‌ای می‌خواهید بکنید؟
س- ما هر جا که رفتیم ردپای شما را دیدیم. به‌طور مثال در پارماتیک بندر امام، نقش حضرت‌عالی خیلی مؤثر بوده است. اگر حمایت‌های شما نبود؛ این عمل نمی‌شد. خود آقای مهندس رهگذر هم به این اشاره می‌کرد. سؤالاتی که خدمت شما داریم بیشتر سؤالات کلی است. هر جا حضرت‌عالی صلاح دانستید؛ به مصادیق آن سؤالات می‌توانید اشاره بفرمایید.
ج- سؤال اول شما این است که روند سازندگی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ وقتی من می‌خواهم ارزیابی کنم. این‌گونه نیست که بخواهم وارد پروژه خاصی بشوم. قاعدتاً جواب این سؤال این است که ما چرا به فکر سازندگی افتادیم؟ چگونه منابع تأمین کردیم؟ چگونه توانستیم نیروی انسانی را درست بکنیم. مسایل فنی و غیرفنی و غیره.
سؤال بعدی شما این است تمایز سازندگی قبل و بعد از انقلاب چیست؟ طبعاً اینجا یک مقدار خودی شده است. قبلاً با طرح‌های خارجی و نیروهای خارجی و کلید در دست بود که فصل جدایی است. آن در یک بحث به عنوان یک مورد ذکر می‌شود. این‌گونه نیست که مثلاً امشب به بندرعباس بپردازیم و همه درباره آن باشد. آن سبکی که هست با سبک این‌گونه نمی‌خواند. در این سبک، شما قاعدتاً باید در یکی، دو برنامه اول کلیات را بگویید. بعد از اینکه کلیات را گفتید، با استفاده از مطالب کلیات وارد موارد جزئی بشوید.
س- ما در حقیقت در هر برنامه یک مقدمه داریم که توسط آن مقدمه، وارد بحث اصلی می‌شویم. قاعدتاً وقتی از روند سازندگی از آقایان سؤال می‌شود، قطعاً جوابهای مشابه نخواهند داد. هر کس طبق نظر خودش جوابی خواهد داد که مجموعه این پاسخها در خط مونتاژ ما است.
ج- در این برنامه شما که می‌گویید ده الی بیست دقیقه وقت دارید. در یک چنین برنامه‌ای دو، سه دقیقه باید از من پخش کنید. بیشتر نمی‌شود. یا بعضی‌ها اصلاً نباید باشد و یا اگر هم هست، دو الی سه دقیقه می‌توانید. والا با کارتان جور در نمی‌آید.
من باید برای نیم ساعت، یا 45 دقیقه یا حداکثر یک ساعت برای شما مطلب بگویم. پس من با این دید، خودم را با یک ذهنیت دیگری آماده بکنم. به همین ترتیبی که شما سؤال درست کردید، شروع می‌کنیم و جواب هر سؤال را در جای خودش بدهم. اگر این‌گونه است باید بعضی از سؤالات در کلیات اضافه بشود.
س- ما پروژه‌هایی را که انتخاب کرده بودیم، تمایل داشتیم که خدمت حضرت‌عالی بگوییم که یازده پروژه بود. اگر شما نظر خاصی دارید ما می‌توانیم پروژه‌ها را اضافه کنیم. ما براساس تحقیقات بحث سیلوسازی را انتخاب کردیم. در بحث سدسازی، سد کرخه را انتخاب کردیم، در بحث نیروگاه، نیروگاه شهید رجایی را به‌عنوان اولین نیروگاه غیرکلید در دست انتخاب کردیم. متروی تهران و پالایشگاه بندرعباس، در مجموعه پتروشیمی بندرامام واحد آروماتیک را انتخاب کردیم. هواپیمای آذرخش را انتخاب کردیم. صنعت سیمان سازی را انتخاب کردیم که مصداق آن سیمان اردبیل است. طرح افزایش تولید ذوب آهن اصفهان و آلومینیم سبک و قائم و صنایع موشک‌سازی و مجموعه صنایع دفاع را انتخاب کردیم.
ج- به نظرم فولاد مبارکه اهمیت بیشتری دارد. باید روی آن فکر کنید. یا فولاد
آلیاژی، در صنعت فولاد دو پروژه را با هم می‌توانیم بگوئیم. یک بخش دیگر جدا از این، سنگ آهن است که تولید سنگ آهن، صنعتی است. اگر سنگ آهن گل‌گهر و چادر ملورا بتوانید تهیه کنید، احجام بزرگی دارد و تأثیر زیادی در زندگی ما دارد. پتروشیمی را که رفتید و برای پالایشگاه هم به بندرعباس رفتید. برای نیروگاه هم که شهید رجایی را درنظر گرفتید.
س- در مجموعه تحقیقاتی که ما کرده‌ایم، شهید رجایی در حقیقت برای این بحث ما از همه مؤثرتر بود.
ج- در بخش کشاورزی چه چیزی را انتخاب کردید؟
س- در بخش کشاورزی چیزی انتخاب نکرده‌ایم.
ج- در بخش کشاورزی مثلاً شما باید به مسأله آبیاری تحت فشار که مجموعه خوبی در بخش صنایع می‌شود، با وزیر کشاورزی صحبت بشود که وزیر کشاورزی چیزهای با اهمیت را به شما می‌گوید. شما بین آنها یک چیزی را انتخاب کنید. یا مثلاً در جهاد که کارهای بزرگی دارد. مجموعه صنایع تبدیلی که توانسته‌اند در لبنیات و میوه، صنایع تبدیلی قابل توجهی درست کرده‌اند. اگر شما در این بخش چیزی نگویید، کم توجهی می‌شود.
س- در مجموعه جهاد، سیلوسازی را انتخاب کرده‌ایم.
ج- آن صنعت است. یک صنعت خاصی برای جهاد است. اما ما به صنایع تبدیلی که بخش وسیعی است و هم کشاورزی را نجات داد و هم مصرف کشور را تأمین می‌کند. بخش لبنیات و بخش مثلاً مرغداری که اگر شما به این مسأله بپردازید، خوب است. جهاد دو سه بخش خاص دارد. مثلاً میگو که یک حرکت کاملاً عمیقی برای آینده است و ما به آینده میگو خیلی خوش بین هستیم. از مخابرات چیزی ندیدیم.
س- از مخابرات فیبر نوری را انتخاب کردیم.
ج- در مورد آن اشاره نکردید.
س- ما یک مقدار محدودیت موضوعی هم داریم.
ج- من فکر می‌کنم این یک مقدار برای صدا و سیما و دست‌اندرکاران آن، کار را دشوار می‌کند. مثلاً کارخانه کابل‌سازی شهید قندی را که یک پروژه بسیار عظیمی است و کل کشور را تغذیه می‌کند و صادر هم می‌کند. فیبر نوری یک چیز کوچکی است ولی در کار ما تحولی است. در بخش مخابرات شما باید یک چیزی را داشته باشید.
از شهرسازی‌ها، بخش روستایی، نقاط محروم، بازسازی جنگ چیزی را نداشتید. به نظرم شما باید بعضی از چیزها را ادغام کنید. هیچ اشکالی ندارد که یک قدری وقتش را زیاد کنید. هر شب دو موضوع را بگویید که به بقیه اینها هم برسید. هم از آن جهت که بالاخره در بین مستمعین شما و جامعه ما بحثهای مختلفی هست که تأثیرگذار است. آنچه که مربوط به هر چیزی می‌شود شما با وزیر و مدیر و سازنده سروکار دارید. کلیات را من در مصاحبه می‌گویم. تا هر جا شما خواستید از حرف من استفاده کنید.
س- البته گروه اقتصاد یک برنامه‌ای هم به موازات ما در حال کار کردن دارند. در مورد دستاورد بیست ساله انقلاب که یک مقدار بیشتر و کلی‌تر از ما کارهای سازندگی طی بیست سال گذشته را پوشش می‌دهند. ما در حقیقت یک نمونه‌هایی را انتخاب کردیم که از نظر بصری جذابیت داشته باشد. مثلاً واقعاً کار آروماتیک بندر امام که بچه‌ها در آن شرایط سخت و در گرمای 45 درجه شبانه‌روز کار کردند. یک سری فیلم‌های پشت صحنه هم وجود دارد.
ج- در آن چیزهایی که من گفتم هم بحث می‌شود. شما فرض کنید سنگ آهن یک چیز جدیدی در کشور ما است. یا آبیاری تحت فشار که باعث نجات کشور در آینده می‌شود که باعث می‌شود قدرت کشاورزی ما دو برابر و سه برابر شود. حیف است که به آن چیزها نرسیم. آنها هم فیلم دارد. به نظرم شما می‌توانید. اینها متنوع است و خسته‌کننده نیست.
س- بیست دقیقه مناسبترین وقت برای بیننده است و بیشترین تأثیر را دارد.
ج- من بر این اساس حدود نیم ساعت تا یک ساعت برای شما جواب این سؤالات را تنظیم می‌کنم. وقت بعدی تعیین می‌کنیم که نه شما خسته باشید و نه من.
س- اگر صلاح می‌دانید به بعضی از پروژه‌ها اشاره بفرمایید.
ج- درباره بعضی پروژه‌ها هم بحث می‌کنم.
س- خیلی ممنون.
ج- موفق باشید.