مصاحبه آیت الله هاشمی رفسنجانی با مطبوعات و خبرنگاران رادیو تلویزیونی داخلی و خارجی پیرامون مسائل گروگانها و کابینه دولت

 

س ـ درباره دیدار امروز جناب عالی با اسقف کاپوچی اگر مطالبی دارید، بفرمایید؟

ج - ایشان برای مذاکره درباره دانشجویان عضو انجمن اسلامی، که بازداشت بودند، به ایتالیا رفته بودند و برگشتند و مطالبی که داشتند، گفتند. درباره مسائلی که درباره مدارس اقلیت مسیحی مطرح بود، مطالبی داشتند که صحبت کردند.

س ـ آیا این درست است که کمیسیون امور خارجه مجلس شورای اسلامی در حال حاضر مشغول بررسی مسأله گروگانهاست؟

ج - این مسأله به عهده کمیسیون امور خارجه است تا جوابی که مجلس باید به نمایندگان کنگره آمریکا بدهد، تهیه کند. طبعآ کمیسیون خارجه باید برای مذاکره درباره اصل مسأله گروگانها آماده باشد.

س ـ مجلس تصویب کرده است که به نامه نمایندگان کنگره آمریکا جواب داده شود، آیا مجلس شورای اسلامی به نامه جامعه اقتصاد اروپا و ژاپن هم جواب خواهد داد.؟

ج - آن نامهها مطرح نشد. ولی فکر نمیکنم مانعی در راه جوابگویی بهآنها باشد.

س ـ آقای رئیس جمهور گفته است که وزیر کشور نباید حزبی باشد. آیا شما به عنوان رئیس قوه مقننه نظر ایشان را تأیید میکنید؟

ج - من چنین شرطی در هیچ سمتی از سمتهای کشور نمیبینم و افراد صالح میتوانند هر یک از سمتها را ـ از ریاست جمهوری گرفته تا سمتهای پایین ـ داشته باشند. میخواهند حزبی باشند و یا نباشند.

س ـ چه موقع کابینه معرفی خواهد شد؟

ج - ما انتظار داشتیم که دیروز کابینه به مجلس معرفی شود که مذاکرات آقای رجایی با آقای بنیصدر هنوز به طور کامل پایان نیافته است. آقای رجایی از روز پنجشنبه گذشته نامهای به مجلس نوشتند و اعلام کردند که آمادهاند کابینه خودشان را معرفی نمایند. قانون اساسی تصویب ریاست جمهوری را قبل از معرفی کابینه به مجلس آورده است. ایشان باید کابینه را قبلا به تصویب آقای رئیس جمهور برسانند. تا امروز بعد از ظهر که من در جریان اخبار بودم ـ چون بعد از ظهر امروز باز با آقای رئیس جمهور ملاقات داشتند ـ هنوز توافق کامل نشد. یعنی آقای رئیس جمهور روی بعضی از افراد کابینه نظر دارند. در مورد وزیر کشور دیشب نظرشان پخش شد که موافق وزیر کشور پیشنهادی آقای رجایی نبودند و در مورد بعضی وزرای دیگر هم گویا مسائلی برای ایشان مطرح است که هنوز دارند صحبت میکنند.

س ـ نظر شما در مورد سخنان اخیر رئیس جمهور در خصوص تصویب وزرای کابینه چیست؟

ج - کدام سخنان؟

س ـ گفتند که اول باید رئیس جمهور وزرا را تصویب کند، بعد کابینه به مجلس معرفی شود.

ج - قانون اساسی همینگونه میگوید. ایشان قبلاً اظهار میداشتند که من به غیر از وزارت کشور و وزارت دفاع که به خاطر فرماندهی کل قوا بیش از وزرای دیگر با من تماس دارند، حرفی در مورد انتخاب بقیه وزرا ندارم و سکوت میکنم و آقای رجایی هر طوری خواستند، میتوانند انتخاب کنند. همان طوری که گفته بودند، در مورد این دو وزارتخانه اطلاع داریم که نظر خودشان را هم اعمال میکنند. در مورد بقیه هنوز دارند بحث میکنند. البته حق با ایشان است.

س ـ آقای رئیس جمهور غیر از آقای میرسلیم، کسی دیگری را به عنوان وزیر کشور معرفی کرده بود؟

ج - ایشان هیچ کس را معرفی نکردند. گفتند وزیری که میخواهد معرفی شود، من باید در مورد آن نظر بدهم. البته ایشان حق دارند در مورد همه وزرا نظر بدهند. ولی در این مورد گفتند من کابینه را به خود نخستوزیر واگذار میکنم. به غیر از دو وزیر که باید با من تفاهم داشته باشند.

س ـ این طور که از قرائن برمیآید آقای رجایی کابینه خود را به رئیس‌جمهور معرفی کرده و ایشان نظر روشنی نداد. نظر خود را در اینباره بفرمایید. آیا آقای رجایی فردا (سه‌شنبه) کابینه خود را به مجلس معرفی خواهد کرد؟

ج - تا تصویب آقای بنیصدر را بدست نیاورند، یعنی موافقت آقای بنیصدر را نگیرند، نمیتوانند کابینه را به مجلس معرفی نمایند. همان طوری که من گفتم، موافقت کامل ایشان هنوز جلب نشده است.

س ـ فردا معلوم میشود؟

ج - شاید امشب موافقت آقای بنیصدر را در مورد کابینه آقای رجایی بگیرند. هنوز در حال مذاکره هستند.

س ـ همان طور که میدانید شوروی امروز به دشمن ما عراق اسلحه میدهد. آیا مجلس در نظر ندارد که در این رابطه به دولت شوروی اعتراض نماید؟

ج - میتوانیم نارضایتی خود را اعلام نماییم و این را منافی با دوستی میدانیم که کسی به
دشمن ما اسلحه بفروشد. اگر معنای اعتراض این هست، مجلس این اعتراض را میکند. ولی اگر بخواهیم در کار دولت شوروی دخالت کنیم و جلوی تجارت خارجی او را بگیریم، چنین چیزی نیست. اگر بخواهند با ما دوست باشند و ما به عنوان یک دولت دوست با آنها برخورد کنیم، طبعآ فروختن اسلحه به دشمن که دارد کارهای ایذایی در غرب کشور ما میکند، با دوستی منافات دارد.

س ـ جناب آقای رفسنجانی، لطفآ بفرمایید در صورتی که کابینه جدید توسط مجلس شورای اسلامی مورد قبول واقع نشود، چه خواهد شد؟ همان طور که مستحضر هستید جناب آقای بنیصدر و رجایی هر کدام مسؤولیتی در این مورد دارند. آیا این دو موجب استعفای هر یک از طرفین خواهند شد؟

ج - نه، الزامآ به استعفا منجر نخواهد شد. اگر احیانآ کابینه ـ یا همه، یا بعضی از اعضا ـ مورد قبول واقع نشدند، نخستوزیر باید دوباره افراد دیگری را معرفی کنند. حتی میتواند تکرار هم بشود. چون آقای رجایی را قبول کردهایم، دیگر دلیلی ندارد که ایشان یا آقای بنیصدر استعفا بدهند. چه لزومی دارد؟

س ـ با توجه به تعبیری که آقای قطبزاده در مورد گروگانها گفتهاند، ایران تنها کشوری هست که مقررات بینالمللی را نقض کرد. موافق هستید یا خیر؟

ج - نخیر، من مخالف هستم. مقررات بینالمللی را پیش از همه و بیش از همه آمریکا نقض کرد. مواردش را قبلا گفتهام. ایران در مقابل آن همه ظلمی که از طرف آمریکاییها دیده، فقط یک عکسالعمل کوچک نشان داد. آخرین آن هم همین دخالتهایی بود که جاسوسان آمریکایی در ایران کردند و در توطئه کودتا شریک شدند و با دشمنان ایران همکاری کردند. فکر نمیکنم آقای قطبزاده چنین گفته باشند.

س ـ به نظر جناب عالی انتخابات کردستان و کرمانشاه چه موقع شروع و در چه زمانی تمام خواهد شد؟

ج - ما از وزارت کشور خواستهایم هر چه سریعتر در هر جا که امکان دارد انتخابات انجام شود. البته میدانید که در قانون آمده که شورای نگبهان باید در انتخابات نظارت کند. در گذشته ما شورای نگهبان نداشتیم، ولی الان داریم. در جاهایی که باقی ماندهاند و هنوز انتخابات نشده است، باید زیر نظر شورای نگهبان باشد. شورای نگهبان هم آییننامهای تنظیم کرد. وقتی آییننامه پیشنهادی آنها تصویب شد، آماده اجرای انتخابات خواهیم بود.

س ـ در مورد اظهار نظر آقای قطب زاده که گفتند هیچ کشوری گروگانگیری را تأیید نمیکند، چه نظری دارید؟

ج - من نظر خاصی ندارم. هر کشوری حق دارد که نظر خود را آنچه که هست، اظهار کند.

س ـ روز پنجشنبه قبل و نیز شنبه هفته جاری چند دلیل برای عدم معرفی وزرا اعلام شد که عبارتند از: 1 - عدم تشکیل جلسه علنی 2 - در سفر بودن رئیس جمهور  3 - عدم تعهد بر روی تعیین و پذیرفتن وزرا. به نظر شما کدامیک از این سه مورد میتواند دلیل اصلی باشد؟

ج - مجلس که آنطور نبود. چون جلسات علنی مجلس به طور منظم تشکیل شده است و مانعی نبود. آقای نخستوزیر هم اعلام کردهاند که از پنجشنبه کابینه آماده است. پس مانع اساسی توافق کامل آقای رجایی و آقای بنیصدر بوده است که نشد. قبلا هم گفتم رئیس جمهور باید کابینه را تصویب کند.

س ـ در یکی از روزنامههای عصر تهران گفته شده بود که حزب جمهوری اسلامی، پیشنهاد نخست وزیری آقای بهشتی و هاشمی رفسنجانی را کرده بود، این مطلب در منزل آقای معینفر گفته شده و از قول آقای بنیصدر نقل گردیده بود. این مطلب تا چه حد صحت دارد؟

ج - این طور از قول آقای بنیصدر نقل نشده بود. آنچه که بود، این بود که در جلسهای خصوصی که بحث بود، آقای صباغیان پیشنهاد کردند اگر آقای بهشتی و یا آقای خامنه‌ای نخست وزیری را قبول کنند، مشکل کابینه حل میشود و اینها میتوانند تفاهمی بین همه ارگانها بوجود آورند. بلافاصله از طرف خود آن دو نفر این پیشنهاد رد شد. در همان منزل آقای معینفر مرا پیشنهاد کردند و گفتند اگر شما نخستوزیری را قبول کنی، میتوانی تفاهمی بین مجلس و رئیس جمهوری و ارگانهای انقلابی کشور یعنی سپاه پاسداران، کمیتهها، دادگاههای انقلاب، جهاد و اینها ایجاد کنی. هماهنگی بوجود میآید. من هم رد کردم. گفتم من آمادگی چنین کاری را ندارم. البته رفقا و دوستان همه اصرار کردند. آقای بنیصدر خودشان هم در این مسأله توافق کاملی نداشتند. البته اگر توافق داشتند، من آمادگی نداشتم. این حرف بعدآ در روزنامهها با یک مقدار اختلاف نقل شد، یعنی آنچه که بود، این بود که آقای معینفر با این امید که من میتوانم با جمع بین امکاناتی که در کشور است، تفاهمی بوجود آورم، پیشنهاد کردند که نپذیرفتم و آقای بنیصدر هم خیلی موافق نبودند. وقتی آقایان اصرار کردند، گفتم بگذارید من فکر و مشورت کنم. در جلسه بعد که رفتم، گفتم مشورت و فکرم بهاین نتیجه رسید که مصلحت نیست، بپذیرم.

س ـ آیا مجلس چارچوب خاصی برای سیاست داخلی و سیاست خارجی کشور تصویب و تعیین خواهد کرد؟

ج - باید برنامهای از طرف دولت برای اداره کشور ارائه شود و مجلس که به دولت رأی اعتماد میدهد، رأی به آن هم است. به هرحال باید چارچوبی وجود داشته باشد. اگر دولت تعیین بکند، مجلس باید تصویب کند و اگر دولت تعیین نکند، مجلس باید طرحی بدهد.

س ـ با توجه به انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا که کاندیداها در آنجا از هر موضوعی بهرهبرداری تبلیغاتی میکنند، شما حل مسأله گروگانها را چگونه میبینید؟

ج - تفسیرهایی که میشود، این است که حل مسأله گروگانها در ایران اثر قابل توجهای روی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا دارد. البته من مسائل آمریکا را بهاین سادگی نمیدانم. عوامل زیادی در سیاست آمریکا مؤثر است. یکی هم مسأله امروز ایران است که به عنوان یک عامل باید روی آن حساب کرد. ولی آنطور که گفته میشود، تمام واقعیتهای دمکراتها و حزب رقیبشان بستگی به حل گروگانها و یا عدم حل آن ندارد. نباید پافشاری کرد. باید به عنوان یک عامل پذیرفت.

س ـ لوایحی که در شورای انقلاب در طول 18 ماه گذشته تصویب شده است، به چه شکلی در مجلس مورد بحث قرار خواهد گرفت؟ آیا در مجلس زمان طولانی را به خود اختصاص میدهند؟

ج - ما همین الان فهرست این لوایح را به کمیسیونها دادیم و هر کمیسیونی لوایح مربوط به خودش را در اختیار دارد. زمان آن طولانی نخواهد بود. اینها قوانینی هستند که فعلا قانونیت دارند و در کشور دارند اجرا میشوند. مثل بقیه قوانینی است که از پیش داریم. تمام قوانین کشور غیر از قانون اساسی در اختیار مجلس است که مجلس آنها را مطالعه کند و هر کدام را مصلحت دید، تصویب کند. تصویب مجدد نمیخواهد. اگر در بعضی از این قوانین اعتراضی داشت و یا اصلاحی را مصلحت دید، اعمال کند.

س ـ در حال حاضر چند نماینده دیگر باید انتخاب شوند؟

ج - حدود 230 نماینده داریم و حدود چهل نماینده دیگر انتخاب میشوند. دو تا سه اعتبارنامه داریم که تصویب نشد.

س ـ آقای بنیصدر به صورتی ابراز نگرانی کرده است که تفتیش عقاید در آموزش و پرورش برقرار شده است، آیا شما به عنوان رئیس مجلس برای جلوگیری از این نوع تفتیش عقاید چه اقداماتی خواهید کرد؟

ج - اتفاقآ این حرف در مجلس هم مطرح شد و آنجا هم جواب دادهام. تعجب کردم که دوباره در بیانات آقای بنیصدر آمده است. مخصوصآ در همان جلسه آقای رجایی تشریف داشتند که مسؤول وزارت آموزش و پرورش هستند و رسمآ تکذیب کردند. متأسفانه ایشان از قول یک نفر خانم که در آنجا بودند، چیزی را نقل کردند و روی آن هم یک مقدار بحث کردند که بهنظر من قضیه از ریشه نادرست است و هیچ دلیلی ندارد که چنین تفتیش عقایدی باشد. البته دولت معیارهایی برای استخدام معلم و هر کارمند دارد و آن معیارها را رعایت میکند. در مصاحبه معمولاً چیزهایی را باید بپرسند. در مجموع آن سؤالاتی که میشود، کسی که مصاحبه را طرح میکند، نظریاتی دارد که میخواهد مصاحبه شونده را بشناسد. ولی من مطمئنم که چنین ادعایی درست نیست و مسلمآ تفتیش عقایدی نخواهد بود. مجلس هم بههیچ وجه اجازه تفتیش عقاید را نمیدهد. فقط حقی برای دولت است و آن اینکه شرایطی برای استخدام هر مسؤول و سمتی تعیین کند و آن شرایط باشد.

س ـ بعد از معرفی وزرا، تشکیل کابینه چه مدت طول میکشد؟

ج - بعد از آنکه دولت را تعیین کردند، در آییننامه مجلس است که دو جلسه باید داشته باشیم. دو جلسه کامل که نخستوزیر باشند و ده نفر از نمایندگان هم میتوانند به عنوان موافق و مخالف صحبت کنند. حداقل باید حدود پنج، شش یا هشت ساعت جلسه داشته باشیم. اگر زودتر رسیدیم، بهتر است. دو جلسه پیشبینی شد که بحث کنند. در نهایت در دو جلسه درباره افراد و برنامه دولت بحث میشود.

س - باید اعتبارنامههای وزرا تصویب شود؟

ج - وزرا اعتبارنامه ندارند.

س - آقای هاشمی، آیا این جلسات علنی هست؟

ج - بله، باید علنی باشد و رأی اعتماد هم باید علنی باشد.

س - در مورد وزرا که نماینده هستند چطور؟

ج - اصلا نمایندگانی که بخواهند وزیر باشند، دیگر نمیتوانند نماینده باشند. چه اعتبارنامه آنان تصویب شده، چه نشده باشد.

س - ولی آقای بهشتی گفتند که ممکن است در دوره اول با توجه به شرایط مملکت، باشد؟

ج - البته الان طرحی با قید دو فوریت به مجلس آمد که اگر وجود افرادی در دولت لازم بود، مثل آقای رجایی که نماینده بودند و نخستوزیر شدند، اگر مجلس موافقت کرد که آنها در کابینه باشند، کرسی آنها محفوظ بماند که وقتی در آن سمت نبودند، بتوانند به مجلس برگردند. البته اگر مجلس تصویب کند، چنین حقی به آنها داده میشود.

 

س ـ همان طور که اطلاع دارید اخیرآ دادستان انقلاب اسلامی، فعالیت سیاسی مجاهدین، فداییان، حزب توده و گروههای دیگر را در شهر آبادان و خرمشهر ممنوع اعلام کرده است، با توجه به اینکه از طرف مجلس هیچگونه قانونی در خصوص منع فعالیت سیاسی این گروهها تصویب نشده است، نظر شما به عنوان رئیس مجلس در این مورد چیست؟ در رابطه با فعالیت گروههای سیاسی موجود، مجلس چه تصمیمی در آینده اتخاذ خواهد کرد؟

ج - من این را قبلا هم گفتهام. اگر گروهها حاضر باشند در چارچوب قانون اساسی فعالیت سالم سیاسی کنند و قانون را رعایت کنند، مجلس از فعالیت آنها حمایت خواهد کرد و باید اجازه بدهیم که قانونی باشند و فعالیت کنند. اگر بخواهند مراعات نکنند که الان نمیکنند، بسیاری از آنها مسلمان هستند و باید اسلحههایشان را تحویل بدهند، بسیاری از اینها در نشریاتشان چیزهای بیربطی مینویسند که باید خودشان را با قانون منطبق کنند. مجلس با مراعات قانون از کارشان حمایت میکند. اما در خوزستان دادستان به خاطر مسائل امنیتی خاصی که در آنجا مطرح بود، تصمیم گرفته و جنبه کلی ندارد.

س - در مورد ادعای امارات متحده عربی درباره سه جزیره ایرانی، با نماینده سازمان آزادیبخش و نماینده دولتهای اسلامی مصاحبه کردیم. ولی جواب درستی دریافت نکردیم. نظر خودتان را در این مورد بفرمایید.؟

ج - ادعای غلطی است و این ادعاها قبلا هم از طرف بعضی دولتها شده بود. حاضر نیستیم به هیچوجه به این مسائل گوش بدهیم.

س - با آقای کاپوچی راجع به چه چیز صحبت کردید؟

ج - راجع به مدارس اقلیت مسیحی در ایران صحبت کردم و از وضع دانشجویان ما در ایتالیا گزارش داد.

س - مجلس دیروز بعد از ظهر جلسه کمیسیون مشترک دفاعی داشته است. با توجه به تحولات نظامی آمریکا، آیا طرحهایی در جهت پیشگیری توطئههای احتمالی در پیش دارید؟

ج - البته الان تصمیمات دفاعی را مجلس نمیگیرد. مجلس بررسی میکند و نظر میدهد و نظارت میکند. اما تصمیمات را فرمانده کل قوا و افراد مسؤولی که در نیروهای نظامی داریم، میگیرند.

س - آقای قطبزاده گفتند که حزب جمهوری اسلامی، قدرت را بدست گرفته است و بگذارید مردم واقعیت این حزب را بشناسند. نظر خودتان را در این مورد بیان کنید؟

ج - باید ماهیت حزب به خوبی روشن شود. نظر من این است که اگر زمانی بگذرد، حسننیت مردم نسبت به حزب بیشتر میشود.

س - آقای معینفر ضمن دفاع از خودشان، گفتند که بعضی از انجمنهای اسلامی و شورای اسلامی، صلاحیت اخلاقی، سیاسی و اسلامی را ندارند و متأسفانه در امور اداری و اجتماعی دخالت میکنند. نظرتان در اینباره چیست؟

ج - ایشان بعدآ گفتند که اکثریت آنها افراد سالمی هستند که در همه ارگانها حضور دارند. بعضی از آنها فاسد هستند، ما ارگان صد در صد سالمی در کشورمان نداریم و ایشان هم از آن بعضیها صحبت میکردند.