مصاحبه آیت الله هاشمی رفسنجانی با شبکه پنج تهران

بسم الله الرحمن الرحیم (1)

این برنامه را برای تبلیغات نامزدهای انتخاباتی پر می‌کنند. برادرانمان زحمت کشیدند. بنده فکر می‌کنم با توجه به آشنایی که مردم با من دارند و از سال‌های پیش هم نظرات و هم مواضع و هم نحوه کارم را می‌شناسند هر کس هم با نظر خودش قضاوت مثبت یا منفی دارد. من نیازی به معرفی خودم ندارم که وقت مردم و صدا و سیما را بگیرم. بجای این درباره انتخابات و خبرگان حرف می‌زنم. امیدوارم نفعی برای انقلاب و مردم داشته باشد.

اولین بخش مسأله انتخابات است. درباره انتخابات باید کمی فکر کرد. به هر حال یک مسأله مهم از مسائل کشور مطرح است. بنا است مردم رای بدهند تا هشتاد و چند نفر از علما به عنوان اعضای خبرگان انتخاب شوند.

تا به حال گفته شده که مسئولیت خبرگان تأمین نیازهای روزمره مردم نیست. مسایل مربوط به زندگی مردم، خدمات و کارهای حتی اداری و آموزشی و فرهنگی و به چیزهایی که در برنامه دولت‌ها است، مربوط نمی‌شود و از همین مجرا ممکن است بعضی‌ها سوءاستفاده و القاء بکنند که چه اهمیتی دارد که مردم وقتشان را برای این انتخابات ‌بگذارند. اگرچنین‌فکری‌باشد، که ان‌شاءالله چنین فکری نیست باید اصلاح کرد.

مسأله مربوط به اصل و اسلامیت نظام و رهبری مربوط می‌شود. در این مدت برای مردم ثابت شده است و با قانون اساسی هم روشن شده که رهبری موقعیت ممتازی در مجموعه نیروهای انقلاب و نظام و مسئولان دارند. هر چه که ما تلاش کنیم وضع رهبری بهتر، مستحکم‌تر، سالم‌تر، صالح‌تر و قابل اطمینان‌تر باشد، کار به جایی است. من جایی از کشور را به این اهمیت نمی‌بینم. از دولت و مجلس و قوه قضائیه و سایر ارگان‌ها و نیروهای مسلح هر جا را حساب کنیم به هر حال اصل نظام و انقلاب بیشتر از جاهای دیگر به رهبری وابسته است و راهی است که در 22 بهمن 57 انتخاب کرده‌ایم.

بنابراین بی توجهی به این انتخابات به هیچ وجه قابل قبول نیست. مسامحه روا نیست. باید اهمیت بدهیم. گاهی گفته می‌شود که ما چه شرکت کنیم و یا نکنیم، کسانی که آمدند و با هر مقدار رأیی که آوردند، انتخاب می‌شوند. پس خبرگان خواهد بود، چه رأی کم باشد و چه زیاد، البته همین گونه است خبرگان خواهد بود. اما خیلی فرق می‌کند، نامزد این مجلس، کسی که رأی مردم را می‌خواهد سرمایه اظهارنظر خودش بکند، باید بداند که مردم چه اندازه پشت سرش هستند. لذا بسیار متفاوت با فکر قبلی است. اگر مجلس خبرگان آراء زیادی را پشت سرش داشته باشد، احساس قدرت می‌کند و احساس شخصیت نیرومندتری می‌کند و برای انجام وظیفه جدی‌تر و کوشاتر خواهد بود. اگر احساس کم میلی از مردم بکند طبعآ رقبت کار پایین می‌آید و قدرت نماینده هم پایین می‌آید. این یک طرف قضیه است.

طرف دیگر اصل مسئله است. الان که درباره انتخابات حرف می‌زنیم، یک مسئله ساده و روزمره ما نیست. از اطراف دنیا چشمهای زیادی به ایران خیره شده که این انتخابات چگونه برگزار می‌شود و مردم چقدر به این نهاد و به این اصل و به این نکته مهم زیربنایی انقلاب علاقمند و وفادار هستند. قطعاً دنبال آن قضاوت است.

حضور وسیع مردم در پای صندوق‌های رأی در همه جای دنیا نشان از علاقه مردم به کشور و نظام و زندگی خودشان است و کم بودن حضور مردم نشان از بی‌تفاوتی و بی‌اهمیتی موضوع نسبت به رأی دهندگان است. به علاوه حضور در انتخابات جزء معیارهای زندگی و در صحنه بودن مردم است. هر قدر آگاهی مردم بالا باشد، هر قدر مردم به مسایل کشور و جهان و شرایط جهانی آگاهتر باشند، علاقه بیشتری برای حضور در صحنه‌های سیاسی ابراز می‌کند و مواردی از این قبیل.

بنابراین به‌طور کلی هم برای کشور ما افتخار است، اگر مردم علاقمند و فعال در انتخابات حضور داشته باشند. حضور مردم برای حیثیت نظام باعث مأیوس شدن دشمنان ما که فراوان هستند، می‌شود چون آنان به این دل بسته‌اند که مردم روزی نسبت به انقلاب بی‌تفاوت بشوند. از اول هم می‌گفتند که انقلاب به عنوان یک موج و شور و هیجان بوجود آمد و موج دارای عمری محدود است و تمام می‌شود. لذا آنها برنامه‌هایشان را برای ایران بعد از موج گذاشتند. ما باید ثابت کنیم که این موج محصول یک طوفان نبوده است. اگر هم تعبیر موج درست باشد، محصول یک دریای ژرفی از آگاهی و هوشیاری و تشخیص درست مردم بوده که در سرنوشت‌شان به صورت امواج انسانی شرکت کرده‌اند. هر مقدار هم جلو می‌رویم باید اطلاعات و هیجاناتمان برای مقابله با مشکلات و دفاع از انقلاب و تعمیق فکر اسلامی و انقلابی و میهنی، نیرومندتر باشد. تا به حال هم این‌گونه بوده است.

البته من می‌پذیرم که رقابت‌ها و مباحثه‌ها و رد و بدل بحث‌های سیاسی در بین نامزدها، می‌تواند در حضور مردم در صحنه مؤثر باشد. اما ما راضی نیستیم که مردم ما این‌گونه باشند که فقط رقابت‌ها و هیجان‌های سیاسی آنها را به میدان بکشاند. ما مایل هستیم که مردم، آن قدر آگاه باشند که محاسبات سیاسی اساسی روی آثار حضور و نتایج حضور در صحنه و دخالت در سرنوشت دخالت بکنند. در این صحنه توقع نیست که علمایی که امروز مورد تأیید قرار گرفتند، مهر و امضای مجتهد بودن ولو به عنوان متجزی و نسبی پای کارنامه تحصیلی آنها خورده و خیلی کاملاً شناخته شده برای مردم هستند. نباید انتظار داشت که اینها هم مثل انتخاب‌های معمول مجلس و یا محلی و یا جاهای دیگر و یا حتی در وضعی که در کشورهای دیگر احزاب و گروه‌ها با هم مبارزه می‌کنند، بدین گونه باشد.

تحقیقآ خبرگان کشور ما در صحنه‌های مبارزات انتخاباتی خیلی آرام، دقیق و بدون هزینه و یا بسیار با هزینه کم حاضر خواهند شد. این دیگر به شعور آگاهی و دلسوختگی خود مردم بستگی دارد که از طرق مختلف سعی کنند بهترین‌ها را بشناسند و برای آنها رأی بدهند که به نظر من ملت ما این شعور سیاسی را دارد و تا به حال هم بارها آشکار کرد. در مورد خبرگان چند نکته بگویم، شاید برای اطلاعات شما مفید باشد. گرچه این روزها زیاد گفته خواهد شد. بنده هم عرض می‌کنم.

مجلس خبرگان براساس اصول قانون اساسی بوجود آمده است که تعطیل‌پذیر نیست و هیچ وقت نباید بدون مجلس خبرگان باشد. بنابراین این یک وظیفه برای نظام و دولت و مردم می‌باشد که اصول قانون اساسی را اجرا بکنند.

فلسفه وجودی این مجلس این است که در مورد رهبری ما هیچ وقت دچار وقفه و مشکل نشویم در مقاطعی که رهبری به هر دلیل باید انتخاب بشود، حالا یا با فوت یا کناره‌گیری و یا مریضی و یا فقدان شرایط، ما باید رهبر جدید انتخاب بکنیم. مقطع بعدی موقعی است که رهبر مشغول انجام وظیفه هستند. در این شرایط یک نظارتی بر عملکرد رهبر لازم است. هر دو از کارهای مهم و اساسی خبرگان است. البته امیدواریم خبرگان در مقطع فعلی، به این زودی‌ها نیازی به تجدید انتخاب رهبر پیدا نکند. ولی تقدیرات الهی برای ما قابل پیش‌بینی نیست و لذا ما باید حتماً خبرگان را آماده داشته باشیم که اگر نیازی پیش آمد، فورآ اقدام کنند. همان‌گونه که بعد از رحلت امام این کار شد. شما یادتان است، زمان جنگ بود. مردم واقعاً از رحلت امام نگران بودند. دشمن هم خیلی خوشحال بود. فکر می‌کرد خلایی در زندگی انقلاب اسلامی ایران بوجود می‌آید، به خصوص که جنگ هم است. ممکن است در ارکان نظام تزلزلی بوجود بیاید.

مجلس خبرگان چون آماده بود، یک حرکت تاریخی کرد، یک حرکت جاویدان انجام داد. هنوز خیلی از مردم با ناراحتی در فکر بودند که چه پیش می‌آید. دشمنان خیلی امید بسته بودند. خبر اجتماع خبرگان در شرایطی که همه عزادار بودیم و در مجلس خبرگان گریه می‌کردیم، منتشر شد. جمع شدند، بحث کردند، علمای مورد اعتماد را بررسی کردند و مسئله شورا بودن و یا فرد بودن را بررسی کردند و با راهنمایی‌هایی که از امام به صورت روشن داشته‌اند، انتخاب رهبری را انجام دادند. مردم را راحت و دشمنان را مأیوس کردند. من آن زمان فرمانده جنگ بودم. در جبهه نگرانی زیادی در نیروها بود. فرمانده خودشان را از دست داده بودند. لحظه‌ای که خبردار شدند که کار تمام شده، آنچنان نیرو و توانشان بالا رفت که خداوند می‌داند چه حالتی بود. همه به رادیو گوش می‌دادند و نفس‌ها در سینه‌ها بسته شده بود که آخرین خبر را بشنوند.

یک اقدام به این مهمی به خاطر مهیا بودن مجلس خبرگان انجام شد. اگر بنا بود راههای دیگر می‌رفتیم، نمی‌دانم چگونه می‌شد. البته خداوند این انقلاب را حفظ می‌کند. ولی به هر حال وظیفه ما آماده بودن است. کار دوم خبرگان این است که دائماً مراقب باشد تا رهبری به خوبی انجام وظیفه کند. مشکلی برای ستون اصلی این خیمه پیش نیاید. ما یک اصلی در قانون اساسی به نام اصل یکصد و یازده داریم که خبرگان را موظف کرده گروهی را انتخاب کنند و آنها به عنوان گروه تحقیق دایمآ در اطراف رهبری تحقیق کنند تا شرایط موجود در قانون اساسی برای رهبری باقی بماند. که اجتهاد، عدالت، تقوی، تدبیر، آگاهی به زمان و شجاعت می‌باشد. اگر احساس کنند یکی از این شرایط مخدوش شده، با دلیل باید به خبرگان ارایه بدهند و خبرگان باید فوری چاره‌اندیشی نماید.

فرض کنید، این چنین گروه ناظری در کشور نباشد و شرایطی در آن متکای اصلی نظام، کشور، انقلاب، از دست برود و ضررهایش در جامعه بعد از مدت‌ها روشن می‌شود. چه باید کرد؟ از طرفی هم معلوم است، گروهی که این کار را می‌خواهند بکنند و مجلسی که اینجور مواظبت را می‌خواهد انجام بدهد، باید خیلی نیرومند و مشخص و مستقل و دارای شجاعت واقعی باشد. غیر از خدا از کسی نترسد و برای منافع مردم هیچ ملاحظه‌ای نداشته باشد. این چنین روحیات لازم است. اگر پشت‌سرشان میلیون‌ها رأی مردم را داشته باشند، طبیعتاً قوی‌تر عمل می‌کنند و خودشان را بیشتر مسؤل می‌بینند. این کار دوم مجلس خبرگان است که بحمدلله اثر گذاشته است. همیشه مراقب بودیم و خوشبختانه برای ما تا به حال مشکلی پیش نیامده بود. آینده هم باید مواظب باشیم که مجلس بعدی هر کس که می‌آید این کار را بکند.

در این بین ما یک کارهای مهم دیگری داریم که شاید مردم کمتر بدانند. آن این است که در خبرگان ما یک بحث منطقی داریم که با اتکا به فقه و اصول فقه در ستون و مدارک احکام، اشخاصی که صلاحیت این‌کار را دارند، شناسایی کنیم. یعنی ما باید صدها مجتهد را که در کشور وجود دارند، شناسایی کنیم، پرونده‌ای از آنها داشته باشیم. از لحاظ علمی، اخلاقی، آگاهی، شجاعت، تدبیر و تقوی، دائماً آنها را مدّ نظر داشته باشیم و ملاک‌هایی که یک مجتهد بر یک مجتهد دیگر ترجیح دارد برای رهبری دایمآ بحث بکنیم. آیا تقوی مقدم است یا علم؟ آیا آگاهی سیاسی مقدم است یا تدبیر و مدیریت؟ اگر اینها در یک نفر جمع شد، کدامیک را ترجیح بدهیم. اینها یک بحث‌های جدی دارد. این بحث‌ها را در طول سال در کمیسیون‌های مختلف علما انجام می‌دهند و کمیسیون‌ها گزارش می‌دهند. ما هم در اجلاس‌های سالانه اینها را بحث می‌کنیم. الان هم یک برنامه تدوین شده منظمی داریم. می‌دانیم طبق وظایف دینی و معارف اسلامی به سراغ چه کسی باید برویم که البته این با رأی‌گیری در خبرگان است. معیارها و ملاک‌ها به رأی گذاشته می‌شود، بعداً هم برای مصادیقش اگر لازم شد، رأی‌گیری می‌کنیم. بنابراین این یک کار مستمر ما است.

در عین حال مجلس خبرگان هیچ هزینه‌ای برای کشور ندارد، جز هزینه انتخابات، که این هزینه را بایدنظام انجام بدهد و ربطی به افراد خبرگان ندارد. افرادی که انتخاب می‌شوند، حقوقی نمی‌گیرند، هیچ امتیاز سیاسی یا اداری ندارند، حتی ماشین و دفتر و تلفن به کسی نمی‌دهیم. خودشان هم نمی‌خواهند. روزهای اول بحث‌شد که بودجه‌ای را در بودجه عمومی برای خبرگان در نظر بگیرند، که خبرگان مخالفت کرد. گفتند: اگرنیازی به هزینه‌های جزیی شد، خودمان می‌دهیم. هر کس چیزی بپردازد تا تأمین بشود. همان چهار، پنج روز که جلسه داریم، هزینه شام و نهار است. یک دبیرخانه در قم داریم که در حد یک منزل کوچک است. دو، سه نفر آنجا کار می‌کنند. چیز دیگری هم نیاز نداریم. اجلاس ما هم در سالن‌های عمومی است. مدتی در مجلس شورای اسلامی است. حالا هم بیشتر در قم است و این بار هم به مشهد رفته بودیم. بنابراین به نظر می‌رسد یک نهاد کم هزینه و پر اهمیت و حقیقتاً مورد نیاز کشور برای لحظات حساس است. مردم باید به آن شکل بدهند.

بنده نیاز نمی‌بینیم که شرایط یک نامزد خوب و یا عضو خوب مجلس خبرگان را بگویم. خود مردم تشخیص می‌دهند. ما هم به تشخیص مردم اعتماد داریم. ان‌شاءالله محصول آرا مردم یک مجلس نیرومند و با حال و وظیفه‌شناس باشد.

والسلام علیکم ورحمه الله

********************************************************************************

1- این مصاحبه چون برای تبلیغات انتخابات خبرگان بود، یکسویه و بدون خبرنگار بود.