مصاحبه آیت الله هاشمی رفسنجانی با خبرنگاران رسانه‌های مختلف

س- جناب آقای رئیس جمهور، در سفر یک روزه حضرت‌عالی به استان آذربایجان شرقی، منطقه آذربایجان شرقی و تبریز را بانشاط‌تر و بالنده‌تر از سفرهای پیشین حضرت‌عالی دیدیم که این نشاط و بالندگی و این روحیه را در جمله‌ «هر ساعت در این کشور حالی برای سازندگی بود و در قالب قطعه‌ای» که به حضرت‌عالی تقدیم شد، متوجه شدیم. باتوجه به اینکه نهمین واحد بزرگ پتروشیمی کشور در تبریز راه‌اندازی شد، حضرت‌عالی ویژگی‌های این واحد را در چه مسائلی می‌بینید و روند این صنعت را در آینده کشور و در کلان اقتصاد چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ج- بسم الله الرحمن الرحیم، سفری کوتاه و کاری بود و متأسفانه توفیق دیدار با مردم استان را، جز در مسیر که عمدتاً در روستاها بود، نداشتم. وقتی به هریس رفتیم، چون کارهای سد و کشاورزی بود، از روستاهای زیادی عبور کردیم و گرمی و محبت روستاییان هریسی ما را تحت تأثیر قرار داد، از همین جا از آنها عذرخواهی می‌کنم که به خاطر برنامه‌های فشرده، نمی‌توانستم توقف داشته باشم. ولی از محبت‌های آنها تشکر می‌کنیم. در این سفر، در چند محور آن هم برای افتتاح طرح‌های به ثمر رسیده کار داشتم. یکی محور صنعت، یکی کشاورزی و دیگری آموزشی و خدماتی بود. در محور صنعت که مهمترین بخش صنعت کشور ما بود، کار عمده ما افتتاح پتروشیمی تبریز بود که حقیقتاً کار مهمی است. این طرح در اول کار بنا بود یک میلیارد و دویست میلیون دلار هزینه ارزی ببرد، ولی با تلاشی که شد و با پیشرفت صنعت داخلی، فعلاً به 850 میلیون دلار برگشته و بقیه آن هزینه ریالی است که در داخل ساخته می‌شود. به طوری که آنها می‌گفتند، این جزو مدرن‌ترین نمونه‌های صنعت پتروشیمی است و همین‌طور هم باید باشد. چون چیزهایی تولید می‌کنند که معدودی از کارخانه‌های دنیا می‌توانند اینها را تولید کنند. حلقه‌های مفقوده‌ای که در کشور ما بود، با محصولات این واحد تکمیل می‌شود. در برنامه‌های اول و دوم قرار بود که ده واحد پتروشیمی تأسیس کنیم که هر ده واحد تکمیل شده و این نهمین واحد بود که من افتتاح کردم و دهمین طرح در اراک است که اگر فرصتی پیدا کنم، برای افتتاح آن هم می‌روم. کارخانه پتروشیمی در آن جدید است و غیر از پتروشیمی سابق است. چون در عمل معلوم شد که یکی از بهترین بخش‌های صنعت کشور است، مصمم شدیم که 30 طرح دیگر را اجرا کنیم که مجموعه تولیدات ما به 30 میلیون تن خواهد رسید. الان ظرفیت تولید داخلی 13 میلیون تن است. تا به ‌حال 6 واحد را فعال کرده‌ایم که کار آنها شروع شده و بقیه را هم بتدریج فعال می‌کنیم.

نکته جالب این است که سرمایه‌گذاران خارجی و بین‌المللی علاقمند هستند که در این کارها به صورت غیرمتقابل و بای‌بک* (Buy Back) سرمایه‌گذاری کند، چون محصول آن ارزشمند است و می‌توانند از اول در قرارداد قید کنند که بابت سرمایه‌شان از محصولات این واحدهامی خرند. ماهم با این روش کار می‌کنیم. یک واحد را مطرح می‌کنیم، سرمایه خارجی جذب می‌شود، واحد ساخته می‌شود و ظرف چهار پنج سال از محصول آن می‌پردازیم. عملاً کشور سرمایه‌گذاری نمی‌کند، اما یک واحد ارزشمند را در گوشه‌ای از کشور خلق می‌کند. برای ما مهم این است که این صنعت در ایران کاملاً مستقل خواهد بود، چون مواد اولیه آن در کشور هست و بازار هم دارد و پیش‌بینی می‌شود که بازار این مواد به تدریج زیاد شود. قبلاً در تکنولوژی آن وابسته بودیم و امروز درتکنولوژی هم وابسته نیستیم. خودمان می‌توانیم اینها را طراحی کنیم و بسازیم. ممکن است بعضی ابزار آن را بخریم، اما عموماً خودمان می‌سازیم. کشورهای خارجی هم وقتی که چیزی می‌سازند، خیلی از قطعات آن را از خارج می‌خرند و این یک مانع نیست.

به طوری که آقای نعمت‌زاده می گفتند، مثل همین واحد تبریز را که ماامروز با 850 میلیون دلار تکمیل کردیم. در اصفهان دارند می‌سازند و کمتر از نیمی از آنچه که هزینه ارزی داشته است، هزینه دارد و به تدریج همین هم کمتر می‌شود. به هر حال واقعاً کار بزرگی انجام شده است و من از مدیران بخش پتروشیمی در شرکت‌های تابعه وزارت نفت تشکر می‌کنم.

س- قبل از اینکه وارد بحث‌های دیگر شویم، به این نکته بپردازم که جمهوری اسلامی ایران باتوجه به ساخته‌های مختلف پتروشیمی، ظاهراً در مقام دوم تولیدکنندگان مواد مختلف پتروشیمی در جهان است. آیا در بازارهای جهانی هم خواهیم بود؟

ج- تا آنجا که آقایان می‌گویند، درخاورمیانه در مقام دوم هستیم و نه در کل دنیا. بازار جهانی خیلی وسیع است. همین الان در همین چند هفته که تبریز کارش را شروع کرده و دارد محصولاتش را صادر می‌کند، از پیش می‌خرند. در واحدهایی که الان تأسیس می‌کنیم، از پیش برای سرمایه‌گذاری پول ‌می گیریم که در مقابل آن محصول می‌خرند. بازار در دنیا جدی است. الان در کشور خودمان 6 هزار کارخانه، مصرف‌کننده محصولات پتروشیمی هستند و روزبه‌روز هم کارخانه اضافه می‌شود. من به هر شهرک صنعتی که می‌روم، می‌بینم واحدهای فراوانی ساخته می‌شوند که می‌خواهند از همین محصول استفاده کنند. به نظر می‌رسد که صنایع زیردستی کارهای پتروشیمی، بیش از هر نوع صنعت دیگری، در کشور رشد می‌کند. در همه دنیا هم این‌گونه است و نمونه‌های جدیدی می‌آید.

کارهای دیگری که در این سفر داشتیم، مربوط به بخش کشاورزی و آب بود. یک سد کوچک را در منطقه محرومی افتتاح کردیم. به خاطر اهمیت و تأثیر آن به «روستای ماران» رفتیم که 7 میلیون متر آب را تنظیم می‌کند و در منطقه تأثیر حیاتی دارد. یک طرح بزرگ کشاورزی را هم افتتاح کردیم که کار بزرگی کرده‌اند. 27 کیلومتر کانال بزرگ کشیده‌اند و آب رودخانه‌ها را به دشت‌های حاصلخیز منتقل می‌کنند و در نهایت سدی را می‌سازند که به زودی تمام می‌شود و 40 میلیون مترآب را ذخیره می‌کند. در مسیر هم از آب استفاده می‌کنند. دشت حاصلخیزی که تاکنون خیلی بد از آن استفاده می‌شد، با این طرح آباد و سرسبز خواهدشد که همین الان هم آب را به روستاییان می‌دادند.

کار بزرگ دیگری که از امسال در آنجا شروع شده، کشت صدهزار هکتار زمین از تپه ماهورها و شیب‌های تند کوههای آنجا برای درختان مثمر و غیرمثمراست که از کارهای جالب آذربایجانی‌هاست. پیشنهادم به مردم این است که به کاشتن درخت بادام، زیتون، گردو و از این قبیل اقدام کنند که هم خاک و آب را حفظ می‌کند، هم از بیابان‌ها استفاده می‌کنیم، هم محیط زیست را اصلاح می‌کنیم و هم کار پرثمری است.

یکی از چیزهایی که در همین بخش دیدیم که خیلی مرا خوشحال کرد، این بود که سیاست اصلاح آبیاری کشور که پارسال آن را مطرح کردیم که آبیاری تحت فشار را در کشور طراحی کنیم، خیلی جدّی گرفته شده است. در این مدت کوتاه در استان 14 هزار هکتار اراضی تحت پوشش آبیاری تحت فشار قرارگرفته است و 9 هزار هکتار دیگر در دست اجرا دارند که کار بسیار باارزشی است. همانجایی که این کارها را کرده‌اند، می‌گفتند که قدرت آبیاری آنها دو برابر و نیم تا سه برابر شده است. مثلاً اگر 100 هکتار می‌کاشته‌اند، الان 250 تا 300 هکتار می‌کارند. کشت دیم را تبدیل به آبی می‌کنند. کشت دیم روش غیرمطمئنی است. در همین دو سال شما می‌بینید که در زراعت به علت کمی باران مشکل پیداکرده‌ایم. ولی وقتی کشت، آبی شد، می‌‌توان سالان ه یکی دو کشت از زمین‌ها برداشت کرد که این هم مراخوشحال کرد.

در کارهای آموزشی 2 واحد از دانشگاه سهند،کارشان را شروع کردند. در رشته فرش و بعضی از رشته هایی که در کشور دانشگاه‌ها روی آنهاکار نمی‌کردند. دانشگاه سهند نیروی متخصص تربیت می‌کند. برای بخش پزشکی هم افتتاح خوابگاه و تجهیزات پزشکی و بیمارستان مخصوص بیماران کلیوی را داشتیم.

تبریز یکی از نمونه‌های موفق عمران شهری است و شهردار موفقی دارد. امسال با حضور ما 150 پروژه را شروع کردند که 30 میلیارد تومان از درآمدهای مردم را در شهر تبریز سرمایه‌گذاری می‌کنند. بنیاد شهید یک کارخانه بسیار خوب را افتتاح کرد که در صنایع کابل از نمونه‌های بسیار پیشرفته کشور است. کانون پرورش کودکان مرکزی برای پرورش کودکان تجهیز کرده بود که از کارهای بنیانی رسیدن به نیازهای فکری و پرکردن اوقات بچه‌ و کار بسیار سازنده‌ای است که انجام دادند. یک فروشگاه رفاه از سلسله فروشگاه‌های رفاه جدید در تبریز افتتاح شد. در مجموع، آذربایجان جزو استان‌های پیشتاز پیشرفته، مخصوصاً در بخش مهار آب‌هاست که سدهای فراوانی را ساخته‌اند و تحویل داده‌اند و یا دارند می‌سازند که به زودی تحویل می‌شود.

س- خیلی ممنون

ج- موفق باشید.