مصاحبه آیت الله هاشمی رفسنجانی با رادیو تهران
○ خبر مربوط به سفر شما به عربستان که کلیات آن از رادیو پخش می‌شود، برای شما می‌خوانم که اگر اشتباهی هست، اصلاح بفرمایید: آقای رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام که به عربستان رفته است، دیروز به خبرنگاران گفت ملک عبدالله وعده داده است تا مشکل حضور زنان ایرانی را در بقیع حل کند، موضوع مشکل زائران ایرانی در مهمانی شامی مطرح شد که ملک عبدالله در خانه خود، برای پذیرایی از آقای رفسنجانی ترتیب داده بود. رابطه با کشورهای عربی هرچند در افکار عمومی ایرانیان به اندازه مسئولان ایرانی الویت نداشته، اما بسیاری از ایرانیها بواسطه سفرهای مکرر خود برای حج عمره و تمتع به روابط دولت خود با عربستان حساسند.عربستان که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران همچون ایران از هم پیمانان اصلی آمریکا در منطقه محسوب می‌شد، پس از انقلاب ایران موقعیت منحصر به فردی برای آمریکا پیدا کرد که همین موجب شد نتواد با ایران رابطه چندان دوستانه‌ای برقرار کند. پایان جنگ عراق برضد ایران و حمله عراق به کویت موجب شد از اوایل دهه هفتاد روابط دو کشور به سوی بهبودی رود که البته نقش عبدالله ولیعهد آن زمان و آقای رفسنجانی انکار نشدنی است. در سال76 آقای رفسنجانی امیرعبدالله را که برای کنفرانس اسلامی به ایران آمده بود، به خانه خود در شمال تهران دعوت کرد تا بدور از عرف تشریفاتی شب را میزبان او باشد. آقای رفسنجانی پیش از این در دیدار دیگری با امیرعبدالله در پاکستان نظر موافق عربستان را که از مخالفان جدی برگزرای اجلاس سران کنفرانس اسلامی در ایران بود، جلب کرده بود. رفاقت شخصی این دو شخصیت سیاسی به حدی دوام یافت که دیدارها و مذاکرات آنها توافق امنیتی را که بالاترین نوع توافق محسوب می‌شود، در پی داشت. ملک فهد هنگامی که آقای رفسنجانی برای تبریک پادشاهی تلفنی با امیرعبدالله گفتگو کرد، به آقای رفسنجانی گفت که بی‌صبرانه چشم انتظار حضورش در عربستان است تا قبل از ماه رمضان مسائل مهمی را خصوصی در میان بگذارد. با سفر اخیر آقای رفسنجانی به عربستان این‌بار دولت ملک عبدالله با پذیرایی از آقای رفسنجانی در خانه خود مهمان نوازی را در حق دوست ایرانی خود بجا آورد.
○ جناب آقای رفسنجانی در خصوص جزییات وعده ملک عبدالله برای حل مشکلات زائران ایرانی بفرمایید.
● بسم‌الله الرحمن الرحیم. در اینجا مواجه با زائرانی می‌شویم که از اینکه نمی‌گذارند خانمها حتی پشت پنجره دیوار بقیع، قبور ائمه (ع) را ببینند، حقیقتاً ناراحت هستند. در سفر من هم بسیاری از علما، شخصیتها و مردم خواستند که من به این مسأله بپردازم. من با ملک عبدالله صحبت کردم، دیدم ایشان هم تمایل دارد که این مسأله حل شود، ولی مشکل ایشان مشکل علمای ایشان است. بخشی علما که هم موافق نیستند خانمها وارد قبرستان شوند و هم با بعضی از ادعیه و مداحیهایی که آنجا می‌شود، ناراحت هستند و روی دولت فشار می‌آورند.
○ ظاهراً حرکات و رفتار زائران ایرانی هم موجب مشکل شده است!
● بله، آنها مشخصاً از بعضی از نوع زیارتها و مداحیها فیلم تهیه کردند و یا از برداشتن خاک بقیع فیلم گرفتند و به مسئولان آنجا نشان دادند و آنها هم نتوانستند این کارها را توجیه کنند و منطق آنها ضعیف شد. من دیدم ایشان مایل هستند که این مسأله حل شود و کار هم باید دو طرفه باشد. یعنی زائران ما هم باید رعایت کنید، بالاخره آنها اعتقادات و مقدساتی دارند و به آنها پایبند هستند. ما هم این‌گونه هستیم. همانگونه که ما توقع داریم آنها به مقدسات ما تعرض نکنند، آنها هم توقع دارند. البته در دو سخنرانی بین مبلغان کاروانهای حج در مدینه و مکه مسائل را برای آنها توضیح دادم که زوار را در اینجا توجیه کنند. منتهی این وسیعتر از زوار است و باید در همه دنیای اسلام کار شود. برای اتحاد جهان اسلام، نکته‌ای است که من و آقای ملک عبدالله مشترکاً داریم روی آن کار می‌کنیم تا مشکلات همکاری را کم و راه را باز کنیم. در بسیاری از کشورهای دنیا اثر گذاشته، آنهادر خیلی از جاها پایگاه دارند و ملاحظه می‌کنند و ما هم ملاحظه می‌کنیم که وضع در حال بهتر شدن است، فکر کردیم که انشاءالله اگر در ملاقات زوّار دراین بقاع متبرکه و عربستان سعودی بتوانیم منطقی را حاکم کنیم. شاید خیلی کمک کند از این فکر به سراسر دنیا منتقل می‌شود. فعلاً راه را بازکردیم. ایشان به ما گفتند اگر انضباط را رعایت کنند، از لحاظ ما قابل قبول است که خانمها بتوانند از بقیع استفاده کنند، البته فعلاً از پشت پنجره است. دیشب که به بقیع رفتم، اینها براساس همان وعده‌ای که داده بودند، مانع نشدند و خانمهای زیادی با من آمدند، زیارت کردند و برگشتند. فکر می‌کنم شروع خوبی است. البته من همیشه اینجا نیستم و باید زائران مراعات کنند.
○ آقای هاشمی ظاهراً تلاشهایی که برای وحدت شیعه و سنی صورت می‌گیرد، بحث قدیمی و طولانی مدت است که از قدیم بود. در ایران مشخصاً چه تفکر دینی و جریان سیاسی است که به این بحث دامن می‌زند که ما به نوعی موفق نباشیم؟ ظاهراً انجمن حجتیه خیلی حساس هستند که طیف نواندیش آنها برای عدم وحدت شیعه و سنی تلاش می‌کنند و سوابق هم دارند که حضرت امام(ره) را هم خیلی اذیت کردند.
● وسیعتر از یک گروه است. یعنی خیلی از افراد علاقمند به اهل بیت(ع)، که بعضی از آنها خالص و بعضی‌ها آلودگی دارند، به مقدسات سایر فرقه‌های اسلامی اهانت می‌کنند. مثل اینکه آنها به ما اهانت می‌کنند. آنها هم از این تندروها دارند که در کتابها و سخنرانیهایشان واقعاً به ائمه و تفکر تشیع اهانت می‌کنند. در قرآن آیه‌ای است که به مسلمانها می‌گویید شما به بتها اهانت نکنید که مبادا بت‌پرستها به خدا اهانت کنند. این یک واقعیت است، باید مراعات کنیم چیزهای مثبت خودمان را بگوییم و آنها هم مثبتات خودشان را بگویند و مشترکات خودمان را در میان بگذاریم. در ایران متأسفانه جریانها مختلفی هستند، آدمهایی که شاید با اخلاص هستند، اما با اشتباه دارند به این تفرقه دامن می‌زنند که آثارش را در مسائل اساسی اسلام نشام داده که الان شما در عراق و فلسطین آن را می‌بینید. هرجا که ما مشکل داریم، این تفرقه‌ها باعث شد که نتوانیم در مقابل دشمنانمان متحد عمل کنیم. هرکس باشد و هرگروهی که باشد، الان در این کار خیر و صلاح نیست.
○ باتوجه به نزدیکی که حضرت‌عالی با حضرت امام (ره) داشتید، از این مورد برخوردی که حضرت امام با کسانی که به اختلاف شیعه و سنی دامن می‌زند داشتند، اگر خاطراتی دارید بفرمایید.
● خیلی زیاد. امام دلشان از این شیوه‌های جاهلانه خون بود، شما فتوای امام را ببینید که به ما و مقلدان خود دستور می‌دهند که وقتی به آنجا می‌روید، در نماز آنها شرکت کنید و هیچ کار اختلافی نکنید. وقتی حادثه‌ای پیش آمد و مکه تعطیل شد، با اینکه امام در آنجا مواضع دیگری هم داشتند، ما را جمع کردند و گفتند نباید اینجور شود. تعطیلی حج باعث بسیاری از مفاسد خواهد شد، سعی کنید جلوی تندرویها را بگیرید و حج را دوباره برقرار کنید. هرکس با امام کمی آشنا بوده، از امام چیزی شنیده و اگر نشنیدید، فتاوای امام را بخوانید که این فتاوا ماندگارترین نظرات امام است. امام هر حرکتی را که تفرقه ایجاد کند، خلاف می‌دانستند.
○ مباحثی را برای فلسطین مطرح کردید و مسابقه‌ای که کشورهای اسلامی برای ایجاد رابطه با اسرائیل گذاشتند. اگر صلاح می‌دانید گزارشی در این خصوص تهیه شود.
● بله، یکی از اهداف سفرم همین بود که با ملک عبدالله صحت کنم، اتفاقاً و خوشبختانه دیدم آقای ملک عبدالله درست مثل ما فکر می‌کند و ایشان هم از کسانی که بطور انفرادی برای ارتباط با اسرائیل مسابقه گذاشتند، خشمگین بود. از هرگونه اقدامی ناخرسند بودند. ایشان درست و واقع‌گرایانه فکر می‌کنند که اگر مسلمین متحد باشند، می‌توانند حق فلسطین را بگیرند و می‌توانند صلح برقرار کنند. فکر می‌کنم موضع ما در این جهت به هم نزدیک است، البته اینجا هم مثل بعضی جاهای دیگر آدمهایی هستند که جور دیگری فکر می‌کنند که آنها راه خودشان را می‌روند. روی این باید حساب کنیم که همکاری ما در خیلی از جاها جواب داده و یکی از جاهایی که خیلی خوب این همکاریها جواب می‌دهد، کار ما با عربستان سعودی است که آنها با ادله و به خاطر اینکه خادم‌الحرمین هستند، می‌توانند بیشتر از دیگران تأثیر بگذارند.
○ بعضی از کشورهایی که در صدد رابطه با اسرائیل هستند، گفتند که ما با ملک عبدالله هماهنگ کرده بودیم و ایشان اطلاع داشته است. آیا آقای ملک عبدالله این موارد را تأیید می‌کردند؟
● نه خیر، ایشان می‌گفتند که من با فلان کس تلفنی صحبت کردم و او را سرزنش کردم و اعتراض کردم که چرا این کار را کردید.
○ یک سری مسائل را حضرت‌عالی برای رؤیت ماه مطرح کرده بودید که کشورهای اسلامی بتوانند وحدت رویه‌ای پیدا کنند. آیا در این سفر مطرح نشد؟
● با بعضی از متفکرین آنها مطرح کردم، ولی با ملک عبدالله نرسیدم که این را مطرح کنم. با برخی متفکرین آنها مطرح کردیم. نباشد در جلسه‌ای که بناست سران علمای دنیای اسلام به زودی در عربستان جمع شوند، مقدماتی فراهم شود که این‌گونه مسائل که باعث تفرقه است و از جمله مسأله هلال ماه و چند مسأله مهم دیگر در بین علمای اسلام بحث شود که موضع یکنواختی بگیرند. ایشان هم از من خواستند که اگر ایران نظراتی دارد و مسائل را خواست طرح کند، قبلاً آنها را بدهد که روی آنها آمادگی پیدا کنند که بتوانند در اجلاس سران و بزرگان جهان اسلام مطرح کنند تا اتحادنظر حاصل شود.
○ خیلی متشکرم و محبت کردید.
● من کارم را با امیرعبدالله از سنگال شروع کردم و از همانجا همدیگر را شناختیم. در پاکستان به ثمر رسید و عربستان خیلی کمک کرد که کنفرانس اسلامی در تهران تشکیل شود که فرصت عظیمی برای ما خلق کرد. البته از آن سه سال خوب استفاده نشد. قضیه نفت را در همان روحیه‌ای که ما با هم شروع کردیم، حل شد و به قیمت مناسب نفت رسیدیم.الان تلاش ما روی مسأله عراق، فلسطین واختلاف شیعه‌وسنی و تعدیل افراط‌گیریها در هر دو جهت است که شاید بتوانیم انشاءالله نتیجه بیشتری بگیریم.
○ خیلی متشکرم.