-
عربستان
-
سه شنبه ۵ اسفند ۱۳۷۶
ج- بسم‌الله الرحمن الرحیم، آقایان خبرنگار خیلی خوش آمدید. من معمولاً قبل از مصاحبه صحبتی نمی‌کنم و وقت را کلاً در اختیار خبرنگاران می‌گذارم که به سؤالات آنها پاسخ بگویم.
خبرنگار روزنامه الحیات: در آغاز به جناب‌عالی و هیأت همراه خوش‌آمد می‌گویم و در آغاز مایلم بدانم که محورهای مذاکرات جناب‌عالی با خادم الحرمین الشریفین و شاهزاده عبدالله چه بود؟ به طور کلی چه مسائلی را با مسئولین بلند پایه عربستان مطرح نمودید؟
ج- اگر همه اینها را بگویم دیگر سؤالی باقی نمی‌ماند. ولی محورهای عمده صحبت‌های ما همکاری وسعی‌تر ایران و عربستان به خصوص مسئله نفت، مسئله عراق، مسائل افغانستان، شرایط امنیتی منطقه، مسائل اسرائیل و جریان متوقف شده سازش بود.
خبرنگار روزنامه المصادیعه: ممکن است بفرمایید چه زمینه‌هایی مورد اهتمام دو کشور در مذاکرات بودند؟ چگونه ممکن است جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان تلاش‌های مشترکی را به رهبری تمامی کشورهای منطقه دنبال کنند تا منطقه در امنیت کامل به سر ببرد؟
ج- موارد مهم همان‌هایی بود که اوّل گفتم، ولی موارد غیر مهم و جزیی خیلی فراوان است که من چیزی نگفتم. در مورد کیفیت تحقق امنیت منطقه طبیعی است که ما باید از مذاکرات شروع کنیم. از هماهنگ کردن نظراتمان در مسائل اساسی منطقه و وجود یک محور برای حل معضلاتی که در مرزها اتفاق می‌افتد و مسائلی که کشورها با هم دارند. شاید مناسبت‌ترین محور برای این، خود کنفرانس اسلامی باشد که از درون کنفرانس اسلامی این مسائل حل شود و همچنین توافق‌های بین دو کشور و مسائل منطقه‌ای.
خبرنگار خبرگزاری عربستان: جناب آقای هاشمی رفسنجانی، پس از دیدار جناب‌عالی با خادم‌الحرمین شریفین، ولیعهد و وزیر امور خارجه، آینده روابط ایران و عربستان را چگونه می‌بینید؟ در پرتو همین امر روابط ایران با کشورهای خلیج فارس را چگونه می‌بینید؟ آیا موانعی بر سر راه وجود دارد که در انتظار راه حل باشد؟
ج- ما مانع عمده‌ای در سر راه خودمان نمی‌بینیم. اگر در دیپلماسی کشورها تحرکی باشد، راه‌ها هموار است. در تمام بحث‌هایی که ما با مقامات سعودی داشتیم، تا به حال هیچ مشکلی که ما را متوقف کند، پیش نیامده است. با سایر کشورهای منطقه هم وضع این‌گونه خواهد بود. فکر می‌کنم مؤثرترین آن همین عربستان سعودی است. البته کشورهای دیگر هم اهمیت خودشان را برای ما حفظ می‌کنند. اگر همین آهنگی که شروع شده است و روحیه‌ای که امروز بین ایران و عربستان است، پیش برویم، شما در آینده نزدیک شاهد خواهید بود که صمیمیتی آرامش‌بخش در منطقه حاکم خواهد بود.
خبرنگار امور بین‌الملل صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران: جناب آقای هاشمی رفسنجانی! دو سؤال داشتم، یکی درباره مسئله نفت و دیگری در مورد سلاح‌های کشتار جمعی. با توجه به وضعیت بازار نفت، مهم‌ترین پیشنهاد شما برای بهبود بازار چیست؟ برای جلوگیری از سقوط بیشتر قیمت‌ها چه پیشنهادی دارید؟ این سفر چه دستاوردی داشته است؟ در مورد سلاح‌های کشتار جمعی بفرمایید که آیا پیشنهاد شما در مذاکره با مقامات عربستانی سعودی الویت دادن به کشورهای منطقه بوده است؟ پیشنهاد عملی شما چیست؟ دیدگاه عربستان در این زمینه چه بوده است؟
ج- در مورد مسائل نفت، آنچه که بیشترین وقت ما را در مذاکرات گرفته است، قیمت نفت بود. خوشبختانه هماهنگی خیلی خوبی بین ایران و عربستان به وجود آمده است. همت هر دوی ما این است که قیمت مصوب اوپک را هدف قرار بدهیم و راهکارهایی را انتخاب کنیم. وزاری نفت ما مشغول مذاکره هستند. فکر می‌کنم آنها خودشان اعلام می‌کنند که چه خواهند کرد. لازم نیستالان ریز حرکت‌های را که قرار است انجام دهیم، مطرح کنیم. آن مقداری را که برای گفتن است، وزرای نفت دو کشور خواهند گفت. در مجموع برای ما توافق مهم بود که الان با هم موافق هستیم.
مسائل کشتار جمعی را من هنوز در ملاقات‌های خودم با مسئولان کشور عربستان به صورت جدی مطرح نکردم. این را در مجلس برای نمایندگان مجلس شورا مطرح کردم. از این به بعد جزو دستور کار ما خواهد بود.
خبرنگار: من دو سؤال از جناب‌عالی دارم: یک سؤال اینکه مایلیم دیدگاه حضرت‌عالی را در مورد بحران کنونی بشنوم، بحرانی که از یک سومیان عراق و سازمان ملل است و از سوی دیگر میان عراق و آمریکا، سؤال دوّم من مشخصاً حول این محور است که همان‌طوری که می‌دانید جناب آقای خاتمی از طریق تلویزیون یک گفتگویی با مردم آمریکا داشت، آیا از نظر شما این مذاکرات با ملت آمریکا همچنان ادامه پیدا خواهد کرد یا در همین حدی که قرائت شد، متوقف خواهد شد؟
ج- در مورد بحران عراق، به اینجا رسیدیم که عراق قبول کرد که کار بازرسان به همان صورت که مصوب بود، انجام شود. اگر عراق دو ماه پیش هم این کار را می‌کرد، این حوادث پیش نمی‌آمد و امیدواریم قول‌هایی که عراق داده است، عملی شود و بازرسی‌ها انجام شود. بهانه آمریکا را هم از دستش گرفت. آمریکا از موضع عراق سوءاستفاده کرده بود. دنبال صید جدیدی در منطقه بود. حالا دیگر آن بهانه را آمریکا ندارد. ولی شرطش این است که عراقی‌ها دوباره یک بهانه جدیدی دست آمریکایی‌ها ندهند.
در مورد سیاست رئیس جمهور ایران، جناب آقای خاتمی، ایشان سیاست مشخصی را که اعلام کردند، ادامه می‌دهند. هر وقت هم لازم دیدند، گفتگو خواهند کرد. اتفاق تازه‌ای بعد از آن صحبت نیفتاد.
خبرنگار روزنامه الشرق الاوسط: در خصوص مسئله افغانستان آیا تلاشی را با مقامات عربستان سعودی جهت انجام مذاکرات با طرف‌های درگیر در افغانستان، انجام داده‌اید؟ در خصوص مسائل امنیتی منطقه، آیا همکاری دو جانبه‌ای بین ایران و عربستان انجام گرفته است یا نه؟
ج- آنچه که مهم است اینکه در امنیت افغانستان کشور پاکستان و کشورهای شمالی روسیه سابق مؤثر هستند. امیدواریم همکاری بهتری پیش بیاید. در مورد امنیت منطقه، بحث زیادی کردیم. دو طرف هم قبول داریم که امنیت در منطقه شرط اساسی پیشرفته و توسعه و رفاه مردم است و بنای همکاری همه‌جانبه گذاشتیم و داریم همکاری دوجانبه‌ای در همه زمینه‌های انجام می‌دهیم. من جمله همکاری در امنیت.
و اما داستان الخبر که نمی‌تواند ارتباطی پیدا کند. این مسئله بین عربستان و آمریکاست و عربستان و ما مایل نیستیم که در مسئله‌ای که به خودشان مربوط می‌شود، بحث کنیم.
خبرنگار روزنامه الان باء کویت: ما از سفر کنونی جناب‌عالی به عربستان سعودی اظهار آرامش و خرسندی می‌کنیم و مخصوصاً سفر کنونی جناب‌عالی به عربستان سعودی. طبیعی است که روابط دوجانبه را از این به بعد وارد مرحله جدیدی خواهد کرد، هم در سطح روابط دوجانبه و هم بر سطح روابط با جهان عرب. بنابراین ما امیدوار هستیم که آینده شکوفایی را از روابط ایران با اعراب در آینده داشته باشیم. مشروط براینکه باید این روابط براساس مکاشفه شفافیت و صلاحیت اقدام باشد.
سؤال دیگر این است که برخی‌ها می‌پرسند که ایران یک رهنمودهایی را به بعضی از گروه‌ها در داخل کشورهای شورای همکاری خلیج فارس فعالیت می‌کنند، می‌دهد. مسئله دیگر این است که آیا در خصوص ترتیبات امنیتی در منطقه مذاکراتی انجام دادید؟ و شما چگونه می‌بینید؟ در حالیکه دعوت به برقراری یک ترتیبات امنیتی بین کشورهای منطقه می‌کنید و حال آنکه رژیم عراق هنوز به اعمال خود ادامه می‌دهد؟
ج- در مورد کشورهای منطقه سیاست کلی‌مان بر این است که هر مسئله‌ای که با هر کشوری داشته باشیم آن را از طریق مذاکره و دوستانه حل بکنیم. جریان‌هایی مثل حزب بعث عراق و مزاحمت‌هایی که عراق برای بعضی همسایگانش مثل کویت و ایران داشته و نگرانی‌هایی که وجود دارد. بله این هم مورد گفتگوی ما بود. شاید راه‌حل درست این است که عراق هم مثل بقیه کشورها بپذیرد که در برای زندگی دوستانه و سالم همکاری متعادلی با همه همسایه‌هایش کار بکند و گذشته‌ها را هم باید جبران بکند، در مورد گروه‌هایی که شما اشاره کردید من هیچ موردی را نمی‌شناسم که ما دخالتی بکنیم در کشورهای همسایه‌مان از طریق گروه‌ها. ممکن است گروه‌هایی باشند و به ما هم علاقمند باشند ولی ما هیچ وقت به آنها دستوری و یا هدایتی نخواهیم داد. اگر مثلاً ما یک منظور در جایی مثل لبنان داشته باشیم بله در لبنان ما صریح گفتیم هر کس با اسرائیل و برای رفع اشغال کشورهای دیگر توسط اسرائیل مبارزه بکند به آنها کمک می‌کنیم و این می‌تواند در لبنان باشد یا جای دیگری باشد. مسئله اسرائیل سیاست شفاف ماست و آن را نامشروع و خطر میدانیم. شفافیتی که شما در سیاست خارجی و رفتار بین منطقه‌ای مطرح کردید من هم قبول دارم. حتماً باید مسائل روشن باشد و قابل اعتماد.
خبرنگار مجله المجله عربستان: در اینجا سه سؤال را به طور مشخص لازم است خدمت جناب‌عالی مطرح کنم. نخست اینکه گشودن صفحه جدیدی را در روابط با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس چگونه می‌بینید؟ مخصوصاً که در شرایط کنونی سفر خود را به عربستان سعودی انجام داده‌اید. در حالی که می‌بینید مشکل جزایر همچنان با امارات باقی مانده است.
سؤال دوم اینکه: در جریان برگزاری هشتمین اجلاس سران کنفرانس اسلامی در تهران پاره‌ای از مطبوعات آمریکا اظهارنظرهای مختلفی در خصوص انجام وساطت از سوی عربستان میان ایران و آمریکا دنبال کردند. حقیقت و مضمون این وساطت چیست؟
سؤال سوم اینکه از سال 1980 به این طرف روابط رسمی میان ایران و مصر قطع است و چه بسا علت اساسی این قطع روابط عدم وجود اطمینان میان دو کشور است. در گذشته پاره‌ای از کشورها وساطت‌هایی میان ایران و مصر انجام دادند که آن دو کشور بار دیگر روابط خود را متحول کنند. ولی همان گونه که می‌بینید تاکنون این وساطت‌ها راهی به جایی نبرده است.
ج- در مورد کشورهای حوزه خلیج فارس و عربی این منطقه ما همه را به یک چشم نگاه می‌کنیم اگر ما امروز در عربستان هستیم دلیلی نیست که به بقیه کشورها توجه کمتری داشته باشیم. مایلیم با همه صمیمی باشیم.
در مورد جزایر ما راه مشخص اعلام شده داریم باید با مذاکره دو کشور مسئله حل بشود. وزیر خارجه ما در گذشته، آقای دکتر ولایتی، رفتند به امارات و دور اول مذاکرات آنجا شده ما آماده‌ایم که امارات دور دوم را در ایران انجام بدهد که همیشه اعلام آمادگی کردیم و فکر می‌کنیم مسئله در سایه مذاکرات واقعاً قابل حل است، نباید یک مسئله مرزی که معمولاً بین اکثر کشورها با همسایه‌شان است، همه مسائل همکاری‌های دیگر را تحت تأثیر قرار بدهد. در مورد مصر، بله ما هم از وضع فعلی که بین روابطمان با مصر است راضی نیستم. ولی در یک سال اخیر چند تا ملاقات بین مسئولان دو کشور اتفاق افتاده است. خود من هم ملاقاتی با نخست وزیر وزارت خارجه و در استامبول هم در تهران داشتم. به نظرم داریم به طرف حل این مشکل پیش می‌رویم و امیدوارم که به زودی شما شاهد نتایج ملموس در روابط ما باشید. میانجیگری در کار نیست و سیاست اعلام شده ما را که از طرف رهبرمان و رئیس جمهورمان اعلام شده، شما شنیدید.
خبرنگار: جناب‌عالی حوادث خونبار الجزایر را کاملاً می‌دانید و با آنها آشنایی دارید و مخصوصاً اینکه قربانیان این حوادث برادران مسلمان ما هستند. در این‌باره چه می‌گویید؟ سؤال دوم اینست که پاره‌ای از خبرگزاری‌ها گاهی آن‌قدر خبرهایی را پخش می‌کنند که این خبرها می‌گوید ایران نفت عراق را خلاف مقررات جاری و همچنین بدون آن قراردادی که نفت در مقابل غذاست، از عراق می‌گیرد و به جاهای دیگر می‌برد. آیا این درست است؟
ج- در مورد الجزایر ما هم مثل بقیه مردم انسان دوست متأثریم. واقعاً حوادث تلخی است. آبروی اسلام را و عرب را و خود الجزایر را می‌برد. فکر می‌کنم باید همه ما تلاش کنیم تا در الجزایر این وضع بد ادامه پیدا نکند. در مورد سؤال دوم، این جزو اتهاماتی است که هر کسی می‌خواهد بعضی از آدم‌های باتقوا را متهم کند. شما می‌بینید که ما یک هواپیمایی که می‌خواهد از روسیه به عراق برود، جلویش را می‌گیریم. به قیمت ناراضی شدن دوستانمان در روسیه. ما مقیدیم که به مقررات سازمان ملل عمل بکنیم. هیچ موردی هنوز کسی نتوانسته نقض این را پیدا بکند. و می‌دانید که ما با عراقی‌ها رابطه صمیمی نداریم که یک چنین کارهایی برای ما جالب باشد.
خبرنگار روزنامه اطلاعات بین‌المللی: یک سؤال داشتم از خدمتتان. جناب‌عالی در روزهای گذشته با رئیس و اتاق بازرگانی کشور عربستان سعودی دیداری داشتید می‌خواستم ببینیم چشم‌انداز روابط اقتصادی اقتصادی و بازرگانی دو کشور را با توجه به اهمیتی که در زمینه مختلف می‌تواند ایفا بکند چگونه می‌بینید و نظر خودتان در این باره چگونه است؟
ج- برای تحکیم روابط هر کشوری با کشور دیگر بخش خصوصی اگر وارد میدان بشود بسیار مؤثر است و ما بخش خصوصی خودمان را تشویق کردیم که با عربستان کار بکند. دیروز هم بخش خصوصی عربستان را در جریان وضع ایران گذاشتیم و پیشرفت‌های ایران را در دروه سازندگی برایشان توضیح دادیم و زمینه‌های همکاری را برایشان مشخص کردیم که آنها بتوانند با وسعت وارد همکاری با ایران بشوند در همه زمینه‌ها.
خبرنگار: جناب‌عالی راه‌های پیشرفت ایران و عربستان را در زمینه‌های اقتصادی و فرهنگی و تکنولوژیکی چگونه می‌بینید؟ و مخصوصاً راهکارهای عملی این روابط و چشم‌انداز این روابط را؟ مخصوصاً سفر کنونی جناب‌عالی به عربستان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ج- نمونه‌های مهمی برای همکاری وجود دارد. می‌توانیم در مسائل نفت و گاز و صنایع و صنایع دریا به خصوص کشاورزی و دارو و خیلی چیزهای دیگر با هم کار بکنیم. در زمینه‌های تجاری میدان وسیعی در اختیار دو کشور است. ما می‌توانیم میلیاردها دلار در سرمایه‌گذاری طرح‌های مهم مبادله بکنیم پتروشیمی و کشاورزی در ایران فعال است. عربستان می‌تواند حضور بیشتری در مناطق آزاد تجاری ما داشته باشد در چند نقطه کشور شمال و جنوب همه شرایط برای همکاری با عربستان است. در زمینه ترانزیت کالا بین عربستان و کشورهای آسیای میانه میدان خوبی است. همکاری صداوسیما و مطبوعات در مسائل فرهنگی می‌تواند باشد که مواردی معینی مشخص شده است که پی‌گیری خواهد شد.
در رفت آمد مردم ما در جهان‌گردی، هم عربستان برای ما و هم ایران برای عربستان خیلی پرجاذبه است. به خصوص ایران که فصول چهارگانه مطبوعی برای عربستان دارد و خیلی چیزهای دیگر. ما زمینه خیلی فراوانی داریم که احیاناً روی همه اینها بحث می‌شود. روی زمینه انسانی ایران در همه بخش‌ها می‌تواند روی نیروی انسانی به توسعه عربستان کمک بکند.
خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی: جناب آقای هاشمی رفسنجانی را 19 سال از پیروزی انقلاب اسلامی ایران گذشته است و این نخستین بار است که شخصیتی در سطح عالی و از چهره‌های برجسته انقلاب اسلامی به عربستان سعودی سفر می‌کند. صاحب‌نظران سیاسی و رسانه‌های گروهی منطقه و جهان با سفر حضرت‌عالی برخورد خوب داشتند و آن را مورد توجه قرار دادند. ارزیابی کلی حضرت‌عالی از این سفر چه است؟ آیا به نتایجی که موردنظرتان بود دست یافتید یا خیر؟ تشکر می‌کنم.
ج- هم سفر امیرعبدالله به ایران و هم سفر من و همراهانم به اینجا خوب و مفید بود. البته احساس می‌کنم که حتی بیش از آنچه که ما توقع داریم زمینه پیشرفت و همکاری وجود دارد. البته این احتیاج به تداوم دارد. این تصمیمات ابتدایی که ما گرفتیم باید پی‌گیری بشود و ادامه پیدا بکند. من الان مسئول اجرایی نیستم، امّا راه کلی با این دو سفر باز شده است. مسئولان اجرایی باید خودشان کار را پی‌گیری بکنند و افق خیلی روشن است.
خبرنگار خبرگزاری: وقت مصاحبه تمام شده امّا چند سؤال دیگر مانده، اگر اجازه بفرمایید.
ج- اشکال ندارد.
خبرنگار عربی: جناب آقای هاشمی رفسنجانی را در خلال سفر کنونی آیا به مسئله حج هم اشاراتی در ملاقات با مسئولان داشتید یا نه؟ منظورم اینست آیا هماهنگی‌هایی در خصوص مسئله حج از نظر تعداد و برقراری امنیت و رفاه حال زائران انجام دادید یا خیر؟
ج- طبیعی است که یکی از همکاری‌های مهم ما در همین مسئله حج است. در این سفر هم مسئول حج ما هم با ما هستند. مذاکرات تکمیلی دارند. مشکلی در انجام حج در عربستان خوشبختانه نداریم و کارها خیلی روبراه است. امّا باز هم نکاتی هست که قابل بحث است که همان‌طور شما گفتید در بحث‌های ما بود.
خبرنگار عربی: جناب آقای هاشمی رفسنجانی! از زمان روی کار آمدن جناب آقای خاتمی، جهان عرب و غرب بطور کلی از اعلام یک فضای باز توسط جمهوری اسلامی ایران به روی خارج سخن می‌گوید. و حال آنکه ما میدانیم که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از نخستین صبح پیروزی انقلاب تاکنون همواره یکی بوده است. مخصوصاً جناب‌عالی هم در گذشته در رأس حکومت در ایران قرار داشتید، بنابراین چه چیزی باعث شده است؟ آیا تأخیری در بروز این نقطه سیاست خارجی ایران به وجود آمده بود که الان بروز کرد؟
ج- این تفسیرهای خارجی‌ها بود. ما خودمان اینجور که شما می‌گویید تفسیر نمی‌کردیم. به هر حال در گذشته هم، ما می‌خواستیم سیاست خارجی ما باز باشد و تشنج‌زدایی بکنیم که می‌کردیم. تبلیغات در این مدت بیشتر متمرکز روی آمریکا و اسرائیل شده که خود رئیس جمهور سریع اعلام کردند که ما تغییری در سیاست با آمریکا نداریم. بنظرم آن وعده‌هایی که آقای خاتمی در سیاست خارجی دادند، دارند عمل می‌کنند.
خبرنگار عربی: تا چه اندازه دستگاه مذهبی ایران روی سیاست خارجی این کشور تأثیر می‌گذارد؟ آیا نزدیکی کنونی ایران و عربستان و به طور کلی ایران با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، زمینه مناسبی را برای حل مشکل جزایر با امارات ایجاد کرده است؟
ج- اصولاً می‌دانید که انقلاب ایران، اسلامی بوده است و ما در چارچوب اسلام حرکت می‌کنیم. بنابراین اسلام همیشه در سیاست داخلی و خارجی ما مؤثر است. در مورد جزایر و امارات هم، ما آمادگی داشتیم و الان هم داریم. البته می‌تواند این‌گونه سفرهایی که ما الان داریم انجام می‌دهیم، این مذاکرات را نزدیک کند.
خبرنگار روزنامه ایران: جناب آقای هاشمی رفسنجانی! اهداف سفر شما و چشم‌اندازهای آینده هم از دیدگاه کسانی که دیروز فرمودید که نمی‌خواهند ایران و عربستان و دیگر کشورهای عربی منطقه با هم باشند، پوشیده نیست. استراتژی خوبی که در مقابل مواضع و موضع‌گیری آنها اتخاذ خواهد شد چیست؟ آیا مذاکره فرمودید یا نه؟
ج- خوشبختانه مسئولان عربستان هم این برداشت را دارند که دشمنانی هستند که نمی‌خواهند ما با هم همکاری بکنیم. چون هر دوی این عامل منفی را می‌شناسیم، امیدوارم که برای از بین بردن مانع‌تراشی‌های آنها تأثیر بگذارد.
خبرنگار عربی: جناب آقای هاشمی! مایلم در خصوص استراتژی ایران در مورد روابط ایران با عراق با وجود رژیم کنونی صدام سؤال کنم و مایلم حقیقت را در این خصوص جویا بشوم. همچنین مایلم که این حقیقت را جویا بشوم در خصوص هواپیماهایی که عراق در جریان حمله آمریکا به این کشور، به ایران آورد، حقیقت این بحران چه می‌باشد؟ سؤال دیگر اینکه در مورد امنیت در منطقه آیا این امکان وجود دارد که یک طرح امنیتی کلی برای منطقه در پرتو وجود رژیم کنونی عراق ترسیم شود؟
ج- به هر حال عراق همسایه مهم ما است و ما بیش از هزار کیلومتر مرز مشترک داریم. سیاست اصلی ما این است که با کشور عراق صمیمی باشیم و همکاری داشته باشیم. در مورد هواپیماها همان‌طور که اعلام کردید تعدادی هواپیماهای کشوری کوچک و بزرگ وارد ایران شدند و آن هم در فرودگاه‌ه‌ها مستقر هستند. منتها براساس مصوبه سازمان ملل اینها نمی‌توانند برگردند. ما باید تابع مقررات سازمان ملل باشیم. هم ما و هم عراق. عراق هم همین وضع را دارد تا سازمان ملل تصمیم بگیرد. و اگر رژیم فعلی عراق بنا است که بماند، کشور دیگری است و ما در آن دخالت نمی‌کنیم و مربوط به مردم عراق است. اگر آنها سرکار باشند بالاخره باید روزنه‌ای ترتیب بدهیم که همکاری بکنیم. اخیراً وزیر خارجه عراق دو سفر به ایران آمده و ما هم در حال مذاکره هستیم، ولی هنوز قطعنامه مصوبات سازمان ملل در مورد خسارات ما و خیلی چیزهای دیگر و اسرا اجرا نشده است. در حال پی‌گیری برای این‌گونه معضلات هستیم.
خبرنگار عربی: جناب‌عالی از افقهای همکاری موجود در روابط اقتصادی و بازرگانی ایران و عربستان سخن گفتید. بنابراین این سؤال در ذهن ما خطور می‌کند که آیا ممکن است در آینده یک کمیته عالی مشترک اقتصادی میان دو کشور تشکیل بشود که این روابط را هر چه بیشتر به سمت افقهای روشن در آینده سوق دهد؟
ج- این هم جزو مذاکرات ما است. چون معمولاً کشورهایی که با هم همکاری می‌کنند با کمیسیون مشترک اداره می‌کنند. ما با بقیه هم این کمیسیون را داریم. فکر می‌کنم در آینده این هم تحقق پیدا خواهد کرد.
خبرنگار تهران تایمز: حضرت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی! شما با مقامات مختلف عربستان سعودی در طول این چند روزه ملاقات فرمودید. این مذاکرات چه آثار منطقه‌ای در زمینه تنش‌زدایی به دنبال دارد؟ آیا در زمینه حضور بیگانگان در منطقه به موضع واحدی نزدیک شدید؟
ج- طبیعی است که این‌گونه مراودات صمیمی در کم شدن تشنج و بالا رفتن آرامش مؤثر است. ما انتظار داریم که از این سفر هم مثل سفر قبلی آقای امیرعبدالله نتیجه بگیریم. در مورد نیروهای بیگانه من فکر می‌کنم هیچ کشوری خوشحال نیست که نیروهای بیگانه در آن کشور یا کنار آن کشور آن هم با حضور خطرات درگیری، باشند. مسائلی مثل مسئله عراق در منطقه ما می‌تواند توجیه‌گر حضور این نیروها باشد که ما بحث می‌کنیم و بحث هم کردیم که باید این بهانه‌ها را بگیریم و خودمان در منطقه امنیت درست کنیم، تا دیگران بهانه پیدا نکنند که اینجا بیایند. جزء مذاکرات همیشگی ما است و ما در هر ملاقاتی و در هر بخشی این مشکل را مطرح می‌کنیم.
انشاءالله که همه ما موفق باشیم برای بهتر آگاه کردن مردم و گفتن حقایق به مردم که رشد مردم در داشتن این حقایق است، کوشا باشیم. خداحافظ همه شما.