س) در ملاقات امروز شما با یاسر عرفات چه مسائلی مطرح شد و آیا هیئت رسیدگی به جنگ عراق علیه جمهوری اسلامی ایران - که برای سومین بار به ایران می‌آید - پیشنهاد تازه‌ای دارد؟

جواب) آقای عرفات، در درجه اول، مطالبی مربوط به جنوب لبنان، احتمال حمله اسرائیل به این منطقه و اقدامات دیگری که در حال حاضر اسرائیلی‌ها از طایف شروع کرده‌اند بیان کردند. بعد هم مقداری درباره برنامه همین گروه منشعب از طایف حرف زدند بیان کردند. بعد هم مقداری درباره برنامه همین گروه منشعب از طایف حرف زدند و نظر مرا جویا شدند. ایشان می‌گفتند که این بار، هیئت، حامل پیشنهاد‌ها تازه‌ای است. درهرحال، خواسته‌های ما قابل‌تنزل نیست.

س) نظر شما درباره سفر مجدد هیئت بررسی جنگ تحمیلی چیست؟

جواب) درباره سفرشان نظر خاصی ندارم. ما از همان ابتدا موضع خود را اعلام کرده‌ایم و گفته‌ایم که هر کس می‌خواهد برای مذاکره و بحث به ایران بیاید، ما می‌پذیریم. اما ازنظر نتیجه، ما فکر می‌کنیم مطلبی که قابل چانه زدن باشد، وجود ندارد. خواسته‌های ما معقول و منطقی بوده و مکرراً هم اعلام شده است. کما اینکه دیشب هم آقای رئیس‌جمهور و آقای خامنه‌ای بر مواضع سابق تأکید کردند.

مطالب همان است. ما سه چیز خواسته‌ایم که در پیشنهادهای آقایان هیئت بررسی نیست. یکی، بررسی تجاوز و محاکمه متجاوز در یک دادگاه بین‌المللی اسلامی است. دیگری، خروج نیروهای عراقی قبل از شروع مذاکره است. درواقع تا سرباز خارجی در خاک ما هست، مذاکره‌ای نخواهیم داشت. تا آن‌ها نروند، ما حرفی نمی‌زنیم. سوم اینکه مدار بحث هم باید قرارداد الجزایر باشد. این‌ها چیزی نیست که ما کوتاه بیاییم. آقایان تشریف می‌آورند و صحبت می‌کنند که ببینند تا چه اندازه روی نظرات قبلی پافشاری می‌کنیم. البته بنا به مذاکرات انجام‌شده، این‌طور هم به نظر نمی‌رسد که آن‌ها خواسته‌های ما را غیرمنطقی و ناعادلانه دانسته باشند و بخواهند چانه بزنند. بااین‌حال، من هم نمی‌دانم که این بار چه می‌خواهند بگویند.

س) نظر شما در مورد زمان اجرای بند «ج» و سوءاستفاده‌ای که ضدانقلاب از توقف اجرای این بند می‌کند چیست؟

جواب) راه‌حل نهایی این است که ما در مجلس، تصمیم جامعی برای همه مسائل بگیریم. من در پیام نوروزی‌ام تأکید کردم که امسال، بیشتر کارهای اساسی ما همین‌هاست. یعنی آنچه من فکر می‌کنم در حال حاضر، به‌عنوان کار اساسی برای کشورمان مطرح است، روشن شدن تکلیف مالکیت، زمین، صنایع، آب‌ها، تجارت، روابط کارفرما و کارگران و مسائلی از این قبیل است تا مردم تکلیفشان را بدانند و با امکاناتی که دارند، درراه تولید و رشد اقتصادی کشور مشغول شوند.

الآن یک نوع ابهام در کشور حاکم است و این توقف نمی‌تواند برای مدتی طولانی ادامه داشته باشد. بنابراین، امسال، کار فعال مجلس و اکثر کمیسیون‌های مجلس را بر این مبنا قرار خواهیم داد و امیدواریم که مسائل متفرقه و کارهای جاری روزمره ما را زیاد مشغول نکند، تا بتوانیم وظایف خود را انجام دهیم.

س) در چند روز گذشته، شروط پایان جنگ تحمیلی از جانب مسئولین اعلام شد، ولی بالاخره مشخص نشد که یکی از این شروط، شناختن متجاوز است یا مجازات متجاوز. به نظر جناب‌عالی، کدام‌یک از این دو قابل‌قبول است؟ به‌علاوه، اگر مسئله مجازات متجاوز مطرح باشد، این مجازات، اقتصادی و سیاسی خواهد بود و یا اینکه به مجازات شخص صدام حکومت او محدود می‌شود؟

جواب) اولاً شناسایی بدون مجازات چه فایده‌ای دارد؟ یعنی اگر فرض کنید که یکی از شروط ما شناخت متجاوز است و پس از شناسایی، او را رها خواهیم کرد، ناگفته پیداست که این کار، اقدام عبث و بیهوده‌ای است. برای چه این کار را بکنیم؟ لذا باید احکام این تجاوز هم جاری بشود و ما حرفی نداریم اگر احکام این تجاوز هم منحصر به صدام باشد. منتها باید کارها و خون‌ریزی‌هایی که شده، تحریم‌هایی که صورت گرفته، خسارت‌هایی که به بار آمده و باعث تضعیف دو ارتش و بالاتر از آن، دو ملت شده، همه و همه موردبررسی قرار بگیرد.

ملت عراق می‌داند که ما اگر دفاع کردیم و یا کسی را از پا درآوردیم، اجبار داشتیم، زیرا مورد هجوم قرارگرفته بودیم. همه این حرف‌ها سند دارد. روی‌هم‌رفته، هیچ عاقلی نمی‌تواند بپذیرد که ما فقط به شناسایی متجاوز قانع باشیم. ازجمله حرف‌هایی که همین امروز به آقای » عرفات«گفتم این بود که چرا صدام زیر بار محاکمه بین‌المللی نمی‌رود؟ دلیل این مسئله روشن است. در حقیقت او علی‌رغم اینکه گاهی اوقات ایران را متجاوز اعلام کرده است - خود را متجاوز می‌داند. اگر ادعا می‌کند که متجاوز نیست، بگوید یک محکمه‌ای تشکیل بشود و خود را به محکمه معرفی کند. این امر، چیزی نیست که ما بتوانیم از آن بگذریم.

س) علی‌رغم آنکه مجلس، اصل ملی کردن تجارت خارجی را به تصویب رسانده، ولی از مدت‌ها قبل، دلایل دال بر کارشکنی درراه اجرای این لایحه دیده شده است. به نظر شما، دولت و مجلس برای اجرای آن، بایستی چه تصمیماتی اتخاذ کنند؟

جواب) ولی من در این زمینه هیچ‌گونه کارشکنی نمی‌بینم. یک لایحه‌ای به مجلس آمد و مجلس هم طبق روال عادی آن را بررسی کرد و تصویب نمود. دو ماه هم به دولت مهلت داد تا طرح (اجرایی) خود را بیاورد و دولت هم خبر داد که طی این مهلت، طرح را ارائه می‌کند. البته طرح ملی کردن تجارت خارجی، یک کار یک مرحله‌ای نخواهد بود. آن‌طور که بعضی از مصادر گفته‌اند، ما در حدود ۲۷۰ هزار قلم کالا وارد می‌کنیم. حالا من نمی‌دانم که این رقم عظیم چیست؛ ولی به‌هرحال کالاهای بسیاری وارد می‌شود. این‌ها، هرکدام برنامه‌ای دارد؛ پولی مصرف می‌شود؛ یک کادری اختصاص می‌یابد؛ منبع و بازار و وسیله‌ای دارد.

درمجموع، باید یک طرح درازمدت در نظر گرفته شود تا همه‌چیز، به‌تدریج تنظیم گردد. مواردی که مهم‌تر است، زودتر، و آن‌هایی که کم‌اهمیت‌تر است، بعداً تصویب شود. درهرحال، ما تا این لحظه با هیچ مانعی برخورد نکرده‌ایم. در ضمن، هیچ‌چیز هم نمی‌تواند مانع بشود؛ چون قانون اساسی است و قانون اساسی هم به هیچ نحوی قابل‌ممانعت و یا تعویض نیست.

س) صدام حسین در سخنرانی اخیر خود اعلام کرد که حاضر به صلح است، بی‌شرطی که ایران حقوق ملت عرب را به رسمیت بشناسد. آیا می‌توان گفت که منظور از ملت عرب در سخنان او، مردم عرب‌زبان خوزستان است؟

جواب) حالا که صدام می‌بیند دارد شکست می‌خورد بالاخره باید یک‌چیزی بگوید. چه حقی؟ چه ملتی؟! همین عرب‌های خوزستان هستند که اکثریت‌قریب‌به‌اتفاقشان دارند با صدام می‌جنگند؛ همین‌ها هستند که اولین قربانی تجاوز صدام شدند؛ خانه‌هایشان خراب شد و خودشان نیز آواره شدند. الآن عصبانی‌ترین مردم ایران همین عرب‌های خوزستان هستند که علیه صدام می‌جنگند. حالا صدام می‌خواهد حق این‌ها را بگیرد؟ و چه حقی؟! نظر صدام یک غلطی کرده و حالا هم گیر افتاده است. او هنوز هم دارد شعار می‌دهد؛ اما وقتی با مذاکره‌کننده‌های همین هیئت وقتی برخورد می‌کند، در مقابل اظهارات ما و پیشنهاد‌ها ما هیچ‌چیز ندارد برای گفتن ندارد و نمی‌تواند دلیل بیاورد که برای چه می‌خواهد در خاک ایران بماند. متجاوز می‌خواهد محاکمه نشود. پس یعنی به متجاوز بایستی مدال داد؟ ناچار شعاری به نام «حقوق ملت عرب» ساخته است و قصد دارد از این طریق، دیگران را گول بزند. غافل از این‌که کسی فریب این حرف‌ها را نخواهد خورد.

س) با توجه به سه شرطی که رهبران ایران برای برقراری هر نوع صلح میان ایران و عراق گذاشته‌اند، آیا امیدی به موفقیت هیئت حسن نیت کنفرانس اسلامی هست؟

جواب) من، کاری به موفقیت این‌ها ندارم اما طبق سیاستی که داشته‌ایم، خود را موفق می‌دانیم. عراق قصد داشت با ارائه پیشنهاد صلح، ما را جنگ‌طلب معرفی کند و به تصور اینکه پیشنهاد را نمی‌پذیریم، در بوق و کرنا بدمد که ایران صلح‌طلب نیست. ولی ما با طرح مطالبی که ازنظر ناظران بین‌المللی قابل‌قبول است، حرف خودمان را زده‌ایم. حالا اگر صدام این حرف‌ها را بپذیرد، در حقیقت گور خودش را کنده است؛ چراکه محاکمه متجاوز و پرداخت خسارت، برای صدام عاقبتی جز سقوط ندارد. اگر هم نپذیرد ما امیدواریم که با جنگ و دفاع بتوانیم صدام را از پای درآوریم.

س) نظر شما در مورد بحث و گفتگو با گروه‌های سیاسی مختلف ایران چیست؟

جواب) من همیشه طرفدار بحث و گفتگو بوده‌ام. خیلی از مسائل را از طریق بحث می‌شود حل کرد و شعار و دعوا و کینه و نفرت، غالباً دردی را دوا نمی‌کند. البته در ضمن معتقدم عده‌ای هستند که کینه‌توزی می‌کنند و همواره می‌خواهند از تریبون شعار استفاده کنند. بااین‌حال، مردم همه‌چیز را می‌فهمند و من طرفدار این هستم که بحث بشود.

س) لوایح مربوط به بازسازی و مسکن و همچنین طرح تقسیم زمین در چه مراحلی است و در چه زمانی در مجلس مطرح خواهد شد؟

جواب) لایحه بازسازی، در یک کمیسیون تصویب شده و مراحل نهایی خود را در کمیسیون استخدامی می‌گذراند. البته قرار است با وزارتخانه‌های دیگر هم مشورتی بشود تا لایحه به‌صورت کامل به مجلس بیاید. درباره لایحه مسکن هم چنان‌که می‌دانید، به وزارت مسکن یک‌ ماه فرصت داده‌ایم که طرحی برای اداره معاملات تهیه کند. طرح قبلی این وزارتخانه ناقص بود و تصویب شد. حالا منتظریم که طرح جدید بیاید. در مورد زمین و به‌طورکلی مسائل اقتصادی هم، قرار بر این است که یک کار هماهنگ صورت بگیرد و این امر به عهده کمیسیون‌های متعددی است که در خارج از مجلس فعالیت می‌کنند. من نمی‌دانم این کارها چقدر طول می‌کشد؛ ولی دائماً تأکید می‌کنم که این قضایا به شکل جدی پیگیری شوند.

س) ازآنجاکه متن لوایح قصاص و احزاب، سبب بروز بحث‌هایی در جامعه شده است، آیا تصویب این دو لایحه باعث ایجاد ناراحتی‌ها و پریشانی‌هایی نخواهد شد؟

جواب) یعنی اینکه تصویب قانون موجب پریشانی بشود؟! ما سعی می‌کنیم که قوانین مورد تصویب، مطابق با واقعیت‌ها، عادلانه و منطبق بر احکام اسلام باشد. در مجلس، راجع به این مسائل به‌صورت علنی بحث می‌شود و مخالفین و موافقین استدلال می‌کنند اگر موردی غیرمنطقی در آن‌ها باشد حذف می‌شود و چنانچه حرفی مخالف با مصالح باشد، پذیرفته نمی‌شود. و به همین دلیل، باوجود چنین بحث‌هایی، قانونی تصویب نمی‌شود که نارضایتی ایجاد به وجود می‌آورد؛ لذا بایستی تکالیف مشخص شود.

س) یاسر عرفات گفته است که نسبت به حل مسئله جنگ ایران و عراق خوش‌بین است. آیا شما علتی برای این خوش‌بینی می‌بینید؟

جواب) نمی‌دانم! من طی صحبتی که با آقای یاسر عرفات کردم، پیشرفت زیادی در کار ندیدم؛ غیرازاینکه این هیئت - طبق گفته ایشان - پیشنهادهای نسبتاً روشن‌تری داشتند. البته هنوز به سطح خواست ما نرسیده من، آن مقدار خوش‌بین نیستم.