س- حضرت‌آیت‌الله هاشمی رفسنجانی! در مدت 14 روز سفر به عربستان چه اهدافی را دنبال می‌کردید؟ آیا به اهداف سفر دست یافتید؟

ج- بسم‌الله الرحمن الرحیم، اهداف سفرمان همان‌هایی بود که موقع رفتن در اینجا عرض کرده بودیم. الحمدالله به همه اهدافی که در ذهنمان تفهیم شده بود، رسیدیم، یک مقدار هم چیزهای جدیدی پیش آمد.

بُعد اصلی سفرمان که زیارت بود بحمدلله در شرایطی که در خانه خدا و حرم شریف حضرت رسول و بقیع پیش آمد بر اوج آرزوهایمان، خودمان را موفق دیدیم. در مورد مسائل سیاسی مذاکراتی که در این مدت تقریباً همه روزه داشتیم با همه شخصیت‌های مرتبط در عربستان، اعتماد نسبتاً قابل‌توجهی به وجود آمد که روابط بین دو کشور آغاز شود. این اعتماد از اوائل امسال شروع شده بود به تدریج تقویت شده بود به نظرم الان به یک حد بسیار قابل توجهی رسید. و هر دو کشور می‌توانند از این اعتمادی که به وجود آمده برای اهداف همکاری استفاده کنند و یک مقداری هم به بقیه کشورهای منطقه سرایت کرده از لحاظ فرهنگی ما در جامعه عربستان حضور چشمگیری پیدا کردیم. من با خیلی از بخش‌های دانشگاهی و صنعتی و تجاری مردم عادی خیلی کسانی که فکر می‌کردند نماینده یک طبقه‌ای هستند تماس داشتیم همکارانم و همراهانم هم با هم‌سطح‌های خود تماس داشتند. به نظرم الان یک فضای بسیار مطلوبی از ایران، مردم ایران و انقلاب ایران در جمع مردم عربستان تفهیم شده، عواطف اسلامی خیلی به هم نزدیک شده، از لحاظ اقتصادی پایه‌های محکمی برای همکاری ریخته شده، بحمدلله در این سفر ما موفق شدیم همه بخش‌های مهم اقتصاد، آموزش و فرهنگ عربستان را ببینیم. صنایع نفت‌شان که مهمترین پایگاه اقتصادشان است به نظرم قابل توجه آمد. خودمان جزو پیشرفته‌ترین کشورها هستیم، ولی در آنجا چیزهای جالبی دیدیم دانشگاه‌هایشان نسبتاً قابل توجه است و می‌توانند با ایران ارتباط داشته باشند. در همه زمینه‌ها پیش‌بینی‌هایشان قابل توجه است. کارها و برنامه‌های کشورشان عمدتاً بررسی شد، تجارتشان، آموزششان و امثال اینها در حد این بخش‌ها بررسی شد. من هدفم این بود که رابطه‌ای با ایران برقرار بشود که خوشبختانه دیدیم آن طرف هم خیلی اشتیاق دارند ولی من دیدم صنعتگران و تجار و دانشگاهی‌ها بخش‌های مختلف فرهنگی همه جزو آرزوهایشان است که روزی با ایران همکاری بکنند. دنبال پیش آمدن فرصت ارزشمند برای همکاری بودند. مدتی است که ما دنبال کمیسیون مشترک بودیم، نمی‌شد. آن وقت خود آقایان کمیسیون را مایل بودند تصمیم گرفتند و نقطه جالب اینکه از ما جلو زدند پیش از اینکه ما بیایم دیروز آنها یک پیش‌نویس برای چار چوب همکاری‌ها فرستادند برای ما. از من خواستند که توافقنامه را من امضاء بکنم من دیدم کار کار دولت است ما کار دولت را نمی‌توانستیم امضاء بکنیم. کلیات را می‌توانستیم قبول بکنیم، 9 ماده گذاشتند.

تقریباً همه زمینه‌ها را در آن گنجانند چیزی را از قلم نینداختند. به نظرم رسید که بایست در دولت مطرح بشود اگر دولت ببیند در همه این زمینه می‌تواند همکاری بکند آن موقع رئیس کمیسیون متناسب با این وظایفی که آنها برایش پیشنهاد کردند را هر دو مشخص بکنند. عربستان به هر حال یک کشور کلیدی است. الان در منطقه با این زمینه‌هایی که دارد و این اعتمادی که به وجود آمده همسایگی که ما داریم و توافقی که می‌تواند از این به بعد قوی‌تر شود. به نظرم دولت ابزار خوبی برای تقویت دارد این سیر اگر این پیشنهاد آنها را دولت هم قبول داشته باشد بعداً در هر دو کشور یک مصوبه بشود و بعد بخش خصوصی - به خصوص من الان تأکیدم به بخش خصوصی است - در عربستان بخشی خصوصی خیلی قوی است آنجا پتروشیمی عمدتاً و تجارت خارجی به غیر از نفت و خیلی از صنایع ما اینجا در شرکت‌های دولتی داریم آنها در شرکت‌های خصوصی دارند. یک قدری راحت‌تر می‌توانند کار بکنند تا ما. بخش خصوصی‌شان عاشقانه مایل است با ایران کار بکند.

مسائل دیگری که برای من جالب بود، مسئله افغانستان بود آنها هم علاقمند مسئله را با کمک ما حل بکنند البته آنها می‌گفتند شما و پاکستان. وقتی که ما گفتیم شما هم شرکت کنید، استقبال کردند و شما اگر دعوت‌مان بکنید می‌آییم. در مسائل فلسطین در آن روزهایی به ما با هم صحبت‌های خصوصی داشتیم، پیشرفت‌های خوبی کردیم. به نظرم با همکاری می‌توانیم برای احقاق حق فلسطین کار کنیم. در مورد مسئله همکاری ترکیه و اسرائیل آنها هم مثل ما حساسند و درباره این مسئله بحث کردیم و امیدواریم با همکاری‌ها بتوانیم ترکیه را کنار کشورهای اسلامی نگه بداریم. در مورد مسئله عراق نگرانی بیشتری داریم. اگر چه آنها عربند، اما به هر حال مسئله مهم برایشان امنیت منطقه است ما آمادگی داریم روی این مسئله هم ما و هم آنها بتوانیم بالاخره یک نقطه چرکین را به یک نحوی حل بکنیم که بهانه حضور خارجی‌ها نباشد و من خوشحال نیستم از حضور خارجی‌ها در منطقه.

به نظرم کشورهای حوزه خلیج خلیج فارس را ما می‌توانیم بیشتر در کنار خودمان داشته باشیم با این وضعی که در بحرین ما دیدیم و علاقه‌ای که خود مسئولان عربستان دارند حالا این چیزها برای گفتن نبود آقایان در جریان اخبار هستند و جزئیات را بعداً افرادی دیگر خواهد گفت. مسئله بسیار مهم در این سفر مسئله قیمت نفت بود هم وضع سعودی بد است که فعلاً یک مشکلی برای همه شده و هم پیش‌بینی وضع آینده مهم است که ما در هر دو جهت بحث می‌کنیم. در مورد وضع سعودی آنها کاملاً آماده‌اند که همکاری بکنیم در مرحله اول با مراعات سهمیه‌ها در مرحله دوم با همکاری کشورهای خارج از عضو اوپک و دیگر اعضای اوپک و در مسئله سوم با استفاده از کم عرضه کردن که باید جلسه بعد خود اوپک تصمیم بگیرد.

به هر حال ما دیدیم آنها کمتر از ما ناراحت نیستند. تفسیر زیاد این بود که نیازمند به اعتبار است. آن‌ها هم به فکر قرض گرفتن از ملتشان بودند که داشتند اوراق را آماده می‌کردند به نظرم از مسائلی که مهم است حتماً پیگیری کنیم و به نتیجه هم خواهد رسید نسبت به آینده درازمدت هم آنها فکرهای درستی داشتند که ما باید به بقیه صادرکننده‌ها هم هماهنگ کنیم آنها هم از ریاضت ما سوءاستفاده نکنند که ما هم قبلاً اعلام کردیم. به نظر من زمینه مهم ما همکاری‌های نفتی است که مشکل آنها و همه کشورهای صادرکننده نفت است.