مصاحبه آیت الله هاشمی رفسنجانی با خبرنگار واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران

س- جناب آقای رئیس جمهور، از اینکه این وقت را به بنده دادید، تشکر می‌کنم. در فاصله کوتاه سفر پیشین جناب‌عالی به استان اصفهان تا سفر اخیر، تحولات بسیار مهمی در بخش‌های مختلف و در روند سازندگی این استان روی داده است. خواهش می‌کنم در مورد برنامه‌هایی که در این سفر داشته‌اید و نقش آن در رونق اقتصاد استان اصفهان در عرصه ملی، توضیحاتی بفرمایید.

ج- دو سه کار خیلی مهم در اصفهان شده بود که به خاطر اهمیت آن، با اینکه من به تازگی به اصفهان رفته بودم، این سفر را پذیرفتم و رفتم. کارها آن قدر مهم بود که می‌ارزید یک بار دیگر به سفر برویم. یکی از آنها همین طرح پالایشگاه قطران بود که کار مهم ما در کشور در حوزه کارهای بزرگ است. کارهای کوچک را در بخش خصوصی داشته‌ایم، ولی این یک کار عظیم است. ما از ابتدای تأسیس کارخانه ذوب آهن هر چه زغال سنگ را در آنجا تبدیل به کک می‌کردیم، یکی از محصولات کک‌سازی قطران بود که به عنوان مزاحم محیط زیست در حوضچه‌های بیرون کارخانه جمع می‌شد. آنجا مطرح بود که یک ماده مزاحم که در بیابان‌ها پخش می‌شد، درحوضچه‌هایی جمع شود. در این بین زمانی صحبت شد که اینها را بفروشیم، چون خارجی‌ها آن را می‌خواهند. چون تولیداتی مصرف که ما شروع کرده‌ایم، در خارج از قدیم بوده است. از این ماده مزاحم در خارج دو سه هزار محصول تولید می‌کنند و مثل خود نفت، محصولات بسیار گران قیمتی در همه بخش‌های زندگی است. یک مقدار آن را شروع به صادرات کرده‌اند که مثلاً کیلویی ده پانزده تومان می‌فروختیم. با هزینه حمل‌ونقل چیزی هم نمی‌ماند. اوایل مطرح شد که دنبال صنعت پالایشگاه قطران برویم. طول کشید تا بالاخره این تکنولوژی را گرفتیم و ساختیم. این را خود کارخانه ذوب آهن و بنیاد مستضعفان سرمایه‌گذاری کرده‌اند. یک مقدار هم بانک ملی وام داد و این پالایشگاه ساخته شد. این جزو آرزوهای طولانی من بود که خیلی صبر کردیم تا رسیدیم. تا به حال چند بار پیگیری کردیم و بازرس ویژه فرستادیم که بالاخره موفق شدند تمام کنند. کار بسیار باارزشی است. همان محصولی که ما کیلویی ده پانزده تومان می‌فروختیم، الان از آن محصولات فراوانی تولید می‌شود که شما آنجا دیده‌اید. یکی از آنها نفتالین است که کیلویی نزدیک یک دلار به فروش می‌رود. محصولات دیگری دارد که آنها را کیلویی دویست تا دویست و پنجاه تومان می‌فروشیم. در داخل کشور هم همین کاربرد را دارد که تا به حال وارداتی بود. صادرات آن هم خیلی طالب دارد و با اینکه شروع نشده، بازار آن پیدا شده است.

من به این طرح علاقه زیادی داشته‌ام. خیلی هم پیگیری کرده‌ایم تا به هر حال به عنوان یکی از کارهای مهم به نتیجه رسیده است. اهمیت شروع پالایشگاه آبادان در زمان خودش چقدر بوده است؟! این طرح چنین ارزشی در کشور دارد. بلافاصله تصمیم گرفته‌ایم- حالا که توفیق اینجا را دیده‌ایم- در طبس که یک مرکز مهم معادن زغال سنگ کشور است، هم کک‌سازی و هم پالایشگاه قطران بسازیم. در زرند کرمان، که الان زغال سنگ آن را به اصفهان می‌آوریم، داریم توسعه می‌دهیم و در آنجا هم یک کک‌سازی و یک پالایشگاه می‌سازیم.

چون ذخائر زیادی در زغال سنگ داریم، کک‌سازی و قطران، پالایش قطران و محصول‌های اضافی که بعدها پیش می‌آید، روی چرخه اقتصاد ما افتاده است. این پالایشگاه هجده محصول گران‌قیمت تولید می‌کند، ولی این خیلی کم است و می‌توانیم خیلی بیشتر از اینها تولید کنیم که در کنار آن بنا شد کارخانه‌های دیگر پایین‌دستی مثل فنول‌سازی، الکترود برای این کوره‌های ذوب آهن و کوره‌های آلومینیوم و چیزهای دیگری که باید از همین ماده تولید شود، بسازیم. خوشبختانه ماده اولیه آن موجود است، چون در این ده بیست سالی که کارخانه ذوب آهن کار کرده، همه محصولات قطران در حوضچه‌های آنجا ذخیره شده است و برای ده سال کافی است که از آن محصول تولید کنیم. این یک کار بود که من هم به مردم و هم مدیران تبریک می‌گویم و خیلی خوشحالم که کار به نتیجه رسید. می‌دانم که از این طریق، به زودی یک رشته جدید از صنایع را که شامل ده‌ها کارخانه خوب خواهد بود، خواهیم داشت.

کار دومی که برای من خیلی اهمیت داشت، طرح توسعه فولاد مبارکه است. فولاد مبارکه از افتخارات صنعتی فولاد ماست. در کشورهای در حال توسعه نمونه‌ای به این خوبی نداریم. انصافاً هم خوب ساخته شده است و هم خوب اداره می‌شود. پارسال هم به ظرفیت مطلوب رسیده‌ایم. دو میلیون و سیصد و بیست هزار تن ذوب گرفته‌ایم. این‌ها آمده‌اند آخرین تکنولوژی این نوع در صنعت ورق‌سازی را- که خیلی جوان است و بیست و چهار سال است که در دنیا پیدا شده است- آورده‌اند که ظرفیت کارخانه را با اصلاحاتی بالا می‌برند. در مرحله‌ای که من رفته‌ام، ظرفیت ششصد هزار تنی توسعه است که سیصد هزار تن آن با دو کوره پاتیلی شروع شد و تولید سیصد هزار تن دیگر آن هم که هزینه‌های ارزی و ریالی آن را تأمین کرده‌ایم، به زودی انجام می‌شود و ظرفیت کارخانه فولاد مبارکه به چهار و نیم میلیون تن آهن مذاب می‌رسد. به اضافه اینکه از آن چهار میلیون تن ورقه بیرون می‌آید که واقعاً یک واحد بسیار باارزش و فوق مدرن در کشور ماست.

چون چند سال قبل رفته و این مدت نرفته بودم، بازدیدی از کل کارخانه کردیم. کارخانه مثل ساعت کار می‌کند و بحمدالله همه چیز آن منظم است. مواد اولیه برای تولید و محصولات تولید شده در انبارها بود که می‌گفتند بیش از صد هزار تن آماده صادرات است. بازار داخل کشور را اشباع کرده‌اند و منتظر اجازه صادرات بودند که اجازه می‌دهیم تا صادر کنند.

طرح دیگری هم برای تولید دو میلیون تن ورق بود که کل محصولات این کارخانه‌ها به شش میلیون تن ورق می‌رسد. به خاطر این هم رفته‌ام و از مدیران آن قدردانی کرده‌ام.

مسئولان صنایع دفاع هم خودروسازی خود را در آنجا تأسیس کرده بودند. در یکی از بزرگترین سالن‌های کشور که یک سالن صد هزار متری در زرّین شهر داریم، چهار نوع خودرو، یعنی اتوبوس، مینی‌بوس، کامیونت و جیپ، می‌سازند. همه آنها تقریباً به تولید رسیده بودند که کار باارزشی بود. به اضافه ساخت موتور آر- تی- بی برای هواپیماهای خاصی که برای اهداف آموزشی استفاده می‌کنیم که خیلی ارزشمند بود. رفتیم کار آنها را هم دیدیم و تشکر کردیم.

برنامه دیگری بود که در یک جا بیست و دو واحد بزرگ و خوب صنعتی افتتاح می‌شد که یک جا آنها را دیدیم. به نظرم نمونه خوبی از سرعت پیشرفت صنعت است که در مدّت کوتاهی این طرح‌ها به نتیجه رسیدند. طرح‌های بسیار باارزش و همه مربوط به بخش خصوصی است انواع نیازهای کشور را برآورده می‌کنند. یک مورد آن کارخانه بسیار باارزشمند کلر، سازی بودکه در بهداشت جامعه ما سهم جدی دارد. حتماً مردم می‌دانند که کلر الان در بهداشتی کردن آب خیلی نقش دارد و ما این صنعت را در کشور خود به صورت خیلی محدود داشتیم.

از چند سال پیش تلاش زیادی کردیم تا تکنولوژی این صنعت را بگیریم تا بالاخره دو کارخانه که وزارت نیرو، بانک‌ها و جاهای دیگر شریک شده بودند، ساخته شد و الان به نتیجه رسیده است. یکی در اصفهان و دیگری در تبریز است که به زودی آنجا شروع به کار می‌کند. بیش از نیاز خودمان، انواع محصولات کلرسازی و ید و چیزهای دیگر را تولید می‌کنیم. در بهداشت آب شهری و آب‌های مصرفی عامه خیلی مؤثر است. قرار شد قیمت را مناسب کنند تا مردم هم بتوانند در حفظ آب‌ها صرفه‌جویی کنند و هم از آب بهداشتی مطمئن باشند. این تولید برای ما هم اهمیت اقتصادی و هم اهمیت بهداشتی دارد. مواد اولیه آن فقط نمک است که به اندازه کافی معادن نمک داریم که تبدیل به این محصول باارزش می‌شود. تعدادی هم طرح‌های شهری فرهنگی و تاریخی در اصفهان بود که اینها هم برای من بسیار جاذبه دارند. اصفهان در تاریخ اخیر ما پیشتاز عمران شهری است. طرح‌های بزرگ جهان‌نما و مرکز فرهنگی برای آثار دفاع که کار خیلی لازمی بود، تازه می‌خواهد شروع شود.

تمام طبقه دوم میدان امام را با همان وضعی که دارد، تبدیل به موزه می‌کنند. یک طرح هتل‌سازی بو و طرح دیگر ساخت کارخانه سیمان بود که از مواد آهکی باقی مانده از حوض ماهی که برای فولاد مبارکه می‌آید، ساخته می‌شود. تأمین اجتماعی هم کار خیلی خوبی کرده و با استفاده از سرمایه‌گذاری‌ها ساخته یک کارخانه سیمان را شروع کرده است. مجموعاً اصفهان از نظر بنیه صنعتی خیلی نیرومند شده که قابل توجه است و به توسعه روستاهایشان هم خوب رسیده‌اند. اکثر روستاهای اصفهان از محرومیت بیرون رفته‌اند. مردم اصفهان در صحنه سازندگی بسیار فعال و بانشاط هستند.

س- حضرت‌عالی به موارد مهمی در صنعت فولاد اشاره فرمودید، بسیاری از دارندگان این تکنولوژی در جهان، پیشرفت ایران را در حد یک جهش توصیف کرده‌اند. تحولات و پیشرفت‌های آن با سقف تولیدی که پیش‌بینی شده است در آینده چقدر است؟ آیا افزایش داده خواهد شد؟

ج- در برنامه دوم انتظار داریم که تولید ما به یازده میلیون تن برسد. در اصفهان، اهواز، مشهد، یزد، همدان، کردستان، آذربایجان و جاهای دیگر طرح‌های فولادی داریم که در کنار آن چند کوره بلندهای کوچک را طراحی کرده‌ایم تا اجرا کنیم. با وضعی که من در فولاد مبارکه دیده‌ام، به نظر می‌آید که رقم بالاتر از این می‌رود، چون این مقدار تولید در محاسبات قبلی ما نبود. آقای مهندس محلوجی* می‌گفتند که دارند با چهارده میلیون تن برای تولید هدف‌گیری می‌کنند.

س- خیلی متشکرم.

ج- موفق باشید انشاءالله