مصاحبه آیت الله هاشمی رفسنجانی با خبرنگار واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران

س- جناب آقای رئیس جمهور، در سفر حضرت‌عالی به استان یزد، چند طرح مهم صنعتی، معدنی، کشاورزی و حمل‌ونقل مورد بهره‌برداری قرار گرفت. چهار سال پیش هنگام آغاز عملیات اجرایی مجتمع عظیم صنعتی- معدنی چادرملو در محضر شما بودیم و این‌بار هم شاهد چهره خندان حضرت‌عالی هستیم. با توّجه به کویری بودن منطقه و اینکه اصولاً کویر چهره‌ای خشن و نابودکننده و ناسازگار با فطرت سبز آدمی دارد، خواهش می‌کنم در مورد احساستان در آن لحظه‌ای که آن طرح عظیم را افتتاح فرمودید، توضیحاتی بفرمایید

ج- بسم الله الرحمن الرحیم، بله واقعاً همین سؤال چهار سال پیش که ما به چادرملو رفته بودیم، مطرح بود. جای دور افتاده و فاقد همه امکانات زیستی است. اصولاً کل کویر ما در مرکز کشور این وضع را دارد و اینجا بخشی از آن کویر است. در اطراف آنجا صدها کیلومتر که به هر طرف می‌روید، هیچ چیز از آثار حیات نمی‌بینید. بارندگی در آنجا حدود 100 میلی‌متر است که آن هم یکی دو بار باران شدید می‌آید و سیل اتفاق می‌افتد. چهار سال پیش که برای افتتاح رفته بودیم، کسانی بودند که فکر می‌کردند که چون در اینجا خیلی کار کرده‌اند، باید در اقتصادی بودن طرح تردید کنند. اینجا سابقه‌ای طولانی دارد. 57 سال پیش، مهندس روحانی، معدن را کشف کرده بود. چند بار در رژیم پهلوی و بعد در نظام جمهوری اسلامی به آنجا توجه شده است و خواسته‌اند کار را شروع کنند، اما همیشه موانعی پیش آمده است. گاهی گفته‌اند که آب نیست، گاهی گفته‌اند که آنجا دور است و بردن راه‌آهن و برق به آنجا صرفه اقتصادی ندارد. آن وقت‌ها چون در ایران ذوب آهن جدّی گرفته نمی‌شد، مسئله واقعاً قابل بحث بوده است. چون در دنیا معمولاً معادن بزرگ در کنار دریاها و در مسیر بزرگراه‌ها ساخته می‌شوند که بتوانند تولیدات را ارزان‌تر عرضه کنند. دوری راه رقابت را مشکل می‌کند، ولی بعد از اینکه ما در کشور فولاد را به عنوان یک زیربنای مهم صنعت و مصرف کشور جدی گرفتیم، روشن بود که این معدن بازده اقتصادی دارد. لذا بعد از اینکه من به مسئولیت اجرایی رسیدم، بررسی کردم و تردید نکردم که باید این کار را فعال کنیم که کردیم. هزینه سنگینی هم صرف کردیم تا امروز بتوانیم در آنجا 5 میلیون تن سنگ آهن ذوب خوب را به مردم بدهیم که در سه سال آینده به 8/5 میلیون تن می‌رسد. تا به حال حدود 200 میلیارد تومان - با نرخ فعلی ارز- در آنجا سرمایه‌گذاری کرده‌ایم. حتماً برای مردم ما جالب است که بدانند که امروز با همین قیمتی که سنگ‌آهن را به کارخانه‌های داخلی و فولاد مبارکه می‌فروشیم، در ظرف سه سال می‌توانیم سرمایه‌گذاریمان را از نظر ریالی برگردانیم و تمام 200 میلیارد تومان را پس بگیریم. از لحاظ ارزی هم در آنجا 580 میلیون دلار هزینه کرده‌ایم که ارز آن به صورت فایناس است. چون ارز بهره دارد، به حدود 700 میلیون دلار می‌رسد و آن را در همین مدت می‌توانیم جایگزین کنیم، چون اگر این نباشد، باید سنگ آهن به قیمت تنی حدود 40 دلار وارد کنیم، یعنی چهار سال دیگر این معدن و این تأسیسات، سرمایه‌گذاری ارزی و ریالی خود را بر می‌گرداند و از چهار سال به بعد هر چه برداشت کنیم، اضافه بر هزینه‌ها و سود خالص است. به علاوه اشتغال بسیار وسیعی ایجاد می‌کند و تحرکی به حمل‌ونقل می‌دهد و در نهایت سالی 8/5 میلیون تن بار را به حمل‌ونقل کشور اضافه می‌کند. چون راه‌آهن در منطقه هست، برای نظام خیلی پرسود است و منطقه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این طرح از لحاظ فنی برای آن منطقه فوق‌العاده مؤثر است و از لحاظ سیاسی هم یکی از حرکت‌های استقلال زای کشور ماست و وابستگی ما را کم می‌کند. لذا این از افتخارات دوران سازندگی کشور است که باید به وزارت معادن و فلزات و کسانی که در آنجا سرمایه‌گذاری کرده‌اند، تبریک بگوییم.

س- فکر می‌کنید چه انگیزه‌ای باعث شده که این نیروهای متخصص در آن شرایط بمانند؟

ج- بالاخره آنها فهمیدند که این طرح به اقتصاد کشور کمک زیادی می‌کند. چون به کشورشان علاقمند هستند، به آنجا می‌روند و کار می‌کنند. این‌طور هم نیست که آنها تمام ماه را بمانند، نوبتی می‌روند و کار می‌کنند. 20 روز کار می‌کنند و 10 روز دیگر در آنجا نیستند. معمولاً این‌گونه است. مگر کارگران بومی که در بهاباد هستند، هر روز از شهرک بهاباد می‌آورند و شب برمی‌گردند.

س- به غیر از طرح عظیم چادرملو، دو سه طرح مهم دیگر از جمله راه‌آهن باد- میبد و همچنین چند طرح کشاورزی بود. خواهش می‌کنم در مورد جایگاه این طرح‌ها در اقتصاد ملی و همچنین توسعه منطقه توضیحاتی بفرمایید.

ج- استان یزد در آینده استان نیرومندی می‌شود و الان هم شده است. از چند طرح بازدید و چند طرح را افتتاح کردیم و طرح‌هایی هستند که به زودی به ثمر می‌رسند. با نگاه به این طرح‌ها متوجه می‌شویم که استان خیلی پیشرفت کرده است. در آنجا طرح راه‌آهن را داشتیم. البته این راه‌آهن مخصوص آن استان نیست، بلکه از میبد، زادگاه مرحوم آیت‌الله حایری یزدی، مؤسس حوضه علمیه قم، تا باد در اطراف کاشان که جزو استان اصفهان حساب می‌شود، در حدود 280 کیلومتر راه‌آهن جدید ساخته‌ایم که اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. اولاً راه‌آهن را تا مرکز در حدود 100 کیلومتر نزدیک‌تر می‌کند. ثانیاً یک مقدار از بار سنگینی را که روی راه‌آهن اصفهان است، کم می‌کند. چون در آنجا برای دو کارخانه ذوب آهن و فولاد مبارکه باید حدود 10 میلیون تن مواد ببرند و محصولات آنها را برگردانند و دو سه سال دیگر همین مقدار هم حدود 20 میلیون تن می‌شود و می‌بینید که چه فشاری روی آن راه‌آهن هست! فعلاً هم در مسیر ترانزیست قرار دارد. آسیای میانه هم از همین مسیر عبور می‌کند، چون به جنوب وصل است و بهترین راه‌آهن ما به اینجا وصل می‌شود. این تکه راه‌آهن خیلی باارزش است و خوب هم انجام شده است.

همان جا حدود سیصد، چهارصد کیلومتر راه کویری را افتتاح کرده‌ایم که کویر را در جاهای مختلف فتح می‌کند و برای ما بسیار باارزش است. برای طرح پایانه‌ها هم رفتم و فاز دوم آن را افتتاح و از مراحل ساخت بازدید کردم. این کار مخصوص یزد نیست و یک کار جدید برای کشور است. دلم می‌خواهد مردم ما بیشتر مطلع باشند. تا به حال به راننده‌های کامیون‌ها و حمل‌ونقل باری در مسیرشان خدمت‌رسانی ضعیفی داشتیم. باید به ساخت کافه‌ها و قهوه‌خانه‌های سر راه و گاراژهای مخصوص برای این قشر زحمتکش که شبانه‌روز در راهها هستند و زحمت می‌کشند، توجه می‌شد. از آخرین تجربه‌های دنیا استفاده کردیم که حدود 40 تا 50 پایانه در کشور بسازیم که همه جا برای کامیون‌ها ایستگاه‌های جامعی باشد. فقط استراحتگاه نیست، جایی می‌سازند که در هر منطقه‌ای شرکت‌های حمل‌ونقل، کارگاه‌های تعمیر و قطعه‌رسانی، فروشگاه‌های قطعه کامیون‌ها و ماشین‌ها، مراکز فرهنگی رفاهی و تفریحی مثل مساجد، هتل‌ها، فضای ورزشی، فضای سبز برای استراحت و خیلی چیزهای دیگر، تأسیس می‌شود. همین پایگاهی که من رفتم، حدود 30 هکتار زمین است که خیابان‌ها و پارک‌ها را کاملاً سرسبز کرده‌اند و 30 هزار متر ساختمان ساخته‌اند. غرفه مربوط به حمل‌ونقل هم در آنجا مستقر شده است. از کارهای بسیار مهمی که جایش در کشور ما خالی بود، این است که اطلاعات بار در اختیار شرکت‌های حمل‌ونقل و کامیون‌دارها نیست. ممکن است یک کامیون به بندرعباس بار ببرد و نداند که از آنجا بار دارد یا نه؟ اگر دارد، به کجاها دارد. شاید بندرعباس را بدانند. ولی برای جاهای دیگر که می‌روند، خبر ندارند. ممکن است در برگشت خالی باشند و به خاطر این کلی ضرر می‌کنیم. یعنی حدود 40 درصد از ظرفیت کامیون‌ها خالی می‌ماند. چون یک‌طرفه بار می‌برند و یا برای بارگیری در شهری معطل می‌شوند. این ضرر عمده کشوری است و به اقتصاد کشور ضرر وارد می‌شود. در این پایانه‌ها ایستگاه اطلاعاتی هست که راننده بداند در این منطقه که می‌خواهد برود، چقدر بار وجود دارد و برای کجا می‌تواند بار حمل کند. صاحبان بار هم می‌دانند که فلان کامیون در فلان ساعت وارد شهر می‌شود و می‌تواند برگردد. صاحبان بار، شرکت‌های حمل‌ونقل و کامیون‌دارها می‌توانند در این پایانه‌ها نوع بار و مسیر مسافرت را انتخاب کنند. بنابراین دیگر دلیل ندارد که کامیون‌های ما یک‌طرفه بار ببرند. این مسئله قیمت بار را خیلی پایین‌تر خواهد آورد، چون دوطرفه بار می‌گیرند. لاستیک، روغن، قطعات و هر چیز که برای کامیون لازم باشد، در غرفه‌ها یافت می‌شود. یکی از کارهای مهمی که در آنجا می‌شود، کنترل کامیون‌ها در مسیر ترانزیت است که باید حدودی را مراعات کنند. مثلاً ساعت و مقدار حرکت را در آنجا کنترل می‌کنند. الان داریم 30 عدد از این پایانه‌ها را در کشور می‌سازیم که هر کدام حدود 2 میلیارد تومان هزینه دارد. جالب است که بدانید که داریم منابع این هزینه را از جایی که قبلاً استفاده نمی‌شد، تأمین می‌کنیم. در ورودی‌های کشور سوخت کامیون‌های خارجی را که وارد می‌شوند به قیمت بین‌المللی می‌فروشیم، ولی در جایگاه‌های ما قیمت این نیست و ارزان است و این تفاوت را برای این منظور می‌گیریم. دولت و مجلس هم تصویب کردند. پارسال از این ناحیه 24 میلیارد تومان درآمد داشتیم، یعنی برای 12 پایانه و امسال بیش از آن درآمد داریم، چون ترانزیت نیرومندتر شده است.

از آن درآمدی که قبلاً روی آن حساب نمی‌شد، تقریباً ظرف دو تا دو سال و نیم می‌توانیم همه این پایانه‌ها را بسازیم. وزارت راه، کار بسیار باارزشی می‌کند.

کار دیگری که ما را بسیار خوشحال کرد، انرژی هسته‌ای است، یعنی تأسیس یک کارخانه باارزش برای دادن اشعه به کالاهایی که می‌خواهیم استحکام بدهیم. چون لاستیک و پلاستیک و این‌طور چیزها را برای مصارف صنعتی اشعه الکترونی می‌دهیم، باعث بالا رفتن فوق‌العاده استحکام آنها می‌شود و الان این‌طور چیزها را ما وارد کنیم. با صنعتی که آوردیم، در دنیا سومین کشوری هستیم که این را عملیاتی می‌کنیم که البته جدید است و چهار، پنج سال است که به بازار آمده است. گویا سوئیس، آمریکا، بلژیک، فرانسه و آلمان دنبال این صنعت هستند تا الان کارخانه‌های آمریکا و سوئیس فعّال است و آنها هم دارند می‌سازند.

ما اوّلین ماشین این صنعت رانصب کردیم و ظرف یکی دو ماه آینده محصول آن به بازار می‌آید. کارش این است که به حرکت الکترون‌ها سرعت می‌دهد. اسم ماشین شتاب‌دهنده است و اشعه‌ای که از اینها به محصولی که می‌خواهیم استحکام بدهیم، می‌خورد نتیجه را می‌دهد. هزینه خاصی ندارد، چون موادی مصرف نمی‌کند و فقط شتاب الکترون‌هاست. برای بنده این کار، کار زیبایی است که دارد انجام می‌شود. همزمان دو مرکز دیگر برای تولید داروهای هسته‌ای در کرج را هم از راه دور افتتاح کردیم. الان داروهای هسته‌ای را ده برابر مقدار نیاز کشور تولید می‌کنیم و بعد از این باید وارد دنیا شویم که اینها ارزان تمام می‌شود و می‌توانیم رقابت کنیم، گرچه انحصارات صهیونیستی و آمریکایی، برای رقابت در بازار سخت برخورد می‌کنند.

یکی از کارهای دیگری که در یزد انجام شد، افتتاح همزمان 30 طرح آبیاری قطره‌ای بود که در این سال‌ها از سیاست‌ها مورد تأکید دولت بوده و خوشبختانه الان کاملاً مورد استقبال قرار گرفته است. وامی که سالان ه در حدود 100 میلیارد تومان می‌دهیم، اوایل سال جذب می‌شود و در یزد هم از این کار استقبال کرده‌اند.

در مجموع استان یزد را بسیار شاداب دیدیم. در خراسان دیدیم که تمام چیزهای که برای کارهای زیربنایی استان لازم است، وجود دارد و برای گاز، برق، راه، راه‌آهن، کارخانه‌های پتروشیمی، سیمان، فولاد، دوچرخه‌سازی و قطعات ماشین‌سازی و مواد آلومینیوم‌سازی که باعث فعال شدن ظرفیت‌های استان خراسان می‌شود، کارهایی انجام شده است. یزد چون از پیش صنعتی بوده و روحیه مردم هم روحیه صنعتی و صرفه‌جویی است، یک مقدار جلوست.

چند کار بزرگ در یزد داریم که در این سفر فقط وضع آنها را بررسی کردیم و نتوانستیم ببینیم. یکی از آنها کارخانه تولید فولاد آلیاژی است که در ماه آینده افتتاح خواهد شد. این از بزرگترین اقدامات زیربنایی سازندگی دوران سازندگی است و می‌تواند حدود 400 هزار تن تولید کند. فولادهایی که قیمت بعضی از آنها حدود 5000 دلار در هر تن است و در کشور برای صنایع حساس نظامی و صنایع بسیار پیشرفته مصرف دارد و الان این‌ها را وارد می‌کنیم که بعضی‌ها را به سختی به ما می‌فروشند.

بعد از آن کارخانه که با این وسعت فولاد مخصوص تولید می‌کند، کارخانه نسبتاً کوچکی در اصفهان داریم که حدود 40 هزار تن تولید می‌کند. ولی این کارخانه می‌تواند 10 برابر آن تولید کند. حقیقتاً صنعتگران کشور ما را مطمئن می‌کند و آرامش می‌دهد، چون این تولید در اکثر صنایع مورد احتیاج است.

کارخانه‌ای هم برای تولید روی آماده می‌شد که آن هم برای ما جالب بود. منتها در زنجان در زمینه روی از یزد جلو افتاده‌ایم. کارهای فراوان دیگری هم بود که انشاءالله زمان افتتاح اعلام می‌کنیم.

س- جناب آقای رئیس جمهور، خیلی متشکر می‌شویم که با زبان خودتان، به کسانی که در کویر زحمت می‌کشند، که «خسته نباشید» بگویید!

ج- من به همه نیروهای متخصص، فداکار، علاقمند و عاشق انقلاب تبریک می‌گویم که در کویر و جاهای دیگر دارند زحمت می‌کشند و به مردم یزد هم تبریک مخصوص می‌گویم که در این انتخابات نشاط بیشتری از سایر استان‌ها داشتند و دارند. چون رئیس جمهور منتخب ما این دفعه از یزد است. قطعاً آنها خودشان را از دیگران در این برنامه جلوتر می‌بینند.

س- خیلی متشکرم.