مصاحبه آیت الله هاشمی با تلویزیون آلمان درباره ی رفراندوم قانون اساسی در سال 1358 -- سال های ۵۷ و ۵۸ -- کتاب « انقلاب و پیروزی»

  خبر برگزاری رفراندوم قانون اساسی در ایران و اعلام موافقت اکثریت قریب به اتفاق مردم با قانون جدید، بازتاب گسترده‌ای در محافل خارج از کشور داشت و گروهی از خبرنگاران خارجی که در ایران بودند، تلاش می‌کردند این حادثه بزرگ را به صورت کامل و از زوایای مختلف پوشش بدهند. یکی از این خبرنگاران، ]به نام پیترمتسگر[ از شبکه اول تلویزیون آلمان (ا.ار.دی) با همین هدف، درخواست مصاحبه کرد و من آن را پذیرفتم.

     دراین مصاحبه که یکی دو روز بعد از برگزاری رفراندوم ]در تاریخ 14 آذر  1358[، انجام شد، عمده پرسش‌ها بر روی دو مسأله "رفراندوم" و مفهوم "جمهوری اسلامی" متمرکز بود. در پاسخ به پرسش چگونگی برگزاری رفراندوم گفتم: انتخابات، خوب و منظم انجام شد و مردم خیلی خوب شرکت کرده بودند و شرکت کنندگان، بیشتر، آرای مثبت دادند و تعداد موافقان از 99 درصد هم تجاوز کرد. البته در چند نقطه به خاطر اخلال‌هایی که شد، صندوق نگذاشتیم مثل جنوب سیستان و بلوچستان، چاه بهار، ایرانشهر و سراوان، چون درگیری به وجود می‌آمد و مردم نمی‌توانستند آرای خود را مستقلا اعلام کنند. در سنندج و چند شهر دیگر کردستان هم فقط در مکانهای امن صندوق گذاشتیم. در تبریز هم چند حوزه را نگذاشتند که رای گرفته شودو بعد افزودم: هنوز آمار برخی از روستاها بدستمان نرسیده  است، ولی فکر می‌کنم حدود هیجده تا بیست میلیون نفر در انتخابات شرکت کردند.

     در اینجا خبرنگار پرسید: چند نفر می‌توانستند در رفراندوم شرکت کنند و فکر می‌کنید مردم باز هم اشتیاق شرکت در انتخابات بعدی را داشته باشند؟ و آیا آرای دو رفراندوم قبلی و فعلی با هم برابری می‌کرد؟" در پاسخ او گفتم: اولاً فکر می‌کنم حدود بیست تا بیست و دو میلیون نفر شرایط شرکت درانتخابات را داشتند، این البته آمار کاملا دقیقی نیست به اضافه اینکه برخی هم شناسنامه نداشتند که طبیعتآ نتوانستند در رفراندوم شرکت کنند. ثانیآ تا قبل از برگزاری این رفراندوم هم، تبلیغات گسترده‌ای می‌شد که مردم از قانون اساسی جدید، ناراضی هستند و تمایلی به شرکت در انتخابات ندارند، ولی نتایج این رفراندوم نشان داد که باز اکثریت قاطع مردم، قانون اساسی و حکومت اسلامی را تائید می‌کنند و تقریبآ امید مخالفان ما از دست رفته است.

     اما در پاسخ به این سوال که "آیا آمار آرای رفراندوم قبلی با رفراندوم کنونی برابری می‌کرد؟"باید بگویم که نخیر. زیرا همان طور که قبلا هم گفتم در چند منطقه اهل سنت، کردها و گروههای افراطی چپ، رفراندوم را تحریم کرده بودند. البته گروههای افراطی چپ خیلی نیستند، اما اهل سنت زیاد هستند و عدم تائید مطلق آقای شریعتمداری هم باعث شد که عده‌ای هم درمناطق ترک زبان دررفراندوم شرکت نکنند. بنابراین کسانی بودند که در رفراندوم قبلی شرکت کرده بودند و در این رفراندوم پای صندوق‌های رای نیامدند و این خود به خود مجموع تعداد آرا را پایین می‌آورد، ولی مشخص است کسانی که این بار شرکت کرده بودند، آرای مثبتشان بیشتر از دفعه قبل بود.

      سوال مهم دیگر این خبرنگار در مورد جمهوری اسلامی بود. وی مدعی شد که مفهوم جمهوری اسلامی برای ما مبهم است و خواستار تعریف این جمهوری بود. در پاسخ وی گفتم: وقتی می‌گوئیم جمهوری اسلامی، یعنی برنامه‌هایمان را در محدوده احکام اسلام پیاده و تنظیم خواهیم کرد. ما یک مقررات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، اخلاقی و به طور کلی در همه جهات، اسلامی داریم که تا به حال فرصت پیاده شدن آنها را نداشتیم و موارد دیگری که جزو نظریات و افکار مجتهدین بوده و به عنوان کلیات مباحث فقهی محسوب می‌شود و باید جزئیات آن را کارشناسان هر وقت که پیاده شد، با مسائل اجرایی تطبیق بدهند".     سوال بعدی وی در مورد شرایط پذیرش مسئولیت از طرف من در دولتهای آینده بود. در پاسخ با تاکید بر اینکه "ما تابع نیاز انقلاب هستیم" گفتم: "من در درجه اول سعی می‌کنم به کارهای فکری و به آن کارهایی که یک روحانی می‌تواند انجام دهد، یعنی ارشاد مردم و تبلیغ دین مبین اسلام بپردازم ولی اگر انقلاب نیاز داشته باشد، در هر پست و مقامی حاضر به خدمت خواهم  بود، و در حال حاضر نمی‌توانم پیش بینی کنم که بعد از این، دولت به من نیاز دارد یا نه"؟     اما سوال آخر این خبرنگار در مورد وضعیت کاری خودش و همکارانش بود. وی پرسید که آیا خبرنگاران خارجی در آینده می‌توانند به کشور جمهوری اسلامی بیایند یا نه؟ من گفتم: چرا نتوانند؟ ما حالا که هنوز به خاطر گرفتاریهای دوران انتقال و انقلاب نمی‌توانیم برنامه‌هایمان را به دنیا ارائه دهیم، از خبرنگاران استقبال می‌کنیم. پس قطعآ زمانی که برنامه‌های اصلی‌مان شروع شد و جو آرامتری به وجود آمد، ما از این حضور، بیشتر استقبال خواهیم کرد و حتی دعوتشان می‌کنیم بیایند و تحقیق کنند و اگر احیانا عیب و نقصی هم داریم، از دید آنها روشن بشود و به ما بگویند تا نسبت به اصلاح آن اقدام کنیم. زیرا افرادی که از بیرون به این جامعه نگاه می‌کنند، ممکن است گاهی موارد نامناسبی را ببینند که از چشم ما در داخل افتاده باشد و خصوصآ اگر این نگاه بی طرفانه و قضاوت آن عادلانه باشد، قطعآ سودمندتر خواهد بود؛ البته ما در این مدت تجربیات تلخی هم داریم که مثلا خبرنگارانی نه به قصد انعکاس واقعی اخبار و تحقیق بی طرفانه، بلکه به منظور تخریب و سوء استفاده به ایران آمده باشند، که طبیعی است نه امروز و نه در آینده اجازه‌ای برای ورود به این تیپ افراد، داده نخواهد شد"

منبع: کتاب هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات 58-1357 ، انقلاب و پیروزی، زیر نظر عباس بشیری