س - روزنامه یومیوری و خبرگزاری کیودو ژاپن: در مورد این که زمان مناسب حمله بزرگ قریب‏الوقوع که مسئولان جمهوری اسلامی بارها به‏آن اشاره کرده‏اند، در آینده نزدیک خواهد بود یا نه؟

 ج - این که من به‏شما بگویم زمان حمله بزرگ کی می‏باشد، درست نیست. ما مدتی است که اعلام کرده‏ایم حمله قاطعی خواهیم داشت و این حرف از همان اول هم توضیح داده شده است؛ یعنی، ما آماده هستیم برای یک تهاجم در شرایطی که لازم بدانیم و این حالت را از همان موقعی که گفته‏ایم تابحال حفظ کرده‏ایم. برای ما الان جنبه‏های نظامی جنگ زیاد مهم نیست؛ چون یک مرحله‏ای بود که دشمن در داخل خاک ما بود و به‏هر قیمتی و به‏هر شکلی و در هر فرصتی به‏دشمن حمله می‏کردیم تا بیرون برود و یا نابود شود. اکنون در اکثر نقاط یا ما روی مرز خود هستیم یا کمی داخل خاک عراق هستیم و در بعضی جاها مثل نفت شهر، عراق در داخل خاک ما است. این هم دلیلی دارد که در آنجا فشاری نیاورده‏ایم ولی آمادگی ما محفوظ است.

 اکنون جنبه سیاسی جنگ برای ما مهم است. ما طالب از بین‏رفتن نیروهای خودمان و مردم عراق نیستیم، در شرایطی این حمله را انجام می‏دهیم که بعداً نیاز زیادی به‏ادامه جنگ نباشد و کار جنگ تمام بشود. بنابراین آمادگی محفوظ است ولی زمان آن بستگی به‏شرایط سیاسی منطقه دارد.

 س - خبرنگاران روزنامه توکیو شیمون و نیهون کیزائی از ژاپن: در مورد مندرجات یک روزنامه کویتی در مورد مسافرت قریب‏الوقوع پرزیدنت حافظ اسد رئیس جمهوری سوریه به جمهوری اسلامی ایران، زمان این مسافرت چه موقعی است و آیا ایشان می‏توانند نقشی در میانجیگری جنگ داشته باشند؟

 ج - مدتهاست رئیس جمهوری ما از آقای حافظ اسد دعوت کرده‏اند که به‏کشورمان بیایند و هر وقت ایشان مصلحت بدانند خواهند آمد. آنچه اخیراً شایع شده که ایشان در رابطه با جنگ و میانجیگری به ایران می‏آیند؛ از نظر من بعید است. چون سوریها مایل نمی‏باشند در جبهه‏ای میانجیگری بکنند که خودشان هم در آن طرف هستند. اگرچه آنها الان با عراق نمی‏جنگند اما کاملاً مواضع ما را قبول دارند و از نظر ما خیلی مفهومی ندارد که آقای حافظ اسد بخواهند میانجی جنگ باشند.

 س - روزنامه اطلاعات: اهداف تبلیغات گسترده رادیوهای خارجی در مورد موفقیتهای رژیم عراق چیست؟

 ج - عراقیها به خاطر شرایط خود و به‏خاطر مسائلی که در رابطه با جشنهای دهه فجر ما و به خاطر مسائل منطقه‏ای که الان وجود دارد و نیازی که الان به‏گدائی و اخاذی از کشورهای جنوب خلیج‏فارس دارند، احتیاج به‏راه انداختن سروصدا داشتند و از این رو مسائلی را به‏دروغ عنوان کردند و دست به دو حرکت مذبوحانه نیز در جبهه جنوب و جبهه میانی زدند که در هر دو حرکت با دادن تعدادی تلفات، عقب نشستند.

 ما هم تاکنون برنامه‏ای غیر از دفاع نداشته‏ایم و چون بنای هجوم متقابل را در شرایط موجود نداشتیم، پس ضربه سنگینی را به‏آنها نزدیم و فقط دفاع کردیم و آن هیاهوها را آنها راه انداختند و روزنامه‏های غربی بلندگوی آنها شدند، ولی این هیأت همان‏طور که خودشان هم فهمیدند، خیلی توخالی بود؛ چون ستاد تبلیغات جنگ ما پیشنهاد کرد که عراقیها خبرنگار خارجی را به بازدید محل‏هایی که مدعی تصرف آنها هستند ببرند، شنیده‏ام چند نفر از منافقینی که در عراق هستند را به‏عنوان اسیر در رسانه‏های تبلیغاتی خود به‏نمایش گذاشته‏اند.

 س - خبرنگار صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران: نظر جمهوری اسلامی ایران در مقابل تلاشهایی که اخیراً از سوی سازمانها و کنفرانسهای بین‏المللی و کشورهای مختلف در جهت برقراری صلح بین ایران و عراق شروع شده چیست؟ و جمهوری اسلامی ایران چه انتظاراتی از عوامل میانجی دارد و نیز واقعیت تهیه شدن طرحی از سوی فرانسه، عربستان، سوریه و الجزایر در مورد پایان دادن به‏جنگ تحمیلی با اشاره به‏این که تحرکات برای میانجیگری در جنگ برای جمهوری اسلامی ایران تازگی ندارد و از همان روزهایی که معلوم شد عراق در جنگ پیروز نیست و آثار شکست عراق روشن شد این تحرکات هم شروع شد؟

 ج - البته در یک ماه اخیر در رسانه‏های جهان شاهد اوجگیری این تحرکات بوده‏ایم. ملاقاتها و رفت‏وآمدهایی در این زمینه وجود دارد. ما این که سوریه در این جریان باشد فکر نمی‏کنیم درست باشد. چون ما موضع سوریه را می‏دانیم. اما احتمال دارد که سایرین دنبال یک طرح جدید باشند. اما این طرح به ما پیشنهاد نشده است و ما خبری از ماهیت این طرح نداریم. در مورد خود ما مطلب همان است که بارها گفته‏ایم.

 هر طرحی که برمبنای بقای حزب بعث در عراق باشد، مورد توجه ما قرار نمی‏گیرد و حاضر نیستیم بر مبنای آن طرح حرف بزنیم. هر کس که می‏خواهد در مورد جنگ با ما حرف بزند، اول باید متجاوز بودن حزب بعث را بپذیرد و حکم متجاوز هم از نظر مقررات بین‏المللی روشن است و حکم کسی که جنگی را ایجاد کرده که این همه تلفات داشته روشن است. وقتی که طرف ما بپذیرد که عراق متجاوز است برای ما مذاکره معنی خواهد داشت، می‏توانیم با هم در مورد مجازات متجاوز حرف بزنیم ولی هنوز کسی در مراحل اخیر طرحی را پیشنهاد نکرده است و از ماهیت نظر جدید آنان نیز مطلع نیستیم.

 س - خبرنگار روزنامه ژاپنی نیهون کیزائی: اخیراً عراق دوباره سرگرم زدن مناطق مسکونی ایران شده است، آیا ایران همچنان صبر پیشه کرده و به اظهار نظر سازمان ملل یا کارشناسان بسنده خواهد کرد؟

 ج - جمهوری اسلامی ایران در این مورد صبر نخواهد کرد، قبلاً هم وقتی که عراقیها شهرهای مإ؛م‏م‏ظظ  را می‏زدند، با آنان اتمام حجت می‏کردیم و عراقیها وقتی که خیلی شلوغ کردند گفتیم که بصره را می‏زنیم. حالا اعلام می‏کنم اگر عراق بخواهد به‏این موذی‏گریها ادامه بدهد و روستاها و شهرهای ما را بزند و اخیراً نیز هویزه و برخی از روستاها را زده است، به نیروهایمان در جبهه جنوبی و میانی گفته‏ایم که آماده باشند که شهرهای عراق را بزنند و احتمال دارد که ما به‏عنوان اخطار موجی از گلوله به‏روی شهر بصره بفرستیم.

 س - روزنامه ژاپنی یومیوری: چرا بعد از گذشت 6 سال از انقلاب اسلامی ایران، مسائل اساسی نظیر زمین، تجارت خارجی و کلاً مدل اقتصادی جمهوری اسلامی به روشنی تعریف و تدوین نشده است و آیا این مشکلات باید از طریق مجلس حل شود و یا با راهنمایی‏های بالاترین مقامات مذهبی؟

 ج - مدل اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در قانون اساسی مشخص شده است که مسأله مبهمی از لحاظ کلی ندارد. در اجرا و فهم قانون اساسی گاهی اختلاف نظرهایی بین مجلس و شورای نگهبان پیش می‏آید و گاهی کارها به تأخیر می‏افتد و چون مرجع تفسیر قانون اساسی شورای نگهبان است، بنابراین بیشتر نظر این شورا حاکم می‏شود. در تجارت خارجی اصلاً مشکلی نداریم و دولت حتی بدون گذاشتن قانونی که الان در مجلس است، به دلیل این که ارز داخل کشور مال دولت است و قسمت اعظم ارز کشور ما از فروش نفت به‏دست می‏آید و ارز بسیار کمی از طریق صادرات بخش خصوصی به‏دست می‏آید، بنابراین تجارت خارجی بدون این که مسأله خاصی در مجلس بگذرد، در اختیار دولت است. دولت اگر تشخیص داد، اجناس خودش را از خارج وارد می‏کند و یا آن را به بخش خصوصی واگذار می‏کند حتی اگر قانونی هم در مجلس نگذرد؛ چون تا این حد برای شورای نگهبان هم روشن است. چیزی که مال دولت است تصمیم‏گیری در مورد آن هم در صورت تصویب مجلس با دولت است.

 لایحه‏ای که در مورد اراضی کشاورزی در دوره پیش مجلس، تهیه شده بود و به اشکالی برخورد کرده بود، اخیراً در کمیسیون ویژه‏ای تحت بررسی است و به‏زودی با تأمین نظرات شورای نگهبان در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی مطرح خواهد شد.

 س - خبرنگار روزنامه کیهان: »سیاست نه شرقی و نه غربی « جمهوری اسلامی ایران به‏عنوان معیاری تازه در معادلات سیاسی جهان وارد شده است. با توجه به قطب‏بندیها و بلوک‏بندیهای جهانی تا چه اندازه توانسته‏ایم فعالانه وارد این معادلات بشویم و اساساً سیاست خارجی کشورمان توانسته به عنوان بازوی نیرومند نظام انقلاب اسلامی پیام این انقلاب را به جهانیان برساند؟

 ج - در زمینه موفقیت جمهوری اسلامی ایران در این مورد دیگران باید سخن بگویند، تابحال در دنیا تصور می‏شد که هر انقلابی بدون تکیه به‏یکی از قدرتهای جهانی قادر به پایداری نیست. برای اینکه اگر انقلاب ضدغربی و آمریکایی باشد، آمریکاییها آنقدر فشار می‏آورند که آن انقلاب را مستأصل کنند. مگر این که در مقابل آنها قدرتی مثل شوروی باشد و برعکس اگر علیه شوروی باشد باید از سوی آمریکا حمایت بشود.

 کاری که انقلاب اسلامی کرد، اثبات این مسأله بود که می‏شود انقلابی با هر دو بلوک در معارضه باشد و اصول و شیوه‏های زندگی و فرهنگ و ایده‏های آنها را قبول نداشته باشد و روی پای خودش بایستد. جمهوری اسلامی ایران این را ثابت کرده است. کشور ما عملاً از سوی شرق و بیشتر غرب، مشکلاتی داشته و دشمن ما عراق از سوی هر دو قدرت حمایت شد و گروهک‏های مخالف با جمهوری اسلامی نیز مورد حمایت بیشتر غرب و گاهی شرق قرار گرفتند. جمهوری اسلامی ایران ثابت کرد که بدون حمایت ابرقدرتها هم می‏شود روی پای خود ایستاد و پیروز شد.

 با الهام از ما، حادثه دوم در لبنان اتفاق افتاد و لبنان نشان موفقیت ایران در خارج از مرزهای خودش است. در لبنان می‏بینید آن که مقاومت می‏کند، ملت لبنان است که نه از سوی شرق و نه از سوی غرب حمایت می‏شوند و متکی به‏خودشان و حمایت‏های برخی از مسلمانان هستند. ما این را تجربه موفقی می‏دانیم اما این که سیاست خارجی ما چقدر بازوی سیاست نه شرقی، نه غربی در خارج بوده است؛ باید بگویم در اوایل انقلاب، کشور ما وزارت امور خارجه نداشت و بیشتر کادرها، همان قبلی‏ها بودند و وزرایی هم که داشتیم چندان علاقه‏ای به‏این مسأله نداشتند. از دو سه سال پیش تاکنون که وزارت امور خارجه ما خوب شکل گرفته، کارهای خوبی انجام داده است که ما این راه را مسیر پیروزی می‏دانیم.

 س - خبرنگار تلویزیون ان. اچ. ک ژاپن: مقامات روحانی مخالف با لایحه مالیاتها چه کسانی هستند و نظر امام خمینی در این زمینه چیست؟

 ج - الان دیگر کسی با این لایحه مخالف نیست. در همان موقع که این لایحه مطرح شد برخی از آقایان روحانی مالیات را به عنوان حکم ثانونی اسلامی قبول کردند و نه اولی، حکم ثانونی؛ یعنی، این که در حال عادی نباید اجرا شود و فقط در موقعیت غیرعادی و به عنوان ضرورت باید اجرا شود، اما اکثریت روحانیون و اسلام شناسان این نظر را قبول نداشتند و حکم اولی می‏دانستند و در مجلس شورای اسلامی هم با اکثریت قوی - بیش از دو سوم آراء - در شور اول تصویب شد.

 بعد که این اختلاف‏نظرها به رسانه‏های جمعی کشید، حضرت امام دخالت کردند و نظر داده‏اند که مالیات حکم اولیه اسلام است و وقتی که نظر حضرت امام به سایر روحانیون رسید، دیگر هیچ کسی اعتراضی ندارد و همه آن را قبول دارند، البته بحث کارشناسی در مورد آن خواهیم داشت؛ چون همه قبول دارند که مالیات باید عادلانه باشد و صاحبان اموال باید به تناسب درآمدها و تناسب مخارجی که بر دولت دارند، مالیات بدهند. این عدل را همه ما قبول داریم.

 امام هم تأکید کردند که عادلانه باشد. اکنون بحث این است که چه مالیاتی بر چه مواردی بسته شود که به کسی ظلم نشود و مردم هم در اداره کشور از لحاظ مالی شرکت داشته باشند. این دیگر وضع طبیعی هر لایحه‏ای است که وقتی به مجلس می‏آید مورد بحث قرار بگیرد. ضمناً لایحه اخیر مالیات حدود 300 ماده دارد و کتاب کوچکی شده است که این هم طول می‏کشد تا در کمیسیونی مورد رسیدگی قرار گیرد. هم‏اکنون کارشناسان روی آن کار می‏کنند تا عادلانه‏تر بشود و بعد هم در شور دوم مطرح می‏شود.

 س - خبرنگار روزنامه جمهوری اسلامی: هدف و منظور از تشکیل جلسات مشترک هیأت دولت و رؤسای سه قوه در دو سه هفته گذشته چه بوده است و این که چرا تاکنون چنین جلساتی نبوده است؟

 ج - جلسات وضع استثنایی ندارد و این‏طور نیست که به‏خاطر وضعیت استثنایی جلسه مشترک گذاشته باشیم. در عمل تشخیص داده‏ایم که جلسات مشترک مقدار زیادی به پیشرفت امور کمک می‏کند، مثلاً جلسه‏ای که رؤسای کمیسیون مجلس با وزراء داشتند قرار شد این جلسات به صورت ماهانه ادامه پیدا کند. حرفها در مقابل هم گفته می‏شود و توقعات متقابل مجلس از دولت و دولت از مجلس در جلسه مشترک مطرح می‏شود و این به همکاریها کمک می‏کند. حضور رؤسای سه قوه هم در جلسه هیأت دولت بخاطر مسائل جاری کشور بود که می‏خواستیم برخی از مسائل مهمی را یک جا مورد بحث قرار دهیم و جلسه مفیدی هم بود. بهرحال تصمیم گرفتیم از این به بعد مسائل خیلی مهم جاری کشور را در صورت امکان در جلسات مشترکی مورد بررسی و بحث قرار دهیم تا سرعت پیشرفت کشور بیشتر شود.

 س - خبرنگاران روزنامه اطلاعات و صدا و سیمای جمهوری اسلامی: تأثیر و نقش حضور میهمانان خارجی در کنفرانس اندیشه اسلامی و مراسم گرامیداشت دهه فجر در معرفی و صدور انقلاب اسلامی و نیز تحلیل فرمایشات اخیر حضرت امام امت در دیدار با میهمانان خارجی که فرمودند "شما هجمه کنید و ننشینید که دشمن هجوم بیاورد" و این که در اجرای فرمان به ویژه در بعد نظامی چه باید کرد؟

 ج - بی‏شک مسافرتها، ملاقاتها و سمینارها و مذاکرات برای روشن شدن مطالب و مواضع بسیار مفید است. الان ما مایل هستیم که شخصیت‏های فکری و اندیشمند اسلامی و اخیراً هم تصمیم گرفته شده است تا شخصیتهای کلیساهای مسیحی را هم دعوت کنند به ایران بیایند تا با هم مذاکره و مشاوره بکنیم. نکته دیگر این که آنها هم اظهار علاقه می‏کنند که برای آشنایی با شخصیت‏های ایرانی به کشورمان بیایند. در مناسبتهایی مانند دهه فجر ما آنها را دسته‏جمعی دعوت می‏کنیم تا برای آشنایی با شخصیتهای ایران به کشورمان بیایند تا از آنچه در کشور ما می‏گذرد مطلع شوند و اگر نظر اصلاحی داشته باشند به‏ما بگویند و اگر در این جا با مسائل خوبی آشنا شدند به‏عنوان سوغاتی برای مردم کشورها و شهرهای خودشان ببرند. خاصیت بعدی این است که ما وسیله‏ای می‏شویم تا شخصیتها و نمایندگان جریانهای مبارز اسلامی دور هم جمع شده و برای رفع مشکلاتشان با هم مشورت و تبادل نظر کنند. مسأله دیگر این که این مسافرتها تشریفاتی نیست.

 اما امسال در این کنفرانس حکومت اسلامی را به بحث گذاشتیم. ما امیدواریم در آینده ایران بتواند یکی از مراکز برخورد اندیشه‏ها در سطح جهانی باشد و این دعوتها اینگونه مسائل را تبلیغ می‏کند. در مورد فرمایشات امام این فصل جداگانه‏ای است چون کسانی که آمدند. اهل فکر، مبارزه، نظر و ایده هستند. حضرت امام یک راهنمایی کلی فرمودند که نباید در مقابل فشارهایی که دشمنان می‏آورند، جا بزنیم. روح حرف امام این بود که ما باید از دنیای سلطه‏گر امروز طلبکار باشیم و طلبکارانه برای گرفتن حق محرومان، مظلومان و مردم تحت سلطه مبارزه بکنیم و منتظر نمانیم که حق، خودش پیروز شود و از میهمانان که نمایندگان جریانهای مبارز بودند؛ خواستند که به مبارزاتشان ادامه بدهند.

 س - خبرنگار تلویزیون استرالیا: علت خوب نبودن تصور مردم کشورهای غربی نسبت به ایران چیست؟

 ج - بسیاری از دولت‏ها با ما خوب نیستند. مخصوصاً آنهایی که از دست ما صدمه دیده‏اند؛ مثلاً، باند آمریکا با اقمارش در مقابل ما هستند، برای این که آمریکا که کشور ما را، مرکز حیاتی و خانه دوم خودش تلقی می‏کرد، بیرون راندیم و رگهای ارتباطی او را داریم قطع می‏کنیم. از این رو طبیعی است که آمریکا و اطرافیانش با ما دشمن باشند.

 از طرفی اگر دنیای اسلام بپاخیزد؛ هم برای مارکسیسم و هم برای کاپیتالیسم و برای دولتهای ارتجاعی منطقه خطرناک خواهد بود. بنابراین آنها راضی نمی‏شوند که ما پیشتاز یک نهضت اسلامی باشیم و دشمن ما می‏شوند. امکانات تبلیغاتی آنها فراوان است و با همه امکاناتشان علیه ما تبلیغ کرده‏اند. منابع اطلاعاتیشان هم از طریق یک عده فراری - مجموعه سلطنت‏طلبان و سرمایه‏داران فراری که علیه آنها انقلاب شد و همین تروریستهایی که در ایران این‏قدر جنایت کردند، و وقتی که سرکوب شدند، فرار کردند - تأمین می‏شود. اینها مرتب خوراک دروغ و ناحق به رسانه‏های غربی می‏دهند و آنها هم برای مردم خودشان منتشر می‏کنند و افکار عمومی هم توسط سلطه‏گرها ساخته می‏شود، لذا این مشکل پیش آمده است.

 در عین حال بسیاری از مردم واقعیتها را می‏دانند و جمهوری اسلامی جای خودش را در  میان ملتهای محروم و مظلوم باز کرده و به‏همین دلیل هم آنها می‏ترسند و تا زمانی که ما خاصیت انقلابی اسلامی داریم و آنها هم خاصیت استکباری و سلطه‏گری دارند، این جنگ تبلیغاتی ادامه خواهد یافت.

 س - خبرنگار روزنامه کیهان: تا چه حد توانسته‏ایم در ساختن الگویی مطابق با موازین و اهداف اسلامی موفق باشیم تا بتوانیم آن را به‏عنوان یکی از راههای صدور انقلاب به جهانیان ارائه دهیم؟

 ج - در حد مسائل سیاسی موفق شده‏ایم که راه اصیل اسلامی و مردمی را تحت عنوان سیاست نه شرقی، نه غربی و حمایت از محرومان و مستضعفان و مبارزه با سلطه‏گران را نشان دهیم. فرهنگ اسلامی را تا حدود زیادی در کشورمان پیاده کرده‏ایم. مسأله خودکفایی را علیرغم آنکه تا تحقق آن فاصله زیادی داریم جا انداخته‏ایم و ایستادن روی پای خود را در جنگ و مقابله با دشمنان نشان داده‏ایم. در خارج از کشور نیز با حمایت از مردم افغانستان، لبنان، صحرا و ... راه اسلام را نشان دادیم در حمایت از مردم محروم داخل کشورمان نیز بسیار موفق بوده‏ایم و امکانات کشور را به طرف محرومان و روستاها سوق دادیم، همه اینها نشان دهنده اسلامی شدن این نظام است، البته تا اسلام صد در صد فاصله زیادی داریم و تا جنگ هست موفقیت‏های سازندگی ما و کارهای رفاهی برای کشورمان کند خواهند بود. امیدواریم در آینده این مسأله بیشتر و بهتر تحقق یابد.

 س - خبرنگار روزنامه ژاپنی یومیوری: با توجه به توضیحات جنابعالی و سایر مقامات در مورد گرایشات طبیعی متفاوت که کلاً به‏دو صورت دولتی کردن و غیردولتی کردن شکل گرفته است، آیا این اختلافات فقط در مسائل کلی نمود دارد، با این که در کلیه سطوح و مواضع مانند سطوح اجرایی نیز وجود دارد و آینده این اختلافات در جهت ایجاد تشکیلات مجزا خواهد بود؟

 ج - ما این مسأله را به‏صورت داغ و شکننده نمی‏بینیم، البته این اختلاف وجود دارد و روز به‏روز هم افت می‏کند، برای این که در عمل هر دو طرف دارند به واقعیتها نزدیک می‏شوند. آنهایی که طرفدار دولتی کردن بودند کم‏کم دارند متوجه می‏شوند که بخش خصوصی در خیلی جاها کارگشا می‏باشد، آنهایی هم که بیشتر روی بخش خصوصی تکیه می‏کردند، در عمل می‏فهمند که جاهایی که انحصار در دست بخش خصوصی است، نفع‏طلبی - انحصار - احتکار و حرکات موذیانه وجود دارد و هر دو طرف از مواضع سخت خودشان نزول کرده‏اند.

 البته به دنبال این، همیشه یک مقدار درگیری سیاسی هم هست و از سطح کلیات هم گاهی پایین می‏آید اما من پیش‏بینی نمی‏کنم که این ممکن است به تجربه تشکیلاتی منجر شود ولی احتمالش هم هست. گرچه من نظرم این است که به طرف کم شدن اختلافات پیش می‏رویم به‏طورکلی این برخورد اندیشه‏ها و افکار را به‏خصوص در شرایطی که جنگ هم نداشته باشیم، مفید هم می‏دانیم؛ چون می‏تواند مایه تحرک بیشتر و تبلور حقیقت‏ها باشد.

 س - خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی: با توجه به کاهش قیمت نفت اوپک و موافقت کشورهای عربی با آن، شما تأثیر کاهش قیمت نفت را به روی مسائل سیاسی و نظامی و اقتصادی منطقه چگونه ارزیابی می‏کنید؟

 ج - کاهش قیمت نفت به هر اندازه که باشد در مسائل منطقه اثر منفی دارد. ما معتقد هستیم که حداقل در حد رشد تورم، قیمت نفت نیز باید مانند سایر کالاها گران بشود. متأسفانه یکی دو سال است که این روند معکوس است؛ یعنی، هر چه تورم بالا می‏رود مصرف کنندگان نفت که کشورهای مقتدر صنعتی هستند، می‏خواهند تورم خودشان را با خرید نفت ارزان جبران کنند و از جیب ملتهای مظلومی مانند ما برای جبران تورم خودشان استفاده می‏کنند. این برای ما ضرر دارد و دشمنان ما و سلطه‏گران از آن سود می‏برند. بنابراین کاهش قیمت نفت اثر منفی برای منطقه دارد و اگر ما مقاومت نکرده بودیم، ممکن بود ارزان شدن نفت خطرناک‏تر از این باشد.

 خوشبختانه با مواضع خوبی که جمهوری اسلامی گرفت و حمایتی که کمابیش از سوی الجزایر و لیبی شد و قاطعیتی که وزیر نفت ما و هیأت ایرانی در کنفرانس اوپک داشتند، از بحران جلوگیری کردند. اما همین کاهش دلاری قیمت نفت‏های سبک و در کل ارزان شدن همه نفتهای منطقه به‏میزان تقریبی نیم دلار، اثری منفی دارد، هر چند این اثر منفی می‏تواند در درازمدت احتمالاً تبدیل به‏اثر مثبت بشود؛ یعنی، مردم منطقه بفهمند که حکومت‏های‏شان برخلاف منافع آنها حرکت می‏کنند و بفهمند که غارتگران به هیچ حدی قانع نیستند. ممکن است یک جهش در قیمت نفت در یک مقطع خاص زمانی اینگونه ضررها را جبران کند.

 البته در آن شرایط باید به‏فکر ملتهای محرومی که پول برای خرید نفت ندارند باشیم. ولی باید از پولداران و غارتگران دنیا که بیشتر پول نفت به جیب شرکتهای آنها می‏رود پس بگیریم.

 س - خبرنگار روزنامه تونسی "الرأی": ملاحظه می‏شود انقلاب روز به روز رنگ خود را از دست می‏دهد و سردشدن احساسات انقلابی، عدم وجود احزاب سیاسی و تضاد موجود در جامعه و عدم شرکت دانشجویان در فعالیت‏های سیاسی می‏تواند نشانه‏هایی از این مطلب باشد، نظر شما در این مورد چیست؟

 ج - این نظر شخصی خبرنگار است. در سالهای اول انقلاب تضاد سیاسی که ایشان تاکنون مطرح می‏کنند بسیار زیاد بود و در همه ارگانها تضاد و درگیری بود ولی الان دیگر این حرفها نیست، از لحاظ روحیه انقلابی مردم ما مثل روزهای اول انقلاب هستند. یک عده‏ای مانند سلطنت‏طلب‏ها و بی‏بندوبارها و کسانی که آزادی بی‏بندوبار و سکس می‏خواهند، از اول انقلاب هم مخالف بودند، حالا هم هستند.

 بعضی‏هایشان آدم شده‏اند، تضاد ها هم بسیار کم شده است. در مورد حضور مردم در صحنه هم باید توجه داشت در مسائل سیاسی وقتی که مسأله مهمی نباشد، مردم بی‏خودی نمی‏آیند که در خیابانها داد بزنند. خدا کند که ما در کشورمان چنین مسأله داغی نداشته باشیم ولی اگر یک روزی مسأله داغی پیدا شد، شما در تونس خواهید شنید که مردم با همه وجودشان در خیابانها خواهند بود و از انقلاب حمایت خواهند کرد. همین حرفها را دو سه سال پیش هم بعضی از خبرنگاران خارجی می‏گفتند ولی وقتی که فتنه بنی‏صدر پیش آمد، معلوم شد که مردم چقدر به‏انقلاب وفادارند و انقلابی هستند. حالا ان‏شاءاللّه اگر شما در تظاهرات 22 بهمن مردم ما باشید، حضور گسترده مردم را خواهید دید و خواهید فهمید که مردم ما چگونه هستند.

 س - خبرنگار روزنامه ژاپنی توکیو شیمون: روابط ایران و روسیه چگونه است؟ استنباط می‏شود که این روابط کم‏کم بهتر می‏شود. آیا می‏توان امیدوار بود که رفتار شما با افراد حزب توده بهتر شود تا به بهبود روابط با شوروی کمک کند؟

 ج - ارتباط این دو مسأله با یکدیگر منتفی است. روابط ما با روسها کمی بهتر شده است. ما مایل نیستیم با روسها اختلاف زیاد و درگیری داشته باشیم. آنها همسایه ما هستند و ما امکانات فراوانی برای مبادله با هم داریم و همکاری ما می‏تواند مشکلات را برطرف کند. برخی مشکلات قبلاً بوده که دارد رفع می‏شود؛ یکی مسأله گاز بود که روسها در زمان رژیم گذشته ارزان و ظالمانه و تقریباً مجانی می‏بردند که صدور آن را فعلاً به شوروی قطع کرده‏ایم.

 ما در حال حاضر گاز را خودمان مصرف می‏کنیم. اکنون دیگر زمان شاه نیست که گاز را ارزان به خارج بفروشیم. ما اکنون مشغول لوله‏کشی گاز به روستاها و شهرهای کوچک و تقریباً سراسر کشور هستیم و می‏خواهیم گاز را جانشین نفت بکنیم. از این جهت این مسأله در روابط ما با روسها زیاد مهم نیست. از طرف دیگر تاکنون در جنگ تحمیلی، شهرها و نیروهای ما نوعاً بإ؛ووظظ  اسلحه روسها هدف قرار می‏گرفت.

 کمابیش خبر رسیده که این مسأله دادن اسلحه به عراق یک مقدار تخفیف پیدا کرده است و اعتراض ما به روسها در مورد افغانستان هنوز به‏قوت خودش باقی است. روسها نباید در افغانستان بمانند، باید از آنجا بیرون بروند. ملت افغانستان باید آزاد باشد تا مسأله افغانستان هست روابط ما با روسها کاملاً صمیمی نمی‏شود. این مسأله به عنوان یک نقطه اختلاف باقی می‏ماند ولی یک مقدار داریم کارهایمان را جور می‏کنیم که با هم همکاری بیشتری مخصوصاً در زمینه‏های تجاری و صنعتی داشته باشیم.

 در مورد حزب توده نیز از اول گفته‏ایم که این مسأله یک مسأله داخلی کشور ما است. اینها اگر خیانت نکرده بودند، می‏توانستند فعالیت کنند ولی وقتی که خیانت کردند و به فکر کودتا افتادند و می‏خواستند خیانت بزرگی بکنند، سرکوب شدند. اینها الان یک مشت عناصر خائن هستند. بنابراین با آنها به هیچ‏وجه نمی‏توانیم، سازش کنیم. به روسها هم گفته‏ایم که این مسأله ربطی به آنها ندارد، آنها هم پذیرفته‏اند که این مسأله نباید به روابط ما ربط داده شود.

 س - خبرنگار روزنامه تونسی "المغرب": علت ناتوانی حزب جمهوری اسلامی در جهت جذب همه مبارزان اسلامی و دیگر گروهها چیست؟

 ج - قسمت اعظم نیروهای انقلابی کشور هم اکنون با حزب جمهوری اسلامی همکاری می‏کنند و طبیعی است که همه نمی‏توانند افکار و مواضع یک حزب را بپذیرند. اگر این‏طور بود، دیگر حزب نمی‏شد، همه می‏شدند. به نظر ما اگر برخورد فعالانه با مسائل داشته باشیم هم‏اکنون نیروهای فراوانی از مردم با حزب هستند. البته به‏خاطر این که مسئولان حزب بیشتر درگیر کارهای اجرایی کشور هستند، وقتی برای آنها جهت فعالیتهای حزبی باقی نمی‏ماند؛ مثلاً، خود بنده عضو شورای مرکزی حزب هستم و این همه کار دارم. آقای خامنه‏ای دبیرکل حزب، آن همه مسئولیت دارد. ما فرصت کمی برای فعالیتهای حزبی داریم. اگر ما بیشتر فعالیت کنیم، نمود حضور حزب در جامعه قوی‏تر خواهد بود ولی حزب در جامعه مقبول است.

 س - خبرنگار خبرگزاری ژاپنی کیودو: لطفاً در مورد صحت فعالیت انجمن حجتیه علیرغم فرمان امام خمینی و نیز مجازات یا عدم مجازات فعالان این انجمن توضیح بفرمایید؟

 ج - اینها الان فعالیت رسمی به عنوان انجمن حجتیه ندارند. البته افراد آنها ممکن است بخواهند افکارشان را ابراز کنند. اینها در گذشته قبل از پیروزی انقلاب با مبارزه موافق نبودند. با آن مخالفت می‏کردند، آنها فکر می‏کردند در همان محیط زمان رژیم پهلوی باید به‏همان امکانات کمی که در مساجد و مدرسه‏ها در اختیار مسلمانان بود، قناعت کرد و فقط در مورد عبادات و اخلاقیات حرف زد.

 بعد از پیروزی انقلاب طبعاً کسانی که در گذشته با انقلاب همراهی نمی‏کردند و کارشان با رهبری مبارزه همراه نبود و ادامه کارشان به‏صورت متشکل مشکل بود و بعد از آن که امام اظهار عدم رضایت فرمودند، اینها چون مسلمان بودند اعلام توقف کردند. اعلام انحلال صریح نکردند اما گفتند که همه کارهایشان را متوقف کرده‏اند و ما هم خبری در مورد فعالیت تشکیلاتی و حرکت سیاسی آنان نداریم.

 اصولاً مهمترین هدف آنها در زمان شاه مبارزه با بهائیها بود؛ چون آمریکاییها حاکم بودند و بهائیت هم یک جریان آمریکایی - اسرائیلی است. بنابراین بهائیها میدان فعالیت وسیعی پیدا کرده بودند. انجمن حجتیه در آن زمان فقط با بهائی‏ها مبارزه می‏کرد و فکر می‏کرد که به‏صورت مسالمت‏آمیز می‏شود مبارزه کرد؛ مثلاً، پزشک مخصوص شاه بهایی بود، بعضی از وزرای زمان شاه بهایی بودند. با خود شاه مخالفتی نداشتند و فکر می‏کردند که می‏شود با بهائی‏ها مبارزه کرد. ما این فکر را قبول نداشتیم و معتقد بودیم که اشتباه است.

 حالا در نظام جمهوری اسلامی که دیگر بهائیان میدانی ندارند ایده اصلی تشکل آنها نیز منتفی است و زمینه‏ای برای کارهایشان هم ندارند. بسیاری از اینها اکنون در نظام جمهوری اسلامی شاغل هستند، معلم هستند و یا در جاهای دیگر و ادارات کار می‏کنند و کسی هم مزاحم آنها نیست. آنها هم مزاحمتی برای جمهوری اسلامی ندارند و خدمت هم می‏کنند.

 س - خبرنگار تلویزیون استرالیا: به چه دلیل به خبرنگاران خارجی اجازه ورود به ایران داده می‏شود و چه چیزهایی لازم است که دولتهای غربی در مورد ایران بدانند؟

 ج - علی‏رغم آن همه تبلیغاتی که علیه جمهوری اسلامی شده است، باید واقعیت‏های جامعه ما گفته بشود و راهش هم همین خبرنگارها هستند. البته بعضی از خبرنگاران هم می‏آیند و در اینجا شیطنت می‏کنند؛ چون بالاخره آنها خبرنگار روزنامه‏هایی هستند که صاحبان آنها خط خاص خودشان را دارند و در قالب آن مطالبشان را ارائه می‏دهند، ولی در عین حال ما مایل هستیم که خبرنگاران باشند. آنچه هم که می‏خواهیم دنیا بداند، واقعیات است. ما نمی‏خواهیم صورت انقلابمان را گریم کنیم، بلکه می‏خواهیم واقعیت‏ها معلوم باشد و از عیوب ما انتقاد بشود تا آنها را اصلاح بکنیم.

 س - خبرنگار روزنامه تونسی "الرأی": بوروکراسی و جنگ، دو عامل نابود کننده انقلابها هستند و انقلاب اسلامی ایران با این دو عامل روبرو است؛ برای مقابله با این دو عامل چه اقداماتی انجام شده است؟

 ج - پایه سخنان این سوال درست است و برای جنگ خیلی خطرناک است و بوروکراسی هم بسیار بد است.

 ما تاکنون از ناحیه جنگ خسارات زیادی دیده‏ایم. جنگ با جذب آن همه نیرو، بین یک سوم تا یک چهارم بودجه ما را می‏بلعد. ولی ما در عین حال توانسته‏ایم از جنگ به‏عنوان یک وسیله برای نیروهای کشورمان و توجه دادن جامعه به‏خطری که انقلاب را تهدید می‏کند، استفاده بکنیم. جنگ برای ما آثار مثبت هم در برداشته است. البته آثار مثبت اساسی آن را بعد از پیروزی خواهیم داشت. اگر روزی - ان‏شاءاللّه - پیروزی را به دست آوردیم، ملت پیروز و متکی به خود که از زیر بار مشکلات جنگ هم به‏خوبی درآمده است، می‏تواند بسیار مطمئن و متکی به نفس باشد و در دنیا هم اثر خوبی خواهد داشت و ما آن روز را بعید نمی‏دانیم و ان‏شاءاللّه پیش می‏آید.

 در مورد بوروکراسی، این واقعیتی است که از نظام گذشته عاید ما شد. همان طور که می‏دانید برخورد ما با مردم کشورمان نمی‏توانست مثل برخورد یک انقلاب مارکسیستی باشد؛ وقتی که به پیروزی می‏رسند، اردوگاه‏های کار تشکیل می‏دهند و به‏صورت طبقه تصفیه می‏کنند، اما اسلام چنین اجازه‏ای به‏ما نمی‏دهند. ما باید به سراغ تک‏تک افراد برویم، آدمهای ناصالح را جدا کنیم و آدمهای صالح را نگاه داریم. هر چند نظام اداری کشور ما در گذشته بسیار فاسد بود ولی خیلی از کارمندان آدمهای خوبی بودند و با اعتصاباتشان در مبارزات شرکت کردند، ما نمی‏توانستیم تصفیه عمومی بکنیم.

 لذا تصفیه تدریجی صورت گرفت، یعنی افراد ناصالح را به مقدار کمی حذف کردیم. آنهایی را که هماهنگی نشان دادند حفظ کردیم، اما هنوز هم احساس می‏کنیم که در ادارات ما افراد ناصالحی هم وجود دارند. گرچه اکثریت صالح هستند، این ناهمگونی بوروکراسی مقداری به‏خاطر وجود افراد ناصالح است و مقداری هم به‏خاطر خود نظام اداری است. در مورد نظام، منتظر تقدیم لایحه استخدامی کل کشور از سوی دولت به‏مجلس هستیم تا نظام جدیدی را برقرار سازد. روی این مسأله هم خیلی کار شده و شاید در دوره اخیر، مجلس شما شاهد نظام اداری جدیدی باشید که در مجلس تصویب خواهد شد.

 در مورد افراد هم ترجیح می‏دهیم که افراد خوب ادارات، همکاران بد خودشان را شناسایی کنند و بدست خود آنها افراد ناصالح را کنار بگذاریم تا یک نظام سالم یا افراد سالم بتواند بدون مشکل در کشور حاکم باشد ولی بهرحال ترجیح می‏دهیم که به‏جای ساقط کردن افراد از زندگی، آنان را اصلاح بکنیم.

 س - خبرنگار صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران: اجرای قانون مالیاتها چه نقشی در تعدیل ثروت و عدالت اجتماعی خواهد داشت و چگونه می‏تواند موفق باشد و مشکلات آن چیست؟

 ج - هر کاری که کمی در آن تحول وجود داشته باشد با مقاومت‏هایی روبرو می‏شود. این قانون مالیاتها هم البته مشکلات کوچکی را در برخواهد داشت ولی روح قانون جدید مالیاتی این است که یک مقدار از مالیات را از طبقه کم درآمد به طبقات پردرآمد منتقل می‏کند؛ مثلاً، در نظام فعلی که حاکم است، از حقوق بالاتر از چهار هزار تومانِ کارمندان، مالیات اخذ می‏کند. در قانون جدید، فکر می‏کنم حقوق‏های شش تا هفت هزار تومان، از پرداخت مالیات معاف خواهند بود، در مقابل از کسانی که درآمد بیشتری دارند مالیات بیشتری وصول خواهد شد.

 در گذشته ثروت مالیات نداشت و فقط برخی از درآمدها مالیات داشت. در نظام جدید که تحت بحث و بررسی است نفس دارایی در مواردی مثل مستغلات یا چیزهای غیر تولیدی، مالیات سالانه خواهند داشت. البته خطوطی هم ترسیم شده که مثلاً کشاورزی مالیات نداشته باشد. صنایع حتی‏الامکان از مالیات معاف باشند و بیشتر کالاهای مصرفی، مالیات بدهند تا کالاهای واسطه‏ای و تولیدی. اینها خطوطی است که برای مالیات، هدایت‏گر است و فکر می‏کنم ما را قدمی به‏سوی عدالت و کمی در تعدیل ثروت نزدیک کند. نه این که یک انقلاب حساب شود، چون قضاوت در مورد این لایحه هنوز زود است و در حال حاضر در کمیسیون تحت بررسی است و حداقل یک سال هم بحث روی آن خواهد شد تا از مجلس بگذرد.

 س - خبرنگار روزنامه "السفیر" چاپ بیروت: علت شکست و یا فسخ تماسهای اخیر با دول خلیج‏فارس چیست؟

 ج - چنین مسأله‏ای وجود ندارد. ما کمی با اینها رابطه داشته‏ایم، گاهی مسافرتی صورت می‏گرفت و گاهی مکاتبه می‏شد که هنوز هم داریم و نه فسخ و نه شکستن در آن بوده است.

 البته چند کشور جنوب خلیج فارس در رابطه با جنگ، با حمایت از رژیم عراق شیطنت می‏کنند، اما اخیراً حمایت خودشان را کم کرده‏اند ولی باز هم گاهی شیطنت می‏کنند که با همه اینها ما تماسهایمان را ادامه می‏دهیم. منظورمان هم این است که به‏اینها اطمینان بدهیم که از ناحیه جمهوری اسلامی تهدید نمی‏شوند. شاید تا حدودی هم در فهماندن این مطلب به‏آنها موفق بوده‏ایم و ارعاب‏هایی که از جانب دشمنان ما می‏شدند، یک مقداری تعدیل شده است.

 س - خبرنگار روزنامه اطلاعات: با توجه به رهنمود امام در آغاز کار دوره دوم مجلس شورای اسلامی مبنی بر در اولویت قرار دادن مسائل زیربنایی اقتصادی از جمله مسأله زمین‏های زراعی، مالکیت و تجارت خارجی، تاکنون چه اقداماتی از سوی مجلس شورای اسلامی در این زمینه انجام شده است و چه برنامه‏هایی وجود دارد؟

 ج - اقداماتی که نتیجه‏بخش بوده باشد به عمل آمده، اما هنوز به نتیجه نرسیده است. در مورد کارمندها چون تأکید فرموده بودند، بنابراین ما با وزارت مسکن در این خصوص زیاد صحبت کرده‏ایم و الحمدللّه وزارت مسکن در این خصوص برنامه‏های خوبی را اعلام کرده که فکر می‏کنم مسکن کارمندان فاقد مسکن تأمین شود و گام مؤثری در جهت اجرای فرمان امام برداشته شده است.

 در مورد اراضی هم همان طور که گفتم کمیسیون ویژه مشغول به‏کار است و به زودی اختلاف‏نظری را که با شورای نگهبان داشتیم، با توافق حل می‏کنیم و به جلسه علنی می‏آید. در مورد اراضی شهری مشکلی نداریم چون قانونی را که گذرانده‏ایم، خوب بوده است. هر چند دیر و کُند اجرا شده است؛ اما اگر وزارت مسکن مسأله مسکن را خوب حل و اجرا بکند؛ آن‏وقت این قانون مؤثر خواهد بود.

 در مورد تجارت خارجی باید بگویم که اصلاً مشکلی نیست و زیاد احتیاجی به قانون ندارد. این بسته به صلاح دولت است که چه مقدار بخواهد بخش خصوصی را فعال بکند که به نظر ما بخش خصوصی در صادرات خوب است که فعال شوند و امتیازات زیادی به آنها بدهند تا نتایج حاصل از صادرات بتواند در واردات هم مؤثر باشند. هر جا هم دولت لازم دید در اختیار آنان ارز خواهد گذاشت و در صورتی که این مسائل حل شود، مالکیت‏ها هم مشکلی نخواهد داشت.

 س - خبرنگار روزنامه تونسی "المغرب": گفته می‏شود به‏زودی قانون آزادی احزاب سیاسی تصویب می‏شود، آیا این قانون تنها شامل گروه‏های اسلامی می‏شود؟ یا احزاب اعم از اسلامی و غیراسلامی را در برمی‏گیرد؟

 ج - وقتی که قانون به مجلس بیاید و روی آن بحث شود، معلوم می‏شود که مجلس رأی خواهد داد. احزاب در حال حاضر هم در کشور ما آزاد هستند؛ یعنی، اگر حزبی بخواهد در کشور فعالیت نماید، منعی در کار نیست. حزبی اگر معاند و محارب نباشد و نخواهد با نظام و اصل انقلاب مبارزه بکند همین حالا هم آزاد است، البته مقرراتی به مجلس خواهد آمد که حدود و ثغور را مشخص می‏کند. فکر می‏کنم در کشور ما بهرحال همین نظام چند حزبی که قانون اساسی آن را تصریح کرده است، وجود خواهد داشت و احزابی که معارضه‏ای با نظام نداشته باشند، می‏توانند فعالیت بکنند.

 س - روزنامه کیهان: چه عواملی از درون و برون تهدیدی بر کیان جمهوری اسلامی هستند و برای مقابله با آنها چه باید کرد؟

 ج - از برون، دشمنان اسلام، سلطه‏گران خارجی و استعمار و از درون هم عوامل آنها هستند. چون چیز دیگری از درون وجود ندارد؛ زیرا اکثریت جامعه ما مسلمان هستند. کسانی که این نظام را تحمل کنند و به‏صورت عامل خارجی عمل نمایند و یا مثلاً کسانی که زیاد غربزده هستند و زندگی با فرهنگ اسلامی را نمی‏پسندند و البته قدرت مبارزه را هم ندارند، وجود داشته باشند، اینها یا می‏مانند و می‏سازند و یا فرار می‏کنند. بنابراین از درون خطری نمی‏بینم و از برون هم در مقابل دشمن خارجی مقاومت می‏کنیم و ان‏شاءاللّه خطری تهدیدمان نمی‏کند.

 س - خبرنگار خبرگزاری ژاپنی کیودو: آیا حقوق و مزایای ارتش و سپاه پاسداران در یک سطح قرار دارد؟

 ج - نه‏خیر در یک سطح نیست. ارتشیها از سپاهیها بیشتر حقوق می‏گیرند. از ابتدای تأسیس سپاه پاسداران، رهبران سپاه خواستند که در حد نیاز طبقه محروم به اعضای سپاه حقوق داده شود، یعنی پایین‏ترین سطح حقوق را یک سپاهی ساده می‏گیرد - که حدود 2500 تومان اگر زن و بچه داشته باشد و فاقد مسکن باشد. رقمی هم برای اینها می‏دهند و در مجموع دریافتی ماهیانه سپاهیها اگر عیالوار باشند، از 5 هزار تومان هم کمتر است و اگر زن و بچه نداشته باشند که خیلی کمتر است. سپاهیان ما یک زندگی عادی در حد یک کارگر ساده و نه کارگر متخصص، دارند.

 افراد ارتش مثل کارمندان دیگر هستند؛ یعنی، افسر، سروان، سرگرد و سرهنگ حقوقهای متناسب با درجاتشان می‏گیرند و حقوق درجه‏داران هم در مقایسه با سپاهیها با سوابق خدمتی آنان بهتر است؛ مثلاً، تعداد زیادی از نظامیها، خانه‏های سازمانی دارند اما سپاه اصلاً خانه سازمانی ندارد.

 در مجموع مزایای سپاه کمتر است. علتش هم این است که خودشان این طور خواسته‏اند؛ یعنی سپاه نخواسته است که در کارش حقوق بگیری را وارد کند و به‏عنوان یک شغل به‏کارش نمی‏نگرد بلکه به عنوان مجاهدت فی‏سبیل‏الله و فداکاری وارد سپاه شده‏اند و زیاد هم به‏طرف رفاه نمی‏روند. البته ما فکر می‏کنیم در تأمین حداقل نیازهای اولیه از جمله مسکن برای آنها هم باید فکری کرد.

 س - خبرنگار روزنامه جمهوری اسلامی: ضرورت ایجاد مترو برای تهران و این که مراحل مقدماتی این طرح به کجا رسیده است و مسئولان امر با این مسئله چگونه برخورد کرده‏اند؟

 ج - مراحل مقدماتی مترو قبلاً انجام شده است و در اوایل انقلاب در شورای انقلاب قراردادی که با فرانسه در این مورد وجود داشت، لغو شد و فرانسویها هم کارشان را متوقف کردند و رفتند. قرارداد جدیدی با پیمانکاران داخلی منعقد کردیم و تقریباً 270 متر از کانال مترو ساخته شده و ابزار و ماشین‏آلات هم تهیه شده است و قانون هم دارد و شرکتی هم وجود دارد و وزارت کشور هم مسئولیت این شرکت تولیدی را برعهده دارد و در مجموع این کارها انجام شده بود که از زمان شروع جنگ، ساختمان مترو متوقف شد.

 اخیراً هم فکر کردیم که هزینه آن را به بودجه کل کشور تحمیل نکنیم و مردم تهران خودشان آن را بپردازند. پیشنهاد کردیم که عوارضی را شهرداری برای گرفتن پول از مردم تهران وضع بکند. آنها هم مقدمات امر را فراهم کردند و متخصصینی را که در اینجا کار می‏کردند، دعوت نمودند. این که چه زمانی دوباره کلنگ‏ها به زمین زده بشود، دقیقاً نمی‏دانم ولی کارها دارد جور می‏شود که این کار ادامه پیدا بکند.