مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی جمهوری اسلامی ایران صورت مشروح مذاکرات جلسه علنی روز پنجشنبه هشتم خرداد ماه 1359فهرست مندرجات 1-    اعلام رسمیت جلسه و بیانات آقای دکتر یدالله سحابی ( رئیس سنی ) 2-    بیانات آقای خلخالی 3-    قرائت ماده 6 قانون نحوه اداره دوره اول مجلس و استقراع شعب دهگانه 4-    پایان جلسه جلسه ساعت 9 به ریاست آقای دکتر یدالله سحابی تشکیل شد 1-    اعلام رسمیت جلسه و بیانات آقای دکتر یدالله سحابی ( رئیس سنی ) رئیس – جلسه رسمی است . بسم الله الرحمن الرحیم . همان طور که دیروز عرض کردم دستور جلسه امروز تعیین شعب ده گانه است ، قانونی که پلی کپی شده و خدمت آقایان داده شده است در ماده شش آن ملاحظه فرموده اید که تکلیف و وضع شعب و چگونگی انتخاب شعب را معین کرده اند ، هر چند که حتماٌ آقایان ملاحظه فرموده اید لیکن از یکی آقایان منشی ها خواهش می کنم که همان ماده را قرائت بفرمایند تا حضور ذهن آقایان نسبت به آن چه که در دستور جلسه امروز است بیشتر بشود . قبل از اینکه همین ماده قرائت بشود و حضور ذهن آقایان تازه تر بشود چند نکته را باید بعرض برسانم . یکی وجود همین چراغ ها است زیرا برای هیات رئیسه دیدن آقایان خیلی مشکل است زیرا نور چراغ ها به اینطرف است و چون این چراغ ها فقط برای فیلم برداری است . دوستان و همکاران اکراه داشتند از اینکه بگوئیم چراغ ها را خاموش کنند . زیرا شاید آقایان اعتراض کنند و مایل باشند که فیلم گرفته شود اما هنوز جلسه رسمی مجلس شروع نشده و مجلس هنوز شروع به کار عملی خود نکرده است شاید به این چراغ ها احتیاج نباشد . بهرحال این امر به نظر آقایان رسیده میشود که نظارت جلسه از پشت این تریبون با بودن این چراغ ها بسیار مشکل است ، معذلک بعداً اظهار نظر در این مورد بفرمایند و فعلا چراغ ها را بطور موقت خاموش کنند و البته اگر آقایان هم موافق باشند و بعداً اگر لازم بدانند و یا اصرار داشته باشند که حتما فیلم گرفته بشود ترتیب آن را بعد خواهیم داد . یکی دیگر این است که آقای خلخالی تقاضا کرده اند که چند موضوع را تذکر بدهند و بنده هم به ایشان متذکر شدم که هنوز به جلسات رسمی نرسیده ایم که وقتی معین شده باشد که قبل از دستور مقداری از وقت جلسه اختصاص به این امر داشته باشد .معذلک اصرار بر این داشتند که تذکرات ایشان لازم است گفتم که به فرض این هم که بفرمایند مجلس هم اکنون نمیتواند تصمیم گیری بکند فقط تذکری است برای این که مبادا سوء تعبیری بشود و یک قدری هم محدودیتی ایجاد بشود اگر آقایان هم موافقت کنند ، اگر آقای خلخالی مسائلی داشته باشند فهرست مطالبشان را بفرمایند و بعد از صحبت آقای خلخالی وارد دستور میشویم و قرعه کشی می کنیم . یکی از نمایندگان – بنده عرایضی دارم .رئیس – بفرمائید آقا .یکی از نمایندگان – فرمایشات شما در این طرف مفهوم نمیشود . گویا نقصی در این بلندگوهاست .2-    بیانات آقای خلخالی رئیس – بله صحیح است بنده متذکر خواهم شد . آقای خلخالی خواهش می کنم که بفرمائید .خلخالی -  بسم الله الرحمن الرحیم . و به نستعین از جناب آقای سحابی رئیس سنی مجلس متشکریم و با وقت ضیقی که داریم ، میخواهم خیلی مختصر وقت آقایان را بگیرم . یکی از مسائل این است که اسم مجلس را البته من عقیده ام این است و شاید آقایان قبول نفرمایند ، بنظر من باید در تمام نوشته ها و تصویب نامه ها بگویند مجلس شورای اسلامی نه ملی چون اسلامی که شد ملی هم در آن هست .یک از نمایندگان ـ آقای خلخالی در قانون اساسی نوشته شده مجلس شورای ملی باید اصل قانون اساسی را عوض کرد.رئیس لطفا اجازه بفرمائید صحبتشان را بفرمایند هر مطلبی داشتید یادداشت بفرمائید بعدا تذکر بفرمائید.خلخالی از اینجهت عرض می کنم مجلس شورای اسلامی چون آقا هم از همان دقیقه اول این مساله را متذکر شدند و دیروز هم در بیانیه شان که بعنوان اولین مجلس بود این مورد را یاد آورد شدند که مجلس شورای اسلامی و کلمه ملی در آن نبود و ما هم مقیدیم که بالاخره از امام پیروی کنیم و یک مساله دیگری که هست این است که اینجا نمایندگان ملت و مسلمانها هستند و من معتقدم که وقتی که وقت نماز میشود اذان بگویند و یکنفر از آقایان حالا هر کسی باشد فرقی نمی کند ولی اگر به نوبت باشد بهتر است که یکنفر جلو بایستد و بقیه اقتداء کنند و این وحدت تا آهر سنتی بشود برای مجلس های دیگر که پیش خواهد آمد و این اثر بزرگ اسلام است و نکته سومی که من می خواهم بگویم من با آقای بازرگان هیچ اختلافی ندارم و خدا می داند که من از صمیم قلب ایشان را دوست دارم چون بالاخره هر چه بوده ایشان در مبارزات بوده اند و ما هم بوده ایم و وقتی که ما از زندان آزاد می شدیم مکرر بدیدن آقایان به زندان قصرمی رفتیم آقای سحابی بود آقای بازرگان بود آقای منتظری بود آقای طالقانی بود و ما با هم هم رزم و همسنگر بودیم و این مطالبی را که ما اینجا بیان می کنیم و اعتراضاتی داریم اینها را حمل بر غرض و مفسده جوئی نکنند مخصوصا بعضی از روزنامه ها و رسانه های گروهی شرقی و غربی دستاویز می کنند و مساله را گنده می کنند مخصوصا بیانات آقای بازرگان را که البته من هنوز درست متوجه نشده ام و باور هم نکرده ام که ایشان این مطلب را در مورد من گفته باشند که من یک آدمی هستم که از کشتن مردم لذت میبرم و رادیو لندن یکربع و یا ده دقیقه با اب و تاب نقل میکرد که البته حرف موثر است و من تا بحال باور نکرده ام که این حرف را ایشان زده باشند . مساله ما مساله اساسی و مملکتی است ، من از آقایان محترم چه آنهائی که روحانی هستند و چه آنهائی که غیر روحانی هستند خواهش میکنم با همه اختلافات سلیقه ای که داریم وحدتمان را حفظ کنیم و کسانی را که در طول انقلاب و قبل از انقلاب خون به دل ما کرده اند و ملت آنها را کنار گذاشتند وقتی که ملت یک عده ای را کنار می گذارد هر که باشد ما هم باید کنار بگذاریم ، کسانی که با مقام رئیس ساواک معدوم ملاقات کرده اند و جریاناتش را آقایان می دانند و دو شب قبل از رفتن شاه با او در کاخ نیاوران ملاقات کردند و تصمیم گرفتند که شاه به مسافرت برود و آقایان مقدماتش را برای برگشت ایشان بعد از سه ماه آماده کنند و چه غیر معممین چون اینها خیلی ناراحت کننده است و ما نمی خواهیم اسم کسانی را بیرون بکشیم که بوسیله آنها نقار درست کنیم زیرا برای ما زیبنده و شایسته نیست باینجهت من از آقایان بنحو اجمال درخواست می کنم کسانی را که ملت کنار زده از روحانی و روحانی نما یا هر کسی در هر مقامی باشد اسم اینها را نبرند . ‹‹ الباطل یترک بترک ذکره ›› و اسم باطلها را نبرید اسم طاغوتها را نبرید اسم ایادی طاغوتها را نبرید منسجم بشوید ما همه با هم برادر هستیم اختلاف سلیقه هم داریم و شاید هم بیائیم اینجا و به عمدیگر اعتراض کنیم در حالی که همه با هم برادریم و در برادری ما شک نیست بنابراین ما باید قدمهای برجسته ای برداریم تمام این حرفهائی را که می زنم از روی خلوص نیت است و خود آقایان بازرگان باید در مورد آن مطلبی که گفته و برخلاف عقیده تقریباً قاطبه ملت ایران است البته اگر گفته باشد باید توضیح بدهد من کاری ندارم به آن معنی وداعی هم ندارم چون دفاع از خودم نمی خواهم بکنم فقط راجع به آن مسائل اساسی این نکته هائی بود که عرض کردم و وقتتان را بیش از این نمی گیرم ، قاتل ها را اسمشان را نبرید و قلب امام را هم ناراحت نکنید این آخرین مساله بود خیلی ممنون و متشکرم .3- قرائت ماده 6 قانون نحوه اداره دوره اول مجلس و استقراع شعب دهگانه رئیس – ماده ششم قرائت می شود .ماده 6 – پس از انجام مراسم تحلیف نمایندگان به حکم قرعه متساویاً به 10 شعبه تقسیم شده و هر چند نفری که باقی ماندند به ترتیب از شعبه اول ، یک ، یک به شعب افزوده میشوند ، شعب پس از انتخاباتی تشکیل جلسه میدهند ، نمایندگانی که بعداً سوگند یاد می کنند به ترتیب فوق به عضویت شعب پذیرفته میشوند ، هر شعبه دارای یک رئیس و نایب رئیس و یک مخبر و دو منشی خواهد بود که جداگانه با رای مخفی با ورقه و اکثریت نسبی انتخاب میشوند و در صورت تساوی به حکم قرعه عمل خواهد شد ، نتیجه انتخابات با ذکر آراء باید طی گزارش به اطلاع مجلس برسد .مناط اعتبار برای رسمیت جلسه هر یک از شعب حضور بیش از دو سوم اعضاء می باشد و تصمیمات باکثریت آراء عده حاضر معتبر است .رئیس – چنانچه توجه فرمودید آن چه را که در این ماده قید شده است مقدار مختصری از آن مربوط به وظیفه جلسه علنی است و بیشتر راجع به نحوه عمل در شعبه هاست بعد از این که شعبه ها معین شدند بلافاصله آقایان به شعبه تشریف میبرند و آن تشریفات انتخاب رئیس ، منشی ، مخبر را خواهند فرمود و اداره دبیرخانه و اداره قوانین سوابق پرونده های انتخاباتی مربوط را در اختیار خواهند گذاشت و آقایان بتدریج با دقت شروع به مطالعه و تهیه گزارش خواهند پرداخت فعلا آنچه را که ما اکنون عمل خواهیم کرد استقراع است اسامی آقایان بوسیله اداره تند نویسی است که در حضور آقایان یک یک نوشته میشود و دو نفر از منشی های هیات رئیسه نظارت خواهند کرد و اسامی را قید خواهند کرد که بتدریج تقسیم میشود به شعب ده گانه و چنانچه ملاحظه میفرمائید ده شعبه داریم و تعداد حضار تقسیم میشوند به این ده شعبه و بعد از اینکه استقراع به عمل آمد اعلام خواهد شد که آقایانی که عضو هر شعبه هستند بدانند و دوستان و همکارانشان را هم بشناسند و بعد  ترتیب محل هم داده خواهد شد حالا بلافاصله عمل ما انتقال از مجلس به کمیسیون ها است و کمیسیونها استقلال پیدا کرده و شروع بکار خواهند کرد . فعلا استقراع شروع خواهد شد . ( در این هنگام استقراع به وسیله دو نفر از منشیان انجام گرفت و نتیجه به شرح زیر اعلام شد . ) شعبه اول :آقایان : صمد شجاعیان – محمد حسن انزایی – عبدالحسین جلالی – محسن مجتهد شبستری – فرج الله واعظی – اسماعیل فردوسی پور – سید هاشم حمیدی – علی اصغر باغانی – حسین کرمانی – محمد تقی شاهرخی – ابوالقاسم حسین جانی – میاندهی – محسن سیدین – اسدالله جوانمردی – رجبعلی طاهری - غفور صادقی گیوی - محمد رشیدیان - سید علی خامنه ای - احمد توکلی صباح زنگنه - قاسم صادقی .آقایان : غلامحسن حقانی - عباس حیدری ، محمد یزدی ، اسمعیل خوشنویس ، محمد حسین صادقی ، محمد باقر محی الدین انواری ، احمد عطاری سید محمد حسینی خامنه ای ، محمد علی حیدری ، محمد خلیلی ، علی اکبر ناطق نوری ، هراچ خاچاطوریان ، مجید انصاری ، عبد الحمید آقا رحیمی ، علی اکبر دهقان ، محمد فرض پور ماچیانی ، غلامرضا دانش ، سید ابوالحسن حسینی ، فواد کریمی ، علی اکبر معصومی .شعبه سوم : آقایان :  سید احمد مدنی ، محمد علی منتظری ، سید احمد زرهانی ، بهاء الدین علم الهدی ، سید حسین صادقی جهان آبادی ، مصطفی فومنی حائری حسین هاشمیان ، محمد محمدی ، احمد صدر حاج سید جوادی ، مرتضی الویری علی اکبر هاشمی رفسنجانی ، اکبر غفاری قره باغ ، اسمعیل رفیعیان ، محمد مهدی کرمی ، ایرج دزفولی ، مرتضی اعظمی لرستانی ، سید حسین شاه چراغی عبدالرضا اسدی نیا ، محسن رهامی ، خانم گوهر الشریعه دستغیب.شعبه چهارم :آقایان : سید عباس میر یونسی ، سید رضا پاک نژاد ، سیف الله عبد الکریمی کومله ، حسن فریدون ( روحانی ) ، احمد ملازاده ، مهندس مهدی بازرگان ، مظاهر حقشناس کودهی ، محمد علی سبحان اللهی ، محمد علی تاتاری ، منوچهر متکی ، محمد تقی رنجبر چوبه ، رضا اصفهانی ، علی حقیقت افشار ، علامعباس رائری ، هادی غفاری ، اسد الله عالی پور ، سید محمد باقر حسینی لواسانی ، سید عباس ابوترابی فرد- میر یونس عرفانی ، اسمعیل فدائی .شعبه پنجم :آقایان : رضا رمضانی خورشید دوست ، حسن یوسفی جیردهی ، سید نورالله طباطبائی نژاد- میر بهزاد شهریاری ، علیرضا چراغ زاده دزفولی ، محمدجواد باهنر- محمد رضا امین ناصری ، علی ملکوتی ، سید محمد خاتمی ، علامعلی شهرکی ، ارسلان حجت انصاری ، سید جعفر حجت کشفی - کاظم نوروزی - عباس ابوسعیدی منوچهری - علی قائمی امیری - سید جسن پور میر غفاری - احمد بهشتی - سید علینقی نقوی - عطاء الله مهاجرانی - شیخ عباس عباسی شعبه ششم : آقایان : حسن لاهوتی اشکوری - محمد غفاری - جواد شیرازیان - محمد تقی کمالی نیا - مرتضی کتیرائی - محمد تقی بشارت - ابوالقاسم اخوتیان - محمد علی موحدی - محمد فاضل - محمود مروی سماورچی ،غلامرضا حسنی بزرگ آباد- سید محمد کیاوش - عباس مظفر - فضل الله صلواتی خوزانی - حسین انصاری - مرتضی محمودی - اسد الله بیات - کامل عابدین زاده - سید ابوالحسن حائری زاده - قربانعلی دری نجف آبادی .شعبه هفتم :آقایان : محمد صادق حائری - فضل الله مهدی زاده - سید محمد کاظم دانش - خسرو صولت قشقائی - سید سجاد هنجنی - عباسعلی ناطق نوری - حسین علی رحمانی - علی ارومیان - عبدالکریم شرعی - محمد علی رجائی - شکر الله زینعلی - سید محمد احمدی فروشانی - علی آقا محمدی - لطیف صفری - اسماعیل معزی - سید اکبر پرورش - عبد الوهاب قاسمی - محمود رضائی - قدرت الله نجفی - محمد مجتهد شبستری - محمد ترشیزی.شعبه هشتم :آقایان : سید محمد میلانی حسینی - حسینعلی رحمانی - مهدی شاه آبادی - فخرالدین موسوی ننه کران - محمد صادق صادقی گیوی (خلخالی ) - محمد رضا بابا صفری زمانی - شمس الدین حسینی -هرای خلطیان - محمد هادی برومند - محمد عباسی فرد- علی محمد بشارتی جهرمی - دکتر سید حسن آیت - دکتر کاظم سامی - محمد علی نژاد سارخانی - فتحعلی صاحب الزمانی - حسین حسینی واعظ - جعفر جوادی شجونی - رامپور صدر نبوی - حاج محمد حسین سلمانی زارجی ( رحیمی ) .شعبه نهم :آقایان : نظر محمد دیدگاه - حبیب الله عسکر اولادی مسلمان - یدالله سحابی - عبدالمجید معادی خواه - بهرام تاج گردون - عبدالله امامی –سید بوالفضل سید ریحانی – اسحق فرهمند پور – محمد امین سازگارنژاد – محمد نوروزی سید ابوالفضل رضوی اردکانی – احمد علیزاده – محمد حسن طیبی – عبدالحمید دیالمه – محمد زید بهبهانی – احمد همتی – مصطفی تبریزی – محمد نصراللهی – علی هاشمی سنجانی .شعبه دهم :آقایان : شهاب محمودی سرتنگی – محمد علی هادی نجف آبادی – ابوالقاسم وافی – علیرضا یارمحمدی – محمد تقی مطهری فریمانی – حسین هراتی – فخرالدین حجازی – فتح الله امید نجف آبادی – دکتر سرگون بیت اوشانا گوگ تپه – سید محمد تقی حسینی طباطبائی – احمد سلامتیان – مرتضی فضلعلی – یدالله دهقان – رحمان استکی – مسلم میرزاپور کل اشتری – سید محمد مهدی جعفری – محمد هادی عبد خدائی – صلاح الدین بیانی .رئیس – آقای ناظم زاده عده ای از آقاین دیروز هم بودند و اعتبار نامه هایشان هم صادر شده است ، و در جلسه تحلیف هم شرکت کردند . آقای دکتر یزدی ، آقای مهندس صباغیان ، آقای دکتر چمران ، آقای مهندس معین فر ، آقای مهندس غضنفرپور و چند نفر دیگر که اسامی شان خوانده نشد . ناظم زاده ( رئیس اداره قوانین مجلس ) – تا بحال اسامی آقایانی که اعتبار نامه هایشان از وزارت کشور به دبیرخانه مجلس رسیده اسمشان منظور شده بود و قرائت گردید . محمد محمدی – جناب آقای دکتر سحابی اسم بنده بار اول خوانده شد و بار دوم خوانده نشد .

رئیس – نوشته شده است و ضمناً صورت اسامی آقایان که در هر شعبه قرائت گردید میدهیم چاپ می کنند و در اختیار آقایان گذاشته میشود . آقایان دقت بفرمایند این اسامی که اینجا خوانده شد یکبار دیگر با دقت خوانده میشود هر جا که اشتباه شده باشد اصلاح و در اختیار آقایان گذاشته میشود باز هم آقایان توجه داشته باشند بعضی آقایان که اسمشان خوانده نشد . دوباره نوشته میشود و در این مورد هیچگونه ناراحتی نداشته باشید اجازه بفرمائید بنده یک کمی توضیح بیشتری بدهم چون آقای شبستری خواستند درباره شعب کمی توضیح بیشتری داده شود . عرض میشود که از طرف اداره دبیرخانه محل کار شعب همین امروز معین خواهد شد . آقایان در همان محل تشریف میبرند اول کاری که برای هر شعبه میکنند انتخاب پنج نفر هیات رئیسه شعب است که عبارتند از :

رئیس – نائب رئیس – مخبر و دو نفر منشی که در شعبه خودشان انتخاب می فرمایند مخصوصا روسا را معین می کنند و روسای شعب را به هیات رئیسه معرفی می نمایند چون بایستی جلساتی با حضور روسای شعب تشکیل بشود . و بوسیله همین آقاین روسا هست که دستور کار شعب با توضیح بیشتر ابلاغ خواهد شد مقداری از این پرونده های انتخاباتی بلافاصله در اختیار شعب گذاشته خواهد شد . اقایان مطالعه می فرمایند اما اینکه از چه نظر و به چه نحوه ای این کار باید بشود توضیح بیشتر بوسیله آقایان روسای شعب داده خواهد شد . ببخشید فعلا اگر آقایان توضیح بیشتری بخواهند بفرمایند خدمتتان عرض بکنم .یکی از نمایندگان – آقای دکتر بطوریکه فرمودید از طریق روسای شعب توضیح بیشتری داده میشود کافی است .رئیس – بلی بوسیله روسای شعب نحوه کار شعب و گزارش کار شعب داده خواهد شد فعلا دیگر عرضی نیست . و بعد از ظهر روز پنجشنبه جلسه نخواهیم داشت بعد از اینکه جلساتی داشتیم و دستور کار شعب هم معلوم شد به اطلاعتتان خواهد رسید اگر جلسه ای هم لازم داشته باشم و اینطوریکه فعلا معلوم است تا یک هفته فقط در شعب به پرونده ها رسیدگی خواهد شد و در مورد آنها مطالعه میشود مگر اینکه خبری داده بشود و یا اعتبار نامه ای تصویب بشود در آنصورت میتوانیم جلسه علنی داشته باشیم .هاشمی رفسنجانی – آقای دکتر بنده یک پیشنهادی دارم اجازه میفرمائید عرض کنم و آن اینستکه این رسیدگی به پرونده ها را که حالا شعب شروع میکنند یک کاری بکنید که در هفته آینده جلسه داشته باشیم و به پرونده ها رسیدگی بشود .دکتر حسن آیت – جناب آقای دکتر ، بایستی یک کمیسیون تحقیق هم داشته باشیم و به پرونده هائیکه اعتراض میشود بایستی برود به کمیسیون تحقیق .4- پایان جلسهرئیس – اگر جلسه ای لازم شد تشکیل خواهد شد . جلسه ختم می شود . جلسه ساعت نه و پانزده دقیقه پایان یافت )‌

رئیس سنی مجلس شورای ملی جمهوری اسلامی ایران – دکتر یدالله سحابی