مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی به ریاست آیت الله هاشمی رفسنجانی ( دوره دوم – جلسه 17 )

جلسة هفتدهم 2 مرداد ماه 1363 هجری شمسی ،24 شوال 1404 هجری قمری
 دوره دوم ـ اجلاسیه اول
 1363 ـ 1364
صورت مشروح مذاکرات جلسة علنی روز سه شنبه سی ودوم مرداد ماه1363 
فهرست مندرجات
1ـ اعلام رسمیت جلسه و تلاوت آیاتی از کلام الله مجید .
2ـ بیانات قبل از دستور آقای هاشم حجازی خانم بهروزی و آقای پرهیزکار .
3ـ تذکرات نمایندگان مجلس به مسئولین اجرائی کشور به وسیله آقای رئیس .
4ـ رد طرح الحاق موادی به آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی .
5ـ‌ تصویب یک فوریت طرح تبدیل کمیسیون آموزش ، فرهنگ و تحقیقات به دو کمیسیون .
6ـ تصویب دو فوریت زرح مربوط به تقاضای رأی اعتماد و نحوه برگزاری آن .
7ـ پایان جلسه و تاریخ تشکیل جلسه آینده و دستور آن .
جلسه ساعت هشت و بیست و پنج دقیقه به ریاست آقای هاشمی رفسنجانی تشکیل شد
1ـ اعلام رسمیت جلسه و تلاوت آیاتی از کلام الله مجید .
رئیس ـ با حضور 183 نفر جلسه رسمی است . دستور جلسه قرائت شود
‌منشی ـ دستور جلسه هفدهم روز سه شنبه دوم مرداد ماه هزار و سیصد وسه هجری شمسی مطابق با بیست و چهارم شوال هزار و چهار صد و چهار هجری قمری .
1ـ‌طرح الحاق موادی به آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی .
2ـ گرازش از کمیسیون تحقیق در خصوص پرونده انتخاباتی آقایان : حسین ابراهیمی و احمد بیگدلی ( آذر قمی ) از حوزه انتخابیه ورامین قم .
رئیس ـ تلاوت کلام الله مجید را شروع کنید .
2ـ بیانات قبل از دستور آقای هاشم حجازی خانم بهروزی و آقای پرهیزکار .
رئیس ـ سخنرانان قبل از دستور را دعوت کنید .
‌منشی ـ آقای حجازی نماینده خوی ،‌خانم بهروزی نماینده تهران آقای پرهیزکار نماینده تبریز .
هاشم حجازی ـ با سلام به رهبر کبیر انقلاب و راهیان ره ناهموار حقیقت شهادت مکتب دار مکتب صدق و توحید امام جعفر صادق سلام الله علیه را بر دوستداران اهل عصمت و طهارت تسلیت عرض می کنم .
در راستای پیروزی انقلاب اسلامی شرق و غرب قد برافراشته و مبنای میکرب عفلقی عراق را زیر قوی ترین میکروسکوب ها قرار داده و هزاران بار بزرگش می کنند تا جوانان سلحشور ما را در مسلخ عشق قربانی کرده و شراب پیروزی سر کشند . غافل از انکه ید توانای معبود حق دست رد برسینه نامحرم می زند و در طبس طاغوتی از دو جاده ترانزیتی و راه ةن محرومشان کرده بودند و در انزوا قرار داده بودند که می تواند راه آهن که از جلفا به رازی منتهی شود از بن بست بیرون آید .
در ثانی در گذشته به مواهب طبیعی و منابع سرشار از معادن آن توجهی نشده است . زیرا که با جزیی سرمایه می تواند ضمن اشغال نوآوری جدید در اقتصاد کشور به وجود آورده و به محوریت تولید برسد .
شهرستان خوی همچون شهرهای دیگر آذربایجان غربی گرفتاریهای زیادی دارد و گاهی با امکانات کمتر و با شعاعی بیشتر شهرهای همجوار را زیر پوشش درمان می گیرد که در این خصوص نیازه به اعتبار دارد ،‌خصوصا اعتباری که با برادر دکتر منافی وزیر محترم بهداری مطرح شده امید است با این اعتبار جزیی کارهای کلی تری انجام پذیرد و همچنین دولت سعی کند مشکلات کشاورزی که رکود در تولید ایجاد می کند با اعطاء زمین و بازگذاردن دست کشاورزان و روستائیان عزیز و کشیدن جاده های ارتباطی الند و قطور و حمزیان و قره ضیاء الدین و روستاهای مربوطه و ایجاد سد و تولید برق گامهای راسخ تری بردارد . والسلام .
‌منشی ـ خانم بهروزی نماینده تهران .
بهروزی ـ ضمن تسلیت شهادت ششمین اختر تابناک آسمان ولایت و با سلام به رهبر و درود به روان پاک شهداء‌و آرزوی پیروزی روزمندگان عزیز و امید غلبه حق بر باطل و نجات همه مستضعفان جهان و با تشکر از وقیتکه برادران محترم نماینده به مناسبت مطرح بودن مسأله حجاب در اختیار من گذاشتند تا بنا به درخواست امت حزب الله و خانواده های معظم شهداء صحبت کنم . کسانی که مدتها با تماسهای مکرر حتی فرستادن طومارها شدت انزجار خوشان را از بی حجابی و وضع موجود ابراز می داشتند ولی م معتقدبودیم که با بالا رفتن سطح آگاهی و فرهنگ جامعه و تذکرات مسوولین امر به مسأله بی حجابی و یا بد حجابی حل می شود . اما به طوری که پیش بینی می شد دشمنان شکست خورده و قسم خورده انقلاب اسلامی ما حرکتی مرموزانه و توطئه ای خائنانه را به وسیله عده ای از همفکران و عمال فریب خورده شان تدارک دیدند تا بدین وسیله احساسات پاک و مذهبی مردم متعهد و علاقمند به اسلام را جریحه دار کنند و به مقابله با امت بپاخاسته ایران برخیزند ،‌زهی خیال باطل که بتواند با چنین حرکتهای روند انقلاب را کند کنند . آنچه مسلم است بی حجابی از اول یکی از نقشه هاس سیاسی ،‌اقتصادی و در عین حال برای مبارزه با مکتب انسان ساز و حیات بخش اسلام بوده است و از طرف امپریالیزم جهت استعمار و به استضعاف کشاندن مردم مظلوم ایران به مزدوری رضاخان قلدر پی ریزی شده بود ، آن هم با توسل به زور و فاجعه آفرینی در مسجد گوهرشاد و ضرب و شتم زنان و حتی مبادرت به قتل آنها و چه بسیاز زنان مومنه ای بودند که تا انتهای فشار حکام بر جامعه از خانه ها یشان بیرون نیامدند تا اینکه رژیم دست نشانده متوجه این حقیقت شد که با اعمال زور موفق نمی شود . لذا دست به تزاویر خائنانه زدند و با سرمایه گذاریهای فراوان توانستند با تلفیق بی شخصیتی به زنان و ایجاد شخصیت کاذب پس از سالها فرهنگ غرب را اشاعه دهند . و زنان بی خبر از مبانی و حقوق و فرهنگ اسلامی و ستمدیگان از مردان بی ایمان و سیلطه جو که موجبات عقده های روانی را در زنان مستضعف فراهم کرده بودند باعث شدند زنان به دامان غرب بیفتند و فریب دشمنان اسلام و انسانیت را بخورند که به قول امام عزیز در رژیم پهلوی و طی سالهای گذشته به زنان بیش از هر قشر دیگری ستم شد ،‌و متأسفانه بعد از انقلاب برای زدودن آثار شوم رضاخانی و برطرف کردن آن هاله ای که از جهل و انحراف بر افکار گروهی از زنان کشیده شده بود یک حرکتی اساسی به عمل نیامد ،‌ گر چه امام فرمودند رادیو و تلویزیون دانشگاه است . اما آیا رسانه های گروهی خصوصا تلویزیون آن رسالتی را که به عهده داشت انجام داد یا نه ؟ آیا مردمی که شهید داده اند و بچه هایشان پای برنامه های تلویزیون می نشینند به آنها اسلام می دهند به اسلامشان را بی رنگ می کنند . صدا و سیما و مطبوعات کشور برای پیشبرد مقاصد اسلامی و بالا بردن آگاهی زنان مسلمان تا چه اندازه نقش داشته اند ؟ آیا حقوق حقه انان را بوسیله کارشناسان حقوقدانان معرفی کردند ؟ آیا زنان را با شخصیت حقیقی و حقوقی شان آن گونه که باید و اسلام دستور داده آشنا ساختند ؟ آیا برای آن دسته از مردان دور از حقیقت اسلام که زن را تحقیر می کنند و شخصیت گمشده خودشان را در بی شخصیتی جلوه دادن زنان جستجو می نمایند و عقده هایشان را بر سر آنها خالی می کنند فکری کرده اند ؟ و برای رشد فکری و اخلاقی شان قدمی برداشتند ؟ آیا در کنار برخورد قانونی با زنان رنج کشیده و دلسوخته که در اثر آزار مردان خود خواه و روزگو که در فرهنگ منحط گذشته پرورش یافتند و حتی بویی هم از اسلام نبرده اند به مراجع قضایی و دادگاههای مدنی خاص پناه می برند موجبات اصلاح امورشان را فراهم کرده اند ؟ و با تبلیغات صحیح مردان و زنان را با مسائل خانوادگی و رمز سعادت آشنا ساخته اند ؟ و به زنان مفهوم آموخته اند ؟ تا با صبر و شکیبایی و شجاعت هر چه تمام تر حلال مشکلات زندگانی خانوادگی خویش باشند . آیا درباره حجاب به بحث پیرامون انگیزه های بی حجابی که بعنون یک بیماری به این ملت تحمیل شده بود پرداختند ؟ البته مقصود من جنبه های فرهنگی رادیو تلویزیون هست والا از لحاظ حقوقی و قانونگذاری باید بگویم که در نظام جمهوری اسلامی و در همین مجلس حقوقی را که زنان در رژیم گذشته با آن همه سرو صداهایی که برای اغفال مردم مخصوصا به راه انداخته بودند دست ینافته بودند محق گردیدند . از قبیل حضانت فرزندان و اموالشان که در اختیار مادران به دست با کفایت زنان صالحه قرار می گیرد و طرح بیمه زنان بی سرپرست که برای حمایت و حفظ شخصیت انان است و قانونی که اخیرا به توسط شورای عالی قضائی به تصویب رسیده و زنان را تا نصف ثروت شوهر شریک نموده است و قوانین دیگری که به نفع زنان مسلمان وضع گریده و همچنین قوانیی که در لابلای کتب فقهی غنی ما موجود است و ان شاء الله در فرصتهای مناسب به مرحله گذاشته می شود و کلاً زنان کشور ما از شخصیت و موقعیت خاصی برخوردارند . حالا اگز رادیوهای بیگانه از زبان دشمنان جمهوری اسلامی ما هستند و از هیچ دروغ و تهمتی ابا ندارند مطالب هجوی بیان کنند خودشان هم می دانند در هیچ رژیم و مکتب و کشوری زنان به اندازه زنان ایرانی دارای حقوق و احترام نمی باشند . ما می خواهیم رادیو تلویزیون و مطبوعات در پیشبرد مقاصد اسلامی بیشتر تلاش کنند و تلویزیون به صورت یک جعبه سرگرم کننده و برای اتلاف وقت نباشد و به جای بعضی از سریالهای بی محتوا در کنار برناه های سازنده قسمتی را هم اختصاص بدهد به جایگاه زن در جمهوری اسلامی راجه به حجاب هم بحث کنند . مناظره ها و مصاحبه ها انجام بشود تا بار علمی و فرهنگی جامعه بیشتر بشود و مردم به ارزشهای معنوی و حقوقی پی ببرند . بهر حال بی حجابی از اول نقشه سیاسی بوده ،‌ امروز هم یک نقشه سیاسی است و ما به کسانی که مخالف نظام جمهوری اسلامی و باند باز و توطئه گر نیستند توصیه می کنیم گول نقشه بدوشان فریبکار را نخورند و هر چه زودتر به آغوش اسلام بر گردند و با رعایت حجاب و حفظ موازین اسلامی با امت حزب الله به سیر انقلابی ادامه دهند که حجاب فرمان الهی و آرم عفت زنان مسلمان ایران است و آرم فت همه زنان مسلمان است . حجاب حافظ شخصیت  ظاهری و نشانگر استقلال مکتبی زنان امت اسلامی است و این خواست امت حزب الله و خانواده های عزیز شهید داده است مادران و پدرانی که فرزندان دلبندشان را از زیر قرآن رد می کنند . می گویند پسرم برو. یا با پیروزی اسلام بر می گردی یا با پیکر قطعه قطعه ات مواجه می شوم و یا ممکن است اصلاً جسد هم نداشته باشی فقط خبر شهادتت را برای من بیاورند ما حاضریم و صبر می کنیم و این قسمتی از نامه خانواده های شهداء‌است که توام با طومارها برای ما فرستاده اند و گفته اند که ما حاضریم فرزندانماو همسرانمان در راه خدا شهید شوند و هم اکنون تعدادی شهید و مجروح داریم و تعدادی در جبهه ها و راضی هستیم خودمان هم در راه به ثمر رسیدن انقلاب هزاران بار جان دهیم ولی حاضر نیستیم مناظر ناهنجار و ضد اسلامی را ببینیم . ما فرزندانمان را از زیر قرآن رد می کنیم ، می روند شهید می شوند و اینها آیات قرآن را زیر پا می گذارند :  زمین از خود عزیزات این مرز و بوم رنگین می شود تا بلکه در سینه های منحرفین نقش لااله الا الله گذاشته بشود و اما اینها با صورتهای آرایش کرده و لباسهای مبتذلی که فقط به درد لجن زارهای اروپا و آمریکا می خورد در ملا عام ظاهر می شوند و به انقلاب ما می خندند ( رئیس ـ وقتتان تمام است ) دو دقیقه دیگر اجازه بدهید . قسمتی دیگر از نامه زنان که می گویند ما به خاطر فرمان میرزای شیرازی بازار را به تعطی کشاندیم و به میدان مبارزه رفتیم ،‌ما وارثان شهدا، پانزده خرداد و هفده شهریور هستیم ، ما می خواهیم به آثار شوم رضاخانی خاتمه داده بشود ، ما اجازه نخواهیم داد عده ای پیاده کنندگان نقشه های دشمنان خارجی اسلام در ایران باشند و شما اگر نماینده ما هستید باید از اسلام و شرف انسانی ما دفاع کنید و شما نمایندگانی که بر صندلیهای سرخ تکیه زده آید ، روی خون شهداء نشسته آید و مسوول پیاده کردن قوانین اسلام می باشید . ما دیگر صبر و طاقت مسامحه کاری مقامات قضائی و انتظامی را نداریم ،‌هر چه زودتر برخورد قانونی کنید .
بلی ، خواهران عزیز ، شما شهدایتان سرمایه های این انقلاب هستید ما به حضور شما در صحنه احترام می گذاریم و معتقدیم که چون مردم خواستند رژیم شاهنشاهی ساقط شد و چون مردم خواستند انقلاب کردند و انقلاب را هر روز داغ تر از گذشته هدایت می کنند ، جنگ را مردم اداره می کنند و هم اکنون این مردم هستند که چنین مسایلی رنج می برند . بنابراین حضور شما در صحنه به عنوان امر به معروف و نهی از منکر واجب و لازم است . و این طومار طویل از خانواده های شهدا، است و شما فردا سیل زنان محجبه و قهرمان و شهید پرور ایران را خواهید دید ، اگر به اسلام هم اعتقاد ندارید بنا به روحیه دموکراسی خواسته اکثریت قریب به اتفاق جامعه را بپذیرید و با رعایت حجاب و جهالت بردارید . آخر ، جورابهای لنگه لنگه پوشیدن و قیافه های مفتضح و مضحک و دلقکی از خود ساختن مسأله ناآگاهی و عقب ماندگی نیست بلکه پشت پا زدن به معیارهای اجتماعی ، مکتبی ، سیاسی یک امت بپا خاسته و شهید داده و در حال جنگ است وشورای محترم فقهاء  و مراجع عالیقدر حدود حجاب را تعیین کنند ، چادر است ،‌مقنقه است ،‌یا مانتو است و روسری ساده که فکر می کنم همه هستند ، ساهد و پوشیده . به طوری که حجاب محسوب بشود ، انگاه در کلیه ادارات و زوارتخانه ها و مراکز عمومی و کلاً در سطح جامعه حجاب اسلامی پیاده بشود ، مقامات قضائی و انتظامی حدود تخلف را معین کنند و در صورت بروز تخلف طبق قانون اسلام عمل نمایند . رادیو تلویزیون به وسیله صاحبنظران در معرفی حجاب و انگیزه های بی حجابی و مفاسد و خانوادگی و عواقب وخیم آن سمینارها و میزگردها و بحثها تشکیل بدهد و حرکت اصولی در پیشبرد مقاصد اسلامی و ارشاد جامعه انجام بدهد ،‌مخصوصا برناه های خانواده پرمحتوا و در جهت رشد فکری خانواده بالاخص زنان باشد و به جای سریالهای مبتذلی که نه تنها نفعی ندارد بلکه مضر نیز هست . سریالهای اخلاقی تهیه و به معرض نمایش گذاشته بشود .
وزارت ارشاد اسلامی به نقش مطبوعات و جهت آنها توجه بیشتر داشته باشد . تابلوهایی که بر سر در سالنها عروسی ها است و به تابلوهای اسلامی تبدیل کند و همه با احساس مسوولیت و با حضور در صحنه به ارشاد عمومی بپردازند .
آموزش و پرورش  هم اگر می تواند کتاب حجاب آیت الله مطهری را در حد امکان برای مدت لازم آموزش دهد ... ( رئیس ـ وقتتان تمام شد ، شما الان پانزده دقیقه صحبت کردید ) والسلام .
‌منشی ـ آقای پرهیزگار نماینده تبریز .
پرهیزکار ـ ضمن تسلیت شهادت ششمین ستاره درخشان آسمان امامت و ولایت و با درود و سلام به رهبر کبیر انقلاب اسلامی و مرجع شیعان جهان امام امت و امت شهید پرور و رزمندگان عزیز جبهه های حنگ حق علیه باطل سخنان خود را شروع می کنم : وقتی به عمر کوتاهی که از انقلاب اسلامی مان می گذرد نظر می افکنیم و آن را به دقت تجزیه و تحلیل می کنیم به این واقعیت بیش از پیش پی می بریم که پیروزی هائی پس چشمگیر به دست آورده و موانع عظیمی را از سر راه انقلاب به پیروزی از رهنمودهای امام امت که ملهم از مکتب اسلام و سنت پیامبر ( ص ) و روش ائمه (ع)‌ هست برداشته ایم . هر چند که بهای سنگینی همچون شهدای محراب شهید مظلوم آیت الله بهشتی و 72 تن یارانش و رئیس مجهور مکتبی شهید رجائی و نخست وزیر دانشمند شهید دکتر باهنر برایش پرداخته ایم . این سیر و بررسی به ما دلکرمی و نیرو می بخشد که گامهای بعدی را استوار تر برداریم و خود را برای خدمت بیشتر آماده نمائیم . همان طور که رهبر کبیر انقلاب اسلامی امام امت در پیام تاریخی شان به دومین دوره مجلس شورای اسلامی تاکید فرمودند انقلاب با مشکلاتی روبرو هست که بایستی سریعا مجلس در رفع آنها بکوشد .
می دانیم که مسأله اصلی کشور در حال حاضر جنگ است که الحمد الله رزمندگان کفر ستیز و نیروهای ایثارگر امروز در جبهه نور علیه ظلمت از بهترین  موقعیت از آغاز جنگ تاکنون برخوردار هستند که بایستی با یاری پروردگار ضربات نهائی را بر پیکر پوسیده کفر صدامی وارد آورند تا با پیروزی بر عامل مثلث شوم صهیونیزم و امپریالیزم و کمونیزم یعنی صدام عفلقی و حزب بعث عراق از طریق کربلا راهی قدس عزیز شویم علاوه بر مسأله جنگ باید در رابطه با مسائل مسکن ، زمین ،‌تورم و کارمندان فکر اساسی کرد و با الهام گرفتن از نظرات حضرت امام و آیت الله العظمی منتظری امید امت و امام قوانین مورد نیاز را به تصویب رساند . دیگر پس از گذشت 5 سال از انقلاب اسلامی برای امت شهید پرور قابل قبول نخواهد بود که مجلس قواین لازم را در مورد تعیین حدود مالکیت های دولتی ، تعاونی  و خصوصی به تصویب نرساند و یا فکر اساسی در رابطه با مسائل مسکن و زمین ننمایند الحمد الله تعداد کثیری از برادران نماینده آشنائی کافی به فقه اسلامی دارند و تعدادی هم در این چند سال در مسوولیت های مختلف اجرائی کشور انجام وظیفه کرده اند که به نظر حقیر این دوره مجلس با توجه به اینکه مشکلات دوره اول را ندارد و تجربه اش هم بیشتر از آن دوره می باشد می توان این گرفتاری ها را برطرف کرد . نباید غافل باشیم که مسأله تورم احتکار ، و گرانفروشی بیداد می کند که با تصویب قوانین مربوطه باید دست ایادی ابر جنایت ها را در داخل که همچون زالو خون ملت را می مکند ، قطع نمائیم و نگذاریم کالاهائی که با ارز کشور یعنی در واقع با خون ملت تهیه می شود به چند برابر قیمت به دست ولی نعمت های انقلاب برسد ضمنا از قوه محترم قضائیه در خواست می شود با قاطعیت مسائل را پیگیری فرمایند تا ریشه یابی شوند که چه دست هائی هست که کالا را از محل اصلی فروشش یبرون می آورد یا می دهد تا در بازار سیاه نه آزاد به چند برابر قیمت فروخته شود . و از دولت خدمتگزار انتظار می رود که با جمع آوری تجربیات مسوولین اجرائی در سراسر کشور و بررسی و جمع بندی آنها بتواند ضوابط لازم را جهت نظارت کنترل معین نماید . همچنین در مورد رسیدگی به وضع کارمندان که به حق از قشر مستضعف جامعه هستند بایستی فکر اساسی کرد که درآمد شان با هزینه زندگیشان تناسب داشته باشد البته در کنار این موضوع انقلاب اداری را نباید فراموش کرد که از ضروریات انقلاب است که می شود در این رابطه از تجربه نهادهای انقلاب اسلامی استفاده نمود . در آخر ضمن تشکر از خدمات شبانه روزی دولت خدمتگزار چند تذکر به مسوولین محترم اجرائی کشور دارم :
1 ـ از ستاد انقلاب فرهنگی و آموزش عالی خواستارم که در مورد جذب استاد و تربیت کادر آموزشی برای دانشگاهها اقدام بیشتری معمول دارند زیرا برای رفع نیازهای تخصصی کشور احتیاج به کادر آموزشی متعهد و متخصص در دانشگاهها است .
2ـ از وزارت نیرو در رابطه با تأمین آب مشروب تبریز از زرینه رود که سالها است حرفش زده می شود ولی اقدام اساسی صورت نمی گیرد خواستار اقدام قاطع می باشم . زیرا کمبود آب تبریز به شدت احساس می شود که اگر در اجرای پروژه تعلل گردد بدیهی است که در آینده نزدیک بایستی شاهد مشکلات عظیم اجتماعی و سیاسی باشیم .
3 ـ از وزیر محترم راه و ترابری در رابطه با تکمیل راههای استان آذربایجان شرقی خصوصا هریس به مشکین شهر و آذرشهر به هرگلان با توجه به محرومیت منطقه خواستار اقدام جدی می باشم .
4ـ از وزارتخانه های کشاورزی و نیرو درخواست می شود که در مورد مهارکردن آبهای سطحی کشور اقدام اساسی به عمل آورند که این امر تاثیر به سزائی در جهت خوکفائی کشاورزی و جلوگیری از مهاجرت دارد . خصوصا احداث سد بر روی رودخانه ها هرزه  ورز هریس و قتبر رود آذرشهر در شهرستان تبریز ضروری است . ضمنا لازم به تذکر است که اولین شهیدمحراب آیت الله مدنی روضوان الله علیه احداث سد قنبر رود را متوالیا پیگیری می کردند که این نمونه ای از دست خط آن شهید بزرگوار در این مورد است .
5ـ از قوه محترم قضائیه خواستار رسیدگی سریع به پرونده کشتارگاه می باشم .
6ـ از وزاری محترم جهاد سازندگی و کشاورزی خواهانم که اقدام لازم در مورد تأمین لوازم یدکی تراکتورها و موتورهای آب روستائیان معمول دارند .
7ـ از وزارت کشور خواهانم که درمورد تبدیل بخش های هریس و آذرشهر به شهرستان یعنی فرمانداری مقدمات کار در زمان تصدی اینجانب در فرمانداری تبریز انجام پذیرفته است به عمل آورند .
در آخر از موکلین محترم خود مردم قهرمان و شهید پرور تبریز و حومه و بخش های هریس و اسکو و آذرشهر که همیشه جبهه و پشت جبهه را گرم نگه داشته اند و به اینجانب رأی داده اند صمیمانه سپاسگزارم والسلام .
3ـ تذکرات نمایندگان مجلس به مسئولین اجرائی کشور به وسیله آقای رئیس .
رئیس ـ تذکرات نمایندکان محترم محلس به مسوولان محترم اجرائی کشور .
آقای نبوی نماینده بوشهر به شورای عالی قضائی در مورد تعیین رئیس ،‌ دادستان و دادیار جهت دادگستری بوشهر و به وزارت بهداری در خصوص تعیین مدیر عامل و رئیس امور پرستاری و پزشک قانونی بهداری بوشهر تذکر داده اند .
آقای شینی مصطفی نماینده مسجد سلیمان به وزارت راه در مورد جاده بین بخش لالی و مسجد سلیمان و به وزارت بهداری در خصوص احداث بیمارستان و اعزام پزشک جراح و زنان زایمان و چشم پزشک به مسجد سلیمان تذکر داده اند .
آقای عباسپور نماینده کلیبر به صدا و سیما جمهوری اسلامی در موردتقویت صدا وسیمای بخشهای کلیبروخدافرین تذکر داده اند
تقتی مهدیزاده نماینده گناباد به وزارت راه در مورد احداث راههای کناباد ـ بجستان و گناباد ـ فردوس و گناباد ـ کاخک و به وزارت صنایع در خصوص تاسیس شهرک صنعتی در گناباد و به وزارت بهداری در مورد تأمین پزشک و احداث بیمارستان و به وزارت جهادسازندگی در مورد لایروبی قنوات منطقه تذکر داده اند .
هشت تن از نمایندگان به وزارت جهاد سازندگی در مورد اعمال مدیریت و فعال کردن سازمان امور عشایری تذکر داده اند .
آقای رشیدیان نماینده آبادان به شورای عالی قضائی در مورد جلوگیری از تخلیه مهاجرین جنگ تحمیلی ساختمان کمیته فرهنگی اصفهان تذکر داده اند .
آقای جعفری نماینده شهر بابک به وزارت صنایع در مورد اعزام هیاتی به منطقه جهت بررسی تاسیس صنایع سبک و نیمه سنگین و به وزارت بهداری در مورد آب رسانی به روستاها و به وزارت راه در مورد تأمین ماشین آلات راه سازی اداره راه شهر بابک تذکر داده اند .
آقای تاتلی نماینده مریوان به وزارت نیرو در مورد آب آشامیدنی مریوان و به وزارت کشاورزی درمورد حل مشکلات کشاورزان منطقه و به شورای عالی دفاع در خصوص تقویت رزمندگان اسلام جهت سرکوب محاربین و ضد انقلاب منطقه تذکر داده اند .
آقای کاظمی نماینده خلخال به وزارت کشور در مورد شورای تأمین شهر خلخال و به وزارت نفت در خصوص احداث انبار نفت سفید و سیاه و به وزارت کشاورزی در مورد تقویت کشاورزان منطقه جهت برداشت محصولات کشاورزی تذکر داده اند
آقای فضائلی نماینده سمیرم به وزارت کشاورزی در مورد تأمین علوفه دامی منطقه و به وزارت راه در خصوص تکمیل راه بهبهان ـ سمیرم به اصفهان و به وزارت کشور در مورد توزیع عادلانه کالا در سمیرم سفلی و به وزارت آموزش و پرورش در مورد افتتاح دبیرستان طالخونچه و به وزارت پست و تلگراف و تلفن در مورد تلفن 5 هزار شماره ای سمیرم تذکر داده اند .
صادق خلخالی - آقای هاشمی ما شهری به نام شهر خلخال نداریم بلکه منطقه خلخال داریم .
رئیس ـ بلی ، منطقه خلخال ، دستور را شروع کنید .
4ـ رد طرح الحاق موادی به آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی .
رئیس ـ یکی از اقایانی که طرح دوفوریتی را امضاء کرده اند برای توجیه طرح تشریف بیاورند .
بیات ـ در رابطه با توضیح و توجیه این طرح من دو سه نکته را عرض بکنم برادران بزرگوار ما خواهران ما عنایت بفرمایند . در جلسه قبل که مسأله دو فوریتی این طرح مطرح بود اقایانی که تسلط به آئین نامه دارند می دانند طرحها و لوایحی که فوریت دار است چه یک فوریت یا دو فوریت یا یه فوریت در مرحله اول درباره فوریت قضیه بحث و بررسی به عمل می آید و آن روز بحث و بررسی به عمل آمد و تصویب شد و بعد در دو مرحله دیگر باز بحث و بررسی به عمل می آید . یکی درباره کلیات که موافق و مخالف بحث می کنند ، آیا طرحی که دو فوریتش تصویب شده با اصل این طرح موافقند که تصویب بشود یا مخالفند و موافق و مخالف بعد از آن که صحبت کردند دوباره نوبت می رسد به موارد بعدی که مرحله سوم است و مرحله سوم در این جهت است که در این ماده اول ممکن است که پیشنهاد حذف بدهند ، ممکن است که پیشنهاد اصلاح بدهند منتهی آن چهارچوب اصلی می ماند ، آن اصل قضیه ای که باید دولتی که تقاضای رأی اعتماد کرده و در آئین نامه داخلی مجلس ما کیفیت این بحث را نداریم که برای ما مشخص کند چگونه بحث و بررسی بکنیم این اصل قضیه می ماند و لذا در آئین نامه اولیه ما بعد از بحث کلیات و موافق و مخالف رأی برای کلیاتش می گرفتیم ولی در آئین نامه دوم که آخرین مرحله اصلاحات در آئین نامه منظور شده در آنجا ما به اصل قضیه رأی می گیریم نه کلی قضیه یعنی این اصل هم که ما در آئین نامه دوم پیشنهاد دادیم برای این بود که تغییرات کلی هم دقیقاً در این طرح پیشنهاد داده شده و با لایحه ای که از طرف دولت آمده کاملاً تغییرات کلی هم می شود داد . و اصل قضیه عبارت از این است ، الان دولت طبق نامه ای از مجلس تقاضای رأی اعتماد کرده است . ممکن است تعدادی از برادران معتقد باشند بر اینکه مستندات این تقاضا درست نیست . ممکن است که بعضی از برادران معتقر باشند که مستندات قضیه این اصول نیست که به این اصول استناد شده ، باز هم فعلاً برای ما مورد بحث نیست . آنچه که فعلاً برای ما مورد بحث است این است . دولت تقاضای رأی اعتماد از مجلس کرده و مجلس باید در این رابطه تصمیم بگیرد و برای تصمیم گیری در این رابطه طبیعی است که آئین نامه می خواهد . در آئین نامه داخلی مجلس ما در رابطه با استیضاح کیفیت بحث روشن است . اما در رابطه با مواردی که دولت تقاضای رأی اعتماد از مجلس می کند و مجلس باید در این رابطه بحث و بررسی به عمل بیاورد کیفیت این قضیه روشن نیست یا ما باید این تقاضا را مسکوت بگذاریم که آئین نامه می خواهد و یا باید رویش بحث و بررسی کنیم و رد بکینم و باز آئین نامه می خواهد یا باید بحث و بررسی کنیم باز آئین نامه می خواهد . بنابراین کسی نمی تواند در اینجا بیاید و بگوید که من با آئین نامه مخالفم و نوع برادرانی هم که به عنوان مخالف اسم نوشته اند و قبلاً هم در جلسات خصوصی صحبت کرده اند دقیقاً پیدا است که نظریات اینها این است که این چهارچوب درست نیست . اما نه اینکه اصل بحث و بررسی در رابطه با کیفیت رأی گیری و بحث و بررسی در رابطه با این تقاضای رأی اعتماد لازم نیست . بنابراین به نظر من اصل بحث و بررسی در رابطه با این تقاضای دولت لازم است و این وظیفه مجلس است و مجلس ابزار کارش و مهمترین ابزار کارش آئین نامه داخلی است و آئین نامه داخلی در اینجا خواهی نخواهی باید مطرح و تکلیفش روشن بشود .
مسأله دیگری هم که لازم است همین طور که ابتدا عرض کردم سروران بزرگوار عنایت کنند این دو فوریتی است و چون دو فوریتی است طبیعی است که در اینجا پیشنهاد در دست خود شما است . حتی ممکن است که پیشنهاد بدهید ماده اول حذف بشود و یا تبصره بشود ماده 1 هیچ گونه ممنوعیتی از نظر آئین نامه داخلی ما نداریم و همین طور می توانید به جای این ماده 1 یک ماده 1 دیگری که به نظرتان مطابق با قانون اساسی است پیشنهاد بدهید و ما حاضر و آماده ایم و از نظر آئین نامه داخلی هیچ گونه مانعی ندارد و از نظر قانون اساسی هم ما در این جهت گیری نداریم . بنابراین من معتقدم اصل قضیه برای توجه ..
لطیف صبری ـ آقای هاشمی ! شورای نگهبان لازم نیست که در اینجا باشند ؟
رئیس ـ بلی ، لازم است که شورای نگهبان در اینجا باشند و از شورای نگهبان دعوت کرده ایم و ساعت 9 هم تعیین کرده ایم که اینجا باشند . به آقایان بگوئید که به داخل جلسه تشریف بیاورند . آقای بیات بفرمائید .
بیات ـ‌بنابراین راه پیشنهاد باز است و الان سه چهار رقم پیشنهاد داده شده است و مخصوصا ما مواردی در قانون اساسی برای رأی اعتماد داریم ،‌راه دارد امام در آئین نامه پیش بینی شده است مثلاً یکی از آن مواردی که داریم و در آئین نامه پیش بینی نشده همان مورد اصل 136 قانون اساسی است وقتی که نیمی از دولت استعفاء‌ بدهد در ذیل آن اصل داریم باید دولت از مجلس رأی اعتماد بگیرد اما در این قانون اساسی آمده و در آئین نامه ما این را پیش بینی نکرده ایم که در اینجائی که باید رأی اعتماد بگیرد ، چه طوری رأی اعتماد بگیرد ؟ آیا نخست وزیر از نو معرفی بشود ، استعفا بدهد ، رأی تمایل بگیرد ، یا رأی تمایل نمی خواهد ؟ و اینجا هم مسأله ،‌مسأله الزامی است ، باز در آئین نامه پیش بینی نشده است . با مواردی که رئیس جمهور انتخاب می شود و حکم ریاست جمهوری رئیس جمهور از طرف مقام رهبری و ولایت فقیه تنفیذ می شود باز در اینجا داریم بعضی در قانون اساسی این به نظر می رسد وقتی که رئیس جمهور انتخاب شد . دولت باید  .. ممکن است که کسی بگوید که نه ، باید نداریم و واقعاً هم در قانون اساسی نداریم . حالا در اینجا اگر بنا بشود که رئیس جمهور مجددا انتخاب شود و ریاست جمهوری او تنفیذ بشود آیا دولت رأی اعتماد مجدد می خواهد ؟ نمی خواهد ؟ اگر می خواهد چگونه ؟‌ چه طور ؟ رأی تمایل می خواهد ؟‌ همه اینها مواردی است که در آئین نامه پیش بینی نشده است . در آئین نامه فقط یک مورد پیش بینی شده و آن موارد ، مورد استیضاح است در آنجا در مواد 141 ، 143 و تبصره ماده 142 تبصره 1 و 2 ماده 143 آئین نامه داخلی در آنجا این مسائل پیش بینی شده است . اما همه اینها مربوط است به مواردی که دولت مورد استیضاح قرار می گیرد اما دوسه مورد دیگر است که یکی از آنها موردی است که امروز مورد بحث ما است و آن موردی است که دولت به یکی از اصول قانون اساسی استناد کرده و تقاضای رأی اعتماد کرده است . مجلس نمی تواند در این باره سکوت اختیار کند و نمی تواند در این باره بدون آئین نامه وارد بحث و بررسی بشود . بنابراین اصل آئین نامه لازم است اما راجع به موادش همه آقایان می توانند پیشنهاد بدهند . البته پیشنهاد ات جامعی هم داریم و آئین نامه هم باز راه را برای ما باز گذاشته اگر چند تا پیشنهاد برسد و هر کدام از این پیشنهاد ها جامعه تر بشود ، هیأت رئیسه و منشیان باید آن پیشنهاد جامع تر را بگیرند و قبلاً مطرح کنند و اگر تصویب شد طبیعی است که نوبت به بقیه پیشنهاد ها نمی رسد .
بنابراین به نظر من قضیه روشن است ان شاء الله‌برادران ما هم با توجخ و آگاهی که دارند با مسأله برخورد خواهند کرد .والسام
رئیس ـ اجازه بدهید . آقایان شورای نگهبان نیستند . ما بخواهیم بحث بکنیم باید آقایان شورای نگهبان در جلسه باشند یعنی این طرح با این فوریت که مطرح است باید شورای نگهبان در جلسه حضور داشته باشد .
یکی از نمایندگان ـ یکی از پرونده های انتخاباتی مطرح بشود .
رئیس ـ خوب ، بعد باید بلافاصله قطع بکنیم چون در موقع طرح اعتبارنامه مسائلی مطرح می شورای اقتصاد اگر بلافاصله جواب داده نشود بد است . ممکن است چیزهای خوب و بدی باشد و باید توضیح داده شود که نمی توانیم بین آن فاصله بیندازیم .
خوب ، آقایان شورای نگهبان تشریف آوردند . آقای بیات طرح را توضیح دادند حالا مخالفین و موافقین می توانند صحبت کنند به ترتیب از آقایان دعوت کنید بحث کنند . آقای موحدی اعلام کنید .
‌منشی ـ آقای حسین هراتی اولین مخالف هستند .
‌عبد خائی ـ آقای موحدی اولین مخالف من هستم .
‌منشی ـ ببخشید اولین مخالف یک اقائی بوده که بعد اسمش را خط زده است . چون اسمش را خط زده ،‌ایشان د رهمان ردیفی که خط خورده ، را نوشته است .
عبد خدائی ـ آن ردیف پربوده است .
حسین هراتی ـ نه ، آقای هاشمی ! ردیف اول خالی بوده است .
رئیس ـ نه ، آقای عبدخدائی وقتی که رفتند به عنوان نفر اول بودند .
هراتی ـ نه ،‌به عنوان نفر دوم بوده .
رئیس ـ آقای عبد خدائی اسمشان در خط دوم است . ردیف اول یا خالی بوده ..
یکی از نمایندگان ـ ردیف اول خط خورده است .
رئیس ـ آقای هراتی جای اسم خط خورده نوشته اند .
هراتی ـ من اسمم را در ردیف خط خورده نوشته ام .
عبدخدائی ـ فرق نمی کند ولی من زودتر اسم نوشته ام .
حسین هراتی ـ در ابتدا قبل از بحث در اصل این طرح آئین نامه ای توجه برادران و خواهران محترم را به این نکته جلب می کنم
رئیس ـ اجازه بدهید این مسأله را روشن کنیم . چون یک شبهه ای در این هست . به نظر می رسد اینجوری بوده که آقای کیاوش که اسم نوشته ا ند اشتباهی اسمشان را در آن ستون بردند و بعد رفتند آن ستون و آقای عبد خدائی اول کسی بوده اند که آمدند اسم بنویسند دیدند که ستون بالا خط خوردگی دارند در ستون دوم اسم نوشته اند .
آقای عبدخدائی ! شما اسمتان را بعد از خط خوردگی نوشتید یعنی ایشان اولین کسی بوده اند که اسم نوشته اند .
یکی از نمایندگان ـ آقای هراتی تصف صحبتش را کرد .
رئیس ـ خوب ، ما می خواهیم آئین نامه را مراعات بکنیم . آقای عبدخدائی اولین نفری بوده اند و در واقع آنجا خالی نبوده است .
هراتی ـ آقای هاشمی ، خالی بوده .
رئیس ـ بلی اشتباه نوشته اند پس یکی از شما از حق خودتان صرفظر بکنید که ما مدعی نداشته باشیم .
هراتی ـ آقای هاشمی حق هر دوی ما بماند . اگر ایشان می خواسته بنویسد می باید در همان ردیف اول به جای خط خوردگی بنویسد . نه که در ردیف دوم بنویسد .
رئیس ـ من هم می دانم . فقط اشتباه ایشان این بوده است که دیده ردیف بالا خط خوردگی است و جا ندارد در ردیف دوم نوشته است .
هراتی ـ خیر ،‌جا بوده است . دلیلش این بوده که ..
رئیس ـ خیلی فرق نمی کند ، سخت نگیرید بالاخره حرفهایتان را بدهید ایشان بزنند . این شبهه را از ما دور کنید یا آقای عبدخدائی صحبت کنند و یا شما حق بدهید که ایشان صحبت کنند .
هراتی ـ هر دو نفرمان می توانیم صحبت کنیم . من در ردیف اول هستم و ایشان در ردیف دوم .
عبدخدائی ـ آقای هاشمی ! حق من تنها نیست . حق پنج ، شش نفر دیگر که جلوتر از ایشان هستند گرفته می شود . والا من از حق خودم حاضرم صرفنظر کنم .
رئیس ـ آقای هراتی وقتی که آمده اند آن گوشه را دیده اند که می شود اسم نوشت در آن گوشه نوشته اند .
هراتی ـ آقای هاشمی خالی بوده .
رئیس ـ نیمه خالی بوده ،‌خالی خالی نبوده است . حالا شما دو نفر با هم تفاهم کنید یکی تان صحبت کنید .
هراتی ـ نه ، هر دو نفر ما می توانیم صحبت کنیم و ایشان مخالف دوم و بنده مخالف اول .
رئیس ـ حالا آقای عبد خدائی صحبت کنند تا ببینیم تکلیف شما چه می شود .
‌منشی ـ آقای عبد خدائی بفرمائید .
عبد خدائی -‌ فرمایشات آقای بیات حاکی از این بود که این طرح خیلی در به داغان است و لذا اعتذار قبلی اش را می جستند به اینکه ما می توانیم عوض کنیم . ولی آقایان توجه دارند به اینکه چهارچوب مطرح باید درست باشد و مواد زیادی هم از طرح درست باشد تا اینکه در جزئیاتی ما اصلاحات بدهیم . ولی اصل طرحی که خراب باشد . صحیح نباشد مجلس را به پوچی بکشاند و متأسفانه دولت را به استبداد بکشاند این طرح قابل تصویب نیست .
البته صحبت های من در رابطه با دولت فعلی نیست ممکن است طبق مصالحی مجلس صلاح بداند و دولت را تأیید بکند . ولی ما قانون را نباید بد بنویسیم . قانونی که نمایندگان در دوره های آینده احساس بکنند که خوب هیچ کاره اند ، پوچ است ، نشستنشان بی فایده است . در این طرح نقاط ضعف فراوانی وجود دارد . در ماده 1 هست در اجرای اصول 87 و 136 قانون اساسی دولت می تواند . این را من عرض کنم که اصل 136 دولت را ملزم می کند در صورتی که نیمی از اعضاء‌کابینه تغییر کرده رأی اعتماد از مجلس بخواهد و این طرح می گوید می تواند ،‌مخالفت با نص صریح قانون اساسی دارد ومعنا ندارد که ما یک چیزی را تصویب بکنیم و شورای محترم نگهبان رد بکند و بعد آبروی مجلس به مخاطره بیفتد . مضافا بر اینکه در آنجا می گوید نیمی از اعضاء تغییر بیابند . همین الان که نصف تغییر نیافته است . قبل از دخول وقت که نمی شود نماز خواند . وقتی که تغییر یافت دولت محترم تقاضای رأی اعتماد را از مجلس می کند . در رابطه با اصل 87 می گوید که در رابطه با مسائل مهم اخلاقی مسائل مهم و اختلافی انصراف دارد به مسائل سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی به واسطه اینکه کابینه و رأی اعتماد و هیأت وزراء خودش فصل مخصوص دارد ،‌مسائل مهم انصراف به آن دارد و باز در رابطه با مسأله روز به موضوع روز مانیست . این موضوع روز ما تقاضائی است که دولت کرده است برای رأی اعتماد مجدد . لذا من این اصل ماده را بی مورد می دانم ،‌تبصره که آمده فرع ماده قرار گرفته تبصره باید یک سنخیتی باماده داشته باشد و روشن کننده ماده باشد و حال اینکه این تبصره اصلاً یک موضوع جداگانه ای است . در رابطه با ماده 2 شیوه رأی اعتماد از مجلس را بیان می کند . در بند ج آن خیلی مسأله است . نوشته «‌و چون تقاضای رأی اعتماد در زمان تصدی دولت است . تقاضای رأی تمایل بر نخست وزیر لازم نیست . اولاً این تفسیر قانون اساسی است . آن طور که شنیده شده تعداد بسیاری از اعضاء محترم شورای نگهبان رأی اعتماد را برای دولت لازم می دانند . حالا باز نظریه نهائی با خود ایشان است .
ثانیا چون همان طور که تقاضای رأی اعتماد در مورد کالینه با توجه به تصدی نخست وزیر صحیح است . اگر می خواهید بگوئید یکی از متصدی هست همین الان نمی تواند رأی تمایل بکیرد آنجا هم دولت تصدی هست چه طور رأی اعتماد برایش گرفته می شود ؟ گذشته از این ، قانون اساسی ما یک نظام پارلمانی را که در راسش ولایت فقیه باشد دارد تصویب می کند و در تمام نظامهای پارلمانی این هست که وقتی که مجلس عوض شد دولت رأی اعتماد مجدد از مجلس جدید بگیرد . ما می دانیم که این عرف پارلمانی یک قرینه ای است برای قانون اساسی که رأی اعتماد و رأی تمایل مجددا باید گرفته بشود . همان طور که در اصول ما در مطلق و مقید می خوانیم مثلاً به اطلاق می توانیم متمسک بشویم در صورتی که قدر متیقن در مقام تخاطب نباشد . قرینه ایجاب می کند به اینکه دولت مجددا موظف باشد بیاید رأی تمایل از مجلس بگیرد . گذشته از این شما نگاه کنید اگر ملزم نکنید دولت را به رأی تمایل . نتیجه اش چه می شود  ؟ نتیجه اش این می شود که رئیس جمهور چهار ساله است . نمایندگان چهارساله هستند و نخست وزیر چهل ساله و این نظام را به کجا می کشاند ؟ نظام جمهوری اسلامی که می خواهد همه مردمی باشند و وقتیکه بنا شد پایه یکی محکم شد ، هم نماینده درست می کند و هم رئیس جمهور می سازد و ما مواظب باشیم . گفتم من هیمن الان مسأله روز را نمی خواهم و مد نظرم نیست . این طرحی که داده شده است . فاجعه است . من از اولین دوره مجلس شورای اسلامی در مجلس بوده ام و خدا می داند عقیده ام این است بدترین طرحی است که به مجلس ارائه داده شده است . پس در این رابطه مجلس چه کاره است ؟ بیائید یک طرحی پیاده کنید که دولت در ابتدای هر مجلسی بعد از اینکه 180 نفر تصویب شدند موظف باشد بگوید که من نماینده و منتخب نمایندگان قبلی بودم شما هم آیا من را می پذیرید ؟ رأی به من بدهید ، نیم پذیرید ! دست علی همراهتان . این نمایندگان فعلی چه الزامی دارند به اینکه تائید شده نمایندگان قبلی را تائید کنند ؟ ما می بینیم همانطوری که ریاست محترم مجلس شورای اسلامی مجددا انتخاب شدند نماینده مجلس در شورای سرپرستی هم مجددا انتخاب شدند . نمایندگان دیگر مجلس در بعضی از ارگان ها مجددا انتخاب شدند به واسطه اینکه مسوولیتش روی دوش نمایندگان فعلی است و باید خودشان صاحبنظر باشند . هیأت دولت و نخست وزیر هم مجددا بایستی از مجلس نظرخواهی بکنند .
در بند د نوشته شده است : « از نمایندگان کسی به عنوان مخالف و موافق صحبت نمی کند » شما را به خدا حساب بکنیم امام عزیزمان که می فرمایند مجلس در راس همه قانون ها و قدرت ها است یعنی همان نخست وزیر محترم بیاید 2 ساعت صحبت بکند و نماینده اه مثل بچه های کلاس اول مودب بنشینند و هیچ صحبت هم نکنند ؟ این مجلس به پوچی کشیده نمی شود ؟ وقتی نماینده حق اظهار نظر در اساسی ترین مسائل سیاسی نداشته باشد ؟ البته من معتقدم که بایستی با معیارهای اخلاقی و اسلامی هم شاهد است که در دوره گذشته تا توانسته اند این را رعایت کرده اند . صورت جلسات مجلس هم حاکی است ،‌ولی به نماینده حق صحبت بدهید بگذارید حرفش را بزند .
در بند ه می گویند « رأی گیری در مواردی فوق یک جا برای کل کابینه انجام می شود »
من نمی خواهم مثل بزنم ولی شما را به خدا حساب بکنید که ممکن است من 18 نفر وزیر را قبول داشته باشم و چند نفر را قبول نداشته باشم ، چظور مسوولیت شرعی آنها را روی دوشم بگیرم ؟ چکی که نمی شود معامله کرد . روی تک تک وزراء تک تک نمایندگان آزادانه باید رأی بدهند . لذا من گذشته از اینکه فکر می کنم این باید رد بشود و یک طرح بسیار خوبی ، تعداد زیادی از نمایندگان ،‌دو فوریتی در همین رابطه امضاء کرده اند که تقدیم می کنند که مجلس در موضوع قانونی خودش حرکت کند ، دولت هم در موضع قانونی خودش حرکت کند . به خدا قسم تضعییف مجلس بعد از تضعیف مقام مقدس رهبری بزرگترین ضربه را به جمهوری اسلامی می زند . فرزندی وقتی محترم است که پدر محترمی داشته باشد . مجلس پدر دولت است ، همان طور که شهید رجائی فرمود « من فرزند مجلس هستم » این پدر را ضعفش نکنید ، بیکاره اش نکنید ، به پوچی نکشانید . لذا من با چهارچوب این مخالفم و تصویب این را برای مجلس بد می دانم . زشت می دانم و پیشنهادم این است که نمایندگان محترم تصویب نکنند و یک طرح دو فوریتی هست آن را تصویب بفمرایند (‌اگر صلاح دانستند ) اینکه می فرمایند « در جزئیات »‌ جزئیات یک مورد ،‌دو مورد ، سه مورد ، نه اینکه دهها مورد . مثل این می ماند که ماشینی را حساب بکنید که تایرش پاره شده ، اطاقش در به داغون است ، موتور هم اصلاً ندارد . این ماشین به چه درد می خورد ؟ والسلام ( احسنت ـ احسنت )
رئیس ـ موافق صحبت کند .
‌منشی ـ موافق آقای سید محمد کیاوش .
کیاوش ـ قبل از اینکه به جواب آقای عبدخدائی برسم ، با توجه به اینکه همه حمد ها به خدا برمی گردد از دولت خدمتگزار و شجاع قدردانی و تشکر می کنم ، در این موقعیتی که مشکلات ناشی از جنگ در مملکت وجود دارد و نارسائی هائی وجود دارد با وجود این با اعتماد به امت حزب الله و نمایندگانشان در حالتی که قانون هم برای این رأی گیری الزامی ندارد حاضر شده اند از مجلس رأی اعتماد بخواهدن ، تا بتوانند جواب آن یاوه گوئی های دشمنان اسلام که می گویند ،‌مجلس با دولت توافق ندارد ،‌داده بشود منهای آن چند انگشت شماری که باید دیروز در حسن آباد شلاق می خورد و حالا علم مخالفت سر میدهند .
محمد خامنه ای ـ آقای هاشمی ،‌ایشان این بیانشان را اصلاح کنند .
کیاوش  ـ اما راجع به خود طرح (‌البته این مسأله هم گفتنش لازم است که بعد سیاسی این تقاضای رأی اعتماد بیشتر از بعد قانونی آن است ) مشکلاتی در آئین نامه وجود دارد که آقای بیات تعدادی از آنها را گفتند و لازم نیست من دوباره تکرار کنم . مهمترین مسأله این است که چه در قانون اساسی و چه د راین طرح هیچ  الزامی نیست که نخست وزیر همراه با رأی اعتماد وزراء‌( هیأت وزیران ) رأی اعتماد بخواهد ،‌ یعنی رأی تمایل بخواهد ، رأی تمایل با توجه به آئین نامه ای که خود آقای عبد خدائی هم امضاء کرده اند باید آقای رئیس  جمهور نخست وزیر را معرفی کنند با تقاضای کتبی ریاست جمهوری که در مجلس اعلام می شود برای نخست وزیر بخواهند رأی اعتماد بگیرند و چنین چیزی تا حالا تقاضا نشده و تا دولت سرجای خودش برقرار است یعنی یه استیضاح کشانده نشده به هیچ عنوانی لزومی نداشته این رأی گیری ، نه رأی تمایل و نه رأی اعتماد . راجع به اصل 136 که اشاره کردند در این جا ذیل این اصل هنوز تحقق پیدا نکرده که نصف وزراء اولاً هنوز عوض نشده اند و ثانیاً معلوم نیست اگر به مذاکرات  مجلس خبرگان توجه بشود در آن جا کاملاً مسلم است مثلاً نصف وزراء اگر عوض بشوند دولت باید رأی اعتماد بخواهد این موقعی است که آناً عوض شده باشند ،‌نه به تدریج . اگر بنا بشد دولت 13 نفر وزیر را عوض کند در عرض ( به قول آقای خدائی ) چهل ماه حکومتش و بعد به علتی به تناوب بیاید در مدتهای معین 13 نفررا عوض کند ،‌دیگر جرأت نداشته باشد فرض کنیم تعویض این 13 وزیر در همان ماه اول یا دوم یا سومش انجام شده باشد دیگر به قول آقای عبدخدائی که 40 سال می خواهد باشدیعنی (‌30 ماه ) دیگر جرأت عوض کردن وزیر را نداشته باشد، ازترس اینکه مبادا دو باره مجبور بشود بیاید رأی اعتماد بگیرد  . آقای عبدخدائی اول فرمودند که این اماده یک که اشاره می کند دولت را (‌الزام دهید ) که هر وقت عوض شد دولت بیاید رأی اعتماد بگیرد این برخلاف قانون اساسی است و یا برخلاف آئین نامه داخلی مجلس است . اگر این را قبول دارند پس چطور در آخر فرمایشاتشان فرمودند این نمایندگان آن وزراء را انتخاب کرده اند و حالا چطور چشم بسته بیایند به اینها رأی اعتماد بدهند ؟ آقای عبدخدائی و برادران ! وحدت اسلامی چیز دیگری است ما وقتی که مصالح اسلام در پیش بیاید رئیس مجلس چشم بسته نوشته های رئیس جمهور را امضاء میکند رئیس جمهو هم چشم بسته حاضر است برای اثبات وحدت و کوباندن استعمار جهانی نوشته های آن را امضاء کند .
عده از نمایندگان ـ اینجوری نیست آقای هاشمی .
کیاوش ـ و نمایندگان مجلس هم حاضرند حتی اگر لازم باشد وزیرشان را اثبات بکنند ( همهمه نمایندگان)
عباسی فرد ـ آقای هاشمی خودتان بگوئید که اینجوری نیست .
رئیس ـ حرفهای خودشان را خودشان توضیح می دهند من چرا بدهم ؟
عباسی فرد ـ از قول شما گفتند .
کیاوش ـ تبصره اول را که گفتند چهار چوب این خراب است . فقط دو کلمه احتیاج دارد به عوض کردن . در آن جا نوشته اند الزامی است ، پیشنهاد دست برادرهایمان هست ،‌آقای بیات خودش پیشنهاد دارد . به جای اینکه بنویسند الزامی است نوشته اند الزامی نیست . این چهارچوب به هم زدن نیست . یک کلمه « است  » می شود « نیست » در ماده 2 هیج مسأله مهمی وجود ندارد در بند الف می گوید نخست وزیر می آید تقاضای رأی اعتماد به مجلس می دهد ،‌حالا هم همینطور است ، طبق آئین نامه این رأی تمایل نیست بلکه رأی اعتماد به وزرا است  .
در بند (‌ب ) که نوشته اند ،‌نخست وزیر باید مدتی صحبت کند حالا مدتش را ممکن است که کم و زیاد بکنید . مسلم است کسی که می خواهد اصل 87 را اجراء کند باید علت مهم بودن مسأله کسب رأی اعتماد را بیاید شرح بدهد . الان برای همه ما مسأله است که چرا اصل 87 می گوید « اگر در موارد مهمی نخست وزیر احساس کند که رأی اعتماد لازم است برای هیأت وزراء تقاضای رأی اعتماد می کند . » مسأله مهم کجا است ، باید ایشان بیایند صحبت کنند و یا صحبت نکنند ؟ باز هم آئین نامه داخلی را مطابق ماده 142 که آقای عبدخدائی هم امضاء کرده اند درآن جا هست اگر نخست وزیر هم تازه یک وقتی رأی تمایل بخواهد که حالا نخواسته و قانونی هم نیست اصلاً مطرح کردنش آن جا هم نوشته است بدون بحث به او رأی می دهند یعنی رأی گیری بدون بحث انجام می شود و این جا هم همانرا آمده تکمیل کرده . اگر آن جا خلاف بوده همان موقعی که به آئین نامه داخلی رأی می دادند ، آن جا باید مخالفت می کردند نه این جا .
مسأله رأی گیری در موارد فوق یک جا است ، باز هم آن جا پیشنهاد آورده اند ،‌البته در آئین نامه داریم مجلس می تواند یک جا یا تک تک به وزراء رأی بدهد. حالا این جا به جای مجلس نوشته دولت ، که قابل اصلاح است تک تک و یا کلاً در آئین نامه دخلی خود ما هم در تبصره 2 ماده 143 وجود دارد .
مادة 3 راجع به عدم حصول رأی اعتماد دولت است . در آنجا هم با وجودی که یک بار عرض کردم مطابق اصل 24 این هم همان را شرح داده است ، می گوید اگر دولت رأی نیاورد و یا اینکه تعداد وزراء بیشتر از نصفشان رأی نیاورند در این جا مسلماً دولت مجبور می شود که رأی اعتماد بخواهد و دو باره باید بر طبق اصل 124 ریاست جمهوری دو باره نامه بنویسند و برگردد بیاید. ما حصل عرایضم این است به هیچ عنوان چهارچوبه این طرح ایرادی ندارد . . آقای عبدخدائی دو فوریت خودشان را می توانند به هر طریقی که دلشان می خواهد ( همه ما 4 سال الان داریم به دو فوریتی ها رأی می دهیم می دانیم که الان آمده ، مدتی هم از آن گذشته و هر قدر این رأی اعتماد به تعویق بیفتد دستهای نامرئز در خیابان ها می بینید چه کار دارند می کنند ؟ رسانه های گروهی را می بینید که چه کار دارند می کنند ؟ تمام اینها بلاهائی است که به تعویق افتادن تقاضای رأی اعتماد ممکن است به سرنوشت مملکت بیاورد . خواهش میکنم بدون اینکه وقت تلف کنیم تلفیقی بشود بین آن دو فوریت و این .
مسأله ای که این جا گفتند که من نمی توانم به آن اشاره بکنم ، تضعیف ولایت فقیه به هیچوجه ارتباطی به این طرح ندارد ، چه جوری ایشان اثبات کردند که اگر مجلس بیاید کلاً به دولت رأی اعتماد بدهد و یا نه به نسبت موثعیت و مصالح مملکت ، بیاید بگوید وقت مجلس را نمی خواهیم یلف کنیم . این مردن دولت خدمتگزار را می شناسند ، سوابق سیاسی اش را می دانند ، کارهائی که در این مملکت در این مدت انجام می دهد می دانند ، نارسائی ها را هم می دانند که چرا نارسائی پیش آمده ، وقتیکه میدانند ،‌ می شناسند چه لزومی دارد که یک یک مدتهای زیادی وقت مجلس را بگیرند و شروع کنند راجع به آن صحبت کنند و بالاخره به همان جائی برسند که نظر اولشان هست و تأیید خواهند کرد . در هر حال اولاً این طرح و آئین نامه داخلی و قانون اساسی به هیچ عنوان نخست وزیر را وادار به اخذ رأی نکرد و وادار به رأی تمایل که اصلاً نمی کند و در ثانی چشم بسته نیست ، بلکه مصالح مملکت ایجاب می کند و دولت را هم ما می شناسیم . امیدواریم این طرح تلفیق بشود با طرح ایشان و کاملاً امروز تکلیف این مملکت روشن بشود .
رئیس ـ مخالف بعدی صحبت کند .
‌منشی ـ مخالف بعدی آقای لطیف صفری است .
لطیف صفری ـ باتشکر از آقای عبدخدائی که عمده مطالب را گفتند و مورد تأیید ما هم هست . قبلاً باید عرض کنم که برادران توجه دارند ، دیگر نیازی به توضیح هم نیست که بعد از 4 ـ 5 سال از مجلس مدام آن را تکرار بکنیم . مخالفت یا موافقت کردند با یک طرح آن هم مخصوصاً آئین نامه داخلی مجلس باشد ربطی بهموافقت و مخالفت کردن با موردش که مثلاً در این جا دولت هست، ندارد و اینکه ما بگوئیم که ناراضی ها با مخالفین یا چه …  اینجا من فکر می کنم که زیاد هم ربطی نداشته باشد چون مخالفت  یا موافقت کردن با دولت در رأی نماینده مشخص میشود که به آن رأی می دهد یا نمی دهد یا به هر کدام از اعضاء دولت یا به کل دولت ،‌آن دیگر مسأله دیگری دارد .
دوم اینکه برادران اشاره کردند که کار دولت تعطیل می ماند و کند شده واینها ، آن هم باز چه تصویب بشود ، چه رد بشود و یا اینکه اصلاً عنوان بشود چه بسا که قبلاً قرار این بود این مسأله عنوان نشود . حتی در مصاحبه هائی که بعضی از برادران مسئول کرده بودند گفته بودند که نیازی نمی بینیم ، قانونی نیست . ضرورتی ندارد که دولت بیاید رأی اعتماد بگیرد یا استعفاء بدهد ، یا به هر صورت دیگری . این را قانون اساسی کاملاً مشخص کرده و دولت کار خودش را در روند خودش دارد می کند ‌، بودن یا نبودن این هم هیچ تأثیری در ان ندارد یعنی اینکه اگر کندی در کار دولت در موردی بوده نه به خاطر این بوده که این قانون وجود نداشته ، بلکه مسائل دیگری بوده که ما نباید این را ربط بدهیم و نیازی هم نیست که ما چشم بسته رأی بدهیم ، یا ندهیم چون ضرورتی ایجاد نمی کند . الحمدالله تمام ارگانه های قوای سه گانه در موضع قانونی خودشان هستند و ضرورتی هم به آن صورت نیست ،‌دولت هم به آن صورت وضعیت نیست ، یا از طرفی تضعیف نشده که ما بخواهیم به این صورت را تقویت بکنیم . اما اصل مسأله :
در مورد تصویب این لایحه من با کلیاتش به ایندلیل مخالف هستم که دولتی که‌آمده از مجلس رأی اعتماد گرفته و کارش را شروع کرده مطابق قانون اساسی و جزء مصوبات مجلس است و قانون است منتها مشروط مثل همه قوانینی که مجلس اول گذرانده است ، این هم به نظر ما به صورت قانون در آمده است .
منتها در این جا آن شرط گذاشته که این دولت مورد اعتماد است ، کارش را میکند تا زمانی که به این صورت باشد که مثلاً استعفا بدهد ، که مثلاً استیضاح بشود و بعد بیاید رأی بگیرد که مثلاً نصف وزراء نباشند یا استعفا داده باشند ، یا برکنار شده باشند ، ما در این جا چون این موارد را نداریم و مواردی که در قانون اساسی و در قانون داریم که لازم است ، الزامی است برای اینکه دولت بیای رأی بگیرد بنابراین نیازی هم به این ماده واحده نداریم . شرایط طبیعی آن این است که با همان قوانینی که همین دولت آمده و رأی اعتماد گرفته می شود دو باره اگر آن شرایط پیش بیاید با همان قوانین دو باره دولت بیاید و رأی اعتماد بگیرد . ( این در کل ماده واحده )‌در مورد جزئیاتش هم مواردی است که من باز اشاره می کنم ، گرچه تکراری است ولی باز اشاره می کنم . این کلمه « می تواند »‌که در بند (1) این ماده واحده آمده است اشاره است به اصل قانون اساسی ، این اصلاً ضرورتی ندارند و تازه آن چیزهائی که در اصول 87 و 136 قانون اساسی پیش بینی شده است ما الان هیچکدام از این ضرورتها را نمی بینیم به خصوص اینکه در قسمت بعدی آمده که دولت موظف است ، یا الزامی است که بیاید و رأی اعتماد بگیرد . هیچگونه الزامی هم در این اصول قانون اساسی  نمی بینیم و طبیعی است که این قسمتش به نظر ما مخالف اصول قانون اساسی است .
دوم اینکه نخست وزیر را در همین جا پیش بینی کرده که دو ساعت بیاید ، مطلب بگوید و بدون اینکه نماینده ها کوچکترین اظهار نظری بکنند رأی داده بشود. با توجه به اینکه مجلس مرکز تمام قدرتها ، عصاره فضایل ملت و صاحب نظر و آگاه و صاحب رأی و صاحب صلاحیت و اینکه این حق را دارد که تعیین کند و رأی بدهد و رأی آنقدر محترم است که دولت با آن اعتبار می گیرد و کار می کند و موفق میشود و دولت را تقویت میکند و در اینصورت است که دولت اعتبارش را بالا می رود ، چطور می شود که این رأی اینقدر مهم است ولی برای دادن این رأی مهم نماینده احتیاج نداشته باشد که مسائلی را در مخالفت ،یا موافقت دولت بگوید چون طبیعی است نخست وزیری که می آید این جا صحبت می کنند بدی کار خودش را که نمیگوید ، هیچ آدم عاقلی این کار را نمی کند . می آید از نکات مثبت و پیشرفتهای کار دولت را می گوید ،‌از موفقیت های کار دولت می گوید در حالیکه نه تنها این دولت ، هیچ دولتی نیست در دنیا که نقطه ضعفی نداشته باشد ، نکات واقعاً رکودی نداشته باشد ، کار ضعیفی نکرده باشد و به علاوه اینکه اینها مجموعه ای هستند از بیست و سه چهار وزارتخانه که این را ما باز در همین جا پیش بینی کرده ایم ضمن اینکه هیچ صحبتی در باره اینها نشود و هیچ بحثی نشود رأی داده بشود که این رأی اصلاً نمی تواند یک رأی آگاهانه و با خیال راحت باشد . ما وقتی یک طرف قضیه را بشنویم و طرف دیگر را اصلاً هیچگونه اطلاعی نداشته باشیم کما اینکه همه ما از تمام کارهای دولت که اصلاع نداریم . طبیعی است آنها ئی که می خواهند صحبت کنند مسائل را وقتی عنوان می کنند دو طرف قضیه مشخص میشود و آن جا است که نماینده می تواند آگاهانه و با سنجش دو طرف قضیه رأیش را بدهد که خیالش راحت باشد و آن رأی است که به دولت اعتبار می دهد ، قانون اعتبار می دهد این خودش به نوعی تضعیف مجلس است ( خود این قسمتی که صحبت نکنیم )
در عین حال یک جا رأی گیری اعضاء هیأت دولت (‌که من باز اشاره می کنم ،‌تکرار می کنم ) باز به نوعی نمی تواند یک رأی سالم باشد به خاطر اینکه خیلی از آقایان نماینده ها ممکن است به یک وزیر ، به دو وزیر به چند وزیر نخواهند رأی بدهند یا دلایلی داشته باشد که نخواهند رأی بدهند . وقتیکه بخواهد به مجموعه رأی بدهد به خاطر آن چند نفر شرعاً خودش را مسئول می بیند و رأی نمی دهد ، یا مجبور است به همه رأی ندهد ، یا اینکه رأی ممتنع بدهد که این باز روی تعداد آراء مجلس تأثیر می گذارد و اصولاً حقی از نماینده این جا ضایع بشود که به خاطر یک یا دو وزیر از تمام وزرائی هم که بخواهد رأی بدهند مکن است نتواند رأی بدهد . چون هر وزیری مسئول است . درست است که اینها در مجموع مسئولیت مشترک دارند ولی هر وزیری در وزارتخانه خودش مسئول مستقیم کار خودش است و اینکه ما بخواهیم به مجموعه وزراء رأی بدهیم به نظر من باز کار درستی نیست .
نکته بعدی که آورده ، وزراء در مجموع رأی اعتماد می گیرند و بعد نخست وزیر یا دولت می تواند تقاضا بکند تک تک برای وزراء رأی بگیرند  اگر قرار باشد اینها مجموعاً تصویب بشوند دیگر دو باره تک تک رأی گرفتن اصلاً مفهومی ندارد و تازه کسی که به مجموعه ای رأی می دهد به تک تک آن رأی نمی دهد ، یا به عکس آن ، این اصلاً کار درستی نیست و جائی ندارد این در بند (و)همین ماده آمده بطور کلی به نظر ما با توجه به جایگاه مجلس در قانون اساسی و در جامعه انقلابی و اینکه با احترام به برادران عزیز هیأت دولت و تقدیر از زحماتی که با این شرایط کشیده اند من معتقدم که به این نحو برخورد کردند و این تیپ قانون تصویب کردن تضعیف مجلس میشود که طبیعی است وقتیکه مجلس به عنوان مرکز تمام قدرتها تضعیف بشود دولتی هم که افتخارش مجلس این است که مورد اعتماد مجلس قرار بگیرد آن دولت هم تضعیف می شود ، آن دیگر قوی نمی شود . این است که ما با این ماده واحده مخالف هستیم .
رئیس ـ موافق بعدی صحبت کند .
‌منشی ـ موافق بعدی آقای خلخالی .
صادق خلخالی ـ آقایان توجه داشته باشند که در این طرح دو موضوع عنوان شده است ، یکی راجع به کلیت این طرح است که در واقع استخوان بندی و بدنه این طرح را تشکیل می دهد و موضوع دیگر راجع به جزئیات و فروعات است که به نظر من که عرض خواهم کرد آقایان مخالفین در باره جزئیات و در تبصره ها حرف دارند و شاید هم حق با آنها بوده باشد ، ولی در اصل مسأله این رأی اعتماد دولت ، آقایانی که این طرح را آورده اند به نحو اجمال عرض می کنم اکثراً در این دوره اول بوده اند و افراد دلسوزی بوده اند ، پای بند به قانون اساسی بوده اند ، آئین نامه های داخلی مجلس را مو به مو مقید بوده اند که اجرا بکنند و نمی شود ما بگوئیم که این آقایان یک طرحی آورده اند که می خواهند خدای نکرده مجلس را به پوچی بکشانند و یا اینکه دست و پای مجلس را ببندند . آنچه که در این طرح راجع به رأی اعتماد وجود دارد ، در اصل 87 که همین آقایان هم که این طرح را داده اند اشاره کرده اند . « هیأت وزیران پس از تشکیل و معرفی و بیش از هر اقدام دیگر بایداز مجلس رأی اعتماد بگیرد در دوران تصدی ( آن البته ابتدائی بود ، اما در این که نخست وزیر الان متصدی کار دولت است ) نیز در مورد مسائل مهم و مورد اختلاف می تواند دولت از مجلس رأی اعتماد بگیرد .
مسائل مهم و مورد اختلاف را من الان نمی خواهم معترض بشوم . دولت مسائل مهمی دارد و مسائل اختلافی دارد و خودشان هم می آیند همین جا راجع به این مسأله بحث می کنند . پس اینجوری نیست که اگر بخواهد دولت بیاید در اینجا به مقتضای این اصل در باره مسائل مهم مملکتی رأی اعتماد بخواهد این خلاف قانون اساسی باشد و خلاف قانون مجلس . در اصل 136 دارد که اگر نیمی از اعضای هیأت وزیران تغییر نماید دولت باید مجدداً از مجلس تقاضای رأی اعتماد کند که این مسأله محقق است و خود رئیس دولت می آیند اینرا توضیح می دهند که یکی از وزراء مثل اینکه استعفا داده و این تقریباً حد نصاب در اینجا تکمیل شده نیمی از وزراء …
اسرافیلیان ـ آقای خلخالی شما راجع به آئین نامه می خواهید صحبت کنید نه موردش . شما دارید مرتب مورد را پیش می کشید .
خلخالی ـ من از طرح دارم دفاع می کنم . روی این جهت اشکالی ندارد که بخواهد رأی اعتماد بگیرد . مسأله مهم ، آنچه که به ذوق می زند اصلاً آنچه که استخوان بندی این طرح را تشکیل می دهد تبصره ای است که در اینجا که چون تقاضای رأی اعتماد در زمان تصدی دولت است ، تقاضای رأی تمایل بر نخست وزیر لازم نیست . این مسأله یک مسأله ایست که مخالفین هم روی این تکیه دارند که چرا باید خود نخست وزیر رأی اعتماد نخواهد ؟ من در حضور آقایان محترم فقهای شورای نگهبان عرض می کنم . در اصل 135 دارد که «‌نخست وزیر تا زمانی که مورد اعتماد مجلس است در سمت خود باقی می ماند » اینجا نخواستم من بیایم وقت مجلس را بگیرم که آن فرمایشاتی که مجلس خبرگان در باره این اصل گفته در اینجا بخواهم قرائت کنم . ولی در اینجا هست که نخست وزیر (‌نه اینکه دارد هیأت دولت . معلوم می شود روی نخست وزیر تکیه دارد ) نخست وزیر تا زمانیکه مورد اعتماد مجلس است تا چه موقع مورد اعتماد مجلس است ؟ مادامی که استیضاح نشده ، مادامی که ایراد قانونی ندارد و این مورد اعتماد مجلس بودن نه اینکه مجلس گذشته ، یا مجلس حال ، جنس معلوم . الان نخست وزیر مورد اعتماد مجلس است برای اینکه رأی خلاف نداده اند به همان رأی اعتمادی که قبلاً گرفته ،‌البته ممکن است که من به یک نفر وزیر اشکال داشته باشم یا به خود نخست وزیر من اشکال داشته باشم ایراد من نماینده …
رئیس ـ شما سعی کنید در اطراف آئین نامه صحبت کنید .
خلخالی ـ دلیل نمی شود که مثلاً نخست وزیر …  راجع به  همان آئین نامه است که می خواهد  بگویند که نخست وزیر چرا رأی اعتماد نخواهد . . من همین را دارم می گویم . من می گویم اینجا لازم نیست به مقضای همین اصل چون تا زمانی که نخست وزیر مورد اعتماد مجلس است ایشان در سمت خود باقی می ماند . اما در باره فرمایشان آقای عبدخدائی می خواهم عرض کنم که ایشان خیال کرده اند در اینجا که می گویند مثلاً نمایندگان مخالف و موافق صحبت نکنند کانه در بست رأی موافق بدهند ، نه این مسأله نیست کما اینکه در ذهن بعضی ها هم هست . خیر آقایان نمایندگان امروز آزادند خوب رأی ندهند مگر باید رأی بدهند . رأی موافق بدهند ؟ این مسأله در اینجا نیست ما نمی خواهیم مجلس را به بی محتوائی بکشانیم و ما نمی خواهیم که این مجلس پوچ بشود در آینده و به درد نخورد . اگر این بود خوب از اول می گفتند نخست وزیر باشد و این هیأت دولت باشد مثل زمان شاه . الان طرح آورده اند . خوب اگر این طرح در مجلس مطرح شد برخلاف مزاج من هم که بوده باشد ممکن است در بعضی از طرحها رأی مورد تصویب قرار بگیرد ، انوقت این طرح وقتی که در مجلس تصویب شد برخلاف میل من بود ، اعتقاد من هم اینست که مثلاً مجلس درش بسته می شود . پوچ می شود و نمی دانم بی اعتماد می شود و فرزندش مثلاً فرزند درستی نخواهد بود چون به پدرش احترام نکرده اند ،‌نه . اینجا طرح آورده اند ،‌در مجلس می خواهند طرح را عنوان کنند ،‌تصویب بشود . به نظر من اینجوری بود که در کلیت این طرح آقایان صحبت نکردند رفتند سراغ جزئیات . در جزئیات این طرح بلافاصله بعد از تصویب آقایان پیشنهاد بکنند ، بگویند که از نمایندگان کسی به عنوان مخالف و موافق صحبت بکند و رأی بیاورد . این چه اشکالی دارد که بیائیم بگوئیم که خیر این مجلس را … خود مجلس دارد تصویب می کند . خلاصه این که استخوان بندی این طرح مربوط به رأی اعتماد کابینه است نه نخست وزیر ، طبق آن قانون آقایان شورای نگهبان هم اینجا نشسته اند که بعد خلاصه این مسائل را کاملاً با دقت بررسی می کنند .
رئیس ـ وقتتان تمام است .
خلخالی ـ یک جمله ای هم بگویم در ماده 3 این طرح دارد « در صورت حصول رأی اعتماد دولت کماکان به کار خود ادامه می دهد و در صورت ندادن رأی اعتماد رئیس جمهور مقرر یک نفر را تعیین میکند » این کجایش در بسته است که ما می خواهیم به این نخست وزیر رأی بدهیم . من عقیده ام این است که این طرح از قضا یک طرح جامعی است نه اینکه بدترین طرح بوده باشد ، شایدیکی از طرحهای خوب بوده باشد که آمده در این مجلس . در وضع بحرانی نخست وزیر هم اجبار پیدا کرده که بیاید رأی اعتماد بگیرد . مسائل مهمی در پیش بوده به نظر من در کلیات هیچ اشکالی نیست در جزئیان ممکن است ما پیشنهاد داشته باشیم .
رئیس ـ بسیار خوب ، مخالف بعدی صحبت کند .
‌منشی ـ مخالف بهدی آقای نور الله عابدی .
عابدی ـ من قبل از هر چیز توجه برادران و خواهران را به این مطلب جلب می کنم که هر طرح و لایحه ایکه به مجلس آورده می شود قبل از هر چیز می بایست شخصیت حقوقی مجلس و حدود و اختیارات نمایندگان مد نظر باشد که آن طرح یا لایحه خود به خود به پوچی کشانده نشود . این طرحی که آورده شده بعضی از موادش مغایر با اصول صریح قانون اساسی است که من در این مورد با حضور شورای محترم نگهبان اصل قانون اساسی و اصلی که مغایرت دارد با اصول قانون اساسی عنوان می کنم . در اینجا نوشته شده که قبل از اخذ رأی اعتماد نخست وزیر می تواند مدت دو ساعت صحبت کند آنچه را که خودش لازم می داند بیان بکند ، اینجا حرفی نیست ولی آیا اگر برای نمایندگان ابهامی وجود داشته باشد برنامه ای را بخواهند ، خط مشی دولت را بخواهند آنجا نمی بایست دولت موظف باشد در آن مورد صحبت کند ؟ در قسمت بعدی نوشته شده که نمایندگان مخالف و موافق حق صحبت ندارند . این مغایر اصل 84 قانون اساسی است در اصل 84 قانون اساسی می گویند که نماینده در برابر تمام ملت مسئول است و در کلیه مسائل داخلی و خارجی حق اظهار نظر دارد . پس نمی توان این حق را از نماینده سلب کرد . به فرض اینکه نماینده رأی مخالف یا موافق بدهد . این مغایرتی ندارد . درست است حق نمینده است که رأی مخالف و موافق بدهد ، حق نماینده هم هست که در مسائلی که می داند و باید عنوان کند مسائلش را عنوان بکند . اینجا به همان میزانی که نخست وزیر یا وزراء یا نمایندگان موافق حق صحبت دارند می بایست به نمایندگان مخالف حق صحبت داده بشود و الا مغایر صریح با اصل قانون اساسی است که من خدمت برادران و خواهران عرض کردم و. در بند (و) آمده که در صورت تصویب هیأت دولت ، دولت می تواند اینجا دیگر الزامی برای دولت نیست که دولت بیاید و تک تک برای وزراء رأی اعتماد بگیرد یا نگیرد . دلش خواست می  آید به مجلس  و رأی اعتماد می گیرد ، دلس هم نخواست نمی گیرد و نماینده در این رابطه نمی تواند دولت را الزام کند . البته کاری ندارم به بعضی از اصول قانون روی این طرح دارم صحبت می کنم که نمایندگان می توانند دولت را استیضاح کنند ، سؤال کنند و تذکر بدهند کاری به آن شق قضیه ندارم ولی طرحی که مطرح است و به عنوان آئین نامه داخلی مجلس می خواهد تصویب بشود می بایست طرحی باشد ، چیزی به تصویب برسد که نه مغایرتی با قانون اساسی داشته باشند و نه اینکه حقوق نماینده را سلب بکند . البته حق مطلب را برادرمان آقای عبدخدائی اداء کردند . من بیشتر وقت مجلس را نمی گیرم و مسأله را به خود برادران نماینده که در این رابطه تصمیم خواهد گرفت و رأی خواهند دارد می سپارم ولی طرحی تهیه شده که این طرح یا می تواند اصلاً بعضی از این مواد را کلاً تغییر بدهد و یا آن طرح جایگزین این طرحی که داده شده بشود .
‌منشی ـ موافق بعدی آقای دکتر هادی هستند که وقتشان را به آقای خزاعی دادند .
هادی ـ یعنی جایمان را عوض کردیم چون من در کمیسیون تحقیق بودم و در جریان مخالفتها نیستم .
‌منشی ـ بسیار خوب اصلاح بفرمائید که جایتان را عوض کردید .
خزاعی ـ در هر نظام حکومتی یک عامل بسیار مهمی که باعث قوت واستحکام حکومت و عامل توان بخشیدن به قدرتاجرائی سیستم حکومتی می شود اعتماد و حمایت مردم است نسبت به آن دولت و دستگاه اجرائی . این امری است روشن و مشخص . یکی از کانالهای مشخص کننده قانونی این حمایت و هماهنگی مجلس است ، یعنی  ضرورت حمایت ، هماهنگی و باصطلاح یک فکری بین مجلس و دولت برای استحکام روشن است ان شاء الله این مسأله واضح است . در همین رابطه این ضرورت احساس می شود که هر وقت ارتباط بین مجلس و دولت ضعیف بشود به دلیل ناتوانی دولت و یا به دلائل دیگر باید شیوه ای اتخاذ بشود که این ارتباط استحکام پیدا بکند ، یا این شیوه به وسیله استیضاح دولت است ، کنار رفتن دولت و روی کار امدن دولتی که خواسته به حق مجلس و  ملت باشد و یا با شیوه های دیگری که الان جای بحثش نیست اگر دولتی مورد حمایت مجلس بود یعنی مورد حمایت یک ملت بود این می تواند استحکام اجرائی در کشور پیدا کند و طبیعتاً در حل بسیاری از مشکلات کشور با هماهنگی سایر نهادها و قوه ها موفق باشد . مسأله ایکه الان در این شرایط در کشور احساس می شود با توجه به مسائل بسیار مهمی که ما داریم نمایندگان محترم بهتر از هر کسی مستحضرند ، در شرایطی که البته ما مواجه هستیم با یک جنگ همه جانبه با امپریالیزم . در مرزهایمان ، در شرایطی که مواجه هستیم با خنثی سازی توطئه های داخلی ، در شرایطی که نیازمند به حل بسیاری از مسائل داخلی کشور داریم ، در این شرایط تزلزل بی ثباتی و جابه جا شدنهای دائم قوای اجرائی کشور چه در سطح دولت و چه در سطح مدیران کل و رؤسا و سایرین ، این یکی از بزرگترین ضررهائی است که می شود بر پیکره دولت تازه روئیده زد . البته ما منکر این مساله نیستیم که اگر یک وزیر ، یک مسئول نتوان بود ،‌نالایق بود وجودش طبیعتاً مضر است ولی این روحیه جابجائی کردن و هر روز دولت را و یا یک مسئول را ، یک رئیس را ، یک مجری را در دست انداز و تزلزل و جابجائی انداختن ….
رئیس ـ آقای خزاعی اصلاً بحث در این موضوع نیست بحث آئین نامه است ما می خواهیم کار خودمان را بکنیم .
خزاعی ـ چشم الان همین را عرض می کنم . این مسأله لزوم ثبات بخشیدن به دولت و تعیین تکلیف ان را روشن می کند . از طرف دیگر مسأله ای که هست نمایندگان محترم مستحضر هستند که تعدادی از وزراء دردوره حکومت دولت یعنی نخست وزیری آقای موسوی تعویض شدند یعتی تقریباً چیزی نمانده است به اینکه نیمی از دولت در این مدت تقریباً تعویض شده باشد . این یکی دیگر از مسائلی است که به عنوان مقدمه در ضرورت تقدیم این طرح با توجه به عرایض اول من باید مورد توجه باشد .
مسأله دیگر نبودن یک خط مشی روشن در آئین نامه داخلی مجلس برای تعیین تکلیف وضعیت دولت و مجلس در این وقت ها و این سری مواضع است . مثلاً ما در آئین نامه داخلی مجلس همانجور که اشاره شد یک وضع روشنی در رابطه با این ابهامی که ممکن است بعد از تعویض رئیس جمهور، بعد از تعویض مجلس پیش بیاید برای اینکه حالا با دولت باید چه کار کرد ؟ آیا دولت هم مانند یک مصوبه قانونی مجلس است که هر چه مجلس عوض شود تا زمانی که استیضاح نشده به قوت خودش باقی است ؟ که یک فکر در بین برادران نماینده این است که رأی مجلس به دولت هم مثل رأی به یک ماده قانونی است که تا وقتی که مجلس خودش آن را عوض نکند به جای خودش باقی است . یک فکر دیگر ممکن است این باشد ،‌خیر ، همانجور که آقای عبد خدائی گفتند نمایندگان جدید که اعتمادی ممکن است مثلاً با مجلس جدید به دولت قدیم نداشته باشد باید عوض بشود . اجمالا این مسأله باید روشن بشود . ما چند اصل در قانون اساسی داریم یکی اصل 135 است که دارد که نخست وزیر تا زمانی که مورد اعتماد مجلس است می تواند کارش را ادامه بدهد ، اصل 136 است که مسأله تعویض نیمی از کابینه را مطرح می کند و مسأله اصل 87 است که می گوید دولت می تواند در موارد مهم و مورد اختلاف تقاضای رأی اعتماد کند . این موردی که الان ما داریم در اینجا البته ممکن است دولت بگوید برای من مسأله مهم است ولی ظاهر قضیه این است که الان مجلس ، یا حداقل بعضی از برادران ممکن است در یک ابهامی باشند که واقعاً الان چه باید کرد و آیا دولت می تواند تقاضای رأی اعتماد بکند ، اصلاً چه ضرورتی دارد که تقاضای رأی اعتماد بکند ؟ مسأله ای که ما در اینجا داریم این است که باید این وضع را روشن کرد . مسأله ،‌مسأله صحبت کردن نمایندگان با صحبت نکردن نماینده نیست . البته من خودم این اعتراض را به این طرح دارم و طرح را هم که امضاء کردم امضاء من و بسیاری از برادران نه به این معنا بوده است که ما تائید بکنیم که دولت بیاید دو ساعت صحبت کند نمایندگان هم صم بک بنشینند و گوش کنند ، طبیعی است که هر اقدامی که در جهت تضعیف مجلس و سلب اختیارات قانونی یک نماینده مجلس صورت گیرد آن زمانی که مجلس ضعیف بشود . منحرف بشود طبیعتا قدرت حکومت از بین رفته ،‌در اینکه ما هیچ شکی نداریم . ما هم امضاء‌ نکردیم که نمایندگان حرف نزنند ، یا اینجور بشود یا آن جور . هدف از تقدیم طرح (یعنی تمام برادران که من با آنها صحبت کردم )‌این است که باید این وضع روشن بشود . من با بعضی از برادران مخالف هم که صحبت کردم آنها هم در این امر منفق القول هستند که باید وضع را روشن کرد که واقعاً در یک چنین شرایطی دولت باید بکند ؟ البته در این طرح این مواردی که اشکال هست باید عوض بشود در این هیچ شک و بحثی نیست . مسأله روشن کردن وضع است که به هر حال چه باید کرد . در این رابطه من فکر نمی کنم که کسی با این مسأله مخالف باشد . نمایندگان محترم ههم توجه دارند که روخ قانون اساسی البته آنجوری که بنده به عنوان یک نفر حس می کنم روح قانون اساسی با تزلزل ، جابه جا شدن ، هر روز تعویض دولت و غیره فکر نمی کنم موافق باشد ،‌ مهم آن است که دولت مستحکم باشد اگر البته موفق باشد کارش را انجام بدهد و ضمنا حمایت های لازم و قانونی مجلس را هم به دنبال خودش داشته باشد . بنابراین مسأله ایکه در تقدیم طرح هست مسأله روشن کردن وضع این مسأله است و تعیین تکلیف . نکته ای که برادرمان آقای عبد خدائی اشاره کردند در آخر عرایضم تمام بکنم . این نکته بود که آقای عبدخدائی فرمودند که نخست وزیر چهل ساله می شود و اینجور و آنجور . خوب اینکه ایراد نیست . اگر یک نخست وزیر و یک دولت موفقی ما داشتیم که توانست چهل سال هم یک مملکت را خوب اداره بکند مگر مادر سایر مسائل مملکتمان ( خلخالی ـ نماینده هم ممکن است چهل سال در مجلس باشد ) باز قدمت زمان و کهنه شدن یک رهبر ، یک مسوول ،‌یک وزیر ، زمان که نمی تواند کیفیت ها را جا به جا کند ، مگر اینکه مسائل دیگری در آن ایجاد بشود . بعد فرمودند که نخست وزیر چهل ساله  ،‌مجلس می سازد ،‌رئیس جمهور می سازد خوب اینکه مسأله ای نیست یا برادرمان فرمودند نمایندگان فعلی چه التزامی دارند که مصوبه های نمایندگان قبلی را تأیید بکنند . خوب اگر ما بخواهیم این را شعار قرار بدهیم ( این فرمایش آقای عبد خدائی را ) باید تمام مصوبات دوره اول مجلس را مجددا در مجلس جدید مطرح کنیم . این ایرادها واردی نبود . مسأله ای که هست اینجاست که ما می خواهیم وضع را روشن کنیم ،‌بنده هم قبول دارم که صحبت نکردن نماینده که در این طرح آمده کار درستی نیست و لذا باید وضع روشن بشود اما در رابطه با این وعده های باصطلاح آینده نگرانه ای که برادران دادند گفتند طرحی آماده است . این یکی از ان شیوه هائی است که هم دوره قبل در مجلس تجربه کردیم . این حداقل باعث می شود که بعضی از نمایندگان که مردد هستند به هوای طرح آینده بگویند که خوب حالا ما این را رد کنیم . من عرض کنم طرح آینده ای که صحبتش می شود طرحی است براساس ماده 135 که مسأله مورد اعتماد بودن نخست وزیر را مطرح می کند که به اصطلاح می خواهد نقائص این طرح را بپوشاند . البته این طرح تقدیمی نقائص دارد در این هم هیچ شکی نیست . حرف بنده این است اصولاً نمایندگان محترم مستحضرند وقتی یک طرحی را به عنوان دو فوریت به مجلس می دهند دو هدف در آن خوابیده است . هدف اول سرعت در تصویب مسأله فوریت زمانی است . هدف دوم این است که فوریت امکان می دهد به نمایندگان که این طرح را در جلسه علنی مجلس ماده ای از آن را حذف کنند ،‌تبصره ای اضافه کنند . اصلاً ماهیتا البته نه ماهیت اصلی مسأله را مواد و تبصره هایش را آنجور که صحیح و لازم است عوض بکنند . این خاصیت طرح دو فوریتی است . اینکه برادران اینجور صحبت کردند که نماینده حرف نزند ، خوب این را من فکر می کنم آقای عبد خدائی یا بقیه برادران خوب می دانند که با یک پیشنهاد می شود این تبصره را حذف کرد با یک پیشنهاد می شود تبصره دیگری را به جایش آورد . به عنوان مثال ، خود برادرمان آقای بیات ، بنده و دیگران یک فکری کردیم که البته بیشتر آقای بیات روی این کار کرده اند . یک پیشنهاد هائی به شکل یک طرح جدید ما تهیه کردیم که هیمن پیشنهاد را در قالب این طرح یعنی باصطلاح وقتی صحبت ماده اول می شود این حذف بشود این پیشنهاد جایش بیاید ،‌یعنی کاملاً اشکالاتی که برادران مطرح کردند در این طرح از بین برود . ممکن است اینجا یک نفر بگوید خوب چرا این کا را بکنیم این طرح را رد می کنیم طرحی را که تهیه شده بیاوریم . عرض کنم اولاً طرحی که تهیه شده در موارد بسیار زیادی شبیه به همین طرح است . این اختلاف ماهوی چندانی ندارد ( یکی از نمایندگان ـ خیر این طور نیست ) البته ان بر اساس اصل 135 است ،‌این طرح بر اساس اصل 136 واصل 87 است . اما ایراد من اینجاست خوب بجای اینکه بیائیم این طرح را رد بکنیم ،‌ دو فوریت آن امروز دوباره مطرح بشود ، تصویب بشود ، بعداً بیفتد به جلسه پنجشنبه ،‌بعد از جلسه پنجشنبه طبیعتا بیفتد به هفته آینده خوب به جای تمام این راه پر طول و دراز می توانیم کلیات این طرح را تصویب کنیم بعد از صدر تاذیلش چون هویت طرح تعیین تکلیف این هویت بجای خودش باقی است . اما در مورد چگونگی این هویت تعیین تکلیف از صدر تاذیل این طرح را پیشنهاداتی که درآن طرح است همین امروز باصطلاح قال قضیه را بکنیم لازم نیست بیندازیم به چند روز بعد ، بنابراین ( رئیس ـ وقتتان تمام شد ) من پیشنهاد می کنم که با کلیات طرح که البته با بعضی از جزئیاتش خود بنده هم مخالفم موافقت بشود ، بعداً برادران محترم هر پیشنهادی که دارند می شود در اینجا گنجاند . پوزش می خواهم اگر طولانی شد .
‌منشی ـ مخالف بعدی آقای نیک روش هستند که جایشان را به آقای ربانی املشی عوض کردند .
ربانی املشی ـ اینکه فرمودند طرح فعلی می تواند چیزهائی به آن اضافه بشود و اشکالاتش مرتفع بشود و یا بعضی از جاها چیزهائی کم بشود ،‌ولی مسأله این است که در یک طرح حداقل باید چهارچوب اصلی آن درست باشد و مخالف قانون اساسی نباشد . و این ادعائی که فرمودند چهارچوب اصلی مخالف نیست ،‌اشکالی ندارد ،‌خیر اشکالی دارد که من عرض می کنم اشکالاتش از این قرار است :
اولاً تقاضای رأی اعتماد ، یا هر قانون دیگری که در مجلس تصویب می شود باید با قانون اساسی باشد . اگر مخالفت با قانون اساسی داشته باشد آن طرح قابل اجراء و قابل تصویب نیست و ما قبل از اینکه شورای نگهبان این اعتراض روشن را به ما بکند خودمان این را پیش بینی بکنیم و این اشکال را مرتفع . در مورد رأی اعتماد ،‌اصل 87 و 136 صریح است ، خیلی روشن . اصل دیگری را همه اخیرا آقایان شورای نگهبان به آن استناد کرده اند برای رأی اعتماد نخست وزیر و هیأت دولت و آن عبارت است از اصل 135 ( کیاوش ـ آقا از کجا ایشان فهمیدند ) من از آقایان شورای نگهبان سؤال کردم ای چه اشکالی است که شما می کنید ؟
رئیس ـ آقا اینکه مسأله ای نیست آقای کیاوش ایشان می توانند سؤال کنند .
ربانی املشی ـ آقای کیاوش شما موقع صحبتتان با آقایان جسارت هم کردید ..
رئیس ـ آقا ایشان از تریبون صحبت نمی کنند شما حرفتان را بفرمائید .
ربانی املشی ـ‌اصل 135 خدمتتان عرض می شود که با کمال صراحت نام نخست وزیر آورده ،‌می گوید : نخست وریز تا زمانی که مورد اعتماد مجلس  است در سمت خود باقی می ماند . الان این ماده ای که داریم می دهیم و می گوئیم که نخست وزیر در ابتدای هر دوره باید از مجلس رأی اعتماد بگیرد بر مبنای چه اصلی است ؟ مبنای اصل 87 که مورد ندارد ، مبنای اصل 136 که مورد ندارد . فقط می توانیم استناد بکنیم بر مبنای اصل 135 با این توضیح که بگوئیم ،‌نخست وزیر تا زمانی که مورد اعتماد محلس است در سمت خود ماقی می ماند ، بگوئیم این که رأی اعتماد داده بود به نخست وزیر ، مجلس گذشته بود مجلس فعلی هنوز روشن نکرده است که به نخست وزیر رأی اعتماد می دهد یا نمی دهد ؟ طبق این اصل ما بگوئیم بیائیم تفریع بکنیم این اصل را و قانون گذاری بکنیم ،‌بگوئیم در ابتدای هر دوره نخست وزیر موظف است از مجلس رأی اعتماد بگیرد ، پس بنابراین اگر مسأله این باشد یک اشکال اساسی در این طرح روشن می شود که در این طرح آمده اند آقای نخست وزیر را استثنا، کرده اند ،‌در صورتی که طبق این اصل آنکه در مرتبه اول باید رأی اعتماد بگیرد شخص آقای نخست وزیر است ، این پس یک اشکال ، اشکال دوم آمده اند ، می گویند برای همه آقایان وزراء یک جا رأی اعتماد بگیریم . این یک جا رأی اعتماد گرفتن یعنی چه ؟ به چه مناسبت ؟ بعضی از آقایان می گفتند که اگر این کار را بکنیم خوب اینکه به ضرر دولت است ، خیر ما میل نداریم چیزی هم به ضرر دولت باشد ،‌ما میل نداریم که به خاطر یکی دو نفر اگر در کابینه موفق نظر نمایندگان نیست بقیه آقایان وزراء‌ هم به آتش آن یکی دو نفر بسوزند در صورتی که رأی مخالف بددهند و در صورتی که خیر بیایند ، اغماض بکنند یعنی بخاطر آن بقیه ای که مطابق میلشان هست از این یکی دو نفر اغماض کنند یعنی چه چرا این کار را بکنیم ما که اینجا نشسته ایم برای خاطر اینکه اغماض کنیم این خلاو آئین نامه است ،‌این خلاف سوگندی است که ما ادا کرده ایم ، من هر باری که این مسائل پیش می آید ، می بینیم اگر انجام وظیفه نکنم ، مسوولیتم را انجام ندهم ،‌احتمال می دهم ، حنس قسم کرده باشم ، ما سوگند جلاله یاد کرده ایم هر بار که مخالفت بکنیم حنس قسم کرده ایم باید کفاره ادا کنیم ، یک نماینده در روز سیصد ،‌چهارصد تومان حقوق دارد باید یکی دو هزار تومان جریمه قسم ها را بدهد ،‌این که نشد ، ما باید نسبت به این مطالب مواظبت داشته باشیم . باز مطلب دیگری که در اینجا هست ،‌که باز آقایان تذکرداده اند که در یک قسمت از این طرح آمده است که آقایان نمایندگان مخالف و موافق صحبت نکنند ، این را هم باز تذکر داده اند که مخالف با اصل هشتاد و چهار است که نمایندگان در هر مسأله ای که در مجلس طرح می شود ، حق اظهار نظر دارند پس بنابراین اگر ما یک چنین قانونی را وضع بکنیم ، به شورای نگهبان که رفت ، شورای نگهبان یقینا با این قانون مخالفت خواهد کرد ، این را مخالف با قانون اساسی خواهد دانست البته طبق نظر و تشخیص من البته ممکن است بعد آقایان مخالف تشخیص ندهند ، نمی دانم در مجموع این را که گفتند چهارچوب این قانون اشکالی ندارد خیر ، اولاً از نظر استناد به قانون اساسی اشکال دارد ، بر حسب ظاهر این طرح این جوری که پیدا است آقایان خواسته اند استناد بکنند به اصل هشتاد و هفت و اصل صد و سی و شش در صورتی که این طرح نمی تواند مستندش ،‌اصل هشتاد و هفت و صدو سی و شش باشد ، اگر بخواهیم برای آن مستند پیدا بکنیم ،‌اصل صد وسی و پنج است و اگر اصل صدو سی و پنج را نتواند از نظر شورای نگهبان مستند این قانون باشد اصلاً ما نمی توانیم یک چنین قانونی را وضع بکنیم . اشکالات دیگری هم داشت که آقایان تذکر دادند من دیگر تکرار نمی کنم در مجموع هم این قانون مخالف با قانون اساسی از جهات عدیده و مختلف و بعضی از قسمت هایش با روح قانون است ، با روح اصل هشتاد و نه معارض است ، در اصل هشتاد و نه می گوید : «‌ در صورت استیضاح دولت و هیأت وزیران ، آن وزیری که مورد استیضاح قرار گرفته ،‌نخست وزیری را که مورد استیضاح قرار گرفته و اگر مجلس به او رأی اعتماد نداده ، نمی تواند دو مرتبه مجددا در کابینه شرکت کند » در صورتی که در این طرح آخرین تبصره ای که آمده نوشته اند وزراء‌کابینه ای که رأی اعتماد نیاورده اند ، می توانند در کابینه بعد شرکت کنند ، من توجه به این جهت دارم که اصل 89 درباره استیضاح است و الان مورد ، مورد استیضاح نیست ، ولی من احتمال می دهم که شورای نگهبان روح اصل 89 این مطلب را به ما می فهماند که در موارد رأی اعتماد هم این مسأله هست و اگر نخست وزیر و یا وزارء‌مورد اعتماد مجلس نبودند دیروز مجلس به آنها رأی اعتماد نداد ، امروز دو مرتبه نمی توانند اینها به مجلس معرفی بشوند ، من خیال می کنم سرپای این طرح اشکالات فراوانی از نظر قانون اساسی و ازنظر حیثیت مجلس ، آبروی مجلس و آبروی دولت و آبروی هر کسی که با این طرح در رابطه است ، به نظر من اشکال دار و طرحی را که خدمت هیأت رئیسه داده ایم آن طرح به نظر می رسد که اگر اشکالی هم داشته باشد ،‌ممکن است آقایان اشکالی به آن داشته باشند ولی اشکالاتش خیلی محدود ، می توانیم اشکالاتشان را رفع بکنیم و آنچه را که مورد نظر طراحان این طرح هم بوده ، به نظر من تأمین می شود ، والسلام .
ضمنا اینکه گفتم نماینده روزی سیصد ،‌چهارصد تومان حقوق دارد اشتباه عرض کردم و نمایندگان روزی سیصد ، چهارصد تومان حقوق ندارند .
رئیس ـ بسیار خوب .
خلخالی ـ آقای هاشمی ! اخطار قانون اساسی دارم .
رئیس ـ اخطار به چه ؟
خلخالی ـ همان راجع به اصل هشتاد و نه که گفته …
رئیس ـ شما می خواهید بگوئید معناش این هست یا نیست این اخطار نیست .
خلخالی ـ نه من این را می خواهم بگویم ،‌یک جمله است یک جمله مختصر ( رئیس ـ چیست ؟ )‌ ایشان فرمودند که : اگر مجلس رأی اعتماد نداد ،‌هیأت وزیران یا وزیر مورد استیضاح عزل می شود .
رئیس ـ این مخالفت است ، این اخطار نیست .
خلخالی ـ در حالیکه عزل شدن یعنی یک جرمی است ، یک بی عرضگی است به خلاف رأی اعتماد ، رأی اعتماد مربوط به آن جا نیست .
رئیس ـ آقای خلخالی اینکه اخطار نیست . شما که چهار سال اینجا بودید ، اخطار قانون اساسی که متوقف می کند این است که بگویند روال کار مجلس با اخطار قانون اساسی متوقف بشود ، نه اینکه یک کسی یک جور گفته شما می گوئید معنایش این است ،‌موافق بعدی صحبت کند .
‌منشی ـ موافق بعدی آقای معماری بفرمائید .
یکی از نمایندگان ـ آقای هاشمی ! اگر کسی نظر شورای نگهبان را بگوید اشکالی دارد ؟
رئیس ـ آن اشکالی ندارد ، یک کسی اطلاع داشته باشد از نظر شورای نگهبان در یک مطلبی بگوید که نظر شورای نگهبان هم این است ، این رویه هم در مجلس همیشه هست ، این چه اشکالی دارد .
معماری ـ با توجه به فرمایشت بردرمان آقای ربانی املشی که اصل 135 را قبول دارند ، که تا اینکه نخست وزیر و هیأت دولت استیضاح نشده و مورد اعتماد هست ، اگر احتیاج به رأی اعتماد نیست و با توجه به اینکه جمهوری اسلامی نشات گرفته از حکومت پیامبران است شما در میان صد و بیست و چهار هزار پیغمبر را پیدا نمی کنید که کار پیغمبر قبلی را لغود بداند و بگوید از نو ،  بلکه پیامبران آمده اند همیشه کار همدیگر را تأیید کرده اند و تکمیل کرده اند و پیامبر اسلام مکمل بوده واز این جهت با این طرح موافقم اما موافق مشروط این طرحی که داده اند …
رئیس ـ موافق مشروط نمی تواند صحبت کند ، موافق مطلق باید صحبت کند .
معماری ـ قسمت د و ه را من قبول ندارم .
رئیس ـ آقای معماری ، موافق کل اگر هستید ، صحبت کنید ،‌چون موافقین کل مقدم هستند ،‌موافق مشروط صحبت نمی کند . موافق بعدی صحبت کند ( همهمه نمایندگان )‌
یکی از نمایندگان ـ موافق مطلق ندارد موافق مشروط دارد .
رئیس ـ موافق مشروط یعنی مخالف دیگر .
معماری آقا من قسمت د و ه را قبول ندارم که یک نماینده نتواند اظهار نظر کند .
یکی از نمایندگان ـ موافق مشروط اصلاً نمی تواند صحبت کند .
رئیس ـ خیر ، موافق کل اول صحبت می کند ، بعد اگر نداشتیم موافق مشروط صحبت می کند ،‌آقای موحدی صحبت کنید .
سید احمد کاشانی ـ آقای هاشمی ! کلیاتش را موافق است .
رئیس ـ به هر حال دقت موافقن را نباید بگیرد آن کسی که مخالف است .
معماری ـ این که نشد که حرف را قطع کنید ،‌بگذارید حرفمان را بزنیم .
رئیس ـ بسیار خوب ،‌آن در جزئیات که وارد شدید همنی کار را می کنیم ، بسیار خوب آقای موحدی صحبت کنید .
موحدی ساوجی ـ من در ارتباط با این طرح و اظهاراتی که مخالفین محترم در رابطه با کلیاتش طرح داشتند ،‌هر چه فکر کردم ببینم که در واقع به کجای کلیت این طرح ، یک مخالفتی مستند به یکی از دلائل قانونی یا مصالح اجتماعی یا قانون اساسی انجام گرفته ، دیدم که هیچ یک از برادران و نمایندگان به هیچ وجه در ارتباط را کلیت طرح مخالفتی ابراز نفرمودند و اگر چنانچه پاره ای از موارد این طرح را موافق با قانون اساسی ندانستند و یا مغایر شمردند ، در حقیقت جزئیاتی از طرح بود ،‌مثلاً بعضی ها با ماده 1 و طرز تنظیم ماده 1 مخالفت داشتند که فرض کنید که طبق اصول 87 قانون اساسی دولت در رابطه با مسائل مهم و اختلافی می تواند تقاضای رأی اعتماد از مجلس بنماید و در این ماده جوری تنظیم شده که دولت ناچار است که فرض بفرمائید که رأی اعتماد تقاضا کند ، خوب این قابل اصلاح است ، یعنی چیزی نیست که ما بتوانیم با کلیت طرح به خاطر این اعتراض جزئی مخالفت بکنیم و یا فرض بفرمائید که در پاره ای موارد گفته می شود که در اینجا چرا هیأت دولت باید رأی اعتماد بگیرند ولی نخست وزیر نیازی به گرفتن رأی تمایل یا رأی اعتماد نباشد که اینجا اگر چنانچه نمایندگانی هستند که در رابطه با قانون اساسی تشخیص دیگری دارند ، پیشنهادشا را قبلاً آماهد کنند کما اینکه پاره ای نمایندگان اینجا الان پیشنهاد ات زیادی را داده اند که این مورد را فرض کنید که نظر ما این است ،‌ آن وقت آخرش هم هر چه را که مجلس تصویب کرد ، همان خواهد شد و بعد هم نظر نهائی را شورای نگهبان خواهد داد که آیا مواردی از این طرح قانون اساسی مغایرت دارد یا ندارد  و یا اینکه در بعضی موارد یکی از اشکالات عمده ای که نمایندگان محترم داشتند ، این بود که چرا در اینگونه مواردی که دولت می آید تقاضای رأی اعتماد می کند ، نخست وزیر بتواند دو ساعت یا کمتر و یا بیشتر فرض کنید ، مطالب خودش را اظهار کند ولی نمایندگان اگر نظری دارند ،‌در اینجا شما محروم کرده آید از اینکه بتوانند ابراز نظر کنند . آن پیشنهاد دهنده طرح به نظرش آمده و این چنین طرح را تنظیم کرده و نمایندگان محترم طبق آئین نامه داخلی مجلس می توانند پیشنهاد بدهند که این ماده در این موارد اصلاح بشود ، تغییر کند ، فرض کنید هیچ کس بحث نکند ، نه نخست وزیر ، نه نمایندگان و یا اگر بحث لازم است ،‌هم نمایندگان در مجلس و هم نخست وزیر بتوانند ابراز نظر کنند و وقتش هم تعیین بشود ، هیچ مانعی ندارد ، یعنی اگر کلیت طرح را ما به اصطلاح با آن مخالف نباشیم که می بینیم کسی ابراز مخالفت نکرد و با این جزئیات اگر ما اظهار نظری داریم یا پیشنهاد اصلاحی داریم که قابل طرح است و من تعجب می کنم چرا با توجه به اینکه طبق آئین نامه داخلی ما روی ماده به ماده و بند به بند این طرح می توانیم پیشنهاد بدهیم هر گونه پیشنهادی را قبلاً تقدیم کنیم چرا ما می آئیم یک دفعه با کلیت طرح مخالفت می کنیم و باز یکی از مواردی که در اینجا با آن مخالفت شد ، مسأله اینکه آقا در این طرح آمد ،‌که اگر دولت بخواهد و تقاضا کند رأی دادن و رأی تمایل و اعتماد دادن باید نسبت به کل کابینه یک جا انجام بگیرد خوب پاره ای از نمایندگان ایراداتی داشتند که ابراز کرده اند ممکن است مورد قبول ما هم باشد ، یعنی ان کسانی که این طرح را امضاء‌کردند که بنده هم یکی از امضاء‌کنندگان هستم و هیمنطور کسانی که در ستون موافقین ثبت نام کرده اند خود ما هم در رابطه با این طرح ، پاره ای موارد از جمله همین مورد پیشنهاد اصلاحی داریم و اگر چنانچه یک طرحی را به مجلس تقدیم کردند ، وقتی کلیات مطرح می شود ، به معنای این نیست که اگر ما به کلیت رأی دادیم ،‌ به همه جزء‌جزء‌ آن هم رأی داده ایم ، خیر ، بنابراین مخالفتی که برادران داشتند در رابطه با جزئیات این طرح بود و من می خواهم این مطلب از عرض کنم که برادران خوهی نخواهی همه ما قبول داریم که در پاره ای موارد طبق قانون اساسی دولت می آید از مجلس تقاضای رأی اعتماد می نماید ، از جمله در همین مورد الان نخست وزیر آمده به خاطر دلالی که در نامه خودش تقدیم مجلس کرده از مجلس تقاضای رأی اعتماد کرده بعضی نمایندگان می گویند آقا این دلائل ،‌دلائل به اصطلاح قوی نیست که برای دولت تقاضای رأی اعتماد را الزام آور باشد ، یعنی می خواهند بگویند دولت لازم نیست رأی اعتماد تقاضا کند ،‌خیلی خوب اگر لازم نمی بود ، هیأت رئیسه باید این برنامه  را قبول نمی کرد بر می گرداند به نخست وزیر که آقای نخست وزیر شما دلائل تان متقن نیست و رأی اعتماد نمی بایستی تقاضا می کردید و یا دلیل تان را مشخصا بیان کنند که با استناد کدام یک از اصول قانون اساسی ؟ شما تقاضای رأی اعتماد کردید . پس این ایرادی که گرفته می شود ، ایراد واردی نیست ،‌بعد هم حالا فرض کنید که نخست وزیر هم آمد و مطابق نظر شما یک دلیل خیلی روشنی هم آورد که رأی اعتماد هم تقاضا کرد ، ما در مجلس ،‌در رابطه با رأی اعتماد به دولت چگونه می خواهیم بحث بکنیم ؟ در آئین نامه مجلس ما هیچ گونه پیش بینی نشده ، انچه که آمده است در ارتباط با تقاضای رأی تمایل نخست وزیر است که ابتدا به وسیله رئیس جمهور معرفی می شود و بعد رأی اعتماد به دولت است که وزراء‌ را نخست وزیر و رئیس جمهور معرفی به مجلس می کنند  اما اگر چنانچه مطابق اصول دیگر ، اصول 87 و اصل 135 و 136 دولت آمده تقاضای رأی اعتماد کرد ، ما در مجلس این تقاضای رأی اعتماد را چگونه برگزار کنیم ؟ بنابراین ما نیاز به آئین نامه داریم و من تعجب می کنم برادران دیگری هم که مخالف هستند ،‌اگر طرحی تقدیم کنند ،‌که بعضی از آنها هم تقدیم کرده اند ، در رابطه با همین جزئیات طرحی داده اند و می توانند همان طرحی را که به عنوان طرح تقدیم کرده اند مواردش را در همین طرح به عنوان پیشنهاد به مجلس بدهند ، دیگر ما چرا وقت مجلس را می گیریم ، یک بار این طرح آمده ،‌تقاضای دو فوریت شده ، به تصویب مجلس رسیده ، این همه نمایندگان در کلیاتش صحبت کرده اند ، وقت شورای نگهبان هم گرفته شده بعد هم بگوئیم آقا رأی نمی دهیم ، بیائیم یک طرح دو فوریتی دیگر بدهیم ، آخر چرا وقت مجلس گرفته بشود ؟ بنابراین من معتقدم در مورد موارد حدود شاید سه ، چهار ، پنج مورد من خودم پیشنهاد دارم ، نمایندگان دیگر هم پیشنهاد دارند ، هیچ کس نمی گوید این طرح ، طرح کاملی است و هیچ نقصی ندارد ولی بحث این است که این طرح با همه نواقصی که دارد کلیتش مقبول است ، چون کلیت طرح می گوید آقا مادر ارتباط با تقاضای رأی اعتماد دولت ، چگونه باید در مجلس عمل کنیم والسلام .
رئیس ـ اخرین مخالف صحبت کنند ،‌شش دقیقه هم برای مخالف آخر مانده است .
‌منشی ـ مخالف بعدی آقای شوشتری هستند بفرمائید .
اسماعیل شوشتری ـ بنده در مخالفتم با کلیات و جزئیات این طرح و ادله ای که در رابطه با مخالفتم دارم ، خدمت نمایندگان محترم عرض  می کنم ، گرچه در سخنان موافقین آنچه که در رابطه مخالفت با جزئیات مشاهده می شد و همه موافقین ، مواف مشروط بودند ، اما با کلیات ، قبل از صحبتم اشاره به دو اصل از قانون اساسی را که اساس این طرح را ت شکیل می دهد لازم و ضروری می دانم ، یکی اصل 87 قانون اساسی و یکی اصل 136 قانون اساسی ، که در این طرح هم در ماده 1 نوشته شده : «‌در اجرای این دو اصل » اما اصل 87 قانون اساسی ذیلی دارد که مطالبی در این زمینه گفته شده ،‌من سعی می کنم مطالب گفته نشده را عرض کنم ،‌در این اصل دارد که :‌«‌هر گاه مسأله مهم و مورد اختلافی پیش بیاید ، دولت می تواند رأی اعتماد بیگرد » اولاً رأی اعتماد را برای دولت اختیاری دانسته ، نه الزامی و وانگهی مسأله ای که در اینجا هست مقید می کند به مورد خاص ، در مورد مسائل مهم و مورد اختلاف نکته ای در اینجا هست که دقت درباره آن لازم است مخصوصا در حضور شورای محترم نگهبان این نظرک را عرض می کنم ، در صدر این اصل دارد : « هیأت وزیران پس از تشکیل و معرفی و پیش از هر اقدام دیگر باید از مجلس رأی اعتماد بگیرد » . اما بعد دارد : « در دوران تصدی ( این کلمه را اگر دقت بفرمائید عرضم کاملاً روشن می شود )‌ در مورد مسائل مهم و مورد اختلاف می تواند رأی اعتماد بگیرد » در حقیقت ذیل این اصل یعنی دولت برای آن مورد رأی اعتماد می گیرد نه رأی اعتماد برای تصدی ، در حقیقت این اصل رأی اعتماد گرفتن از مجلس برای تصدی است اما ذیل اصل رأی اعتماد گرفتن برای حل آن مسأله مورد اختلاف و این مسأله در مورد اصل 87 روشن می شود . بنابراین وقتی به اصل صدو سی و شش قانون اساسی ما مراجعه می کنیم ، یک نکته دیگر در اصل صد و سی و شش وجود دارد آن هم در ذیل این اصل « در صورتی که پس از ابراز اعتماد مجلس به دولت نیمی از اعضای هیأت وزیران تغییر نماید ، دولت باید مجددا از مجلس تقاضای رأی اعتماد کند » بنده می خواهم عرض بکنم که رأی اعتماد اگر برای تصدی دولت است ، از تاریخ رأی اعتماد مجلس تازمانی که نیمی از اعضای دولت تغییر بکنند رأی اعتماد مجدد الزامی است ،‌اما آن ذیلی که در اصل 87 است که در مورد مسائل مهم و مورد اختلاف رأی اعتماد می گیرد ، این رأی اعتماد مکفی از ذیل اصل صد و سی و شش قانون اساسی نیست یعنی اگر بر اساس ذیل اصل 87 قانون اساسی دولت در مورد مسائل مهم و مورد اختلاف فرضا اگر وجود داشت ،‌رأی اعتماد بگیرد ولی باز این مکفی از این نیست که اگر نیمی از وزراء‌ عوض شدند ،‌تغییر پیدا کردند ،‌دیگر بگوئیم دولت احتیاجی ندارد ، خیر ،‌بلکه اگر پس از رأی اعتماد چون رأی اعتماد برای تصدی دولت نیست ،‌بنابراین مکفی از آن نیست . این رأی اعتماد مقید می کند در مورد مسائل مهم و مورد اختلاف مخصوصا با آن قیدی که در دوران تصدی است . ( این اصل 87 )‌بنابراین دو نکته اساسی در اصل 87 باید مد نظر قرار بگیرد :
1 ـ رأی اعتماد اختیاری است ، نه الزامی .
2 ـ‌ رأی اعتماد در مورد مسائل مهم و مورد اختلاف است .
اما اصل 136 قانون اساسی ، در اینجا رأی اعتماد اختیاری نیست ، بلکه الزامی است و قید دومش این است که نیمی از وزیران تغییر پیدا بکنند ، اما اگر در آستانه رسیدن به اصل بود به این اصل استناد صحیح نیست و الا هر زمانی ما می توانیم در آستانه این اصل هستیم ،‌بلکه وقتی است که وارد این آستانه بشویم ، بنابراین ، این نکته هم در اصل صد وسی شش قابل دقت است ، آقای موحدی ساوجی مطلبی را گفتند که من متاسفم باید عرض بکنم ، گفت : برگه دانش آموزی را به معلم دادند تا غلط گیری کند ، اما وقتی برگه را نگاه کرد ، دید از صدر تا ذیلش غلط است گفت این برگه را باید صحیح گیری کرد . این طرح به تمام تک تک موادش و بندهایش و تبصره هاش بنده ایراد دارم . اما درمورد ماده 1 … ( رئیس ـ وقتتان تمام شد می خواهید صحیح گیری کنید نمی شود )‌حالا اگر لطف بفرمائید یک دقیقه دیگر اجازه بدهید .. ( رئیس ـ حالا برای اینکه حرفتان خیلی ناقص نماند ، صحبت کنید ) و اما  در مورد مواد این طرح ، یک نکته ای را من عرض کنم ، مخصوصا جناب آقای هاشمی جنابعالی دقت بفرمائید در آئین نامه داخلی ما ماده 142 و 143 کاملاً گویای مسأله در مورد هر رأی اعتمادی است . چه نقصی آئین نامه دارد که ما با یک طرح الحاقی ، آن هم یک طرح این چنینی بخواهیم نقص آئین نامه را تکمیل کنیم ؟ مخصوصا ماده 143 آئین نامه داخلی اگر صدر ماده هم تعمیم ندارد ، واضح و صریح نیست ،‌با الحاق یک و دو کلمه در صدر ماده 143 آئین نامه می شود مسأله را حل کرد ، بنابراین یک طرح الحاقی به آئین نامه داخلی مجلس که این طرح باقی خواهد ماند ، شما دقت بفرمائید که این قانون می شود …
رئیس ـ بسیار خوب ، شما دیگر وقتتان تمام شد خوب این یک پیشنهادی است هک قبلاً هم در ذهن بود که ما خودمان در مجلس بحث کنیم ،‌ببینیم از آئین نامه داخلی مان می توانیم استفاده کنیم یا نه ‌؟‌ حالا اگر این طرح قبول نشد می رویم سراغ آن پیشنهاد جنابعالی ،‌ببینیم که …
شوشتری ـ بنابراین بنده با کلیات و جزئیات این طرح کلاً مخالفم .
رئیس ـ بسیار خوب ، آخرین موافق صحبت کند .
‌منشی ـ موافق بعدی آقای دکتر هادی هستند ،‌بفرمائید .
رئیس ـ شما هم هفت دقیقه وقت دارید .
دکتر هادی ـ دودقیقه از تمام شدن تذکر بفرمائید ( رئیس ـ ساعت خودتان را نگاه کنید ) عرض می شود که من از نکته آخر آقای شوشتری شروع می کنم ، ایشان فرمودند که با وجود اصل 143 آئین نامه داخلی چه نیازی به این طرح هست ؟ تقریباً شاید همه مجلس متفق باشند در اینکه طرح لازم است ، به دلیل اینکه سه طرح آنجا داده اند آن اقایانی که مخالفت کردند درباره این طرح صحبت کردند ،‌نه درباره اصل طرح ،‌بنابراین اصل اینکه این مسأله یک چیز جدیدی است ، رأی اعتماد به دولت هم دولت تقاضا بکند ، این در آئین نامه پیش بینی نشده و مبسوطا نیامده ، اکثریت نمایندگان هم کیفیت این را نمی دانند ، بنابراین نیازی به یک طرح بوده ، اما در رابطه با بقیه برادرانی که مخالفت کردند و من در جلسه بودم ، ( چون اول مجلس من کمیسیون تحقیق بودم ) آقای ربانی املشی و یعضی از برادران دیگر مرتبا از شورای نگهبان صحبت می کنند ، ببینید شورای محترم نگهبان طرح را که هنوز تصویب نشده ،‌جزئیات طرح به نظر یک نماینده خلاف قانون اساسی با شرع است ، خوب این می رود نظر شورای نگهبان را اولاً یک نفر و دو نفر و سه نفر که نیست ، دوازده نفر از فقها و حقوقدانان آنجا می نشینند ،‌تمام جوانب را بحث می کنند و نظر کتبی شورای نگهبان را که میدهند ، آن نظر برای ما رسمیت دارد ،‌البته عیبی ندارد که حالا هر نماینده ای صحبت می کند ، می گوید به نظر من ، اما از شورای نگهبان لازم نیست مایه بگذارید ، به نظر بعضی از نمایندگان این حالا ممکن است مخالف قانون اساسی باشد ، آن طرح هائی که گفتند دائم آقایان می گویند طرح هست ، بنده صبح که آمدم یک طرحی را که تقریباً یک طرح کاملی بود آقای بیات به من نشان دادند یک طرحی را هم از آقای ربانی املشی گرفتم خواندم ، آن دو طرح هم به نظر من یعنی همان طرحی که آقای زبانی املشی به من دادند ،‌بنده ماده اولش را گفتم خلاف قانون اساسی است ،‌بنا به نظر خودم ، بنابراین دائم ما بیائیم بگوئیم طرحی هست که یک عده خیال بکنند مثلاً آن طرح لابد از آسمان امروز صبح جبرئیل نازل کرده ، این جور نیست طرحی را یک عده ای بدهند ، یک عده ای دیگر بر آن طرح اشکال می کنند باید که بالاخره اول به ترتیب کار مجلس ، اول کلیات و بعد جزئیات تصویب بشود و بعد برود شورای نگهبان ، نظر شورای نگهبان ،‌ بیاید . موضوع دیگر را که آقایان گفتند در رابطه با من آئین نامه را اول بخوانم ، کیفیت را بگویم که در این کیفیت خیلی روشن است ،‌شما که همه در اصل این مسأله که باید از نظر آئین نامه روشن بشود ، همه اتفاق نظر دارید ،‌حالا این طرح چه با امضای زید باشد ،‌چه با امضای بکر ، اجازه بدهید کلیاتش که تصویب شد ، در جزئیات اظهار نظر بفرمائید ،‌آئین نامه می گوید در ماده 118 : « در موقع طرح لوایح و طرحهائی که فوریت آن تصویب شده بدوا در اصل آن مذاکره می شود و پس از آن برای ورود در شور ، در ماده واحده یا موارد ، رأی گیری می شود » شما فقط اجازه شور بدهید ، بعد کلمه به کلمه آن هر نماینده حق اظهار نظر دارد ، پیشنهاد دارد ، صحبت دارد ، این یک موضوع .
موضوع دیگر : آقایان به اصل 87  مرتبا چون نخست وزیر به اصل 87 استناد کرده بود ، آنها گفتند این اصل هشتاد و هفت بیخود استناد شده و اصل 87 مطرح نیست . اصل 87 این است که هیأت وزیران پس از تشکیل و معرفی و پیش از هر اقدامی دیگر باید از مجلس رأی اعتماد بگیرد ، در دوران تصدی نیز در مسائل مهم و مورد اختلاف می تواند از مجلس رأی اعتماد بگیرد ، نخست وزیر در نامه اش آمده به این اصل استناد کرده آقایان معتقدند که نه این استناد بیخود است . اولاً ، این به اینجا ربطی ندارد که ما بگوئیم این استناد درست است یا نه ، چون ما باید در اصل کیفیت بحث کنیم . ثانیا از کجا شما آقایان می فرمائید که این استناد بیخود است . نخست وزیر که هنوز نیامده حرفش را بزند ، ما چه می دانیم چه مسائلی است ، شاید یک مسایلی یا یک مشکلاتی و یک کارشکنی هائی و یک توطئه ائی و یک برنامه هائی و یک نقشه هائی باشد که نخست وزیر به تشخیص خودش ضروری تشخیص داده که این مسائل مهم است بیاید توی مجلس آنها را مطرح بکند . خوب شاید مجلس تشخیص داد که بلی این موارد مهم بوده است و اگر مطرح شد و بحث شد و در مجلس نمایدگان صحبت کردند آن وقت روشن می شود که آن مسائل مهم بوده است ، از کجا آقایان می فرمایند با ضرس قاطع که نه این اصل 87 بی خود استناد شده است . بنده می گویم که نه چه بسا نخست وزیر که آمد صحبت کرد . ما متوجه خواهیم شد که نه این مسائل واقعاً مهم است و الان شرایط طوری هست که حتما نخست وزیر باید بیاید و از مجلس رأی اعتماد بگیرد من زیاد صحبت نمی کم و لازم هم نیست که تمام هفت دقیقه را صحبت کنم . من را این می خواهم بگویم و باز تکرار می کنم « آئین نامه چیزی برای رأی اعتماد مجدد دولت ندارد و صورت مبسوط . ( این یک ) همه متفقند که چون آئین نامه ناقص است باید طرح بدهند همان طوری که گفته شد از پریروز تا حالا سه طرح در مجلس داده شده طرح ارائه شده در هیچ کس نمی گوید بی نقص است حتی امضاء‌کنندگان طرح بنابراین اجازه بدهید که ما د رکلیات این طرح رأی بدهیم وقتی وارد جزئیات شدیم آقایان اظهار نظر بکنند . مجلس هم طبیعی است اگر آن طرح کم اشکال تر بود به آن طرح رأی می دهد و نهایتا هم نظر را شورای نگهبان می دهد ،‌بنابراین بنده با کلیات طرح موافقم و از برادرمان خواهش می کنم که با کلیات موافقت بکیند تا ما زودتر وارد جزئیات بشویم والسلام .
رئیس ـ چون دیگر مخالف نمی تواند صحبت کند و 2 دقیقه وقت هم برای موافقین مانده است که ما دیگر این وقت را نمی توانیم بدهیم . حالا باید نسبت به اصل طرح رأی گیری بشود اگر رأی اورد به شور در مواد منتقل بشویم و اگر هم رأی نیاورد فکر دیگری بکنیم .
چند نفر از نمایندگان ـ آقای ! هاشمی چون آئین نامه است دو سوم رأی می خواهد .
رئیس ـ بلی ، دو سوم رأی می خواهد ،‌البته ما به عنوان آئین نامه این را آورده ایم این طرح به عنوان اصلاً آئین نامه ای آورده و مطالب غیر آئین نامه ای هم در آن هست . ( همهمه نمایندگان ) به نظر من هم از ابتدا در ذهنم این بود که این دو سوم را می خواهد حالا اگر آقایان شبهه ای دارند باید فکر دیگری بکنیم .
سید ابوالفضل موسوی تبریزی ـ آقای هاشمی دو سوم می خواهد .
رئیس ـ این رأی که در آئین نامه هست برای ورود در جزئیات است یعنی آن تصریح آئین نامه این است یعنی هیچ چیز از این طرح با این رأی تصویب نمی شود . فقط اجازه ورود در بحث جزئیات است . آن چه که ما الان داریم فقط همین است .
خزاعی ـ آقای هاشمی مسأله آئین نامه در داخل طرح است . هیچ جا اسمی از آئین نامه نبرده است . (همهمه نمایندگان )
رئیس ـ حالا من می گویم اجازه بدهید این که آقای خزاعی می گویند بعضی چیزهایش مثلاً این که چگونه رأی بگیریم ، رأی یک جا بگیریم یا اینکه دولت خودش رأی می خواهد یا نمی خواهد بعضی ازاین ها مربوط به آئین نامه است ولی این که مثلاً مجبور است دولت بیاید این جا … این خارج از آئین نامه است و این اصلاً ممکن است اشکال داشته باشد (‌بودنش در اینجا ) چون ما این را به عنوان آئین نامه آوردیم . یک چیزهائی است که قانون است و غیر از آئین نامه است . اینکه دولت آیا مجبور است که به مجلس بیاید وقتی که مجلس جدید می شود این یک قانون عرفی است نه آئین نامه داخلی ما . این طرح مخلوط است . این اصلاً مربوط به داخلی نیست ، این می تواند در قانون اساسی باشد و می تواند در قوانین عرفی باشد . و کاری به ما ندارد البته عرض کردم این اشکال را در موقع عمل اصلاً ممکن است ما بگوئیم جزو آئین نامه است من می گویم به نظر من این اصلاحیه آئین نامه است و دو سوم رأی می خواهد منتها توی این اصلاحیه آئین نامه است و دو سوم رأی می خواهد منتها توی این اصلاحیه یک مطالبی هست که خارج از آئین نامه ما باید تکلیف این را موقع بحث در جزئیات روشن بکنیم آقایانی که هنوز اعتبارنامه شان تصویب نشده من خواهش می کنم قیام بفرمایند . که ما ببینیم صاحب رأی در مجلس چه قدر است ( 14 نفر از آقایان حق رأی ندارند ) 189 نفر در مجلس حاضرند ما بقی باید دو سوم رأی برای این داشته باشیم کسانی که با اصل این طرح ( کلیاتش ) موافق هستند قیام بفرمایند . ( عده کمی برخاستند )  تصویب نشد . نصف هم ندارد یعنی حتی اکثریت مطلق هم ندارد ( همهمه نمایندگان ) یک ربع ساعت تنفس می دهیم .
( جلسه در ساعت 11 به عنوان تنفس تعطیل و مجددا در ساعت 30/11 به ریاست آقای هاشمی رفسنجانی تشکیل گردید . )
رئیس ـ جلسه برای ادامه مذاکرات رسمی است ، دستور دوم جلسه ما اعتبارنامه ورامین بود برای فوریت ها چون رأی گیری داریم هنوز رقم رأی گیری کافی نیست نمی توانیم مطرح کنیم . اگر آنها را مطرح کنیم الان فوری رأی گیری داریم .
اسرافیلیان ـ آقای هاشمی روز یکشنبه ، یک فوریتی را اعلام کردند ولی بحث نشد .
رئیس ـ یک فوریتی ؟
اسرافیلیان ـ بلی .
رئیس ـ بسیار خوب فوریت ها را مطرح کنید و به آقایان بگوئید بیایند داخل تا موقع رأی گیری تشریف داشته باشند .
‌منشی ـ یک طرح دو فوریتی هم تقریباً با چهل و چند امضاء از نمایندگان رسیده در ارتباط با همین تقاضای رأی اعتماد و نحوه برگزاری آن .
رئیس ـ آن یک فوریتی را که اول بوده مطرح کنید .
5 ـ تصویب یک فوریت طرح تبدیل کمیسیون آموزش ، فرهنگ و تحقیقات به دو کمیسیون
‌منشی ـ طرح یک فوریتی که در ارتباط با اصلاح آئین نامه اعلام وصول شده بود می خوانیم :
طرح به این صورت است که ( قبلاً ما مقدمه اش را خواندیم حالا هم ماده واحده را می خوانیم و یکی از امضاء کنندگان می توانند بعداً توضیح بدهند ) .
ماده واحده ـ از تاریخ تصویب این قانون کمیسیون آموزش ، فرهنگ ،‌تحقیقات به دو کمیسیون مستقل آموزش و پرورش و آموزش عالی و تحقیقات تبدیل می گردد .
رئیس ـ روی فوریت آن توضیح بدهید که چرا فوریت دارد . آقای دهقان که از امضاء‌کنندگان هستید بفرمائید .
دهقان ـ برادرهائی که در دوره قبل مجلس شورای اسلامی بودند توجه داشتند که کمیسیون آموزش و پرورش یک کمیسیون مستقلی بوده و کمیسیون آموزش عالی مستقل دیگری . بعد از یک سال که از عمر مجلس شورای اسلامی اول گذشته و یا بعد از دو سال این دو کمیسیون را از هم تفکیک کرده اند و الان هم با شهادت همه اعضای محترم کمیسیون مدغم آموزش و تحقیقات و فرهنگ این دو کمیسیون احتیاج مبرم به انفکاک دارد و به قول معروف ادل شیئی علی وجود الشیئی وقوعه همین الان در کمیسیون آموزش عالی در جلسه دوم اولین کاری را که برادران اعضای محترم انجام دادند این بود که کمیسیون را تبدیل به سه کمیته کردند یکی کمیته مضبوط به مسائل آموزش و پرورش و یکی کمیته مربوط به آموزش عالی و یکی هم برای پیگیری مسائل دیگر ( تحقیقات ) و آن چه مهم است برادرها توجه دارند که اصلاً کار آموزش عالی و کار آموزش و پرورش  ضمن این که مشترکات فراوانی دارند نوعا از دو مقوله هستند این را ما در آن وقتی که می خواستند ادغام کنند هم مخالفت کردیم منتهی توجه نشد کمیسیون آئین نامه آن طوری که شاید و باید توجه نکرد یک وقت هست اعضاء محترم کمیسیون می خواهدن بنشینند که این کتابی که برای بچه کلاس اول ابتدائی نوشته می شود آیا این با موازین … (‌رئیس ـ شما روی فوریت صحبت کنید ) اسلامی و روان شناسی کودک منطبق است ؟ گاهی این بعد مسأله را می خواهیم بررسی کنیم . گاهی این که افرای که می خواهند اعزام به خارج بشوند به عنوان دانشجو این ها چه صفاتی باید داشته باشند . بنابراین همین الان هر چه این دو کمیسیون به عنوان ادغام و به صورت مدغم اداره شوند ضرر غیر قابل انکار به آموزش و پرورش و مسائل آموزشی و مسائل آموزشی عالی کشورمان برخورد می کند ، گذشته از این که ما بعد از قشر محترم روحانی که بحمد الله مجلس ما از وجودش برخوردار است مهمترین قشر و بالاترین عدد را قشر فرهنگی مجلس ما دارد قشر فرهنگی جامعه ما در مجلس حضور دارد ، بنابراین معلمینی را که مدیر کل بوده اند تخصص دارند در رابطه با آموزش و پرورش ان شاء الله‌طرح دارند برای تغییر نظام آموزشی اینها را برده اند مثلاً در کمیسیون نفت در کمیسیون پست و تلگراف یک وجود عاطل و باطلی . و آن وقت در آن جلسه رسمی هیأت رئیسه و روسای شعب که خود حقیر هم در آنجا حضور داشتم آنجا هم ثابت بود که ما هیچ کمبود نفر نداریم برای کمیسیون ها بلکه نفر زیادی داریم و اگر این یک کمیسیون از هم تفکیک بشود ، و ده یازده نفر از آن افراد بیکار از آن افراد متخصص هم به اینجا جذب می شوند و رابطه فوریتش هم این است که هر چه به صورت ادغام باشد ضرر می خورد به مسائل آموزشی ما باید طرح تغییرنظام آموزشی را ارائه بدهیم ما باید در رابطه با تحقیقات کمیسیون آموزش عالی بیشتر کار کنند پارسال یکی از کارهائی که کمیسیون آموزش عالی کرد افرادی را می فرستاد به دانشگاهها برای تحقیق ، آن خودش یک کاری بود که کمیسیون مستقلی یم خواست بنابراین حدود 60 ـ 70 نفر از افراد متخصص آموزش و پرورش و اعضای محترم فعلی کمیسیون مدغم آموزش این طرح را امضاء‌کردند و ما می خواستیم دو فوریت باشد ولی دوباره گفتیم که نه پخته تر باشد و یک فوریتی باشد و ما استدعا داریم که برادران بزرگوار به یک فوریت این طرح رأی بدهند . ان شاء الله در اثباتش هم و در اصل موضوع و در موافقت با کلیاتش و جزئیاتش هم صحبت خواهیم کرد یک خدمتی کرده باشیم هم به آموزش عالی و هم به آموزش و پرورش   والسلام .
رئیس ـ موافق و مخالف فوریت صحبت کنند .
‌منشی ـ اولین مخالف آقای ناصری هستند بفرمائید .
ناصری ـ از سابقه آن چه که در این رابطه گذشته کاری نداریم الان در رابطه با فوریت بحث می کنیم من خیلی تعجب می کنم که این طرح هائی که مرتب پشت سر هم با فوریت ها می آید مثل این که قسمت زیادی از عمر ما با تصویب و رد فوریت ها بگذرد . من با اصل این مسأله که کمیسیون دو تا بشود کاری ندارم اگر واقعاً کار زیادی در آنجا باشد و لازم باشد که در قستمهای تخصصی در رابطه با آموزش عالی و آموزش و پرورش بحث بشود و کمیسیون ها جداگانه بررسی کنند و تحقیق کنند اینها به جای خودش محفوظ است چه بسا با اصل طرح هم ( چه بسا که قطعا ) موافق هستم اما در رابطه با فوریت است . نمایندگان محترم توجه دارند و دقت دارند که فوریت دلیل می خواهد یک فوریتی آن است که الان اینجا که فوریتش تصویب شد می رود در کمیسیون خارج از نوبت بررسی می شورای اقتصاد و می آید مجلس در مجلس هم تصویب می شود با حضور شورای نگهبان و دیگر دقت زیادی روی این مسأله انجام (‌به آن صورتی که دو شوری اگر باشد یا طرح عادی باشد دقت می شود ) نمی شود . چه فوریتی است واقعاً نمایندگان محترم خودشان قضاوت خواهند کرد که این صحبت هائی که آقای دهقان کردند در رابطه با این طرح مربوط به اصل طرح کمیسیون کار زیاد دارد . رشته های آموزش عالی غیر از آموزش و پرورش است . بلی این ها را کسی منکر نیست اما چه فوریتی دارد چه ضرورتی دارد که ما کاراهی دیگر بگذاریم فوری بیائیم و این کار را بررسی کنیم به نظر من هیچ فوریت ندارد و مهم ترین دلیلی که آقای دهقان دیگر در رأس ادله شان ذکر کردند این بود که یک عده در مجلس بیکار مانده اند این ها را بیاوریم و برایشان کار درست کنیم نه این طور نیست همه نمایندگان محترمی که الان در مجلس هستند در هر کدام از کمیسیون ها این ها می توانند مفید باشند و اگر می خواهید این کار هم انجام بشود بگذارید طرح برود در کمیسیون بررسی بشود و به صورت عادی بیاید در مجلس مطرح بشود حالا یا تصویب می شود یا رد می شود . حالا بگذارید از این که قبلاً این تجربه شده و شما الان برخلاف تجربه یک طرحی را به مجس ارائه داده این به نظرم هیچ فوریتی ندارد و به صورت عادی بررسی بشود خوب است . یک مقدار هم نمایندگان محترم با رأی خودشان جلو این فوریت های بیخود را بگیرند که هر کسی بلند شود و فوری چند تا امضاء‌ بگیرد و فوریت بدهد این کار مجلس را از آن روال عادی اش می اندازد بگذارید مجلس کار خودش را به طور عادی و با روال عادی انجام بدهد ، اگر واقعاً یک مسأله ای بود که ضروری بود حتما باید انجام بشود و فوری باید انجام بشود آنرا یک فوریتی و دو فوریتی بدهند برای هر چیز غیر مهم فوری یک فوریتی آنجا نیاورند والسلام .
رئیس ـ موافق فوریت صحبت کند .
‌منشی ـ موافق دکتر اسرافیلیان .
دکتر اسرافیلیان ـ‌در مورد اینکه مسائل آموزش عالی و دانشگاهها و وزارت آموزش و پرورش  مسائلی دارد که غیر از موارد خیلی استثنائی بقیه اش کاملاً مجزای از هم است و بنده این مطلب را پس از 27 سال معلمی در دانشگاه و غیره عرض می کنم . در این جا ما اگر بخواهیم این دو کمیسیون در هم ادغام بشود رسیدگی به مسائل یکی از این دو وزارتخانه معادل با مسکوت گذاشتن مسائل وزارتخانه دیگر است و با توجه به اینکه مسائل بسیار فوری و ضروری در این دو وزارتخانه وجود دارد که تاخیر در ان جایز نیست که من اینجا عرض می کنم . اما ما باید توجه داشته باشیم که بعضی از مسائل را اگرما زود می فهمیم تاثیرش را .. مثلاً فرض بگیرید البته چنین چیزی نیست سیب زمینی و پیاز اگر الان ما نکاشتیم یا خوب به موقع کاشته نشد 6 ماه بعد یا 3 ماه بعد اثرش را می فهمیم و جبران آن هم در فاصله 6 ماه بعدی می شود یعنی اگر الان دیدیم سیب زمینی کم است کافی است بلافاصله مشغول به کاشتن آن بشویم اما مسائل آموزشی و فرهنگ و علم مملکت این طوری نیست که بلافاصله بفهمیم الان مسائلی در مورد آموزش عالی و دانشگاههای ما جاری است که فقط کسانی که بوده اند می دانند این را باید عرض کنم فرق ما بین بنده و امثال من هست که جنگ و مسائل جنگ را از تلویزیون می بینیم با آنهائی که در صحنه هستند من وقتی که جنگ را می بینم آتشی که در تلویزیون می بینم خیلی قشنگ است حرارت هم ندارد و نمی سوزاند در عین حال هم صدای توپ و تانک در یک حدی است که به گوشم مطبوع است ولی آن صدای توپ و تانک در خود میدان است که گوش را پاره می کند الان بسیاری از برادران و خواهران مسائل دانشگاهها را کم و بیش شنیده اند ولی باید عرض کنم از رادیو و تلویزیون شنیده اند در خود میدان نبوده اند تا ضرورت مسأله را با تمام وجودشان حس کنند و بنده با تمام علاقه ای که دارم و 27 سال واقعاً دل سوزانده ام برای دانشگاه ، آن چنان در وضع فعلی ناراحتم که گفتم بگذار خانه از من نباشد تا از هر که هست اگر خراب کردند بگویم مال من نیست رفتم تقاضای بازنشستگی دادم و باید عرض کنم عده زیادی که حالا رقمش را وزیر علوم گفته بهتر است که نگویم که خوراک درست نشود از اساتید ما رفته اند ، مسأله گزینش دانشجو الان مطرح است که با روش غلط ، بسیار بدبینی هائی به وجود آورده که این قابل اصلاح است . مسأله دیگر مسأله مدیریت دانشگاهها است که در بعضی موارد به صورت عضو فلج درآورده فرق ما بین این که یک وقتی زخمی … (رئیس ـ وقتتان تمام شد ) یک دقیقه دیگر .. به صورت فلج در آورده .
رئیس ـ شما ضمن این که وقت تان تمام شده موضوعات دیگری را می گوئید ما از فوریت داریم می گوئیم .
دکتر اسرافیلیان ـ خیلی خوب فوریتش الان این است که بایستی این مسائل فوریت رسیدگی بشود اگر ما در ایام تعطیلات اینکار را انجام ندادیم دانشگاهها که باز شد این مسائل باز دوباره می افتد برای یکسال دیگر و 6 ماه دیگر و آن وقت اگر بخواهیم به اینها رسیدگی کنیم مسائل اموزش و پرورش می ماند ، این است که باید جدا بشود .والسلام .
رئیس ـ (‌ 183 نفر در مجلس حاضرند ) یک فوریت مطرح است آقایان نمایندگان جدید که ممکن است یک فوریت را توجه نداشته باشند یک فوریت فقط این است که می رود به کمیسیون و بدون نوبت و خارج از نوبت رسیدگی می شود و در مجلس هم خارج از نوبت می آید بعد در مجلس که آمد دیگر یک شور است و نمی رود یک بار به کمیسیون و دوباره برگردد به این شکل نیست یک بار می آید توی مجلس و بحث می شود کسانی که با یک فوریتی آن طرح موافق هستند قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . دوفوریتی را مطرح کنید .
6 ـ تصویب دو فوریت زرح مربوط به تقاضای رأی اعتماد و نحوه برگزاری آن .
‌منشی ـ یک طرح دو فوریتی دیگر هم داریم در ارتباط با همین آئین نامه داخلی می شود و عنوان طرح هم تقاضای رأی اعتماد و نحوه برگزاری آن . طرح را بخوانیم ؟
رئیس ـ خیر ، خیلی مفصل است نمی توانیم بخوانیم .
‌منشی ـ حدود چهل نفر از نمایندگان امضاء کرده اند و این طرح نزدیک به دو صفحه می شود و تقریباً با چهار ماده و تبصره هایش .
رئیس ـ یک نفر به عنوان توجیه گر اول بگوید البته فوریت این دیگر توجیه نمی خواهد معلوم است که مربوط به آئین نامه است . اگر می خواهد کسی صحبت کند . آقای ربانی شما حق تان است اگر می خواهید می توانید روی فوریت توضیح بدهید .
حسینی شاهرودی ـ من اخطار قانون اساسی دارم .
رئیس ـ آقای حسینی اخطار قانون اساسی دارند من عرض می کنم اخطار به معنای این که این طوری مافوری اجازه می دهیم صحبت بشود این است که این کاری که ما داریم می کنیم معنایش این باشد که با قانون اساسی مخالف است اگر چنین چیزی می بینید بفرمائید که ما الان کارمان مخالف قانون اساسی است .
حسینی شاهرودی ـ من اصلاً با اصل دادن طرح در این رابطه مخالف هستم به خاطر این اصل 87 قانون اساسی . این طرحی که داده می شود در رابطه با دوقضیه است یکی در رابطه با این که اصلاً هیأت وزیران یا نخست وزیر می تواند رأی اعتماد بگیرد یا نه ،‌ در این رابطه .. ( رئیس ـ توضیح ندهید مخالفتش را بفرمائید ) منظورم این است که مسأله مطلب دوم است و اینکه کیفیت طرح است که چه طوری باید رأی اعتماد بگیرد این چگونه رأی اعتماد بگیرد که این طرح هائی که نوشته شده و در این رابطه هست می خواهم عرض کنم که کیفیتش را خود قانون اساسی بیان کرده و احتیاج به یک طرح تازه ای نیست نه طرح قبلی و نه طرح بعدی آقایان دقت کنند « هیأت وزیران پس از تشکیل معرفی و پیش از هر اقدام دیگر باید از مجلس رأی اعتماد بگیرد » این رأی اعتماد معلوم است که چه جوری باید رأی اعتماد بگیرد و قبلاً هم دولت کرارا رأی اعتماد گرفته است ، یعنی دولت های گذشته نه این که این دولت . این دولت یک بار رأی اعتماد گرفته چگونه هم رأی اعتماد گرفته است مشخص است بعد « در دوران تصدی نیز در مورد مسائل مهم و مورد اختلاف می تواند از مجلس تقاضای رأی اعتماد بکند » این رأی اعتماد با آن رأی اعتماد یک گونه است ، ما بیائیم بگوئیم که این رأی اعتماد باید فرق کند چگونه است ؟ و مبهم است برای مجلس فکر می کنم هیچ گونه ابهامی ندارد هر گونه که در آن دفعه تصدی رأی اعتماد دادند حالا هم باید همان گونه رأی بدهند چون در قانون فعلی هم رأی اعتماد دارد و این جا هم رأی اعتماد دارد .
رئیس ـ متشکرم ، حرف جنابعالی را فهمیدیم این اخطار به مجلس وارد نیست یعنی در قانون اساسی که چیزی ننوشته است که چگنه رأی اعتماد بگیرد این مجلس است که باید بگوید چگونه رأی اعتماد بگیرد در یک فرضش آن طوری هست شما می فرمائید که ممکن است آنجا یک اشعاری باشد که دومی هم مثل اولی است ما می توانیم برای همین آئین نامه بنویسیم یعنی این اخطار به آن صورت وارد نمی شود که مجلس الان کار خلاف قانون اساسی دارد می کند این نیست ، فقط می شود بگوئیم یک اشعاری هست بلی اگر یک اشعاری بود ممکن است بعد در بحث های بعدی مان بحث کنیم . آقای ربانی روی فوریت بفرمائید توضیح بدهید .
ربانی املشی ـ (‌من فقط روی فوریت عرض می کنم ) این طرحی که تقدیم شده به دنبال ان طرحی بوده که از نظر ما اشکال فراوان داشت به همان دلیل که در آن طرح آقایان به دو فوریت رأی دادید . این طرح هم باید دو فوریت داشته باشد دلیل علیحده ای لازم نیست چون این چیز جداگانه ای نیست الان این مسأله مطرح شده است که نخست وزیر ، هیأت وزیران از مجلس رأی اعتماد بگیرد و طبق گدام اصل و چگونه باید رأی اعتماد بگیرد این یک مسأله مبهمی است در جلسه گذشته آن طرح قبلی تقدیم مجلس شده بود که رأی نیاورد با کلیاتش آقایان موافقت نکردید اما معلوم است که با اصل قضیه و دو فوریت بودن مسأله موافق هستید این جایگزین همان است و به همان دلیل که آن را پذیرفتند باید دوفوریت مجلس وارد شور بشود این هم علی القاعده با همان دلیل باید با دوفوریت وارد شور بشود .
‌منشی ـ اولین مخالف آقای هراتی .
هراتی در ابتدا ماده 117 آئین نامه را در رابطه با دوفوریتی ها قرائت می کنم تا ببینیم که آیا استدلالی که برادرمان در این رابطه مطرح کردند مستند به این ماهد آئین نامه هست یا نه ؟ « فوریت لوایح یا طرحها باید مستند به دلایل محکم برای لزوم سرعت تصویب باشد (‌بعد این جا دوفوریت را تخصیص می دهد ) و دوفوری بودن لوایح و طرح ها موقعی مطرح می شود که تصویب آن از لحاظ امکان وقوع خسارت و فوت فرصت مستلزم صرعت فوق العاده باشد » نه این وقوع خسارت را بنده احساس می کنم نه آن سرعت فوق العاده را ، ایشان استدلال کردند که در آن دوفوریتی قبلی دلایل ذکر شده بود حالا دلیلی که در آن دوفوریتی قبلی ذکر شده بود چیست ؟ دوفوریتی قبلی که در آنجا ذکر کرده فقط مستند کرده به اصل 87 قانون اساسی و 136 بنابراین آنها هم که بردرها در مخالفت هایشان استناد کردند که به این اصول اصلاً نمی شود متکی بود از آن گذشته ( البته بنده با یک فوریتی آن موافق هستم منتهی با دوفوریتی آن نه )‌می دانیم که طبق اصل 65 قانون اساسی دو سوم رأی می خواهد این آئین نامه داخلی مجلس ، اگر قرار باشد باز هم همین شکل دوفوریتی مطرح بشود چون موافق و مخالف دیدگاههای مختلفی دارند قهرا امکان اینکه این دوسوم رأی بیاورد نیست باز ممکن است که رد بشود در حالی که اگر یک فوریتش تصویب بشود به کمیسیون آئین نامه داخلی مجلس برود و در آنجا با توجه به اینکه جمعی از برادرهائی هستند که قبلاً در کمیسیون آئین نامه داخلی مجلس بودند و یک جمع جدید هم آنجا خواهد بود آنجا مسأله کاملاً سنجیده و پخته می شود و از پیشنهادهای اضافی هم که در داخل مجلس بخواهد مطرح بشود و وقت را بگیرد ، جلوگیری می شود قهرا فقط تفاوتش دو سه روز خواهد بود که این دو سه روز تفاوت هم چندان تاثیری در این آئین نامه داخلی نخواهد داشت والسلام .
رئیس ـ موافق دو فوریتی صحبت کند .
‌منشی ـ آقای طاهری بفرمائید .
محمد صالح طاهری ـ با توجه به حساسیت جنگ و انسجام مجلس و رهنمود های حضرت امام پیرامون مسأله تورم مخصوصاً که مسأله بسیار مهم و جهانی است و ما هم از آن مستثنی نیستیم و رد شدن خود طرح اولی که این مسأله ای در بین مردم ممکن است ایجاد بکند من نظرم این است که این طرح با قید دو فوریت حتماً برای اینکه در بین مردم مسأله آفرین است نباشد زود ما باید دولتی داشته باشیم چون دولت اگر نداشته باشیم که بالکل درست نیست اگر داشته باشیم و ضعیف باشد و کمیت ما لنگ باشد یعنی کمیت این مجلس و این ملت لنگ است. بنابراین برای اینکه آن کسی که اجرا دستش هست و باید بتواند به صورت قوی و محکم جوابگوی سؤالات مردم و گرفتاریها باشد تأخیر در دولت جایز نیست و خوب است که اگر می شود با چهار فوریت و 5 فوریت هم بشود و همین امروز حل بشود .
‌منشی ( موحدی ساوجی ) ـ آقای طاهری از سه فوریت بیشتر نداریم .
لطیف صفری ـ آقای هاشمی من اخطار آئین نامه ای دارم .
رئیس ـ بفرمائید .
لطیف صفری ـ ماده 95 آئین نامه داخلی می گوید که : « اگر طرح یا لایحه ای در مجلس رد بشود تا 6 ماه در مجلس قابل طرح نیست روی این اصل چون این طرح مربوط است به نحوه رأی اعتماد به دولت و در همین جلسه در مجلس رد شده بنابراین نمی تواند این طرح با همین مضمون پیش برود .
یکی از نمایندگان ـ نه ، این تغییر ماهوی است .
لطیف صفری ـ نه ، غیر از این چیز دیگری نیست موضوع همان موضوع است فرقی نمی کند .
رئیس ـ خیلی خوب ، این تذکر را ایشان خصوصی هم به من دادند به نظر من وارد نبود ببینید عبارت این است « اگر طرحی مورد تصویب مجلس یا کمیسیون ارجاع شده طبق اصل 85 قانون اساسی واقع نشد ، بدون تغییر اساسی تا 6 ماه دیگر نمی توان آن را مجدداً به مجلس پیشنهاد نمود مگر با تقاضای 50 نفر نماینده و تصویب مجلس . »
یکی از نمایندگان ـ آقای هاشمی ! این دو تا ماهیت است .
رئیس ـ آن استدلال شما که قبول نیست ولی تغییر اساسی دادند انصافاً (‌موحدی ساوجی ـ بلی ، تغییر دارد ) تغییر اساسی دارد . به علاوه این 40 امضاء دارد و در آنجا گفته است که اگر 50 تا امضاء داشته باشد مجلس می تواند حالا این چیزی ندارد . می تواند مطرح بشود این واقعاً تغییر اساسی دارد و تشخیص این هم با ما است .
‌منشی ـ آقای هاشمی مخالف و موافق صحبت کردند .
رئیس ـ مخالف و موافق و یکی از امضاء کنندگان صحبت کردند حالا باید برای فوریت این رأی بگیریم الان دو فرویت مطرح است . 189 نفر در مجلس حاضرند 14 نفر از آقایان رأی ندارند نمایندگانی که با دو فوریت این طرح موافقند قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) با اکثریت قوی تصویب شد . این هم تکثیر می شود و در جلسه روز پنجشنبه می تواند مطرح بشود حالا گزارش کمیسیون را اگر بحث زیاد ندارد ، مطرح کنیم چون دو باره روز پنجشنبه به خنس می افتیم آقایان بیرون تشریف نبرند چون دو باره روز پنج شنبه این اعتبارنامه را نمی توانیم مطرح کنیم و به تعویق می افتد و حق نماینده ضایع می شود آقای شوشتری تشریف بیاورند گزارش کمیسیون را بخوانند .
‌منشی ـ گزارش کمیسیون تحقیق در باره پرونده انتخاباتی آقای حسین ابراهیمی از ورامین .
رئیس ـ معترض دارد ؟
شوشتری (‌مخبر کمیسیون تحقیق ) ـ بلی
رئیس ـ معترضین صحبت میکنند ؟
‌منشی ( موحدی ساوجی ) ـ اشکال ندارد که نیم ساعت وقت راتمدید بکنیم .
رئیس ـ اگر معترضین صحبت کنند باید وقت مجلس را تمدید بکنیم .  والا نمی رسیم .
یکی از نمایندگان ـ وقت مجلس را تمدید کنید .
رئیس ـ سه نفر معترض دارد اگر بخواهند صحبت کند ما باید وقت را خیلی تمدید بکنیم یا نمیساعت وقت هم تمام نمی شود . اسامی غائبین را اعلام کنید .
‌منشی ( دهقان ) ـ  غائب غیر موجه اصلاً نداریم 5ـ6 نفر تأخیر دارند که آن هم در پرونده شان ضبط می شود .
موحدی ساوجی ـ آقای دهقان اسامی آنها را اعلام کنید .
رئیس ـ دیر کرده هم نداریم ؟
موحدی ساوجی ـ چرا آقای هاشمی تاخیر دارد .
رئیس ـ اسامی تاخیر کنندگان را هم باید اعلام کنید حالا باشد برای روز بعد ایشان حالا تازه از مسافرت  آمده اند .
7 ـ پایان جلسه و تاریخ تشکیل جلسه آینده و دستور آن
رئیس ـ جلسه بعدمان روز پنجشنبه 8 صبح و دستور جلسه هم دوفوریتی که امروز تصویب شد ، دستور جلسه خواهد بود و اگر چیز دیگری هم داشتیم آن را مطرح می کنیم جلسه ختم است .
(‌ جلسه در ساعت 10/12 پایان یافت )
 رئیس مجلس شورای اسلامی ـ‌ اکبر هاشمی رفسنجانی
اصلاحیه  صورت جلسه مذاکرات جلسه 13
صفحه 22 ـ‌ ستون 2 ـ‌ سطر 12 ـ‌غلط میرغفار جعفری ـ صحیح سید حیدر جعفری