مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی به ریاست آیت الله هاشمی رفسنجانی ( دوره اول – جلسه 337 )
بسمه‌تعالی مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی صورت مشروح مذاکرات جلسة علنی روز دوشنبه بیست و هشتم تیرماه 1361 فهرست مندرجات 1ـ اعلام رسمیت جلسه و تلاوت آیاتی از کلام‌الله مجید. 2ـ بیانات قبل از دستور آقایان راثی و عباسی‌فرد. 3ـ تذکرات نمایندگان به مسؤولین امور مملکتی به وسیلة آقای رئیس. 4ـ انتخاب اعضاء هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی. 5 ـ تصویب کلیات طرح راجع به تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه. 6 ـ اجرای مراسم سوگند بوسیلة هیأت رئیسه. 7ـ طرح سؤال آقای نادی از آقای وزیر کشور و ارجاع آن به کمیسیون. 8 ـ موکول‌شدن پاسخ سؤال آقای سیداحمد کاشانی از آقای وزیر کشور به بعد. 9ـ پایان جلسه و تاریخ تشکیل جلسة آینده و دستور آن. جلسه ساعت هشت و سی دقیقه به ریاست آقای هاشمی رفسنجانی تشکیل شد 1ـ اعلام رسمیت جلسه و تلاوت آیاتی از کلام‌الله مجید رئیس ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم، با حضور یکصد و هشتاد و دو نفر جلسه رسمی است، دستور جلسه قرائت شود. منشی ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم، دستور جلسة سیصد و سی و هفتم روز دوشنبه 28 تیرماه 1361 هجری شمسی. مطابق با 27 رمضان‌المبارک 1402 هجری قمری. 1ـ انتخاب هیأت رئیسه. 2ـ گزارش شور اول کمیسیون‌های مشترک اوقاف و امور قضائی درخصوص طرح تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه. 3ـ سؤال آقای غلامحسین نادی از آقای وزیر کشور درخصوص عدم توجه به تذکرات نمایندگان در مسألة کمیتة فلاورجان. 4ـ سؤال آقای سیداحمد کاشانی از آقای وزیر کشور درخصوص شرکتهای تعاونی حمل و نقل توسط استانداری آذربایجان‌شرقی و جلوگیری از کار مؤسسات و بنگاههای ترابری خصوصی. 5 ـ گزارش شور دوم کمیسیون‌های امور شوراها و امور داخلی درخصوص طرح تشکیل شوراهای کشور. رئیس ـ تلاوت کلام‌الله مجید را شروع کنید. «از آیة 61 الی آیة 65 سورة النساء» 2ـ بیانات قبل از دستور آقایان راثی و عباسی‌فرد رئیس ـ سخنرانان قبل از دستور را دعوت کنید. منشی ـ آقای راثی نمایندة میاندوآب. رئیس ـ آقایان امروز سخنرانان قبل از دستور کم است، بیرون تشریف نداشته باشند. راثی ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم، و به نستعین و هوالمعین «ولاترکنوا الی‌الذین ظلموا فتمسکم‌النار» با درود فراوان بر رهبر کبیر انقلاب و شدا گلگون‌کفن و رزمندگان کفرستیز جبهه‌های حق و باطل. موج فراینده و حرکت توفندة انقلاب پربار اسلامی و پیشروی‌های اعجاب‌انگیز رزمندگان سلحشور ما در خاک عراق چنان عرصه را بر استکبار جهانی تنگ ساخته و مجال تفکر و اندیشیدن را از آنها ربوده که لاجرم در پشت درهای بسته به فکر چاره‌جوئی رفته‌اند و می‌خواهند در مقابل خط پرشتاب و خط مستقیم انقلاب اسلامی، یک خط سازش ترسیم کنند. انقلاب ما را با این موضع سازشکارانه و موضع خیانتکارانه تحقیر و تحریک نمایند، از طرفی می‌خواهند یک دولت سازشکار مرکب از فالانژیستهای اسرائیل و شورشیان سعد حداد در لبنان روی کار آید و از این طریق آرمان مقدس فلسطین نابود بشود و از طرف دیگر صلح تحمیلی را بر ما بقبولانند و برای چند صباحی صدام و صدامیان را از انهدام و انهزام و از سقوط حتمی برهانند، برای حفظ پایگاههای نظامی و سیاسی و اقتصادی و همة ابعاد سلطة خود در منطقه می‌خواهند ما را از مسیری که در آن حرکت می کنیم، از راهی که آن را در پیش گرفته‌ایم، متوقف سازند. غافل از اینکه ملت قهرمان ما با الهام از رهبری‌های حکیمانة رهبر کبیر انقلاب طعم تلخ صلح تحمیلی و حیله‌گرانه را در صفین آموخته است و هیچوقت زیر بار این‌چنین خیانتها و مکاریها و تزویرها نخواهند رفت. ملت ما چنان از معیارها و ارزشهای والای مکتبی ملهم است و چنان در راستای خط مستقیم رهبری انقلاب اسلامی حرکت می‌کند که ذره‌ای در جهت او، در تاکتیک او، در استراتژی او نمی‌توانند رسوخ و نفوذ نمایند. و ما به آنها اعلام می‌کنیم که: «برو این دام بر مرغ دگر نه که عنقا را بلند است آشیانه» این عنقای بلندپرواز، این سلحشورانی که مسلح هستند به سلاح عشق و شهادت و در سنگرهای شرف و ایمان و آزادگی با خون خود، با جان خود از حریم مقدس اسلام، از ساحت پاک انقلاب اسلامی و قرآن حفاظت و حراست می‌کنند، هیچوقت حاضر نیستند تن به این صلح تحمیلی و حیله‌گرانه بدهند. اما بعد مطلبی که می‌خواهم اینجا عنوان بکنم این است که امام بزرگ همواره همة مردم را، همة قوای ثلاثه را تأکید و تشویق می‌فرمایند به اجرای صحیح قانون و به حاکمیت قانون در ابعاد و در سطوح مختلفة زندگی. امام می‌فرمایند: «حکومت اسلامی، حکومت قانون است، حکومت رسول‌الله و حکومت امیر‌المؤمنین حکومت قانون است». اگر بی‌اعتنائی به قانون بشود، این بی‌اعتنائی کم‌کم در باورهای همگانی قانون را ضعیف و بی‌اهمیت و بی‌توجه جلوه‌گر می‌سازد و برای همیشه قانون را از قداستش، از پویائیش از گسترش و حاکمیتش می‌اندازد. امروز کسی که اسلحه به دست می‌گیرد و با موجودیت ما و با نظام عدل و قسط جمهوری اسلامی ما می‌جنگد، و آنکه ناآگاهانه یا به ظاهر دوستانه و خیرخواهانه بی‌قانونی می‌کند، نقض ضوابط و موازین اسلامی را در جامعه می‌کند، اینها هر دو به جمهوری اسلامی، به انقلاب ضربه می‌زنند. دولت جمهوری اسلامی، قوة قضائیه نباید اجازه بدهند که مشتی اخلالگر انقلابی‌نما، رستاخیزی‌ها، ساواکیها، راه بیفتند و بازار را تعطیل کنند و مردم را در حالیکه پیوسته درگیر با گروهک‌های آمریکائی کومله و دموکرات است، آنها را به تظاهرات وادار کنند و در جلو ساختمان جمهوری اسلامی شعار علیه حزب جمهوری اسلامی بدهند و دو نفر از بهترین و متعهدترین و معتقد و مؤمن‌ترین بچه‌های برادرهای ما را مورد شتم و ضرب و جرح شدید قرار بدهند. باید جلو این بی‌قانونیها، این نقض موازین شرعیه، هرچه زودتر گرفته بشود، باید شؤون انسانها، حیثیت مردم، مخدوش نشود، باید حریم آزادیهای مشروع و منطقی مردم مصون و محفوظ از تعرض و تعدی باشد، (رئیس ـ یک دقیقه وقت دارید) من در اینجا از همة مسؤولین، از همة دولتمردان مصراً می‌خواهم که به این بی‌قانونیها و به این تعدیات به حریم قانون هرچه زودتر خاتمه بدهند تا این‌چنین افرادی بیشتر گستاخ نباشند بر عدم رعایت قانون در جامعه‌ای که قانون می‌خواهد در آن حاکم باشد. حرف امام، کلام امام قانون است کسی که کلام امام را استماع و اصغاء نمی‌کند و به آن عامل نمی‌شود، این ضد ولایت‌فقیه و ضد جمهوری اسلامی است اگر چه بظاهر هم انقلابی باشد و دم از حمایت جمهوری اسلامی هم بزند. حوزة انتخابیة من با توجه به اینکه اینجا کراراً تذکر داده شده، متأسفانه مسؤولین در جهت تأمین امنیت منطقه گامی برنداشته‌اند و حتی آن سلاحهائی که مردم با پول خودشان آن را خریده‌اند، آنها را هم از مردم می‌گیرند. نه تنها اسلحه در اختیار آنها قرار نمی‌دهند بلکه سلاحهای آنها را از آنها با زور می‌گیرند (رئیس ـ وقتتان تمام است) تقاضا این است که برای تأمین بیشتر امنیت منطقه خود مردم، خود روستاهائی که مشرف به مواضع ضدانقلاب است، آنها را مسلح کنید و مردم از انقلاب، از اسلام، از حریم جمهوری اسلامی بهتر و بیشتر می‌توانند دفاع بکنند و تذکر دیگر به وزیر راه که چرا این راههای روستائی که مشرف به روستاهای ضدانقلاب‌نشینی است آسفالت نمی‌کنند و آنها از این فرصت استفاده می‌کنند، از این بی‌اعتنائی و تسامح آنها استفاده می‌کنند، در جاده‌ها مین‌گذاری می‌کنند و درنتیجه جان عده‌ای از برادران بسیجی و پاسدار ما در این رهگذر از بین میرود. آیا مگر آسفالت و … رئیس ـ آقای راثی اگر وقت به دیگران داده‌اید وقت خودتان تمام است. راثی ـ یک راه روستائی برای آنها از جان عزیزان عزیزتر و شیرین‌تر است؟ من با درود و سلام بر ارواح طیبة شهداء و تمنای نصرت و ظفر بیشتر بر رزمندگان عرایض خودم را خاتمه می‌دهم، والسلام علیکم و رحمه‌الله و برکاته. رئیس ـ سه دقیقه از وقت ایشان را گفته‌اند آقای حمیدی و آقای عباسی‌فرد استفاده کنند. فقط یکی از آقایان می‌توانند بیایند و صحبت کنند. عباسی ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. خدایا تو گواهی که انقلاب قیامت‌گونة ما قصد سلطه‌جوئی و کشورگشائی ندارد، بلکه هدف توئی و این تو و تأمین آسایش بندگان مظلوم تو. نمایندگان استان لرستان در مجلس شورای اسلامی به حکم وظیفة اخلاقی در رابطه با فجایعی که بوسیلة رژیم مزدور عراق در خرم‌آباد ببار آمده بود، خطاب به رئیس محترم مجلس پیامی فرستاده بودند. با اینکه ریاست محترم دستور پخش آن را از رسانه‌های گروهی داده بودند صدا و سیما بی‌توجهی کرد، مثل همة اخبار استان به فراموشی رفت و بدینوسیله آن را تکرار می‌کنیم: بسمه‌تعالی حجه‌الاسلام والمسلمین هاشمی رفسنجانی ریاست محترم مجلس شورای اسلامی. خاطر مبارک مستحضر است که رژیم بعثی صهیونیستی در آستانة سقوط صدام و خیال تدارک شکست‌های پی‌درپی، خرم‌آباد شهر ایمان و پایمردی را بمباران و ضمن ویران نمودن قسمتهای مسکونی شهر سی و شش نفر از مسلمانان بی‌پناه و مقاوم را شهید و سیصد نفر را مجروح نموده. نمایندگان استان لرستان در مجلس شورای اسلامی این حادثه دلخراش را به حضور بقیه‌الله‌الاعظم، امام امت، عشایر غیور و خانوادة شهداء تبریک و تسلیت گفته، به صدام اعلام می‌کنیم انتقام خون عزیزانمان را در جبهه‌های جنگ و در داخل خاک عراق خواهیم گفت و بدین منظور فاصلة مرزهای بین‌المللی تا خرم‌آباد را مردانه و سنگر به سنگر به پیش می‌رویم و به آمریکا اخطار می‌کنیم او نمی‌تواند مبداء شرور و جنایات جهان باشد و همچنان به عنوان ناظر بی‌طرف سلاح و مهمات خود را به گرانترین قیمت به ضعیف‌ترین ملتها بفروشد و بر سر سرسخت‌ترین دشمنان بریزد. بالاخره روزی ملتها آگاه و بیدار و از بند رستة جهان مستقیم در برابر او خواهند ایستاد. در پایان از دولت جمهوری اسلامی می‌خواهیم در مورد این مردمی که مال و جان خود را وقف انقلاب اسلامی کردهاند بذل توجه بیشتری بنماید. وظیفة دولت در برابر مردمی که در میان شهدایش کودک یک روزه هم وجود دارد بسیار دشوار است نمایندگان استان لرستان در مجلس اسلامی. جناب آقای حمیدی قبلاً وقت گرفته بودند که دربارة جنایاتی که رژیم مزدور عراق در شهر قهرمان‌پرور همدان مرتکب شده‌اند و با خسارات و ویرانیهائی که در شهر بوجود آورده‌اند، صدها زن و مرد و پیر و جوان و کودک را به خاک و خون کشیده‌اند و شاید بیش از صد نفر شهید و صدها نفر مجروح هستند و بیمارستانها پر از شهداء هستند، در این رابطه صحبت کنند که آئین‌نامه داخلی مجلس اجازه نداد. من با تأکید بر اینکه صدا و سیمای جمهوری اسلامی این مطلب را از قول ایشان نقل کنند عین یادداشت ایشان را بخوانم: بسمه‌تعالی سالهای متمادی به مردم لبنان و فلسطین مخصوصاً در یک ماهه اخیر از حملات رژیم صهیونیستی و اسرائیل غاصب مطالبی شنیده بودید که چگونه بیرحمانه مردان و زنان بی‌دفاع و کودکان بیگناه را به خاک و خون می‌کشند و در روز قدس در شهر مقاوم همدان این جنایات صهیونیستی را از مزدوران صدام آمریکائی و همدست صهیونیست که منجر به شهادت حدود یکصد نفر و مجروح شدن ششصد نفر و ویران شدن صد و پنجاه خانه گردید، از نزدیک مشاهده کردید و به رأی‌العین دیدید به مردم فلسطین و لبنان از دست آمریکا و اسرائیل همه روزه چه می‌رسد. همة این جنایات و کشتار بیرحمانه به خیال خام خودشان برای شکستن نیروی مقاومت مردمی است که در طول بیست و دو ماه جنگ با دشمنی که از ناحیة ابرقدرتها و نوکرانشان حمایت می‌شود. با توکل به خدا ایستادگی نموده و به پیروزی نهائی که سرنگونی صدام و شکست سیاسی استکبار جهانی است نزدیک می‌شود، شما همشهریان مقاوم که به استقامتتان افتخار می‌کنیم از روز حادثه تا کنون مخصوصاً در تشییع جنازه شهیدان عزیز صبر و استقامت نشان دادید که این حوادث در ارادة خلل‌ناپذیر شما مردم با ایمان که همانند همة مردم این کشور اسلامی برای مستضعفان جهان به رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی امام خمینی (حضار صلوات فرستادند) رئیس ـ وقتتان تمام شد، آقایان سه دقیقه وقت می‌گیرند ببینید ما این روش را دیگر تحمل نمی‌کنیم آقایان ده دقیقه وقت دارند، خودشان ده دقیقه‌شان را استفاده می‌کنند و به دیگران هم وقت میدهند. عباسی ـ به هرحال آقای حمیدی از ایثار و مقاومت مردم همدان تشکر و سپاسگزاری کردهاند به امید اینکه صدا و سیما از قول ایشان این مطلب را اعلام کند، والسلام علیکم و رحمه‌الله و برکاته. رئیس ـ آقای راثی که ده دقیقه وقت داشتند الآن شانزده دقیقه وقت گرفته شده است، من از آقایان نمایندگان تقاضا می‌کنم آئین‌نامه را مراعات کنند. یک کسی که ده دقیقه وقت دارد سه دقیقه وقتش را حداقل می‌تواند به دیگری بدهد، آن هم به یک نفر، اگر مایل باشند با خودشان هم اینجا ساعت بیاورند، طبق ساعتی که در اختیار خودشان هست مواظب باشند و مطالبشان را تنظیم کنند که اینطور نشود. 3ـ تذکرات نمایندگان به مسؤولین امور مملکتی بوسیلة آقای رئیس رئیس ـ تذکرات نمایندگان محترم به اعضای هیأت دولت: آقای فروغی نمایندة مسجدسلیمان به وزارت راه و ترابری در مورد رسیدگی به جادة بین شوشتر و مسجدسلیمان تذکر داده‌اند. آقای فاضل نمایندة بابل به وزارت دفاع و ستاد مشترک درخصوص تقویت هرچه بیشتر دفاع هوائی تذکر داده‌اند و هم در مورد شهادت فرزند آقای هاشمی نمایندة شهید مجلس شورای اسلامی به خانوادة ایشان تسلیت گفته‌اند. آقای سازگارنژاد نمایندة سروستان به وزارت بازرگانی در مورد توزیع عادلانة قطعات وسائل کشاورزی و به وزارت بهدار در مورد برخورد صحیح و اسلامی با مراجعین، و به وزارت کشور در مورد سرکوبی سریع باقیماندة اشرار و سارقین مسلح فارس. آقای کیاوش نمایندة اهواز به وزارت نیرو درخصوص صدور سریع و به موقع قبوض نیروی مصرفی برق. آقای صفاتی و آقای رشیدیان نمایندگان آبادان به دولت درخصوص رسیدگی به کمبود و گرانی ارزاق، مخصوصاً برای روستائیان تذکر داده‌اند. آقای وحید نمایندة کلیبر به وزارت نیرو در مورد تأمین آب آشامیدنی اهر و کلیبر و خداآفرین و به وزارت راه در مورد آسفالت جادة کلیبر. آقای محمدی نمایندة خرمشهر و شادگان به وزارت کشور در مورد رسیدگی به بنیاد امور جنگ‌زدگان استان فارس و آقای نواب نمایندة رامهرمز به وزارت بهداری در مورد رسیدگی به مجروحان جنگی بیمارستانهای اهواز. آقای رحمانی نمایندة بیجار درخصوص رسیدگی به محرومیت‌های مردم منطقه‌شان و تهیة فیلم‌های خبری و پخش آن از صدا و سیما مرکز استان سنندج و همدان. آقای جعفری نماینده دشتستان به وزارت بهداری در مورد رسیدگی به بیماران جنگ‌ها در بیمارستانهای فیروزآباد. آقای همتی نمایندة مشکین‌شهر به ستاد بسیج اقتصادی در مورد ارسال سهمیة برنج. آقای بهشتی نمایندة فسا در مورد آسفالت بلوار ابوذر به وزارت کشور. 4ـ انتخاب اعضاء هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی رئیس ـ بسیار خوب اولین دستورمان انتخابات هیأت رئیسه است که طبق آئین‌نامه جداگانه انجام می‌شود یعنی انتخاب رئیس، انتخاب نواب رئیس، انتخاب کارپردازان و انتخاب منشیان. اسامی که به ما رسیده طبق ترتیب وصول اعلام می‌شود. آقایان یادداشت کنند در هر موردی به آن کسی که میل خودشان هست، رأی بدهند، آقای قائمی اعلام کنند. قائمی ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. در زمینة کاندیدائی برای ریاست مجلس فقط جناب آقای هاشمی معرفی شده‌اند، یعنی هیچ کاندیدای دیگری در این زمینه ما نداریم، فقط جناب آقای هاشمی هستند. رئیس ـ اگر از برادران و خواهران کسانی مایل باشند من واقعاً استقبال می‌کنم و عرض هم می‌کنم که مدیریت مجلس الآن کار مشکلی نیست مخصوصاً با همکاری که برادران و خواهران در ادارة مجلس می‌کنند. من واقعاً استقبال می‌کنم که این کاری است که از همة دوستان برمی‌آید به هرحال من می‌پذیریم آقایان دیگر هم اگر مایل باشند موافقم و خودم هم رأی می‌دهم. اسامی بقیة کاندیداها را هم بخوانید که آقایان ذهنشان آماده بشود. منشی ـ در زمینة نواب رئیس و منشی‌ها ما کلاً 22 پیشنهاد داشتیم که بعضی‌ها خودشان را کاندیدا کردهاند بعضی‌ها دیگران آنها را کاندیدا کردهاند و در ضمن نامه‌هائی هم از بعضی از برادران رسیده که انصراف خودشان را از بعضی قسمتها اعلام کردهاند. در جمع برای نواب رئیس پنج نفر کاندیدا هستند که اینها یا خودشان کاندیدا هستند و یا بعضی دیگر آنها را کاندیدا کردهاند این اسامی را من می‌خوانم. آقای موحدی ساوجی، آقای خوئینی‌ها، آقای فاضل هرندی (فاضل هرندی بنده کاندیدا نمی‌شوم.) آقای فاضل هرندی انصراف خودشان را اعلام کردند آقای سیدمحمد خامنه‌ای و آقای محمد یزدی. بر این اساس چهار نفر می‌شود. آقای خوئینی‌ها، آقای سیدمحمد خامنه‌ای، آقای موحدی ساوجی و آقای محمد یزدی. این چهار نفر کاندیدای نایب رئیس مجلس هستند که ما دو نفر نایب رئیس می‌خواهیم، نایب رئیس اول و نایب رئیس دوم در زمینة کارپردازان یازده کاندیدا داریم که بعضی‌ها را دیگران معرفی کردهاند این کاندیداها عبارتند از: آقای سیدزاده، آقای زواره‌ای، آقای حائری‌زاده. (حائری‌زاده ـ بنده کاندیدا نیستم) آقای حائری‌زاده اعلام انصراف کردند، آقای حقیقت افشار، آقای بشارتی، آقای کتیرائی، آقای یاراحمدی، آقای صلواتی و آقای باباصفری. اگر بنا بشود به ترتیب حروف الفبا بخوانیم به این صورت می‌شود: آقای بشارتی، آقای باباصفری، آقای حقیقت افشار، آقای زائری، آقای دکتر زرگر، آقای زواره‌ای، آقای سیدزاده، آقای صلواتی، آقای کتیرائی، آقای یارمحمدی، آقای رجائیان هم اضافه می‌شود. این یازده نفر کاندیدای کارپردازی هستند که ما سه نفر فقط انتخاب می‌کنیم. در زمینة منشی‌ها باز هم اجازه بدهید به ترتیب الفباء بخوانم که مشکلی پیش نیاید. رئیس ـ البته طبق آئین‌نامه به ترتیب وصول باید اعلام بشود. آقایان چون دیروز داده‌اند ولی حالا زیاد فرق نمی‌کند ولی طبق آئین‌نامه به ترتیب وصول است. منشی ـ آقای الویری، آقای آل‌سیدغفور، آقای بیات، آقای باغانی (باغانی ـ من منصرف هستم) آقای باغانی منصرف شدند، آقای فضل‌الله حسینی برمائی بعضی از آقایان هستند که هم در قسمت بخش منشیگری مجلس کاندیدا شده‌اند و هم در قسمت کارپردازی، مثلاً آقای حقیقت افشار، آقای خاتمی (خاتمی ـ من کاندیدا نیستم) آقای خاتمی اعلام انصراف کردند آقای دری نجف‌آبادی (دری ـ من هم کاندیدا نیستم) آقای دری هم می‌فرمایند که کاندیدا نیستند. رئیس ـ اعلام انصراف یعنی بعضی از آقایان، آقایان را پیشنهاد کردهاند، آقایان نمی‌پذیرند منظورشان این است. زائری ـ من در این قسمت کاندیدا نیستم. منشی ـ آقای زائری در قسمت منشی کاندیدا نیستند. آقای سبحان‌اللهی، آقای سازگارنژاد، آقای سیدزاده، آقای صفاتی (صفاتی ـ من کاندیدا نیستم) آقای صفاتی می‌فرمایند که کاندیدا نیستند (سیدزاده ـ من هم در این قسمت کاندیدا نیستم) آقای سیدزاده هم می‌فرمایند که در این قسمت کاندیدا نیستند. در همان قسمت کارپردازی اسمشان بود آقای فدائی، آقای فومنی حائری، آقای عبدخدائی، قائمی، آقای دکتر میلانی (دکتر میلانی ـ من کاندیدا نیستم) آقای دکتر میلانی کاندیدا نیستند آقای متکی، آقای مظفر، آقای موحدی ساوجی (موحدی ساوجی ـ من در این قسمت کاندیدا نیستم) آقای موحدی ساوجی می‌فرمایند در این قسمت کاندیدا نیستند آقای هراتی و چند اسم هم همین الآن آمده با اجازه شما می‌خوانم. آقای فرض‌پور، آقای حائری‌زاده، آقای مهدی جعفری، آقای یوسفی اشکوری و آقای اکرمی. یکی از نمایندگان ـ آقای مهاجرانی نیستند؟ رئیس ـ آقای مهاجرانی پیشنهاد شده‌اند ولی خودشان نامه نوشتند که قبول ندارند. منشی ـ آقای رهامی هم اضافه می‌شوند. رئیس ـ خوب ما باید برای هر یک از این عناوین جداگانه رأی بگیریم اول برای ریاست مجلس (عده‌ای از نمایندگان ـ با قیام و قعود رأی بگیرید) رأی باید مخفی باشد، 188 نفر الآن در مجلس حاضرند اسم کاندیدا را می‌نویسید امضاء هم ندارد چون رأی مخفی است گلدانها را برای انتخاب رئیس مجلس بگردانند. رأی‌گیری دوم ما برای انتخاب نایب رئیس‌ها است به دو نفر باید رأی بدهیم، چهار نفر کاندیدا داریم این چهار نفر کاندیدا، آقای خوئینی‌ها، آقای محمد خامنه‌ای، آقای یزدی و آقای موحدی ساوجی هستند و آقایان که می‌نویسند دو نفر از این چهار نفر را بنویسند، یعنی بیشتر از دو نفر ننویسند بعضی از آقایان پیشنهاد کردهاند که جداگانه رأی بگیریم یعنی اول نایب رئیس اول و بعد نایب رئیس دوم. این نمی‌شود ما دو تا نایب رئیس را در یک ورقه باید بنویسیم. یکی از نمایندگان ـ بعضی‌ها به یک نفر رأی میدهند. بنابراین جداگانه رأی بگیرید. رئیس ـ این می‌شود ممتنع یعنی بعضی از افراد ممتنع می‌شوند یعنی اگر هم جداگانه بگیریم آنها اصلاً نمی‌نویسند این می‌شود ممتنع در مورد نایب رئیس و دیگران رأی نسبی است یعنی هر کسی یک رأی بیشتر داشت می‌شود نایب رئیس اول و دیگری می‌شود دوم اگر فرض کنید آقایان یکی 100 رأی و دیگری 99 رأی آورد و دیگران کمتر رأی آوردند به ترتیب از بالا می‌شوند نایب رئیس اول و دوم بنابراین هیچ اشکالی پیش نمی‌آید فقط روی ورقه اسم دو نفر را شما بنویسید و اگر هم اسم سه نفر را نوشتید نفرات اول و دوم فقط خوانده می‌شود. کارت سفید هم قبول نیست ما ممتنع تلقی می‌کنیم. آقایانی که با کارت سفید می‌خواهند رأی بدهند باید اسم رویش بنویسند، کارت سفید علامت موافقت نیست. (اخذ رأی در مورد انتخاب رئیس مجلس بعمل آمد و نتیجة آن به شرح زیر اعلام شد) رئیس ـ در مورد انتخاب رئیس مجلس آراء اینجوری است 188 کارت به گلدانها ریخته شده که از اینها 167 نفر به بنده رأی داده‌اند و 21 کارت هم سفید است که ما ممتنع حساب کردیم بنابراین با 167 رأی من به عنوان رئیس مجلس انتخاب شدم. (نمایندگان ـ الله‌اکبرـ الله‌اکبرـ الله‌اکبرـ خمینی رهبر مرگ بر ضد ولایت‌فقیه، مرگ بر آمریکا، مرگ بر شوروی، مرگ بر منافقین و صدام) من شخصاً از برادران و خواهران نماینده به خاطر اعتمادی که فرمودند تشکر می‌کنم و امیدوارم که موفق بشوم وظایفم را انجام بدهم. (ان‌شاءالله) گلدانهای نایب رئیس هم رسیده، آقایان دارند می‌خوانند 190 نفر الآن در مجلس حاضرند، برای قسمت بعدی رأی‌گیری می‌کنیم گلدانها را حاضر کنند برای کارپردازها. اسامی کارپردازها خدمت آقایان هست دیگر خواندن جدید لازم نیست. آقایان توجه بفرمائید اسم سه نفر از کسانی که مورد قبول خودتان هستند بنویسید، اگر ممتنع هستید کارت سفید بگذارید اگر مثلاً یک نفر را قبول دارید یک نفر را بنویسید اگر دو نفر را قبول دارید دو نفر را و اگر سه نفر را قبول دارید سه نفر، بیش از سه نفر ننویسید و اگر هم مطلقاً می‌خواهید رأی ندهید کارت سفید بگذارید. آقای سازگارنژاد می‌گویند که اسم ایشان را از لیست کاندیداهای منشی‌ها حذف کنید ضمناً در مورد انتخاب منشی‌ها آقایان باید اسم شش نفر منشی را بنویسید اگر بیشتر از شش نفر نوشته بشود خوانده نمی‌شود کمتر اگر بشود عیبی ندارد چون ممتنع حساب می‌شود نسبت به کمبود تا 6 نفر، سفید هم اگر بدهید ممتنع حساب می‌شود. باز تکرار می‌کنم منشی شش نفر است از آقایانی که اسامی‌شان را خدمتتان دادیم یعنی اگر اسمی خارج از اعلام‌شده‌ها هم نوشته بشود آن هم خوانده نمی‌شود و به حساب نمی‌آید. مأمورین گلدانها را حاضر کنند برای رأی‌گیری در مورد منشی‌ها و تابلو 192 نفر را در مجلس نشان میدهد. در مورد نایب رئیس‌ها چون آراء دو نفر از آقایان مساوی درآمد ما داریم دقت می‌کنیم چون گاهی آراء از هم فاصله دارد. ولی حالا چون دو نفر مساوی درآمده‌اند یعنی از سه نفر یکی خیلی جلو است و دو نفر مساوی‌اند سعی می‌کنیم که روی آراء اول دقت بشود بعد اگر مساوی بودند قرعه بکشیم، (همهمة نمایندگان) چون می‌خواهیم آراء خیلی دقیق باشد یکی دیگر از آقایان هم بیایند کمک بکنند که مبادا اشتباه بشود. یکی از آقایان بخوانند و دو نفر دیگر یادداشت بکنند. (اخذ رأی برای انتخاب نواب رئیس بعمل آمد و نتیجه آن به شرح زیر اعلام شد). رئیس ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. اعلام رأی نسبت به نواب رئیس: آقای یزدی با 141 رأی نایب رئیس اول. آقای محمد خامنه‌ای با 96 رأی نایب رئیس دوم (تکبیر نمایندگان) آقای موسوی خوئینی‌ها 96 رأی و آقای موحدی ساوجی 16 رأی. مجید انصاری ـ آیا در رأی‌گیری برای نواب رئیس رأی سفید هم داشتیم یا نه؟ چون شما قرائت نفرمودید تعداد آراء ریخته‌شده چند نفر ….. رئیس ـ من نمی‌دانم رأی سفید داشتیم یا نه؟ منشی ـ بله سفید بوده ولی معمولاً چون اکثریت مطرح است رأی سفید حساب نمی‌شود. رئیس ـ بله رأی سفید هم داشته‌ایم. بعضی‌ها فقط به یک نفر رأی داده‌اند، بعضی به دو نفر رأی داده‌اند، آراء یکنواخت نیست، بعضی‌ها رأی سفید داده‌اند. ما آنجا دقت خیلی کردیم یکبار مساوی درآمد و یکبار یکی اضافه درآمد دیدیم که این خیلی نزدیک است سه نفری را هم با هم گذاشتیم که با دقت باشد. دوبار یکی اضافه شد. (اخذ رأی برای انتخاب کارپردازان بعمل آمد و نتیجه به شرح زیر اعلام شد) رئیس ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم، نتیجة استخراج آراء در مورد کارپردازان. آقایان کتیرائی با 110 رأی. آقای زائری با 78 رأی. آقای بشارتی با 68 رأی. این سه نفر آقایان حائز آراء درجه اول شدند که آراء بعدی هم به این ترتیب است: آقای دکتر زرگر 62 رأی. آقای سیدزاده 56 رأی. آقای یارمحمدی 51 رأی. آقای صلواتی 38 رأی. آقای زواره‌ای 33 رأی. آقای رجائیان 33 رأی. آقای باباصفری با 31 رأی. آقای حقیقت افشار 9 رأی. بنابراین آقایان: کتیرائی، زائری و بشارتی به کارپردازی مجلس انتخاب شدند (تکبیر نمایندگان) رئیس ـ چون منشی‌ها 6 نفر هستند و استخراج آراء آنها طول می‌کشد دستور بعدی را شروع می‌کنیم و پس از استخراج آراء نتیجه را اعلام می‌کنیم. 5 ـ تصویب کلیات طرح راجع به تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه رئیس ـ مخبر کمیسیون اوقاف تشریف بیاورند. منشی ـ این طرح پیشنهاد مسکوت ماندن دارد. رئیس ـ بسیار خوب، این طرح پیشنهاد مسکوت ماندن دارد که 15 نفر از نمایندگان داده‌اند. پیشنهاد مسکوت ماندن قرائت می‌شود. منشی ـ 15 نفر از نمایندگان نامه‌ای نوشته‌اند به این شرح: ریاست محترم مجلس شورای اسلامی به خاطر اشکالات اصولی و کلی که در طرح تشکیلات سازمان اوقاف وجود دارد پیشنهاد مسکوت ماندن آن به مدت 6 ماه را داریم. رئیس ـ یکی از آقایانی که پیشنهاد داده‌اند توضیح بدهند. منشی ـ امضاء‌ها را من می‌خوانم. آقای هنجنی، آقای موحدی ساوجی، آقای میرجعفری، آقای عبدالواحد موسوی، آقای عباسی‌فرد، آقای ملازاده، آقای فروغی، آقای علم‌الهدی، آقای عجم، آقای نادی، آقای طیب، چند امضاء ناخوانای دیگری هم هست. موحدی ساوجی ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم، دوفقره تقاضای مسکوت ماندن است یکی در رابطه با طرح شوراها است. یکی در رابطه با تشکیلات سازمان اوقاف است. در رابطه با این طرحی که برای تغییر نام و تشکیلات اوقاف به مجلس تقدیم شده در یک جلسه‌ای که برادران و دوستان بودند و بررسی شد، از جهات عدیده‌ای اشکال دارد و اشکالاتش هم اشکالات جزئی نیست که ما بتوانیم با پیشنهاد دادن و امثال اینها رفع کنیم یعنی تقریباً 90 درصد آن اشکال است و 10 درصدش مثلاً به عوض اینکه ما بخواهیم این‌چنین با یک طرحی برخورد بکنیم که اکثریت قریب به اتفاق مطالبش مورد اشکال است بهتر است یک طرح بهتری ارائه بشود این است که ما پیشنهاد مسکوت ماندن داده‌ایم اما دلائل این پیشنهاد. اول اینکه در رابطه با سازمان اوقاف گفته‌اند از این تاریخ به بعد تغییر نام داده بشود و بگویند «سازمان اوقاف و امور خیریه» و دلائلی که لابد برای مسأله ذکر می‌کنند این است که چون سازمان اوقاف بعضی امور خیریه هم دارد مثلاً فرض کنید که اگر افرادی نذوراتی، خیراتی برای جاهائی که اماکن مقدسه هست در آنجاها بدهند. خوب این جزء وقف حساب نمی‌شود. چون این‌جور کمکهای جنبی و فرعی در اوقاف ممکن است وجود داشته باشد پس ما بیائیم نامش را تغییر بدهیم و بگوئیم «اوقاف و امور خیریه». در صورتیکه این درست نیست. خیلی از سازمانها و تشکیلات دیگری در این کشور هستند که اینها کارهای خیر هم انجام میدهند و مردم به اینها کمکهائی می‌کنند مثل هلال‌احمر. دیگر هلال‌احمر را نمی‌گویند هلال‌احمر و امور خیریه و یا فرض کنید که بهزیستی را نمی‌گویند «سازمان بهزیستی و امور خیریه» چون امور خیریه هم در آن هست. بنابراین، این تغییر نام چیز بی‌وجهی است، و بعد هم در رابطه با اوقاف گفته‌اند که این تشکیلات اوقاف بصورتی باشد که بصورت شورائی اداره شود. این مسأله شورائی چیزی است که خلاف قانون اساسی است و در مورد اساسنامه سپاه و بعضی موارد دیگر هم شورای نگهبان نظر رد دادند یعنی اگر ما بخواهیم بگوئیم حتی بصورت یک وزارتخانه مستقل دربیاید یا زیر نظر یک وزارتخانه دیگری باشد مجلس چگونه می‌تواند از آن وزیر اوقاف یا از آن وزیر دیگری که سازمان اوقاف زیر نظر آن هست سؤال و بازخواست بکند وقتی که شورا در آنجا صاحبنظر و حاکم باشد و دخل و تصرف بکند. این اشکال عمدة دوم است. اشکال عمدة سومی هم که هست این است اوقاف در کل کشور شامل حال همة موقوفات باید بشود. در اینجا استثناء قائل شدن فرض کنید برای آستان قدس رضوی و همینطور حضرت معصومه، حضرت عبدالعظیم یا شاه‌چراغ در شیراز این استثناء به نظر من بی‌مورد است. اگر چنانچه می‌خواهد بر اوقاف کشور یک قانون حاکم باشد همانطوری که خود نمایندگان محترم مجلس طبق نامه‌ای که نایب تولیت آقای طبسی از مشهد نوشته بودند، گفته بودند آن قانونی که شورای انقلاب تصویب کرده کاری کنید که این قانون شامل حال آستان قدس رضوی و موقوفاتش بشود، این بهترین دلیل است براینکه باید یک قانون کامل، و جامع عامی بر همة موقوفات ما حاکم باشد ولی در اینجا گفته‌اند که این قانون که ما تصویب می‌کنیم این شیوة ادارة و مسائل دیگر مستثنی است، آن چند آستان مقدسه از این مستثنی باشد. لذا به نظر ما آمد که این طرح یک طرح بسیار ناقصی است و اگر به مدت 6 ماه مسکوت بماند چه‌بسا خود سازمان اوقاف و مسؤولین دیگر و خود کمیسیون مربوطه هم در نظر داشته باشند که یک طرح جامعتر و بهتری را بیاورند که اشکالات کمتری داشته باشد. والسلام. منشی ـ آقای محلاتی مخالف. محلاتی ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم، مسائلی که برادر ما آقای موحدی به عنوان دلیل بر مسکوت ماندن بیان فرمودند خوشبختانه دلیل بر این است که نباید مسکوت باشد و جزئیات است و می‌شود در شور بعدی در کمیسیون اصلاح بشود و در شور بعدی مورد تصویب نهائی قرار بگیرد. تنظیم این طرح براساس آن چیزی است که در فقه اسلامی تنظیم شده است یعنی در فقه باب موقوفات بر این اساس تنظیم شده یا یک موقوفه وقف خاص است یا وقف عام است یا متولی منصوص دارد یا متولی منصوص ندارد به این کیفیتی که در فقه تنظیم شده همینطور در این لایحه هم آمده است ما نمی‌توانیم که برای تنظیم یک لایحه آن هم یک لایحه‌ای که بیشتری مسائل شرعی مطرح است سلیقه و ذوق خودمان را بکار ببریم. یک مسأله، مسألة نامگذاری بود، اینکه مسأله‌ای نیست که ما برای خاطر یک نامگذاری این لایحه را مسکوت بگذاریم. در کنار وقف اصولاً امور خیریه لازمه‌اش است و اینها لازم و ملزوم همدیگر هستند و اصولاً وقف اساسش بر کار خیر است که گفته‌اند امور خیریه و انحصار هم نکرده‌اند که مؤسسات دیگر حق اینها را نداشته باشند کار خیر بکنند. ولی این کار خیر جزء ذاتش است بنابراین این ایرادی نیست که ما بخواهیم بوسیلة این ایراد لایحه را مسکوت بگذاریم. و اما مسألة شورائی بودن، این شورائی که شورای نگهبان مثل سپاه رد کرده است آنجا مسأله فرماندهی مطرح است. چون مسأله فرماندهی مطرح است می‌گویند شورائی اگر باشد مزاحمت با فرماندهی است و یک مسألة دیگری است. اما در اینجا مسأله‌ای که هست این است که وقف جنبه‌های مختلفی دارد. من آنوقت که از طرف امام در آنجا مسؤولیت داشتم یک قسمت از آئین‌نامه‌اش را تنظیم کردم و در تمام جزئیات هم با امام مشورت می‌شد. اساس بر یک پایه‌ای قرار گرفته که برای همیشه این موقوفات این مملکت که خیلی زیاد هست از دست متجاوزین در امان باشد. اولین کاری که شده است این است که دو نفر از طرف مقام رهبری باید در شورای اوقاف باشند برای اینکه وقف اگر متولی خاص داشته باشد نظارت ولی‌فقیه شرط است که اگر تخلف کرد یا ضم امین می‌کند یا او را برکنار می‌کند اگر متولی نداشته باشد این حق مال ولی‌فقیه است از برای اینکه متولی یا متصدی موقوفه باشد. بنابراین در عین اینکه کار اجرائی هست در عین حال یک کاری است که مربوط به ولایت‌فقیه است و در اینجا دو نفر نماینده در رأس هستند که بدون امضاء آنها هیچ موقوفه‌ای به مصرف نرسد و تمام هیأتهای امنائی که در شهرستانها برای موقوفات خاص معین می‌شوند باید زیر نظر این هیأت باشد تا اینکه مصرف موقوفه از نظر شرعی صحیح باشد. پس هم کار اجرائی است و هم کاری است که مستقیم به ولایت‌فقیه مربوط است. بنابراین چاره‌ای نیست جز این که شورائی باشد یعنی نظر نماینده ولی‌فقیه باید آنجا باشد بر همین اساس این لایحه تنظیم شده و اصلاً باید شورائی باشد غیر از این نمی‌تواند. البته از نظر اجرائی شورائی نیست. آن کسی که مسؤول اجرائی است و متصدی امور موقوفات است اجراء می‌کند و اما اینکه گفتند شامل همة موقوفات نمی‌شود دلیلی برایش نیاورده‌اند. فکر نمی‌کنم موردی باشد در این قانون برحسب آن مواردی که به حسب فقه تقسیم شده (رئیس ـ وقتتان تمام است) یک موردی باشد که در این لایحه ذکر نشده باشد. البته ذکر یک مصادیق خاصی مثل بقاع متبرکه، مثل آستان قدس و جاهای دیگر ذکر شده اما عناوین کلی که شامل همة موقوفات می‌شود در این طرح ذکر شده و اگر نمایندگان محترم نوعاً آقایان روحانیون که در این جهت نظر خاصی دارند حتماً مطالعه بفرمایند و نظر مبارک خودشان را مجدداً به کمیسیون ارائه بدهند. اگر نواقصی دارد ان‌شاءالله اصلاح می‌شود والسلام. رئیس ـ بسیار خوب، 182 نفر در جلسه حضور دارند. پیشنهاد «مسکوت ماندن طرح برای مدت 6 ماه است» کسانی که با مسکوت ماندن موافق هستند قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. مخبر کمیسیون تشریف بیاورند توضیح بدهند. منشی ـ آقای رضوی اردکانی بفرمائید. رضوی اردکانی (مخبر کمیسیون)ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. این طرح راجع به تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف مدتها پیش بود که برادرانی که در سازمان اوقاف انجام وظیفه می‌کنند حتی نمایندگانی که از طرف امام هستند، مسؤولین اوقاف یکسری مشکلاتی داشتند براثر قوانین گذشته و می‌خواستند این مشکلات را حتی با احکامی که امام به آنها اختیاراتی داده قانونی کنند و حل کنند بخاطر اینکه خیلی از قراردادها و کارهائی که مربوط به اوقاف می‌شده در رژیم سابق براساس روابط و کارهای غلط بوده و بعد که مسؤولین در نظام جمهوری اسلامی معین شدند لازم بود که تغییراتی داده بشود و این تغییرات نمی‌شد مگر اینکه یک اصلاحاتی به قانون گذشته اوقاف زده شود و فعلاً هم کلیات مطرح است و آن اشکالاتی که برادران دارند مخصوصاً کسانی که برای مسکوت ماندن امضاء کرده بودند اتفاقاً همة آنها را می‌شود در جزئیات مطرح کرد و پیشنهاد داد و حل کرد. قبلاً اوقاف حدود 60 ماده به عنوان قانون آورده بود که موقعی که بررسی شد دیدیم که خود قوانین گذشته این‌جور نیست که همة آنها بد باشند و خیلی از آنها خوب و جامع بود و لزومی نداشت این بود که گفته شد همان مواردی که شما دستتان بسته است و اشکالات دارد آنها را به شکل این 25 ماده بیاورید. این را کمیسیون بررسی کرد و مدتها کمیسیون اوقاف که کمیسیون سازمانهای وابسته به نخست‌وزیری و اوقاف هم یکی از آنها سازمانها است روی این مطالعه کرد و بررسی کرد و تصویب کرد بعد که به مجلس داده شد باز آقایان پیشنهاد کردند که کمیسیون مشترک باید باشد. برادرانی هم که در کمیسیون قضائی بودند یکسری اصلاحاتی کردند و به این شکل فوری درآمد. البته عرض کردم تمام اشکالاتی که آقایان دارند در شور دوم با پیشنهادات قابل حل است و این است که فعلاً تقاضای تصویب آن را داریم تا ان‌شاءالله با اصلاحات شور دوم آن نواقص رفع بشود. منشی ـ آقای معزی به عنوان مخالف بفرمائید. معزی ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم، مخالفت بنده از این جهت است که آیا اصلاً احتیاجی از نظر شرع در مرحلة اولی به ادارة اوقاف و تشکیلات اوقاف هست یا از نظر شرع اصلاً احتیاجی نیست آنچه که در کتب فقهیه متقدمین، متأخرین و متأخر متأخرین نوشته‌اند از واقف اسم برده‌اند، از متولی اسم برده‌اند، از موقوف علیهم اسم برده‌اند، از عین موقوفه اسم برده‌اند. اما به عنوان ادارة اوقاف، مدیر اوقاف در روایات و در کتب فقهیه اصلاً اسم و اثری نیست، و شرعاً هم همینطور باید باشد متولی و واقف مالک است اختیار ملکش را دارد و وقفش می‌کند و می‌گوید خود من متولی و به فلان مصرف هم برسانم. و یا بعد از خودم زید، عمر و متولی به فلان مصرف هم برساند. او اختیار ملکش را دارد. ولایت و تولیت، به هر کسی هم دلش بخواهد میدهد. اگر یک وقت نزاعی بین متولی و موقوف علیهم واقف شده، محکمة شرعیه هست و به حاکم و یا دادگاه رجوع می‌کنند که این متولی تعدی و تجاوز کرده است. اگرنه، به چه دلیل برای کسی که مالک است و ملکش را وقف کرده و تولیت را با خودش یا با عمر و یا زید قرارداده است. ما بیائیم یک ناظر یا حاکم یا متولی برای او قرار بدهیم؟ از نظر مقدس اسلام یک چنین چیزی ممکن نیست و نمی‌تواند باشد. می‌ماند اینکه کسی برگردد و بگوید به عنوان ثانوی از نظر اینکه حکومت اسلامی تشخیص بدهد که اگر این موقوفات را رها کنند برای متولی و موقوف علیهم بالاخر تجاوز است و تفریط و تعدی می‌شود و خلاصه موقوفات از بین میرود، اگر کسی این حرف را بزند و به عنوان ثانوی بخواهد بگوید یک ادارة مهمی لازم است. و یک تشکیلاتی لازم است تا این موقوفات محفوظ بماند. بایستی به نظر مجلس شورای اسلامی برسد و ضرورتش محرز بشود و تصویب کنند پس از تصویب به عنوان ثانوی موقتاً تا رفع ضرورت بشود یک چنین تشکیلاتی برپا کنند والا اگر به این مرحله نرسیده باشد و بعد از از اینکه رسید این مقدماتش عملی نشود هیچ وجهی ندارد که یک ادارة مهم و تشکیلات خیلی مهم که حالا یا حقوق از بیت‌المال بگیرند یا از موقوفه مثلاً صدی دو و یا صدی سه از موقوفات به آنها حقوق بدهند که بخواهند آن را اداره کنند. اسلام محکمة شرعیه دارد، حاکم دارد. در تمام موراد اختلاف به حاکم مراجعه می‌کنند. مثلاً یک پدری بر فرزند و فرزندزاده‌اش ولایت دارد. نسبت به زوجه حقوقی دارد، ما مرتب بیائیم برای اینها یک تشکیلاتی درست کنیم. شارع مقدس برای ملک هم ولایت، تولیت و سلطه قرار داده است دلیلی ندارد برای کسی که واقف است و ملکش را وقف کرده است بدون ضرورت و بدون ترتیب این مقدمات یک چنین کاری را تصویب کنیم. والسلام علیکم و رحمه‌الله و برکاته. منشی ـ آقای نواب موافق. نواب ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم، البته اشکالاتی که حجت‌الاسلام والمسلمین آقای معزی گفتند در آخر خودشان جواب دادند که اگر احتیاج باشد به اینکه ما بتوانیم آن موقوفاتی که مجهول‌التولیه است و یا واقف ندارد نیازی باشد ما طی یک لایحه‌ای، تشکیلاتی باید به مجلس بیاوریم و مجلس تصویب کند. خوب، الآن همین طرح به مجلس آمده است و همین طرح را مجلس دارد تصمیم می‌گیرد البته موافقت من بخاطر این است که این، شور اول است. در شور اول می‌توانیم نواقصی که در لایحه وجود دارد پیشنهاداتمان را برویم در کمیسیون مطرح کنیم و آنجا پیشنهادات قبول می‌شود و اگر هم قبول نشد بعد مجدداً در مجلس مطرح می‌کنیم. ما مسائل را الآن باید در زمانی بررسی کنیم که نظام حکومت جمهوری اسلامی است یک وقت مسألة نظام مطرح نیست، مسألة حکومت مطرح نیست، اشراف داشتن این حکومت بر تمام مسائل مطرح نیست. بلی این مسائلی که آقای معزی فرمودند درست است. ولی در زمانی که باید حکومت بر تمام مسائل اشراف داشته باشد که یکی از آن مسائل که می‌توان گفت مسألة خیلی مهم است مسألة موقوفات در این مملکت است. که این موقوفات الآن سرنوشتش در دست چه کسی است؟ آیا واقفان که وقف کردهاند به وقف عمل شده است یا نه؟ آیا متولیان شرایط وقف را دارند یا ندارند؟ آیا صفت امانت را دارند یا ندارند؟ آیا احتیاج به ضم امین دارد که ما بیائیم در کنار متولی امین دیگری قرار بدهیم؟ الآن در موقوفات همة این مسائل مطرح است. برای اینکه به این مسأله برسیم و موقوفات هم سر و سامانی پیدا کند که خیلی از موقوفات را در زمان رژیم سابق به اسم خودشان ثبت کردند و می‌شود گفت به شرایط خیلی از موقوفات عمل نشد. خوب اینجا ما احتیاج به یک لایحه‌ای داریم، احتیاج به یک تشکیلات داریم که در این تشکیلات آئین‌نامه‌ای را به تصویب برسانند که ما بتوانیم یک مسؤولی را مورد سؤال قرار بدهم. ما دائماً نمی‌توانیم نمایندة امام را مورد سؤال قرار بدهیم. مگر نمایندة امام چقدر اشراف دارد؟ اضافه براین موقوفات خاص، موقوفات عام، موقوفاتی که متولی خاصی دارد و موقوفاتی که متولی ندارد در این لایحه استثناء شده است. آن موقوفاتی که متولی خاص دارد اصلاً لایحه شامل آن نمی‌شود. یا بقاع متبرکه‌ای که متولی از جانب امام و از جانب ولی‌فقیه تعیین شده است لایحه شامل آنها نمی‌شود. شما ببینید وقتی مادة یک را می‌خوانیم وظایف، این وظایف سازمان اوقاف چیست؟ از تاریخ تصویب این قانون، سازمان اوقاف به سازمان اوقاف و امور خیریه تغییر نام می‌یابد و امور ذیل به عهدة این سازمان واگذار می‌گردد. ادارة امور موقوفات اعم از عام و خاص که متولی ندارد یا مجهول‌التولیه است. آنهائی که متولی دارد که خوب متولی دارد ولی آنهائی که متولی ندارد شاملش می‌شود. نظارت بر کلیة اعمال متولیات و نظارت در موقوفات عامه و درآمدها و مصارف آنها. اصلاً خود واقف می‌تواند برای متولی که تعیین می‌کند یک ناظر تعیین کند (تحریرالوسیله را مطالعه کنید) چطور خود متولی و خود واقف می‌تواند یک ناظر تعیین کند آنوقت حکومت نتواند یک ناظری بر این متولیات و بر این موقوفات تعیین کند؟ نظارت بر کلیة اعمال متولیان و نظارت در موقوفات عامه و درآمدها و مصارف آنها، ادارة امور اماکن مذهبی اسلامی که ترتیب خاصی برای ادارة آنها داده نشده است. یک وقت یک ترتیب خاصی داده نشده، در یک امکنة مذهبی خاصی این وقف و این مصارف تعیین شده است. شامل اینجاها نمی‌شود. آنجائی که ترتیب خاصی داده نشده است ما احتیاج داریم به یک تشکیلاتی و به یک اداره‌ای که بر آنها نظارت کند همچنین سایر موادی که اینجا است. البته اگر اشکالاتی داشته باشد در شور دوم حل خواهد شد. من روی این جهت که مسألة اوقاف مسألة مهمی است الآن می‌توان گفت درآمد مهم کشور ما از اوقاف است و اگر ما موقوفاتی که برای خیرات و مبرات وقف شده است اگر به حسابشان رسیدگی شود ما احتیاج نداریم که در مجلس شورای اسلامی برای تبلیغات یک بودجه‌ای جداگانه تصویب کنیم، از همان موقوفات می‌توانیم هم راجع به تبلیغات داخلی و هم تبلیغات خارجی استفاده کنیم والسلام. منشی ـ مخالف بعدی آقای موحدی ساوجی. موحدی ساوجی ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. قسمت عمدة عرایضم را در دفاع از مسکوت ماندن عرض کردم و موارد دیگری هست که توجه نمایندگان محترم را جلب می‌کنم. حالا که کلیات تصویب نشده لااقل برای رأی‌دادن به کلیات به این مسائل توجه بشود. مسألة موقوفات و اوقاف در کشور ما گرچه تا حالا به نام یک سازمان نامیده می‌شده است اما واقعاً آنقدر گسترده و وسیع است که از بنیاد مستضعفانی که امروزه می‌گویند چند وزارتخانه است، موقوفات کشور گسترده‌تر است. آنقدر مستغلات، املاک، موقوفات متعدد در سراسر کشور ما وجود دارد و متأسفانه بعد از انقلاب هیچگونه تحرکی و تغییر اصولی و اساسی انجام نگرفته است. البته در رأس، چندتائی به عنوان نمایندة امام آمدند برای اینکه سر و سامانی بدهند ولی لااقل در ارتباط با ادارة اوقاف مثلاً ساوه عرض کنم هیچگونه حتی همان مقداری که در زمان قبل از انقلاب می‌رفتند و برای گرفتن حقوق لازمه موقوفات و بعد کارهای خیری که باید انجام بشود بعد از انقلاب اصلاً معلوم نیست که دارند چکار می‌کنند و مدتی هم که افراد ناصالح را آنجا گذاشته بودند و این یک مسأله‌ای است که باید مورد توجه قرار گیرد که اولاً سازمان اوقاف نباید سازمان باشد و باید وزارتخانه باشد و در رأس این وزارتخانه بجای اینکه ما دنبال شورا برویم و دو روحانی و … و مشکلات بسیار دیگری داشته باشیم باید یک وزیری که فقیه متقی مدیر و مدبر باشد بگذارند در رأس این تشکیلات عمدة اقاف تا در این مملکت کاری انجام بشود. هم از حیث واقعاً تشخیص و تعیین موقوفات و هم از حیث استیفاء حقوق و دقت در اجرای مفاد وقفنامهها همانطور که واقف شده است. این چیزی است که با این طرحی که آورده‌اند کاری را نمی‌تواند انجام بدهد و صورت بدهد. و همانطوری که عرض کردم در اینجا آقای محلاتی که مخالفت کردند گفتند در اینجا هیچگونه استثنائی قائل نشدهاند. چرا در مادة یک، تبصره‌ای که دارد شما تبصره را ملاحظه کنید که چهار تا از آستانه‌های مقدسة کشور را که به نظر من یک بخش عمده و عظیمی از موقوفات شامل این چهار آستانة مقدسه می‌شود این را مستثنی از این قانون کردهاند که آنها باید یک شکل خاص دیگری داشته باشند. یک مدیریت و تشکیلات و وضع خاص دیگری داشته باشد این است که من در اینجا معتقدم بعضی‌ها که می‌گویند اینجا چون در زمانهای گذشته تولیتش با شخص اول مملکت در آن زمانها که به اصطلاح شاه بوده باشد و حالا اگر چنانچه زیر نظر مستقیم ولایت‌فقیه و رهبر باشد بهتر است. البته این اگر در یک تشکیلات غیراسلامی مطرح می‌بود درست بود اما در یک تشکیلات اسلامی که همه چیز آن زیر نظر ولایت‌فقیه است و ولایت‌فقیه مقام رهبری اینطور نیست که بگوئیم در این مملکت یک سازمان، یک تشکیلات، یک نهاد انقلابی بخصوصی یا یک جای بخصوصی زیر نظر ولایت‌امر، ولایت‌فقیه است اما سایر امورش نیست، اصلاً این تفکیک و جداکردن به نظر من بسیار غلط و نادرست است. این مملکت همه‌اش مملکتی است که ولایت‌امر و ولایت‌فقیه که نیابت عالیه از سوی امام زمان (صلوات‌الله علیه) را دارد بر همة مسائلش اشراف دارد و حاکم است و نمی‌تواند هیچ مقامی برخلاف موازین شرعی و امر ولایت‌فقیه بخواهد که مقام رهبری کاری را انجام بدهد. بنابراین من با کلیات این طرح با آن دلائلی که قبلاً عرض کردم و جهاتی که الآن عرض کردم مخالف هستم و بهتر است که بجای این طرح یک طرح بهتر و جامعتری برای سازمان اوقاف بیاید. منشی ـ موافق بعدی آقای آقارحیمی. آقارحیمی ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم، اوقاف همانطوری که همة برادران و خواهران می‌دانند بعد از نفت دومین منبع درآمد کشور است. یعنی اگر خوب رسیدگی بشود ما می‌توانیم از راه درآمد اوقاف بسیاری از مسائل اقتصادی مخصوصاً در جهت تبلیغات برای اسلام و برای کشورمان کاری بکنیم، و همه برادرانی هم که مخالف بودند با داشتن یک تشکیلات منسجم موافق بودند و می‌دانند که بالاخره یک تشکیلاتی می‌خواهد. حالا این تشکیلات به چه صورت باشد می‌شود در جزئیات پیشنهاد بدهیم که یک وزیر فقیه جامع‌الشرایط باشد یا مثلاً وزیری باشد، نماینده‌ای هم از طرف امام در تمام تشکیلات جمهوری اسلامی نظارت دارد. در ارتش، شهربانی و جاهای دیگر در این جا هم می‌تواند باشد و سر و سامان دادن به وضع اوقاف، همة شما مطلع هستید، در زمان شاه که نمی‌بایست اوقاف زیر نظر آن دولت غاصب باشد بصورت یک سازمانی بود. حالا که همه چیز اسلامی شده و در نظام جمهوری اسلامی قرار گرفته و اگر به معنای ولایت فرزند و از این قبیل مسائل باشد وقتی پدر مرد کسی نباشد سرپرستی او را بکند مسلم ولی‌فقیه سرپرستی او را باید انجام بدهد. حالا اگر کسی سرپرست اوقاف هم نبود چه کسی باید سرپرست آن باشد؟ بالاخره باید دولت اسلامی باشد. اگر هم احتیاجی بود نمایندة امام در آنجا خواهد بود و بسیاری از زمینهای اوقاف حتی در زمان شاه ملعون و مدفون به کشاورزان فروخته‌اند به عنوان 99 ساله که الآن کشاورزان واقعاً مسلمان و متدین هستند و می‌گویند به زور به ما فروختند و ما نمی‌خواهیم و می‌خواهیم پس بدهیم. می‌خواهیم به همان صورت شرعی استفاده کنیم. خوب باید این زمینها را هم بصورت قانونی به بیت‌المال مسلمین برگردانند. و جلوگیری از حیف و میل بیت‌المال مسلمین الآن که سه یا چهار سال از انقلاب گذشته است ما که از شهرستان خودمان اطلاع داریم نه کسی امده بگوید گندمها را چه کسی می‌برد؟ و نه آمده بگوید به چه کسی می‌دهیم؟ و نه آمده بگوید روضه بخوانید. معمولاً اکثر متولیان آنها همین که انقلاب شروع شد چون آخوندها و روحانیون دیگر صددرصد علیه شاه و دستگاه صحبت می‌کردند روضه‌خوانی را تعطیل کرده بودند از ترس اینکه او بیاید این حرفها را بگوید و بعد او را بگیرند. و راهش هم مثلاً خواند روضه بود. اگر می‌خواست به وقف عمل کند باید روضه بخواند. خوب می‌دیدیم از ترس آن رژیم سفاک روضه‌خوانی را تعطیل می‌کردند. خوب حالا مثلاً باید همینطور بماند و از بین برود نه، و بعد بالاخره ما یک تشکیلاتی برای این کار می‌خواهیم حالا اگر بنیاد مستضعفان هم مثلاً به عنوان معاون همان وزیر سرپرستی آن را داشته باشد، جاهای دیگر هم داشته باشد می‌توانیم این را در شور دوم پیشنهاد بدهیم. البته اینجا این نکته را عرض کنم وقتی شور اول تصویب می‌شود همه خیال نکنند تمام شد بروند مطالعه کنند و با علماء مذاکره کنند و حتی از نظر استثنائاتی که آقای موحدی فرمودند چرا استثناء کردهاند مسألة حرم حضرت رضا و حرم حضرت عبدالعظیم و یا حرم حضرت معصومه سلام‌الله علیها اینها را باید از حضرت امام بپرسیم که به چه صورت باشد؟ آیا استثناء باشد؟ همانطور نایب‌التولیه قرار بدهند یا داخل یک تشکیلات باشد؟ اینها را با پرسش از امام و با نظرات بقیة علماء و بزرگان که در این مجلس هم زیاد هستند و شورای نگهبان هم بالای آن قرار گرفته است می‌توانیم اصلاح کنیم. خلاصه مطلب و جان کلام این است. آیا این اوقاف با این بعد وسیعی که از نظر درآمد دارد و از نظر اینکه می‌تواند خرج تبلیغات اسلامی بشود احتیاج به یک تشکیلات دارد یا همینطور بماند و هر کسی که دلش می‌خواهد بکند؟ اگر احتیاج به تشکیلات دارد که مسلم است به این چهارچوب ما رأی می‌دهیم و بعد هم ان‌شاءالله با پیشنهادات می‌توانیم آن را زیر و رو کنیم و هر جور که براساس اسلام می‌خواهیم باشد آن را اصلاح کنیم والسلام. رئیس ـ مخالف بعدی صحبت کند. منشی ـ آقای باغانی مخالف. باغانی ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. مخالفت بنده با این طرح تشکیلات نه بخاطر این است که با تشکیلات و سازماندهی موقوفات مخالف باشم. بلکه در این طرح مطلب عمده‌ای که می‌بایست مورد توجه قرار بگیرد که احیاء موقوفات و جلوگیری از ضایع شدن موقوفات هست هیچ دیده نمی‌شود. بنده خودم یادم هست طرحی را در تاریخ 6/5/59 با شانزده امضاء تهیه کردم و تقدیم هیأت رئیسه کردم دربارة احیاء موقوفات و جلوگیری از ضایع شدن رقبات موقوفات که در زمان رژیم منحوس گذشته به فروش رفت. متأسفانه هیأت رئیسه این طرح را در دستور نگذاشت. من تعقیب کردم یکی دو مورد گفتند می‌خواهیم یک طرح جامعتری تهیه کنیم. من سکوت کردم به امید اینکه آن طرح جامعتر تهیه شود. موقوفاتی که فروش رفته تحت عنوان بی‌اساس تبدیل به احسن این موقوفات برگردد. در این طرح جدید، طرح تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف اثری از احیاء موقوفات و برگرداندن رقباتی که فروش رفته است یا ضایع شده دیده نمی‌شود. ایران طبق تحقیقاتی که شده بزرگترین کشوری است که عدد بالا و مهمترین عتد را از نظر رقبات و موقوفات دارا است. در طرح هیچگونه اثری از احیاء موقوفات و زنده‌شدن موقوفاتی که فروش رفته و نابود شده است دیده نمی‌شود. اگر راه داشته باشد که باز هم طرح دیگری برای احیاء موقوفات به مجلس آورده بشود من با این طرح تشکیلات مخالفت چندانی ندارم. در مادة آخر آن نوشته‌اند که کلیة مقررات و قوانینی که مغایر این باشد لغو خواهد بود. اگر بنا باشد که راه داشته باشد ماده‌ای گنجانیده بشود که موقوفاتی که فروش رفته و یا ضایع شده است یا مثلاً گم شده است اینها احیاء بشود بوسیلة سازمان اوقاف و برگردانیده بشود من مخالفت ندارم و یا راه داشته باشد همان طرحی که بنده تقدیم هیأت رئیسه کردم در تاریخی که گفتم آن طرح بصورت مادة واحده است. اگر آن طرح را در دستور کار می‌گذارند و روی آن بحث می‌شود مخالفتی با طرح موجود نخواهم داشت والا مخالف خواهم بود که طرح جامعتری تهیه شود تا شامل تمام این مواردی که عرض شد باشد. والسلام علیکم و رحمه‌الله و برکاته. منشی ـ آقای عباس عباسی. عباس عباسی ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم، من عرایضم را اول در رابطه با ایراداتی که مخالفین محترم فرمودند عرض می‌کنم و بعد در رابطه با موافقت. ایراداتی که داشتند این یکی بود که اصلاً ما در اسلام چیزی بنام ادارة اوقاف داریم یا نه؟ ظاهراً در اسلام تا آنجا که من شنیده‌ام و یا خواند‌ه‌ام بانک مرکزی، بانک ملی هم نیست. وزارت امور خارجه و بسیاری از این قبیل هم نیست بنابراین یکی‌یکی پیشنهاد حذف با قید دوفوریت بدهم و یا سه‌فوریت که بانک مرکزی، بانک ملی، بانک سپه، و کل بانکها حذف شود. (یکی از نمایندگان ـ سپاه پاسداران) سپاه پاسداران را هم می‌فرمایند نبوده است و جهادسازندگی هم مثلاً نداریم و اگر اینطوری، باشد در کل یعنی دولت نمی‌خواهد. وزارتخانه فلان و فلان لزومی ندارد یا نخست‌وزیر و هیأت دولت و کابینه و رأی اعتماد و مجلس شورای اسلامی و ستاد مشترک اصلاً لزومی ندارد. رکن یک و یا دو و از این قبیل. دوم اینکه فرمودند چون محکمة شرعی هست هرجا اختلافی شد به محکمة شرعی برود. مثل اینکه موقوفات کشور همانند نزاع زن و شوهر قرار دارند که برود به دادگاه حمایت خانواده که در سابق بود و حالا مدتی است. موقوفات با این طول و عرض یک مدعی‌العموم نمی‌خواهد؟ چه کسی برود؟ خیلی از موقوفات هست که متولی ندارد، متولی برای آن معین نشده است. بالاخره باید حاکم شرع متولی برای آن تعیین کند. آخر، حاکم شرع تک‌تک برای یک باغ به اندازة دوهزار تومانی یک متولی بگذارد؟ پس سازمان اوقاف چیست؟ دولت چیست؟ ولایت‌فقیه چیست؟ اصلاً حکومت اسلام چیست؟ سوم اینکه به عنوان یک ضرورت ثانوی می‌فرمایند می‌شود این را مطرح کرد. اگر ضرورت ثانوی در رابطه با سازمان اوقاف باشد باید برای دولت هم ضرورت ثانوی باشد. به عنوان ضرورت ثانوی به مدت پنج سال ما دارای دولت خواهیم بود و پس از پنج سال هیچ. بعد نه قراردادی و نه معامله‌ای و نه تجارتی و نه پایاپائی و نه رفت و آمدی و نه هیچ. ما می‌مانیم و چهاردیواری کیلومترمربعی‌مان. ایرادات و اشکالات که داشتند که بعضی از موادی که باید بیاید نیامده است. خوب شور دوم را برای همین گذاشته‌اند که آنچه را که نمایندگان محترم اگر ایرادی دارند که کم و یا زیاد است پیشنهاد حذف بدهند و یا پیشنهاد اضافه شدن بدهند. منجمله وزارت اوقافی که آقای موحدی فرمودند به نظر خود من یک پیشنهاد بسیار جالبی است و بسیار خوب است. و ان‌شاءالله رأی هم خواهد آورد. فرمودند موقوفات فراوان است و هیچ حرکتی نشده است. قانون اول که نداشته است دوم اینکه بسیاری از سرپرستان عوضی بوده‌اند و ول کردهاند و رفته‌اند و یا طردشان کردهاند و باید حرکت در آن ایجاد کرد که تشکیلات و تعیین وظایفش برای همین است. سوم اینکه فرمودند موقوفات احیاء بشود و اراضی موقوفه و باغاتی که فروش شده در رژیم گذشته باید مسترد بشود. این قانون اوقاف است یعنی قانون اداری هست نه قانون موقوفات یعنی طرح تشکیلاتی است و برای آن هم آقایان می‌توانند یک طرح علیحده‌ای یا لایحه‌ای بیاورند و قانون موقوفات که کجا می‌شود فروخت کجا نمی‌شود فروخت چه وقفی صحیح است چه وقفی باطل است چه کسانی می‌توانند وقف بکنند چه کسانی ممنوع از وقف هستند آقایان می‌توانند بیاورند. اما در کل، چند نفر از آقایان که از بزرگان علم هستند از بزرگان آشنا به مسائل فقهی عمیق اسلامی هستند و در کمیسیون مشترک تشریف داشتند و آنجا اظهارنظر فرمودند و نظرات خودشان را دادند بعد نظریات خود معاونت نخست‌وزیری که همان طرح را آورده و نظرات دولت هم کم و بیش در آن گنجانده شده حتی‌المقدور و تا آنجائی که امکان داشته و بعد هم شور دومش هست که نمایندة دولت و یا دولت می‌تواند نظریات خودش را به کمیسیون بدهد و بعد در جلسة مجلس هم دفاع بکند (اگر در کمیسیون تصویب نشد) و باز از آن گذشته یک چهارچوب کلی منظمی برای ادارة اوقاف تعیین شده است. حق نظارت در کجا روشن شده در کجا حق مداخله و نظارت ندارد روشن شده. در رابطه با موقوفات بلاتولیت چه کار باید بکند روشن شده. در رابطه با موقوفات متولی‌داری که متولیان یک مقداری وضعشان ناجور است و درست نیست، روشن شده. چه کسانی باید (در صورتیکه شورائی باشد) در شورای مرکزی باشند ضابطه‌ای بین شعب تحقیق با شورای مرکزی روشن شده ضابطه ادارات اوقاف شهرستانها و ادارات کل اوقاف استانها با شورای مرکزی روشن شده، تقریباً وظایف هر کدام از ادارات اوقاف شهرستانها مشخص است. وظایف شورای مرکزی هم مشخص است حالا اگر آقایان نخواستید شورائی باشد وزارتی باشد بجای وظایفی که به شورا دادند به وزارتخانه میدهند و به وزیر مربوطه میدهند و اینکه در کجا می‌تواند ضم امین بکند مشخص شده. یک چهارچوب کلی منظم تقریباً روشن و خوبی ارائه داده شده. آقایان هرگونه پیشنهاد اضافی دارند یا پیشنهاد حذفی دارند می‌توانند به کمیسیون مربوطه بدهند آنجا بررسی می‌شود از آقایان دعوت می‌شود و می‌آیند از نظراتشان دفاع می‌کنند آنجا تصویب شد بهتر نشد باز در مجلس پیشنهاداتشان قابل طرح است. و دفاع می‌کنند و نمایندگان محترم پس از استماع بالاخره اظهارنظر می‌فرمایند بخاطر اینکه حرکتی نشده خوب خیلی از چیزها اصلاً نبوده و بعد تأسیس شده یعنی از برکت انقلاب است انقلاب برای همین است و اصل نهضت اسلامی برای همین است که در تمامی ادارات و در تمامی جهات حرکتی ایجاد بشود. جهشی جنبشی ایحاد بشود چون در فلان وزارتخانه مثلاً حرکتی نبوده خوب وزارتخانه را باید حذف بکنند یا وزارتخانه را به حرکت دربیاورند اصلاً برای آن قانون ننویسند یا قانون بنویسند و آن را وادار به حرکت بکنند. این دلیل نشد که چون در فلان‌جا یا در کل حرکتی نداشته قانون هم نمی‌خواهد سازمان هم نمی‌خواهد و بعد خود آقایان هم می‌دانند که حاکم شرع نمی‌تواند تک‌تک کارها را انجام بدهد و یا برای هر جائی یک نفر بگذارد. یک سازمانی می‌خواهد که از طریق آن سازمان، مثل شورای عالی قضائی از طریق آن سازمان بیاید این کارها را بکند مثل شورای عالی دفاع اعمال نظر بکند و یا اعمال ولایت بکند مثل هیأت دولت اگر این چهارچوب را ما رأی بدهیم که در شور اول رأی بیاورد و تصویب بشود ما خیلی از آن فرمایشات آقایانی که انتظار دارند انجام بگیرد برآورده کرده‌ایم والا این لایحه اگر مسکوت بماند و یا رأی نیاورد که رد بشود برای چندین ماه دیگر اوقاف همینطور بلاصاحب و بلاجهت و بلاهدف باید بماند بنابراین من موافقم و ان‌شاءالله خود برادران و خواهران محترم هم توجه کافی دارند که شور اولش را رأی میدهند و بعد نظرات خودشان را به کمیسیون ارائه میدهند والسلام علیکم و رحمه‌الله. منشی ـ آقای واعظی به عنوان مخالف بفرمائید. واعظی ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم، سازمان اوقاف در گذشته یک سازمان گناه بود تا وقتی که می‌گفتند «که می‌حرام ولی به زمال اوقاف است» یک وقتی من حضور آیت‌الله‌العظمی بروجردی شرفیاب شدم از ایشان دربارة سازمان اوقاف سؤال کردم فرمودند از دو نظر اشکال دارد. یک اشکالش این است که متصدی امری هستند که شرعاً وظیفه ندارند. دوم اشکالشان این است که در غیر مورد موقوفات را مصرف می‌کنند. امروز البته دولت اسلامی است بحمدالله آن محظور نیست. لکن من چند مشکلی ایجا نظرم می‌آید و وظیفه دارم که اظهارنظر کنم: 1ـ سازمان به عنوان نهاد معتقدم نمی‌تواند در امور موقوفات مداخله کنند چون نهاد مشخص نیست اگر به عنوان فرد باشد مثلاً وزیر اوقاف و زیردستانش بخواهند کار بکنند این هم بایستی که ولی‌فقیه تنفیذ کند، تا تنفیذ نکند عملشان صحیح نیست و تنفیذ ولی‌فقیه هم باید مورد باشد. اشکال دوم من این است که حق نظارت دادن به سازمان در اعمال متولیان مشروع و نظار اولاً این پیش‌بینی را بایستی خود واقف که صاحب ملک است، او می‌کرد. کاسه از آش گرمتر که نمی‌توانیم بشویم! چرا او نکرده و حالا ما بیائیم یک همچون حق نظارت به یک سازمان بدهیم در صورتیکه اگر این کار بشود آنوقت استقلال و آزادی از متولیان گرفته می‌شود ولی اگر یک وقت متولی خیانت کرد ولی‌فقیه و محاکم شرعیه می‌توانند او را تعقیب کنند. اشکال سوم من این است که شعاع نظارت را کشیده‌اند به حبس و ثلث و نزع صحیح نیست. نزع یک حساب دیگر دارد ثلث یک حساب دیگر دارد، حساب نوعاً شخصی است حبس شخصی است اینجاها مرتب بگوئیم که این سازمان نظارت کند البته این درست نیست و لذا من معتقدم باید از طرف مقام ولی‌فقیه آن هم نه نماینده صرف که آقای محلاتی فرمودند. یک فقیهی تعیین بشود با اختیار کامل تا تصمیم‌گیریها در موارد گوناگون بوسیلة او باشد و او هم خود کسی باشد که صاحبنظر باشد و خبرویت ایشان بوسیلة مقام ولایت‌فقیه تثبیت گردد علاوه بر اینها اصلاً مجلس مربوط نیست که هر نهادی که در دورة طاغوت تأسیس شده آن اساس و آن تشکیلات را حفظ کند بیائید یک شالودة تازه‌ای صددرصد اسلامی بریزید که تا تمام جهات شرعیش رعایت بشود اینکه آقای آقارحیمی فرمودند همة موقوفات از بودجة مملکت بشمار است، درست نیست ممکن است بعضی برای همان جهت وقف شده است و گرنه «الموقوفات علی حسب مایقفها اهلها» ممکن است مملکت به بودجه احتیاج داشته باشد اما آن موقوفه‌ای که در مصرف معین باید صرف بشود و بخواهیم در جای دیگر مصرف کنیم صحیح نیست. این هم که آقای عباسی فرمودند من تعجب کردم که چرا ایشان از گفتة جناب آقای معزی این چنین برداشت می‌کنند که بانک مرکزی نیست نمی‌دانم چه نیست. ایشان بحث لفظ نکردند صحبت در الفاظ مستحدثه نیست بحث در این است که در اسلام واقف داریم موقوفه داریم. موقوف علیهم سازمان اوقاف حالا سازمان بگوئید نهاد بگوئید به هر عنوان چنین چیزی در این زمینه مطرح نیست نه اینکه فلان لغت هست، فلان لغت نیست من اشکال بکنم او بیاید رد کند من را هو کند که خیر شما پس بگوئید بانک مرکزی هم نیست بنابراین منظور ایشان هم این است که چنین نهادی را اسلام در شؤون اوقافی مدخلیت نداده و مطرح نفرموده است بنابراین لازم است که بوسیلة ولی‌فقیه یک فقیهی در رأس این چنین کار باشد خود او در تصمیم‌گیری شرعاً مجاز باشد منتها خبرویت و شخصیت ایشان هم بوسیلة مقام رهبری و مقام ولایت‌فقیه تثبیت بشود. منشی ـ آقای اختری موافق. رئیس ـ آقای اختری بفرمائید. اختری ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. با توجه به اینکه الآن بحث کلیات مطرح است تمام مطالبی را که آقایان به عنوان مخالفت مطرح کردند همة اینها به عنوان پیشنهاددادن و در شور دوم می‌تواند مطرح بشود و این عیوب اگر در نظر شرعی، از نظر سازمانی از نظر اداره کردن مطرح است همه در شور دوم می‌تواند حل بشود و منتها باید بیشتر حوصله کرد و کار کرد و روی موادش دقت کرد و به منابع مراجعه کرد تا پیشنهاد حلال و رافع مشکل را مطرح کرد. چیزهائی که مخالفین گفتند وقتی که رفع بشود وجه موافقت روشن می‌شود. اینکه جناب آقای موحدی فرمودند اوقاف از بنیاد تقریباً وسیع‌تر است و با ادارات و شهرستانها و شعبه‌هایش در شهرستانها کنترل نشده. همین وسعت وضع اوقاف و اینکه ادارات هنوز رسیدگی نشده و کنترل نشده این خودش بهترین دلیل است که باید یک قوانین و مقرراتی وضع کرد. یک تشکیلاتی برایش تعیین کرد که به این اوضاع اوقاف با این وسعت و وضعش در ادارات رسیدگی بشود. در شهرستانها چه‌بسا کسانی بوده‌اند و از بعضی شهرستانها که من هم خبر دارم هنوز هم هستند که واجد شرایط نیستند مصالح و مفاسد وقف را مراعات نمی‌کنند و تا کنون هم آنها برداشته نشدهاند این هم خودش ایجاب می‌کند که یک سر و سامان بهتری به این وقف داده بشود اگر چنانچه لازم است یک وزیر فقیه گذاشته بشود باز هم اثبات این مطالب به قول علماء اثبات شیئی نفی ماعدی نمی‌کند. بسیار خوب تشکیلات بسیار مرتبی را تنظیم بکنند و در رأسش یک وزیر فقیه بگذارند که او بر همة کارها نظارت کند با توجه به اینکه هیچ کدام از این ایرادهائی که آقایان محترم مطرح کردند اینها مخالفت با کلیات نیست. تذکراتی که دادند و عیوبی که در رابطه با جزئیاتش مطرح کردند یادآوری کردند چون هیچکدام از اینها وجهی برای مخالفت با تصویب کلیاتش نمی‌شود بنده هم وجهی برای اینکه بگویم با کل این لایحه مخالفم و کلش باید تصویب نشود به نظر من نمی‌رسد از این جهت من با کلیاتش موافقم و هر عیبی که از نظر جزئی دارد با دقت و پیشنهاد رفع می‌شود والسلام. رئیس ـ متشکر، تذکر می‌دهیم به آقایانی که بعداً صحبت می‌کنند با توجه به اینکه حرفها به نظر یک مقدار تکراری می‌آید خیلی کوتاه صحبت بفرمایند که ما بتوانیم به برنامة سؤالاتمان برسیم چون بنا است سؤالات حتماً انجام بشود. اعتمادیان (سرپرست اوقاف)ـ السلام علیکم و رحمه‌الله. بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. با سپاس فراوان از خدای بزرگ که توفیقی به من عنایت فرمود در جمع شما بزرگان و خدمتگزاران و دلسوزان به انقلاب و اسلام امروز حضور یافتم و چیزی که قابل توجه هست اینکه مسائلی که اینجا مطرح می‌شود قبل از هر چیز همة شما به مسألة شرعی بودن یا خلاف شرع بودن آن توجه دارید. این همان چیزی است که شهدای عزیز ما برای آن خون دادند و همة توطئه‌هائی که دشمنان اسلام داشتند بخاطر این بود که احکام عالیة اسلام آن اسلام فقاهتی در این مملکت اجراء نشود و به کوری چشم آنها الآن می‌بینیم که شما تصمیم‌گیرندگان شما قانونگذاران قبل از هر چیز به اسلام می‌اندیشید قبل از هر چیز توجه دارید که مسأله‌ای که اینجا مطرح می‌شود و قانونی که تصویب می‌شود خلاف اسلام عزیز نباشد من فکر می‌کنم که اگر همین یک دست‌‌آورد را این انقلاب ما داشت شهدای عزیز ما راضی بودند که شما مجلس سنای رژیم شاهنشاهی را تبدیل کردید به مجلس شورای اسلامی با همة مخالفت‌هائی که می‌شد و بعضی معتقد بودند که به همان نام مجلس شورای ملی باقی بماند اینجا شد مجلس شورای اسلامی و همة هم‌وغم شما بر این است که قوانین تصویبی‌تان مطابق با اسلام عزیز باشد. من خدا را شکر می‌کنم و به شما این بشارت را می‌دهم که شهدای عزیزمان از شماها راضی هستند هم آنهائی که به عنوان موافق و هم مخالف صحبت می‌فرمائید چون توجه شما به اسلام هست مأجور هستید. من یادم هست که شهید عزیز دکتر پاک‌نژاد موقعی که به نمایندگی مردم یزد انتخاب شدند من موقعی که برای تبریک خدمتشان رسیدم ایشان فرمودند که «من تعهد می‌کنم مادامی که من روی صندلی مجلس نشسته‌ام اجازه ندهم که یک قانون برخلاف اسلام اینجا تصویب بشود که من بدانم» مسلم چنین تعهدی در افکار و روحیة شما الآن هست. اطلاع دارید که بسیاری از شما تعهد دارید که حتی بدون وضو وارد این مجلس و این عبادتگاه نشوید. شاید همین تعهد را همة شماها داشته باشید کسی که این چنین تعهدی دارد انتظاری هم جز این نیست که به اسلام بیندیشد و به قرآن فکر کنید. عده‌ای از نمایندگان ـ در موضوع صحبت نمی‌کنند. رئیس ـ آقایان تذکر می‌کنند که در موضوع لایحه صحبت بفرمائید. اعتمادیان (سرپرست اوقاف)ـ و اما در رابطه با سازمان اوقاف در اینجا مسائلی که مطرح می‌شود یا مسائلی که در بیرون از مجلس گاهی با مردم می‌بینیم معلوم می‌شود که گاهی از مردم وظایف اصلی و رسالت سازمان اوقاف را بطور کامل و جامع نمی‌دانند اجازه می‌خواهیم که به اندازة چند دقیقه رسالت اصلی سازمان اوقاف را عرض کنم. فؤاد کریمی ـ خارج از موضوع است. قره‌باغ ـ جناب آقای هاشمی در رابطه با لایحه صحبت کنند. رئیس ـ می‌گویند در رابطه با لایحه صحبت بفرمائید. اعتمادیان (سرپرست اوقاف)ـ اگر من این توضیح را بدهم آنوقت آن هم راحت می‌شود. قره‌باغ ـ مطالبشان خارج از موضوع است. رئیس ـ بسیار خوب، در مورد مطالب قبلی بلی، اما از حالا وارد موضوع می‌شوند. اعتمادیان (سرپرست اوقاف)ـ در رابطه با سازمان اوقاف مسائلی و رسالتی که دارد اولاً اینجا بحث شد که ما نمی‌دانیم سازمان اوقاف کارمندهایش از کجا حقوق می‌گیرند. کارمندان سازمان اوقاف مانند همة ارگانهای دولتی کارمند رسمی دولت جمهوری اسلامی هستند اگر درآمد موقوفات به صفر برسد یا به میلیارد برسد در درآمد و حقوق آنها تغییری داده نمی‌شود آنها از درآمد موقوفات چیزی نمی‌برند و کارمند دولت هستند. درآمد موقوفات کلاً طبق نظر واقف آنهائی که وقف‌نامه دارد و متولی منصوص دارد به دست خود متولی خرج می‌شود و آنهائی که متولی نداشته باشد یا به دلیلی مجهول‌التولیه باشد اینها را سازمان اوقاف اگر وقف‌نامه داشته باشد طبق وقف‌نامه، و اگر هم نداشته باشد مجهول‌المصرف معلوم می‌شود و هزینه‌خاصی دارد بنابراین کارمندهای اوقاف در درآمد موقوفات اینجا نقشی و برنامه‌ای ندارند. و اما مسائلی که اینجا مطرح شد راجع به امور خیریه بود که بعضی‌ها می‌فرمودند که اگر بخواهد سازمان اوقاف را بنام «سازمان اوقاف و امور خیریه بگذاریم» پس نهادها و ارگانهای دیگر هم هستند. من این تفاوت را خدمت برادران معظم عرض کنم که سازمان اوقاف تنها کارش مربوط به امور خیریه است یعنی کاری جز امور خیریه ندارند هرچه وقف‌نامه هست و هرچه موقوفه هست برای کار خیر است. مسألة شورائی که مطرح شد همانطوری که اشاره هم فرمودند برادران بزرگوار تصمیم‌گیرنده سرپرست اوقاف هست اما در شورا برنامه‌هائی را تنظیم می‌فرمایند. وفق میدهند آنچه را که می‌خواهد انجام بشود که در آن شورا دو نفر از نمایندگان محترم حضرت امام تشریف دارند اگر قانون و شرع اجازه داد مجری یک نفر هست البته همانطور که اشاره شد سازمان اوقاف یک سازمان گسترده‌ای است آن موقعی که من سازمان اوقاف را از برادر محترممان جناب آقای عسکراولادی تحویل می‌گرفتم ایشان فرمودند که حدود 10% یا 20% از موقوفات را ما الآن نظارت داریم در گذشته به موقوفات توجه نمی‌شده و الآن اگر ما بتوانیم و موافق باشید و چنین تصمیمی گرفته بشود که سازمان اوقاف تبدیل به یک وزارتخانه مستقلی بشود جا دارد و آن موقع است که می‌تواند به همة صددرصد موقوفات مملکت رسیدگی کند. و این مسألة پیشنهاد مسکوت ماندن با مسکوت ماندن قانون مسأله حل نمی‌شود ما حدود سه سال و نیم از انقلابمان گذشته و الآن جا دارد که سازمان اوقاف بتواند واقعاً قاطعانه با مسائل برخورد بکند و نیازهائی که در رابطه با قانون دارد بتواند رفع کند. برادر عزیزمان جناب آقای موحدی ساوجی فرمودند که از اوقاف منطقه‌شان اطلاعی ندارند من ضمن تشکر از انتقاد بجای ایشان عرض می کنم که حدود 16 ماه است که بنده این افتخار را دارم که در آنجا مشغول خدمت هستم خوب بود اگر ایشان گله‌ای داشتند یک دو کلمه نامه برای من می‌نوشتند یا یک تلفنی می‌فرمودند الآن هم ما این آمادگی را داریم اگر نارسائی‌هائی در سراسر کشور در موقوفات در ادارات در وقفنامهها در زمینها باشد ما آماده هستیم که انجام بدهیم و با دقت و فرصت کافی مسأله را رسیدگی کنیم. مسألة تبدیل به احسن‌ها همانطوری که اشاره فرمودید در گذشته تبدیل به احسن‌های خلاف شرعی انجام شده است که بزرگترین آن مسألة اصلاحات ارضی است که شامل حال موقوفات هم شده است الآن تعداد زیادی از موقوفات زمینهای مزروعی که برای کشاورزی هست اینها به ملک شخصی تبدیل شده است و حتی برای بسیاری از آنها سند مالکیت هم صادر شده و در اختیار اوقاف نیست که بتواند این سندها را باطل کند آن احتیاج به قانون دارد که اگر شما این قانون را تصویب بفرمائید تعداد زیادی از کسانی که الآن از این موقوفات استفاده می‌کنند این آمادگی را دارند که اینها را برگردانند اگر چه مشکلاتی هم دربرخواهد داشت. البته درآمد موقوفات در حال حاضر آنطوری هم که بعضی از برادران محترم فرمودند زیاد نیست اما دارائی اوقاف خیلی زیاد است. دارائی با درآمد این تفاوت را دارد که ما دارائی‌های فراوانی داریم که از آن بهره‌برداری نمی‌شود هر کدامی به دلائل خاصی که نیاز به کار دارد و نیاز به قانون دارد. موقوفات فراوانی در رژیم گذشته به دست افرادی سپرده شده است که آنها با چند دست‌گرداندن الآن به دست دیگران سپردند و ما هنوز موفق نشدیم که بتوانیم همة آنها را پس بگیریم اگر چه مشغول هم هستیم به هرحال من تقاضایم این است که این لایحه را در شور اول تصویب بفرمائید و برای شور دوم در کمیسیون این مسائل و پیشنهاداتی داریم که تنظیم کردیم و به کمیسیون محترم خواهیم داد و ان‌شاءالله به کمک خداوند و همکاری و لطف و محبت شما عزیزان می‌توانیم آن اوقاف را یک اوقافی که شایسته خدمت در یک نظام جمهوری اسلامی باشد ان‌شاءالله اداره کنیم و پیاده کنیم البته من هم پیشنهادم همین بود که یکی دیگر از برادران فرمودند که این تبدیل به وزارتخانه بشود و در رأس این وزارتخانه یک مجتهد جامع‌الشرایط قرار بگیرد. یک کسی که به تمام احکام اسلام و احکام فقه آشنا باشد و بتوانند این ارگان را که یک ارگانی است که صددرصد پایه‌هایش روی مبانی اسلام گذاشته شده و افرادی که موقوفاتی را تعیین کردند وقف کردند و به اسلام معتقد بودند و به روز معاد معتقد بودند بتواند اینها را طبق نظر آنها و طبق احکام عالیه اسلام پیاده کند و اجراء کند والسلام علیکم و رحمه‌الله. رئیس ـ بسیار خوب. آقای رضوی! شما مطلبی ندارید (180 نفر حضور دارند) برای اصل لایحه اوقاف که مخالفین و موافقین و دیگران صحبت کردند رأی می‌گیریم. نمایندگانی که با اصل این لایحه موافق هستند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. (نتیجة استخراج آراء در مورد منشیان به شرح زیر اعلام شد) رئیس ـ حالا این قسمت اخیر انتخاب هیأت رئیسه را عرض می‌کنم. استخراج اسامی منشیانی که رأی آوردند هم شده که من می‌خوانم، 18 نفر به نامشان رأی ریخته شده که 6 نفر اول انتخاب می‌شوند به این ترتیب: بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. آقای بیات با 153 رأی، آقای سبحان‌اللهی /110 رأی، آقای قائمی 93 رأی، آقای حسینی برمائی 91 رأی آقای منوچهر متکی 83 رأی، آقای الویری 83 رأی. این 6 نفر از آقایان برای منشیان در هیأت رئیسه انتخاب شدند (تکبیر نمایندگان) بقیة اسامی که رأی آوردند به این ترتیب است: آقای هراتی 80 رأی، آقای مظفر 77 رأی، آقای عبدخدائی 55 رأی، آقای اکرمی 38 رأی، آقای یوسفی اشکوری 38 رأی، آقای حائری‌زاده 35 رأی، آقای مهدی جعفری 33 رأی، آقای فرض‌پور 30 رأی، آقای فومنی حائری 24 رأی، آقای رهامی 25 رأی، آقای فدائی 23 رأی و آقای حقیقت افشار 11 رأی داشتند. آن 6 نفر اول هم به عنوان منشیان انتخاب شدند حالا طبق آئین‌نامه جدید کسانی که انتخاب شدند باید در مجلس سوگند یاد بکنند که به آئین‌نامه داخلی با مراعات بی‌طرفی عمل بکنند آقایان منتخبین تشریف بیاورند. 6 ـ اجرای مراسم سوگند بوسیلة هیأت رئیسه رئیس ـ حالا طبق آئین‌نامه جدید کسانی که انتخاب شدند باید در مجلس سوگند یاد کنند که به آئین‌نامه داخلی با مراعات بی‌طرفی عمل کنند. آقایان منتخبین تشریف بیاورند. یعنی هم نواب رئیس و هم کارپردازان تشریف بیاورند که با هم قسم بخوریم. من اینجا یک متنی نوشته‌ام که آن را با هم می‌خوانیم برای تحلیف قرآن هم بیاورید. (در این هنگام متن زیر بوسیلة آقای رئیس خوانده شد و دیگر اعضاء هیأت رئیسه آن را تکرار کردند) بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. ما اعضاء هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی، در برابر قرآن مجید به خداوند قادر متعال سوگند یاد می‌کنیم که حداکثر توان خود را برای اجرای آئین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی با مراعات بی‌طرفی کامل در آنجا وظایف به‌کار گیریم. و از هرگونه اقدام مخالف آئین‌نامه اجتناب نمائیم. «اللهم وفقنا لما تحب و ترضی» رئیس ـ دیگر مطلبی نداریم، با تشکر از طرف نمایندگان محترم که با اعتماد به اعضاء هیأت رئیسه رأی دادند و با تشکر از دو سه نفر دوستانی که در هیأت رئیسه گذشته زحمت کشیده‌اند و امیدواریم که باز به خدمت خودشان در سمت نمایندگی و کارهائی که در اختیارشان است ادامه بدهند. 7ـ طرح سؤال آقای نادی از وزیر کشور و ارجاع آن به کمیسیون دستور بعدی را که مربوط به شوراها است ما شروع نمی‌کنیم برای فردا می‌ماند. دو سؤال از آقای وزیر کشور داریم اولین سؤال را بگوئید مطرح کنند. منشی ـ آقای نادی بفرمائید. (در این هنگام ریاست جلسه را آقای محمد یزدی به عهده گرفتند) نادی ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. با سلام و درود بر ملت شهیدپرور ایران بخصوص مردم اصفهان که هم‌اکنون شاهد تشییع جنازه بیش از صد نفر و بیش از صد نفر نیز در شهرهای نزدیک می‌باشند. سؤال این است که امیدوارم برادران نماینده و همچنین آقای وزیر کشور دقت بیشتری بفرمایند. بعد از پیروزی انقلاب، مردم اصفهان نقش بسیار مهم و بزرگی در انقلاب داشته‌اند. بویژه بعد از انقلاب از نظر کمک فرهنگی، نظامی، اقتصادی و سیاسی، ماجراهائی که در کردستان بود بیشترین نقش را سپاه اصفهان و منطقه داشت و در سیستان و بلوچستان و منطقة دیگر و هم‌اکنون شاهد و ناظر هستیم و امروز نیز در جبهه‌ها که خط‌شکن می‌باشند و برای همین جهت بیشترین شهید را تقدیم انقلاب کردهاند قابل توجه است بعد از انقلاب مسائلی در اصفهان پیش آمد که همه نمایندگان شاید شاهد و ناظر باشید مسألة کمیته بود که مرحوم شهید باهنر بیشترین نقش را در این زمینه داشتند تا بالاخره به این نتیجه رسیدند که کمیته‌ای در اصفهان نباشد. سؤال این است، با این سابقه‌ای که از اصفهان داشتیم و مسائلی که در آنجا وجود داشت و با توجه به اینکه در سال 61 شاید دو سه قلم و دو سه مورد بیشتر در بودجه نبود که از سال گذشته بودجه‌اش افزون شده بود و یکی از آنها نیز کمیته بود علت افزایشش بر این مبنا قرار گرفت که چون درگیری با ضدانقلاب در داخل کشور هست مناطقی که درگیری مسائل ضدانقلابی است احتیاج به نیروی بیشتر و درنتیجه با یک بودجة بیشتر. در منطقه‌ای که درگیری بوجود آمده و هفت یا نه نفر کشته و سی چهل نفر مجروح داشته با اینکه سابقه اختلاف قومی داشته یعنی قبل از انقلاب نیز منطقه‌ای بوده که از نظر قومی، قبیله‌ای یک اختلافی حکومت می‌کرده و سپاه برای اینکه در این منطقه درگیری نداشته باشد منطقة فعالیتش را در بین این دو منطقه گذاشته است که هر دو بتوانند بهره‌برداری و استفاده بکنند نه، متعلق به آن و نه متعلق به این. چگونه شده یعنی با این سوابقی که اصفهان و محیطش داشته است و با توجه به اینکه این نیروها برای حرکت افراد ضدانقلابی و کنترل آنها و مبارزه با آنها بوده و بیشترین نیرو باید صرف می‌کرده و با توجه به اینکه در منطقه‌ای که درگیری پیش آمده هیچ نیروی ضدانقلابی حتی یک نفر نیز وجود و حضور نداشته است کمیته چه لزومی داشته؟ این سؤال اول. و سؤال دوم این است وقتی که برقرار می‌شود سپاه گزارش میدهد و می‌گوید که اگر اقدامی نشود مسائلی در منطقه پدید خواهد آمد. استانداری گزارش میدهد نمایندگان کلیة استان اصفهان در یک جلسه‌ای که برای شهدای اصفهان قرار داده بودند و جلسه‌ای در استانداری بود مقامات مسؤولی که جمع شده بودند این اخطار را به ما کردند که شما به مسؤولین امر تذکر بدهید و درنتیجه عده‌ای از برادران نماینده نیز خدمت آقای ناطق‌نوری این مسائل را عرض کردند و ایشان گفت که من مسأله را می‌دانم و شما یقین داشته باشید و خاطرجمع باشد که اقدام خواهد شد و بالاخره شاهد چنین ماجرائی بودیم البته شاید این مسأله را به همین‌جا بتوانیم قانع بشویم ولی آیا این اولین بار است یا اینکه نه، دنباله دارد و مسأله دیگر اینکه به اینجا کشیده نشود که مسألة سبزوار هم احیاناً این مسأله باشد که باز اولین بار و دومین بار نباشد در این کشور بفهمیم که قانون باید حاکم باشد و حکومت بکند. نه هرج و مرج و نه مسائل دیگر، و حداقل ترتیب اثری داده بشود و من اگر برداشت بد نکرده باشم امیدوارم روابط حاکم بر ضوابط نباشد خیلی ممنون و متشکر. نایب رئیس ـ جناب آقای ناطق‌نوری بفرمائید. ناطق‌نوری (وزیر کشور)ـ سلام علیکم، بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. با سلام به نمایندگان محترم در رابطه با سؤال برادرمان آقای نادی که موضوع سؤال مسألة درگیری فلاورجان و اختلافی که در قهدریجان و فلاورجان ایجاد شد که منجر شد آن درگیری به شهادت و کشته‌شدن عده‌ای و مجروح‌شدن جمع کثیری البته موضوع گونه‌ای است که من اعتقادم این است که اگر موافق باشند آقای نادی و مجلس شورای اسلامی مسأله را جداگانه در کمیسیون مطرح کنیم و در آنجا من صحبت کنم که مطرح کردن همة آنچه که واقع شده است و گروه تحقیق که حالا عرض می‌کنم چه کسانی بوده‌اند و چه کردهاند مطرح شدنش را در اینجا و مطرح کردنش را مقتضی نمی‌بینم و مصلحت نیست یعنی در جلسة علنی من همة آن جریانات را بخواهم عنوان کنم. اجمالاً عرض می‌کنیم قضیه فلاورجان و قهدریجان یک ریشه و اختلاف ریشه‌ای و قومی دارد که از قبل از انقلاب در آنجا این اختلاف بوده. بعد از پیروزی انقلاب که بخش فلاورجان با تصویب شورای انقلاب به فرمانداری تبدیل می‌شود حساسیت‌های قومی بیشتر می‌شود و یک زمینه بیشتر اختلافی ایجاد می‌شود و نهایتاً به این موضوع کشیده می‌شود اجمالاً اختلافی بین عده‌ای از قهدریجان و مردم فلاورجان پیش می‌آید. سوم شعبان روز پاسدار مثل همه‌جا آنجا راهپیمائی اتفاق می‌افتد. منتها این راهپیمائی از جلو کمیته شکل می‌گیرد و انجام می‌شود و حساسیتی که بین افراد فلاورجان که اعضاء کمیته را تشکیل می‌دادند و آقایانی که در راهپیمائی بودند از بسیج و سایر نیروها روی حساسیتی که نسبت به هم داشتند و از آنجا عبور می‌کردند ابتداء یک درگیری لفظی و کم‌کم قضیه اوج می‌گیرد و به سنگ و کم‌کم به تیراندازی و بالاخره منجر به آن ماجرا می‌شود. اینکه کمیته چرا تشکیل شد؟ و اینکه سپاه چه وقت آنجا تشکیل واحد داد، و اینکه کدامیک حق تقدم داشتند و می‌باید تشکیل می‌دادند و خواست مردم چه بوده است؟ و اقدامی را که ما (یعنی وزارت کشور) در آن رابطه کرده و مدارکی را که داریم و به دنبال آن نتیجة تحقیقاتی را که هیأت اعزامی که مرکب هستند از نخست‌وزیری، مجلس شورای اسلامی، دادستانی کل انقلاب، وزارت کشور، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و کمیتة انقلاب اسلامی. هریک از این نهادها و ارگانها نمایندگان را فرستادند هیأتی مرکب از نمایندگان این نهادها و ارگانها به منطقه رفتند و گزارشاتی را تهیه کردهاند که من گزارشات را دارم. قضیه و تحقیقات این هیأت هنوز ادامه دارد و ریشه دارد. من تقاضایم این است که اگر برادرمان آقای نادی مقتضی بدانند که من خودم مقتضی می‌دانم که در این جلسة علنی مسائل را مطرح نکنم موضوع را به کمیسیون محول کنند. در آنجا مسائل را آزادتر می‌شود بیان کرد و ان‌شاءالله به خیر و مصلحت جمهوری اسلامی خواهد بود. نایب رئیس (محمد یزدی)ـ جناب آقای نادی اگر موافق هستید که سؤال به کمیسیون برود، ما این کار را بکنیم. نادی ـ موافقم که به کمیسیون ارجاع شود. 8 ـ موکول شدن پاسخ سؤال آقای سیداحمد کاشانی از آقای وزیر کشور به بعد نایب رئیس ـ سؤال بعدی از جناب آقای احمد کاشانی. وزیرکشور (ناطق‌نوری)ـ در رابطه با سؤال ایشان اجازه بفرمائید چند جمله عرض کنم شاید ایشان از سؤالشان منصرف شوند. نایب رئیس ـ بفرمائید. ناطق‌نوری (وزیر کشور)ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم، به عرض مجلس شورای اسلامی و برادرمان آقای کاشانی برسانم سؤالی را که آقای سیداحمد کاشانی نمایندة محترم نطنز در رابطه با جلفا و مسائلی که در گمرک جلفا می‌گذرد، کردهاند، من به دنبال سؤال ایشان تحقیقاتی را شروع کرده‌ام که هیأتی را از وزارت کشور فرستاده‌ایم و تحقیقاتی کردهاند و جلساتی هم در این رابطه ما تشکیل داده‌ایم اما به لحاظ اینکه مسألة گمرک جلفا مسألة کوچک و محدود و مختصری نیست که به این زودی‌ها آن تحقیقات برادرانمان به نتیجه برسد لذا خواستم که به عرض آقایان برسانم، سؤال هم در رابطه با شرکت تعاونی و حمل و نقل آذران هست که مربوط به همان گمرک جلفا می‌شود. این است که به اطلاع ایشان هم رساندم حالا هم اعلام می‌کنم که تحقیقات نمایندگان ما در آنجا ادامه دارد و نیاز به تمدید دارد که برای اینکه مثمرثمر باشد و این کار منتج نتیجه باشد که اگر تخلفی شده ما جلو متخلف را بگیریم و کار را فیصله بدهیم از این جهت تقاضایم این بود که مدت و مهلتی داده بشود برای اینکه تحقیقات تکمیل بشود. صرفاً جنبة اسکاتی نداشته باشد که حالا نمایندة محترم یک سؤال فرموده‌اند بنده هم بیایم یک جوابی بدهم و بعد هم به طور فرض عادی، یا طبیعی برود به کمیسیون بگویند که قانع شدیم، یا قانع نشدیم بعد به کمیسیون برود. این دردی را به این کیفیت دوا نمی‌کند اگر آنجا تخلفی باشد. لذا تقاضای من این بود وقت تمدید بشود که ما ان‌شاءالله ریشه‌ای این مسأله را تحقیق و بررسی کنیم، نتیجه‌اش را به عرض آقایان برسانیم. نایب رئیس ـ آقای کاشانی اگر شما با این ترتیب موافق هستید … سیداحمد کاشانی ـ موافقم، ولی اجازه بدهید توضیح بدهم. نایب رئیس ـ بسیار خوب، می‌خواهید صحبت بکنید؟ اگر موافق هستید دیگر احتیاج به صحبت نیست. سیداحمد کاشانی ـ اگر اجازه بفرمائید یک توضیح مختصری را بدهم. نایب رئیس ـ بفرمائید. سیداحمد کاشانی ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم، چون هدف ما هم از سؤال فقط گفتگو و حرف زدن نیست و واقعاً دلمان می‌خواهد در یک‌جا عملی که انجام شده براساس قوانین و ضوابط باشد. بنده هم استقبال می‌کنم و امیدوارم که آقای ناطق‌نوری وزیر محترم کشور هم که در کارشان حسن‌نیت به خرج داده‌اند، موفق باشند، و این مسأله برای همیشه خاتمه پیدا بکند، خیلی متشکر. نایب رئیس ـ چون تا ساعت 12 ده دقیقه بیشتر فرصت نیست و دستورمان موضوع شوراها هم هست که مفصل است بنابراین آقای قائمی اسامی غائبین را بفرمائید. قائمی (منشی)ـ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم، جلسة امروز دوشنبه مورخ 28/4/61 ، غائبین غیرموجه: آقایان ابوسعیدی از جیرفت، بیانی از خواف، موسوی از تهران، ملکوتی از سراب. هفت نفر تأخیرهائی از 20 تا 70 دقیقه دارند که در پرونده‌شان ضبط می‌شود. 26 نفر هستند که یا در مأموریت هستند یا در مرخصی و یا احیاناً بیمار هستند. 9ـ پایان جلسه و تاریخ تشکیل جلسة آینده و دستور آن نایب رئیس ـ جلسة بعد ما فردا صبح ساعت 8 خواهد بود. دستور جلسه هم همین گزارش کمیسیون شوراها است ختم جلسه اعلام می‌شود. (جلسه در ساعت 55/11 پایان یافت) رئیس مجلس شورای اسلامی ـ اکبر هاشمی رفسنجانی