مرد عبور از بحران
حسین عبداللهی (مدیر مسئول روزنامه آرمان)
برخی هنوز نیز درگذشت آیت ا... هاشمی را باور ندارند و معتقدند تفکر واندیشه‌های ایشان همچنان در فضای مدیریتی کشور ساری و جاری است. این در حالی است که پس از درگذشت آیت ا... هاشمی به عنوان یکی از شخصیتهای تأثیرگذار تاریخ معاصر ایران بحث‌های مختلفی در زمینه تحلیل و تبیین اندیشههای آیت ا... هاشمی که برخی از آن به «مکتب هاشمی» نام می‌برند به وجود آمده است.مکتبی که می‌تواند یک پارادایم فکری منسجم و تعالی بخش برای نسل‌های بعدی جامعه ایران به شمار رود. به همین دلیل و برای تحلیل و بررسی اندیشههای آیت ا... هاشمی با حسین عبداللهی مشاور رسانه ای آیت ا... هاشمی در زمان حیاتشان و مدیر مسئول روزنامه آرمان گفت وگو کردیم.مشاور رسانه ای آیت ا... هاشمی معتقد است:«آیت ا... هاشمی معتقد به اجتهاد در زمان و مکان بودند و همواره این نگرانی را داشتند که روحانیون عملکرد موفقی در زمینه مدیریت جامعه داشته باشند.از سوی دیگر آیت ا... هاشمی علاقه داشت که همه مردم ایران در رفاه زندگی کنند و هیچ کس با فقر دست و پنجه نرم نکند.ایشان به دنبال توسعه متوازن و در همه زمینه‌ها بودند و معتقد بودند همه استان‌های کشور باید به یک اندازه توسعه پیدا کنند». در ادامه متن گفت‌وگوی با حسین عبداللهی را از نظر می‌گذرانید.
*آیا آیت ا... هاشمی یک شخصیت تاریخ‌ساز بودند یا یک بازیگر تاریخ؟
آیت ا... هاشمی همواره به دنبال توسعه پایدار و اعتلای کشور بودند. ایشان علاقه داشتند که همه مردم ایران در رفاه زندگی کنند و از نظر مادی و معنوی در شرایط قابل قبولی باشند.به همین دلیل نیز ایشان در دولت سازندگی به دنبال توسعه همه جانبه کشور بودند و ازسوی دیگر در عرصه بین‌المللی سیاست تنش زدایی را در دستور کار خود قرار داده بودند.اعتدال و منش آیت ا...هاشمی در زمینه سیاست خارجی به شکلی بود که بسیاری از کشورهای منطقه خاورمیانه و از جمله عربستان برای دیدگاه‌های ایشان احترام زیادی قائل بودند و از ایشان حرف شنوی داشتند.امروز که با روی کار آمدن ترامپ در آمریکا معادلات بین‌المللی تا حدود زیادی پیچیده شده است ایران و منطقه خاورمیانه به بازیگر قدرتمندی چون آیت ا... هاشمی نیاز داشت.آیت ا... هاشمی علاوه براینکه دارای تفکر و دوراندیشی سیاسی بود به خوبی در مقاطع مختلف به عنوان یک بازیگر سیاسی نیز نقش آفرینی می‌کرد.ایشان همواره نتیجه تصمیمات خود را در ذهن ترسیم می‌کرد،موانع را در نظر می‌گرفت و سپس اقدام می‌کرد. به همین دلیل نیز تصمیمات ایشان همواره تأثیرگذار بود. با این وجود ایشان هیچ گاه مسائل شخصی را وارد مصالح نظام و مردم نکرد. اگر جایی مشاهده کردیم که آیت ا... هاشمی دغدغه داد، این مساله تنها برای منافع ملی بود. در سال92 شورای نگهبان صلاحیت ایشان را برای ریاست جمهوری تأیید نکرد.با این وجود آیت ا... هاشمی برای حفظ وحدت و منافع ملی سکوت اختیار کردند. این در حالی بود که نابخردان و کینه توزان گمان می‌کردند آیت ا... هاشمی با ردصلاحیت خود فراخوان عمومی صادر می‌کند و طرفداران خود را به کف خیابان‌ها دعوت می‌کند.این افراد همان‌هایی هستند که بر علیه آیت ا... هاشمی تاختند و زمانی متوجه تندروی و بی اخلاقی‌های خود شدند که کار از کار گذشته بود. امروز که ماهیت برخی افراد مشخص شده به این مسأله پی بردند که چرا آیت ا... هاشمی از رویکرد دولت‌های نهم و دهم انتقاد می‌کرد.کسانی که دیروز آیت ا... هاشمی را بی بصیرت می‌خواندند امروز باید شرم سار باشند.این در حالی است که عده‌ای هنوز هم از گذشته عبرت نگرفته‌اند و همچنان به گستاخی خود ادامه می‌دهند.آیت ا...هاشمی در مقاطعی مانند سال68 و انتخاب رهبری نظام و همچنین در سال92 به عنوان یک شخصیت تاریخ‌ساز نقش آفرینی کرده است. این در حالی است که ایشان در مقاطع مختلف تاریخ انقلاب و در بحران‌های مختلف به عنوان یک بازیگر تأثیرگذار تاریخی خود را نشان داده است.
* چراجریان‌های سیاسی درمقاطع مختلف تاریخی نسبت به رویکردآیت ا...هاشمی قبض وبسط رفتاری داشتندو دریک مقطع به ایشان نزدیک ودرمقطعی دیگر از ایشان فاصله می‌گرفتند؟رفتارشناسی آیت‌ا...هاشمی‌درمقاطعی‌که جریان‌های‌سیاسی‌ازایشان‌فاصله می‌گرفتندودرمقاطعی که به ایشان نزدیک می‌شدندچگونه بود؟
درِ دفتر آیت ا... هاشمی به روی همه جریانهای سیاسی باز بود و هر کسی که از هر مسئولی ناامید می‌شد راه دفتر آیت ا... هاشمی را در پیش می‌گرفت.ایشان در واقع «سنگ صبور» و گوش شنوای همه جریانهای سیاسی بودند.آیت ا... هاشمی نسبت به این مسأله که افراد و یا گروه‌هایی به هر دلیل از نظام فاصله بگیرند حساسیت زیادی داشت و به همین دلیل تلاش می‌کرد جریانهای سیاسی را در درون نظام حفظ کند.بنده لازم می‌دانم در این زمینه خاطره ای از آیت ا... هاشمی نقل کنم. روزی جمعی از فعالان سیاسی برای دیدار با آیت ا... هاشمی به دفتر ایشان مراجعه کرده بودند. من نیز به صورت اتفاقی در دفتر کار ایشان حضور داشتم.بنده به دلیل اینکه مشاور ایشان بودم،هر دوهفته یک بار با ایشان ملآقات داشتم و در این دیدارها مسائل مختلف کشور را با ایشان در میان می‌گذاشتم و ایشان نیز اگر توصیه و یا سفارشی داشتند در این جلسات عنوان می‌کردند.در این روز من مشاهده کردم که در بین فعالان سیاسی که برای دیدار با آیت ا... هاشمی به دفتر ایشان مراجعه کرده‌اند برخی افراد حضور دارند که در اواخر دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد برعلیه ایشان فعالیت می‌کردند و تهمت‌های زیادی را به ایشان می‌زدند.نکته جالب در این زمینه این بود که آیت‌ا... هاشمی با گرمی از این افراد استقبال کردند و من مشاهده کردم که آیت ا... هاشمی به گرمی دست سرسخت ترین مخالف خود را می‌فشرد. آیت‌ا... هاشمی دارای ظرفیت و قدرت درک بالایی داشت و مرکز ثقل جریانهای سیاسی بود.در شرایط کنونی نیز کمتر مسئولی در کشور وجود دارد که تا به این اندازه دارای ظرفیت و خویشتنداری باشد که با منتقد و یا حتی دشمن کینه‌ورز نیز با چنین مدارایی رفتار کند.آیت ا... هاشمی دارای چنین ظرفیت و قدرت تحمل بالایی بودند.البته صداوسیما در شناساندن شخصیت آیت‌ا... هاشمی به مردم و به خصوص جوانان کوتاهی کرده و به هیچ وجه رسالت واقعی خود را انجام نداده است.
*چرا به آیت ا... هاشمی لقب «مرد بحران ها» داده بودند؟
دلیل این مسأله این است که در زمان وقوع بحران‌ها که همه تحت تأثیر احساسات و هیجانات قرار داشتند ایشان با آرامشی خاص بهترین تصمیم را اتخاذ می‌کردند.آیت ا... هاشمی همواره بحران را به یک مسأله عادی تبدیل می‌کردند در نهایت به سمت حل آن مسأله پیش می‌رفتند.نکته دیگر اینکه آیت ا... هاشمی در هر مسئولیتی که قرار می‌گرفتند گاه وزن بیشتری نسبت به آن جایگاه داشتند. به ایشان لقب «امیرکبیر» داده بودند و ایشان را «امیر کبیر زمان» نامیدند.یکی از مهم ترین اقدامات آیت ا... هاشمی تأسیس دانشگاه آزاد به عنوان بزرگترین دانشگاه جهان بود که سبب رشد و اعتلای جامعه علمی کشور شد و بسیاری از جوانان که امکان تحصیلات عالیه نداشتند به این وسیله تا مدارج بالای علمی تحصیل کردند.وضعیت به شکلی بود که آیت ا... هاشمی در ماه‌های پایان عمر با برکت خود عنوان کردند که در شرایط کنونی و با بالا رفتن سطح آگاهی مردم دیگر دغدغه‌ای ندارم و معتقدم مردم با این آگاهی می‌توانند مسیر حرکت خود را در آینده مشخص کنند.
*یکی از نکات مغفول مانده درباره آیت ا... هاشمی نگاه ایشان به مدرنتیه،دغدغه‌های نسل جدید و آزادی‌های مورد دلخواه جوانان بود. ایشان در این زمینه چه دیدگاه‌هایی داشتند؟
آیت ا... هاشمی معتقد به اجتهاد در زمان و مکان بودند و همواره این نگرانی را داشتند که از دین استفاده ابزاری نشود.از سوی دیگر آیت ا... هاشمی علاقه داشت که همه مردم ایران در رفاه زندگی کنند و فقیر در کش.ر نداشته باشیم.ایشان به دنبال توسعه متوازن بودند. اگر به لحظه ورود آیت ا... هاشمی به وزارت کشور در سال92 برای ثبت نام در انتخابات نگاه کنیم متوجه می‌شویم که با ثبت نام ایشان موج عظیمی از حمایت‌های مردمی آغاز شد که اغلب اعضای این موج عظیم را جوانان تشکیل می‌دادند.این نشان دهنده این است که رابطه جوانان با آیت ا... هاشمی بسیار نزدیک و عمیق بوده و ایشان حرف مردم و جوانان را می‌زد. ایشان در مقطعی خطاب به اعضای خانواده خود عنوان می‌کنند:«من اگر بخواهم در کنار مردم باشم شما زندگی سختی خواهید داشت؛که همه اعضای خانواده بالاتفاق عنوان می‌کنند که ما دوست داریم شما در کنار مردم باشید و ما همه سختی‌ها را تحمل خواهیم کرد».
*آیت ا... هاشمی از جمله اولین افرادی بودند که خطر رویکرد احمدینژاد را به مسئولان و مردم گوشزد کردند و امروز که ماهیت تفکرات احمدینژاد برای همگان روشن شده بسیاری به دور اندیشی آیت ا... پی برده‌اند. چرا حامیان احمدینژاد با علم به صداقت و دوراندیشی آیت ا... هاشمی همچنان از وی حمایت کردند؟
در موضوع احمدینژاد همگان«مو» را می‌دیدند و آیت‌ا... هاشمی«پیچش مو».این در حالی است که حامیان احمدینژاد در آن مقطع زمانی مدعی بصیرت بودند و آیت ا... هاشمی را به بی بصیرتی متهم می‌کردند.نکته قابل تأمل اینکه آیت ا... هاشمی با کسی مساله شخصی نداشت. آیت ا... هاشمی با رویکرد و تفکر احمدی‌نژادیسم مشکل داشت و این رویکرد را به ضرر نظام می دانست.آیت ا...هاشمی از همان روز نخست انحراف را در رویکرد احمدینژاد مشاهده کرده بود. این در حالی است که هنوز برخی افراد این واقعیت تلخ را کتمان می‌کنند و خود را به خواب زده‌اند. با این وجود دیدگاه‌های آیت ا... هاشمی را به صورت مغرضانه سیاسی کردند و اجازه ندادند سخن آیت ا... هاشمی به گوش همگان برسد.متأسفانه بعد 12سال حالا به حقانیت آیت ا... هاشمی پی برده‌اند که دیگر دیر شده است. در این زمینه خیلی‌ها مدیون آیت ا...هاشمی هستند.
*رویکرد روزنامه آرمان نسبت به‌اندیشه‌های آیت ا... هاشمی به چه صورت بود؟چرا یکی از دغدغه‌های اصلی و مهم روزنامه آرمان تبیین افکار و اندیشههای آیت ا... هاشمی برای افکار عمومی بود؟
گفتمان و منش آیت ا... هاشمی مبتنی بر اعتدال بود و ریشه گفتمان اعتدال ایشان نیز از قرآن کریم برداشت می شد. روزنامه آرمان به عنوان یک رسانه عمومی که دارای مشی اعتدالی است تبیین فکار و اندیشههای آیت ا... هاشمی را یکی از رسالت‌های مهم خود تلقی می‌کرد.روزنامه آرمان دیدگاه‌های آیت ا... هاشمی را اصولی و منطقی و هدف ایشان را تعالی ایران و مردم می‌داند و همچنان نیز معتقد است که‌اندیشه‌های آیت ا... هاشمی همواره می‌تواند برای نسل‌های بعدی رهگشا باشد.از سوی دیگر صداوسیما به عنوان رسانه ملی هیچ گاه رسالت واقعی خود را درباره آیت ا... هاشمی انجام نمی‌دادو نداده است. به همین دلیل آنچه ما انجام دادیم پافشاری برای شناسایی و تبیین اندیشههای آیت ا... هاشمی برای مردم و به خصوص نسل جدید بود.
0هنگامی که خبر درگذشت آیت ا... هاشمی را شنیدید کجابودید؟
من در دفتر کارم حضور داشتم که یکی از خبرنگاران به من اطلاع دادند که آیت ا... هاشمی در بیمارستان بستری شده‌اند.ایشان از من درباره صحت این خبر سوال پرسیدند که بنده چون شایعات زیادی در این زمینه مطرح می‌شد پاسخ منفی دادم وعنوان کردم این خبر شایعه است. در ماه‌های قبل نیز چنین شایعه‌ای مطرح و سپس تکذیب شده بود. با این وجود بنده نیز کنجکاو شدم و در این زمینه پیگیری کردم تا از صحت خبر مطلع شوم. پس از چند دقیقه یکی از فرزندان شیخ قدرت علیخانی تماس گرفتند و خبردادند که آیت ا... هاشمی دعوت حق را لبیک گفتند». پس از مدتی تماس گرفتم و دوباره سوال کردم که ایشان عنوان کردند من در راه بیمارستان هستم و آقای روحانی نیز وارد بیمارستان شده‌اند و پس ازمدتی با چشمانی اشک بار بیمارستان را ترک کرده‌اند. بنده در طول دوران فعالیت مطبوعاتی‌ام بیشترین مصاحبه را با آیت ا... هاشمی داشتم ایشان جایگاه بسیار بلندی در ذهن من داشتند. آیت ا... هاشمی علاوه براینکه یک شخصیت سیاسی بی‌نظیری بودند مهربان و دلسوز نیز بودند.به همین دلیل نیز خبر درگذشت ایشان برای مردم، من وهمه نزدیکان ایشان خبری تکان دهنده و غیرقابل باور بود.به همین دلیل نیز بود که مردم با حضور میلیونی خود در تشییع جنازه ایشان به جایگاه بلند و خدمات زیادی که برای کشور و مردم کرده بودند ادای دین کردند.خداوند ایشان را قرین رحمت فرمایند.