سخنرانی در دیدار مراسم افتتاح همایش شورای مرکزی دانشگاه آزاد

بسم‌الله الرحمن الرحیم
الحمدلله و السلام علی رسول الله و آله
جای امام راحلمان خالی است که امروز ثمرات یک تأیید و تزریق فقط یک میلیون تومان پول را برای تقویت نهال کوچکی که آن روز غرس شده بود، شاهد باشند که در گزارش کوتاه جناب آقای دکتر جاسبی آمد. برکتی که خداوند به این حرکت داد، بخاطر اخلاص و حسن نیت کسانی بود که اقدام کردند و برای‌حل یک مشکل عمیق و زمین‌گیرکننده کشورمان زحمت کشیدند.
به هرحال باید خداوند را از آنچه که تا بحال به دست آمده، شکر کنیم. از خداوند برای اهداف بزرگتری که فعلاً در دستور کار داریم، استمداد می‌جوییم. برای شما که خودتان دست اندرکار هستید، توضیح کارهایی که شما انجام دادید، هیچ لزومی ندارد و فقط یادآوری برای تشکر است که یکی از ادله حضورم در جمع شورای شما همین بود که از زحماتی که می‌کشید، قدردانی کنم که می‌دانم بسیار زیاد و سخت است. نکاتی را که باید مورد توجه قرار بدهید، در هیأت امنا روی آنها کار کردیم و یا داریم کار می‌کنیم که آنها را یادآوری می‌کنم تا با همکاری بتوانیم به این اهداف مقدس برسیم.
همیشه در مقابل کسانی که در تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی علامت سؤال دارند، یک سؤال مطرح می‌کنم. نوعاً کسانی هستند که علاقمندند همه کارها را دولت انجام بدهد و کارهای مردمی از این نوع را نمی‌پسندند. به آنها می‌گویم لحظه‌ای فکر کنید که اگر دانشگاه آزاد اسلامی نبود، این یک میلیون و دویست هزار نفری که الان مشغول تحصیل هستند و چند میلیونی که فارغ‌التحصیل شدند، کجا بودند و چه وضعی داشتند؟ آیا دیپلمه بیکار بودند، یا آواره کشورهای دیگر بودند؟
سرنوشت دیگری برای اینها نمی‌توان تصور کرد. چون دولت همه زحمات را می‌کشد و همه هزینه‌هایش را خرج می‌کند برای اینکه بتواند بیشتر دانشجو بگیرد. شاید خیلی‌ها را در رقابت با دانشگاه آزاد اسلامی می‌گیرد و اگر این دانشگاه نبود، آنها هم خیلی از چیزها را نمی‌آوردند. اصلاً تصور خیلی‌ها این است که تحصیلات عالیه یک کارلوکس است و در حدّی لازم است. در صورتی که برداشت اسلام و ما این است که باید راه تحصیلات عالیه برای همه افراد کشور باز شد و هرکه می‌تواند، بیشتر باسواد شود، روشن شود و روشنگر و سازنده شود. چون راه بشر همین است. تکامل بشری از این راه بدست می‌آید.
محدود کردن مراحل تحصیلی ظلم فجیعی نسبت به انسانها و توسعه و تکامل بشریت است. بالاخره خداوند این توفیق را به جمعی از شخصیتها داده که این راه خوب را باز کردند و امروز بزرگترین دانشگاه را در دنیا در اختیار دارید.
نمی‌توان از کنار ده میلیون متر مربع فضای آموزشی و خدماتی، سیصد و سی واحد دانشگاهی و مرکز آموزشی، ششصد مدرسه برای آموزش و پرورش و بسیاری از چیزهای مهمی که الان مورد نیاز است مثل آزمایشگاهها، چاپخانه‌ها، کتابخانه‌ها و بیمارستانها که فعلاً در اختیار تحصیل محصّلان  و دانشجویان قرار گرفته است، به آسانی گذشت. نکاتی را ما باید عرض کنیم.
یک مسأله مهم این است که این دانشگاه متعلق به بیت‌المال و مردم است و خواهش می‌کنم که شما همیشه این را در محافل و برنامه‌هایتان برای دانشجویان در کلاسها توضیح بدهید. هیچ‌کس زیر این آسمان در این دانشگاه منفعت شخصی ندارد. هرچه که دانشگاه دارد، مال مردم و از پول مردم بدست آمده است. با شهریه‌ای که مردم دادند و زحماتی که مدیران، اساتید و پرسنل می‌کشند، مجموعه‌ای درست شده است. اساسنامه هم به گونه‌ای است که این مجموعه هیچ‌وقت از اختیار عموم بیرون نمی‌رود. نه کسی امتیازی در اینجا دارد و نه کسی ارث می‌برد و نه کسی می‌تواند برداشت ویژه‌ای بکند. جز کسانی که اینجا کار می‌کنند و در حدّ متعادلی حقوق می‌گیرند.
بنابراین هرچه که این دانشگاه قوی و نیرومند شود، بر بنیان امکانات عمومی کشور افزوده می‌شود و در خدمت نسل امروز و نسل آینده خواهد بود. باید با این دید به این دانشگاه نگاه کرد که در مراکز دیگر غیرانتفاعی چنین خصوصیتی یا نیست و یا نادر است. با این ویژگی دانشگاه آزاد اسلامی نمی‌خواهد در خدمت هیچ فرد و یا هیچ باند، حزب و جهتی جز اسلام، انقلاب، کشور و مردم باشد.
بنابراین همت دانشگاه این است که بهتر خدمت کند و به اهداف خود نزدیک شود. تا بحال هم همیشه تلاش شده و همین جوری عمل شد. باید از کسانی که این زحمات را کشیدند، ابراز رضایت و تشکر کنیم.
مسأله دیگری که این روزها خیلی مطرح است‌- قبل از آن برای خود ما مطرح بوده- هزینه‌هایی است که مردم و دانشجویان برای این دانشگاه می‌پردازند و تبعیضی که بین دانشجویان دولتی و غیردولتی وجود دارد. این را من بارها در محافل دانشگاهی - وقتی که سؤال کردند - گفتم که از یک خانواده ممکن است دو فرزندشان یکی با یک نمره بیشتر وارد دانشگاه آزاد اسلامی نشود و به دانشگاه دولتی برود. فردی که به دانشگاه دولتی می‌رود، هزینه تحصیلی ندارد، رفاهیات بیشتری دارد و امکانات بیشتری در اختیار آنها می‌گذارند، ولی فرد دیگر باید همه هزینه‌ها را خودش پرداخت کند که یکباره یک تفاوت کیفی بوجود می‌آید و این یک واقعیت است. البته که معلول این است که امکانات دولت برای پوشش همه نیازمندان به تحصیل کافی نیست. این واقعیت در جامعه ما هست.
به این زودی هم قابل رفع نیست. ما باید در سیاستهای کلی تلاش کنیم که این تبعیض را حد‌الامکان کم کنیم. راهکارهای مختلفی هم مطرح می‌شود که در حدود یک سال پیش وقتی بحثی مطرح بود که نیازمندی اساتید و هیأتهای علمی دانشگاههای دولتی بیشتر از دریافت آنهاست و دولت در صدد بود گام بزرگی برای جبران نیاز آنها بردارد. این بحث را ما هم در مجمع تشخیص مصلحت بررسی کردیم و هنوز هم در دست بررسی است که ببینیم باید چه کرد. اینکه هزینه‌های زندگی شخصیتهای علمی را تأمین نکنیم، فکر خوبی نیست و فکر بدی است. چون آنها نمی‌توانند با خاطر راحت تحقیق کنند و آموزش بدهند و کمک کنند. لذا باید خاطر آنها را راحت کرد.
اینکه اگر دولت هم بتواند چنین هزینه‌ای را بپردازد، چه تبعاتی خواهد داشت، معلوم است. بعدش نوبت معلمین، کارمندان و همه اقشار حقوق‌بگیر دولت می‌شود که یک رشته طولانی است و پول زیادی تزریق می‌شود و پشت سرآن تورم است و دوباره این دور باید از نو شروع شود. ولی چاره‌ای نیست و باید با حساب انجام می‌شد. در کنارش این بحث مطرح شد که دانشگاههای غیردولتی چکار کنند. طبیعی است که آنها هم باید شهریه دانشجویان را  اضافه کنند که کار دشواری بود. ما هم در هیأت امنا و هم در مجمع تشخیص این مسأله را مطرح کردیم.
آقای دکتر جاسبی و هیأت امنا تدبیری اندیشیدند که به آن اندازه‌ای که بر هزینه دانشگاه اضافه می‌شود، شهریه را تحمیل کنند. راهکاری برای اضافه تدریس و امثال اینها در نظر گرفتند و قدری زهر کار را گرفتند. اما گامی ضروری بود که باید برداشته می‌شد و انجام می‌گرفت. شهریه الان در گروه تخصصی مجمع مطرح است که مخصوص شما نیست و برای کل کشور و برای دانشگاههای دولتی هم هست.
می‌دانیم که الان بعضی از دانشگاههای دولتی هم ارقام بزرگی را از دانشجویان می‌گیرند و بعضی از دانشگاههای غیرانتفاعی هستند که در ارتباط با دانشگاههای خارجی شهریه‌های خیلی گزافی بصورت ارزی دریافت می‌کنند. ما همه اینها را در دست بررسی داریم و باید ببینیم چه باید کرد که هم امکانات تحصیل را از مردم نگیریم و هم راهکاری برای کسانی که ندارند و می‌خواهند تحصیل کنند، در نظر بگیریم. نباید بگذاریم استعدادها زنده به گور شوند. باید آینده جامعه را در نظر بگیریم. انشاءالله آنجا به نتیجه می‌رسد و بصورت اصل کلی مطرح می‌شود. ماهم پیگیری خواهیم کرد.
در این فاصله بحثهای دیگری هم مطرح است که در مورد شهریه‌ها چکار کنیم. راهکاری معمولی از سالها پیش به ذهن ما رسیده بود و هنوز  روی آن تکیه داریم که دولت به بانکها و مراکز پولی کشور تکلیف کند که وامی بی‌بهره و کم بهره در اختیار دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی بدهند که دانشجو شهریه‌ای را که می‌خواهد بپردازد، از آن وام بپردازد و باز پرداختش را به زمان بعد از تحصیل و پیدا کردن شغل موکول کنیم. البته عملاً صندوقی تشکیل می‌شود و این پول رفت و برگشت می‌کند و نهایتاً می‌تواند جریان سالمی را درست کند. صندوق سرمایه ابتدایی لازم دارد.
فکر می‌کنیم فعلاً راه درست این است که در شهریه‌ای که گرفته می‌شود، کسانی که ندارند و معلوم است که نمی‌توانند بدهند و یا در پرداخت مشکل دارند، از وام استفاده و با خیال راحت تحصیل کنند. وقتی درآمدی کسب کردند، به تدریج و به نسبت درآمدشان بپردازند. این راهی است که هنوز در ذهن ماست و عملی نشده است. مجلس براین اساس در سال گذشته مصوبه‌ای گذراند که آنهم هنوز پرداخت نشده، ولی باید وسیعتر از آن عمل شود. این هم برای دانشجویان دانشگاههای آزاد و دولتی است که اکثر آنها شهریه می‌دهند. عده کمی از دانشجوهای دولتی شهریه نمی‌دهند.
بحثهای دیگری در هیأت امنا داشتیم که به چند مورد اشاره می‌کنم. باید از مجموعه عظیمی که در اختیار نظام، انقلاب، کشورمان و بشریت است، استفاده‌های بزرگی کنیم که واحدهای کوچک نمی‌توانند انجام بدهند. اینجا دریاست و باید مشکلات عظیم ملی و بهره‌وری را که نیاز به تحقیق، تفحص و کار انبوه دارد، پیدا و برای اینها در دانشگاه طرح درست کنیم و مراکز تحقیقاتی ما وارد این میدانها شوند و این مشکلات بنیانی را حل کنند.
امروز بحث ایتر و انرژی از سیستم جوش هسته‌ای نوترین تفکری است که در دنیا برای حل مشکل انرژی در دست است. دنیا هم پیشرفت کرد و مال امروز نیست. سالهاست که مشغول کار هستند و الان به مرحله عملیاتی نزدیک شده است. تحقیقاً انحصاری در آن بوجود خواهند آورد که دنیا را گرفتار این انحصار کنند. آنها مثل ما نیستند که منبع مهم تولید منابع انرژی هستیم و ارزان از دست ما می‌رود. آنها اگر این را بدست آورند ارزش کار خودشان را می‌دانند و در قیمت بهره‌گیری از آن هرچه بخواهند، می‌افزایند.
خیلی از شما می‌دانید که اگر این سیستم به نتیجه برسد، به یک منبع لایزال انرژی‌زا متّصل می‌شـود و به شکل شعله نوری که در خورشید بوجود می‌آید، از جوش هسته‌ای انرژی تولید می‌شود و خطر انفجار و شکاف هسته‌ای و .... نیست و انرژی سالمی است. الان نمونه‌های کوچکی در حد پایلوت ساخته و روشن شده که عملیاتی است. الان پنج کشور مهم دنیا اولین واحد بزرگ را می‌سازند که بحث عمده آنها این است که این واحد در کجا ساخته شود. شاید در ژاپن یا فرانسه و جاهای دیگر ساخته شود. در دانشگاه آزاد اسلامی این تفکر هست. قبلاً در کانادا به دنبال آن بودند که قدیمی و منسوخ بود. الان واحدی مشغول تحقیق است.
بطور جدّی از شما می‌خواهم که با یک برنامه همگانی شریک شویم. چرا ما نتوانیم کار خودمان را انجام دهیم؟ البته ما از نتیجه تحقیقات دنیا استفاده می‌کنیم، دانشمندان زیادی در دنیا هستند و شاید به قمیت گرانی بتوانیم آنها را جذب و از آنها استفاده کنیم. در ایران هم انسانهایی هستند و از آنها استفاده کنید تا ما به شیوه خودمان بتوانیم این تکنولوژی و این افتخار را در کشور خودمان داشته باشیم. شاید احتیاج به کمکهای بزرگی داشته باشد. بناست به خاطر تشویق از همین واحد که شروع کرده، بازدید کنم. خواهش می‌کنم این مسأله جدّی‌تر گرفته شود.
اگر این به نتیجه برسد، یکی از بزرگترین مشکلات بشری را حل می‌کند. خیلی از مسائل در سایه این کار می‌تواند حل شود. شاید دانشگاه آزاد اسلامی یکی از بهترین جاهایی است که می‌تواند پیشتاز این حرکت در ایران باشد. نه اینکه دانشگاههای دولتی نمی‌توانند، آنها هم می‌توانند و دانشمندان عالی‌قدری در آنجا جمع هستند و از آنها هم می‌توانید استفاده کنید.
مسأله دوم - غیر از نانو – آب است. این را در میدان کار - هم در کشور  و هم در خارج -یک مسأله جدّی می‌بینم که باز می‌توان از دانشگاه آزاد اسلامی توقع داشت و این مسأله را حل کرد. تحلیل‌گران دنیا فکر می‌کنند که جنگ آینده بشریت بر سرآب خواهد بود و نه بر سر نفت. مشکل عمده بشریت کمبود آب شیرین خواهد بود، مقدار آب شیرین در روی کره زمین مشخص است، مقدار مصرف روزافزون است، تولید همین است که در چرخه است. پیش‌بینی می‌شود در آب کمبود خواهیم داشت. البته خودم در این زمینه مطالعه دارم و فکر می‌کنم  مسأله نباید اینجوری باشد. بخاطر اینکه سه چهارم کره زمین را آب دریاها گرفته است، آب دریاها چند درصدش نمک و املاح و بقیه آب است. چرا بشر عاجز باشد از اینکه آب را به قیمت ارزانی شیرین کند  و در اختیار بشر بگذارد؟ الان محدودیتی در تولید آب شیرین از دریا نیست، منتهی گران است. برای اینکه هرچه سوخت گران‌تر می‌شود، تولید آب هم گرانتر می‌شود. باید این کار را با حرارت انجام بدهند.  سالهاست که روی این مسئله فکر و کار می‌کنم. در صنعت آب شیرین‌کُن پیشرفتهایی شد و امروز از طریق تکنولوژی اُسمُوزی ارزانتر تولید می‌کنند و شاید هم سالمتر باشد. ولی هنوز خیلی فاصله دارد.
در همین سفری که در عربستان بودم، یکی از نکاتی که می‌خواستم بفهمم، این بود که آنها چه می‌کنند. چون آنها آب شیرین‌کُن‌های زیادی دارند. هم در سفر قبلی و هم در سفر اخیر به دنبال این بودم. آنها گفتند حدود یک دلار برای یک لیتر آب هزینه می‌کنیم. خیلی انبوه هم تولید می‌کنند، قدری با متخصصین صحبت کردم. به نظر می‌رسد که راهی وجود دارد و می‌توانیم خیلی ارزانتر تولید کنیم و آن استفاده از کربن فعال است. بعضی‌ها مدعی هستند که می‌توان به متری دو تا سه سنت رساند.
دانشگاه آزاد اسلامی بخاطر تنوع کار و بخاطر حضور وسیعی که در کشور دارد، می‌تواند این کار را در خیلی از جاها سامان بدهد. باید واحد متمرکزی برای آب شیرین‌کردن به قیمت ارزان، داشت که به درد کشاورزی هم بخورد. لازم نیست آب کشاورزی زیاد شیرین باشد. آب لب شور هم کافی است. عمده مصرف آب دنیا در بخش کشاورزی است. در شرب و صنعت مقدار کمی است و این کار رسالت بزرگی برای دانشگاه آزاد اسلامی است. خوب است کار از همین مرکز تحقیقات شروع شود و نمونه‌های میدانی را در دانشگاههای کشاورزی بصورت واحدهای کوچک و یا یکجا انجام بدهید.
اگر موفق شویم از ظرفیت بزرگی که در نیروهای انسانی و نیاز داریم و امکانات مالی که می‌توانیم تأمین کنیم، این مشکل را در درجه اول در کشور خودمان و بعد در کشورهای دیگر به طور کلی برای نقاط نیازمند حل کنیم، یک اقدام تاریخی بسیار بسیار ارزشمندی کردیم که مشکل بشریت را حل می‌کند. من این را عملی می‌دانم و امیدوارم از این جلسه شما چنین تصمیمی برای این مسئله گرفته شود.
اصلاً فکر می‌کنید دانشگاه آزاد اسلامی چرا بوجود آمد؟ معلول نیاز بود. وقتی دیدیم میلیونها نیازمند تحصیل داریم و فقط برای صدها هزار جای تحصیل داریم، گفتیم نیاز هست. مردم هم هزینه‌اش را می‌پردازند، نیروی انسانی هم می‌توان پیدا کرد. چرا این نیاز را با امکانات موجود رفع نکنیم؟ فرمول روشنی برای اقدام است. بازار وجود دارد. امکان عرضه هم وجود دارد. کسی می‌خواهد که شود و این کار را انجام دهد و این شد و الان کار برگشت‌ناپذیری است.
بنابراین شما روی این مسأله فکر کنید. آب الان در کشور خودمان مسأله بسیار جدّی است. ما کشور وسیعی داریم، اراضی ارزشمندی داریم، هوای بسیار خوبی داریم. همه امکانات برای استفاده از آب شیرین بصورت بسیار انبوه وجود دارد. نیاز هم وجود دارد. مردم حاضرند بابت آن پول بپردازند، بیاییم واسطه شویم و این منبع عظیم و لایزال اقیانوسها را با این منبع عظیم‌تر نیاز پایان ناپذیر بشریت به هم مربوط و از آن استفاده کنیم. الان دانشگاه آزاد اسلامی می‌تواند این کار را بکند. شرط آن، این است که مرکز متعهدی و انسانهای دلسوز و مؤمنی میدان دار این حرکت شوند.
بحث دیگری که ما در هیئت امنا داریم، مسأله جهانی‌تر کردن دانشگاه آزاد است. باید اقدامات خارج از کشور را تقویت کنیم. زبانهای مختلف را آموزش بدهیم و درجاهای دیگری حاضر شویم. بعضی‌ها حسادت می‌کنند، واقعاً حسادت خوره کمال بشریت است. هرکسی اگر هم حُسن نیت دارد، فکر می‌کند خودش خوب است که این کار را کند. اینکه دیگران بکنند، برای همه شیرین نیست. ولی انسانهای خوب، کار خوب را هرکس که انجام بدهد، می‌پسندند و ما باید این‌گونه باشیم.
منبع امکانات ما همین شهریه‌هاست. با یک ریال روی شهریه گذاشتن می‌توان کار بزرگی را سامان داد. کاری است که برای بشریت و برای مردم لازم است. باید در خارج کارهای بزرگ و قوی و در حد استانداردهای جهانی انجام دهیم و باید دانشگاه آزاد به عنوان اسلام و ایران قوی، نماینده این وضعیت باشد. انشاءالله روی این هم بیشتر کار کنید.
مهمترین کاری که در مصوبات هیأت اُمنا آمده، کیفیت تحصیلات است. از نظر کمبّت به حدّ اعلا رسیدیم و اگر خودمان باشیم، مایلیم که دیگر کمیت را توسعه ندهیم. کیفیت در دستور اول شما باشد. برای جذب نیروهای کیفی دست شما باز است. باید طراحی کنید که اینها را جذب و علاقمند کنید که کارهای مهم کنند. این کار از طریق تحقیقات و تولید علم شدنی است. باید روی اینها بیشتر سرمایه‌گذاری کنیم و از انبوه نیروهای انسانی که در اختیار ماست، استفاده کنیم. اگر ده درصد آنها مصمم باشند که کیفیت را بالا ببرند، می‌توانیم کارهای بسیار افسانه‌‌ای را در تاریخ بشریت خلق کنیم. مدیریت این بخش احتیاج به انسانهای فرهیخته با همت بسیار والا دارد که افق و چشم‌انداز وسیعی را برای خودشان ترسیم کنند و وارد میدان شوند و از این دریای امکانات بیشتر استفاده کنند.
این هم بخشی است که من به عنوان مسئول در هیأت امنا و به عنوان مؤسس و کسی که از روزهای اول با دلسوزی با این نهال مقدسی که غرس شده، همراهی داشتم، روی آن تکیه دارم. دانشگاه آزاد اسلامی بخاطر ماهیت و اسمش رسالت مهمی بر عهده دارد و آن مسائل فرهنگی است. در مسائل فرهنگی احتیاج به درست فکر کردن و درست عمل کردن داریم. نباید عوام‌زدگی در دانشگاه آزاد اسلامی رایج شود، البته باید در مسایل اجتماعی، فضا و ... ملاحظه داشته باشیم. چون چاره‌ای نیست. اما به عنوان موتور حرکت علمی جامعه باید عالمانه عمل کنیم. باید اسلام‌شناسی در حدّ بسیاربسیار مطلوب در دانشگاه باشد و برای مسائل فرهنگی طرحهای مطالعاتی علوم انسانی با عقلانیت و توجه به واقعیتها طراحی و پیگیری شود تا فضای سالم و عالمانه فرهنگی و اسلامی را در درجه اول در جامعه دانشگاهی خودمان و بعد در خانواده‌ها و جامعه بزرگ اسلامی بوجود بیاوریم. می‌توانیم کار بزرگی کنیم. یک وقت از یک مدرسه حرکتی صورت می‌گیرد و مثل سنگی است که در استخر می‌اندازیم که امواجی را ایجاد می‌کند. مدتها رفت و برگشت دارد. یک بار جمعیتی در حدود یک میلیون و دویست هزار نفر موج‌آفرینی می‌کنند و این موج می‌تواند بسیار کارساز و سازنده باشد. نمی‌توانیم از مسائل فرهنگی عمیق و اصیل اسلامی غافل باشیم. اسم اسلامی هم در این دانشگاه آزاد برای همین آمد که این رسالت را فراموش نکنیم. در مجموع کارهایی که انجام ندادیم، خیلی بیشتر از کارهایی است که انجام دادیم. باید برای کارهای انجام نشده که بی‌پایان است، طراحی کنیم. مخصوصاً در بُعد علمی که هیچ‌وقت پایان پیدا نمی‌کند. هر بابی را که باز کنید، از آن باب، بابهای جدیدی باز شود. باید در این شرایط تصمیمات کارسازی بگیرید. امیدواریم با روحیه کامل به کارتان ادامه دهید و مطمئن باشید که این شجره تنومندی که در اعماق جامعه و بشریت وارد شد و مورد نیاز جامعه امروز و فردای ماست، رو به رشد است و هیچ‌کس نمی‌تواند آسیبی به این شجره تنومند وارد کند. چراغی را که ایزد برفروزد، با کارهای کوتاه و کوچک نمی‌توان آن را خاموش کرد و این همان چراغ است.
والسّلام علیکم و رحمه الله