سخنرانی آیت الله هاشمی رفسنجانی در مسئولین برگزاری همایش ملی جهاد اقتصادی، کشاورزی و منابع طبیعی

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله والسلام علی رسول الله و آله

باز هم به شما خوش آمد می‌گویم. از صحبت‌های شما استفاده کردم. احساس می‌کنم خودتان زیاد به نتیجه همایش امیدوار نیستید. نمی‌خواهم بگویم که این همایش شما، بازآوری علمی لازم نیست. کار، کار باارزشی است. به هر حال از این راهکارهایی بیرون می‌آید. سؤال من از این جهت بود که اگر دولت نخواهد، حتماً باید یک بخشی از آن برگردد. بالاخره باید کشاورزی را آن چنان آزاد بگذارند که عرضه و تقاضا کار خودش را بکند و وقتی که محصول گران می‌شود، با قیمت گران به بازار بدهند.

الان دست کشاورز در خیلی از جاها بسته است. الان یک دفعه در گمرک جنس وارد می‌کنند. وقتی که جنس را با پول نفت وارد کنیم و در میدان بریزیم، کشاورز نمی‌داند چه کاری بکند. یا مثلاً وضع میدان‌ها و سلف‌خرها را ببینید. الان محصول کشاورز از دست کشاورز تا مغازه‌ها چقدر تفاوت دارد؟ این وسط سودی به جیب کشاورز نمی‌رود. یا اگر سمی که خریدیم، کارایی نداشت، چه کسی جوابگو است؟ چه کسی خسارتش را می‌دهد؟ از این قبیل.

ما که یک مقدار کم در این بخش دست داریم، می‌فهمیم که دولت کمکی نمی‌کند. فرض کنید که مثلاً از بیست سال قبل تشخیص داده شد که آبیاری تحت فشار انجام بدهیم. چون کم آب هستیم و باید صرفه جویی کنیم. دولت قانون می‌گذارد که بانک مرکزی برای آبیاری قطره‌ای وام بدهد. تا اینجا کار خوبی است. ولی وقتی که کشاورز می‌خواهد وام بگیرد، تا وامش را بگیرد، پدرش را درمی‌آورند و در آخر هم معلوم نیست که آیا وام بدهند یا نه؟ در مجموع الان دولت تا حدود زیادی مزاحم کشاورزی است.

یکی از بحث مهم قاعدتاً در این همایش شما باید این باشد و روشن باشد که وظیفه دولت چیست و باید تعیین کنید. البته نمی‌خواهم بگویم که دولت را جدا کنیم و بگوییم کشاورزی آزاد باشد و هر چه بخواهد بشود. در اینجا دولت وظایفی دارد و باید خیلی کارها را انجام دهد.

در مجموع این یکی از بحث‌های اساسی است که می‌خواستم مطرح کنم و آن، این است و عیبی هم ندارد که شما همین توضیحاتی را که برای من دادید، با وزیر جهاد کشاورزی مطرح کنید و بگویید که هدف ما این است که راهکار علمی ارائه بدهیم. ولی مواردی است که به شما مربوط می‌شود و شما هم همکاری کنید و یک نوع تعهد هم در مقابل شما داشته باشند.

بحث اصلی شما را که الان کشاورزی مشکل دارد، کاملاً قبول دارم؛ یعنی اگر کشاورزی الان ما مثل یکی، دو سال اخیر، یعنی با این خشکسالی‌ها و سیاست دولت جلو برود تا دو، سه سال دیگر خیلی آسیب می‌بیند. معلوم نیست عاقبت دامداری چه می‌شود! هر وقت که مشکل پیدا می‌کنند، انبوه گوشت، مرغ و تخم‌مرغ وارد می‌کنند. این موارد باید از قبل معلوم باشد. ما که می‌توانیم تولید کنیم. الان ظرفیت مرغداری‌های ما بیش از مصرف داخلی است. سرمایه‌گذاری کردیم، نیرو استخدام کردیم و تمام کارها را کردیم و الان باید با ظرفیت پانزده، بیست و گاهی چهل درصد کار کنیم.

دامداری از این بدتر است و یکی یکی از دست می‌رود. می‌بینید که چه بر سر چای آوردند! بنا نبود که چای ما این‌گونه باشد. بالاخره دنیا که بیخود چایی‌اش را درست نکرده است. بحث که می‌کنی، می‌گویند: چای چیزی نیست و وزنی ندارد، بگذاریم این مقدار وارد شود. مسئله این نیست. مسئله این است که کشور استعداد چای را دارد و ما مناطقی هم داریم.

روی برنج نظریه‌ای می‌دهند و آقایان می‌گویند که چرا ما این همه آب را برای برنج مصرف کنیم؟ کشاورزی کم‌آب می‌کنیم و برنج نمی‌کاریم. این یک استدلال است. ما بهترین برنج را می‌توانیم آن هم در منطقه‌ای که آب فراوان است، تولید کنیم. ممکن است یک روز دولتی بیاید و طرفدار کشاورزی باشد و رونق دهد و ممکن است دولتی هم بیاید که تفکراتی این‌گونه داشته باشد. این هم مشکل درست می‌کند که الان کم و بیش مشکلات را می‌بینیم.

من اصل کار شما را خیلی خوب می‌دانم. به هر حال شما می‌خواهید کاری انجام دهید که عالمانه با مسئله برخورد کنید. قبول دارم که یکی از کمبودهای میدان کشاورزی ما، نبود کارشناس و متکی نبودن به مبانی علمی است. این را کاملاً قبول دارم.

بعضی جاها کشاورزها تجربه دارند و با تجربه خودشان موفقیت‌هایی به دست می‌آورند؛ اما آن تجربه‌ها موقعی بود که این دانش نبوده است. ما باید الان را حساب کنیم و تجربه را با دانش امروز مقایسه کنیم که دنیا از یک هکتار چه مقدار برداش می‌کند و از یک متر سقف مرغداری یا برای یک هکتار میگو یا ماهی قزل‌آلا چه استفاده‌ای می‌کند! الان حرف‌های مهمی در این مسائل است.

من کاملاً با کار شما موافق هستم و به شما تبریک می‌گویم. اینکه کاملاً مردمی باشد، موافق هستم. حداقل این است که یک بحث واقعی در رابطه با نقش دولت مطرح می‌کنید که در این مسئله چه می‌تواند باشد. با آمار، ارقام و حساب، موضوعات مختلف را بررسی می‌کنید که بعضی‌ها از قدرت کشاورز بیرون است.

مثلاً بحث بذرهای گواهی شده که این بذرها را گران می‌خریم و وارد می‌کنیم، برای اینکه بتوانیم محصول بیشتری به دست بیاوریم. چرا ما خودمان نتوانیم این بذر را تولید کنیم؟ یک دانش بسیار پیچیده‌ای است.

تصادفاً اتفاق افتاد که با دعوت خودشان به کردان رفتم و دیدم که جای کوچکی را درست کردند. در زمان من، در کرج مرکز بزرگی را برای شناسایی بذر و نهال درست کردیم. برای اینکه همه گونه‌ها را در کشور شناسایی کنیم و بانکی تهیه کنیم و بذرهای مناسب را تنظیم کنیم تا بذر مطلوب را به دست بیاوریم.

در آنجا به من گفتند - نمی‌دانستم که استفاده نمی‌شود و آقای کلانتری هم بود و ایشان می‌دانست- الان آن بانک در اختیار کشاورزها نیست و کمکی به این کار نمی‌کند و الان انباری از معلومات در آنجا جمع است. باید ابعاد مسائل را بررسی کنید.

○ چون همایش ما نخستین همایش است، نمی‌توانیم زیاد گسترده کنیم. وسعت کار خیلی زیاد است. ما روز اول که گفتیم جهاد اقتصادی در عرصه کشاورزی شاید چیز کوچکی به نظر برسد، ولی وقتی جلسات متعددی گرفتیم، دیدیم که حجم کاری آن خیلی زیاد است و کشاورزی ما در همه رشته‌هاست و زیربنای آبادی هر کشور کشاورزی است. کشاورزی یک حالت خیلی گسترده‌ای دارد.

(به هر حال در حد یک همایش که به عنوان محصول همایش نظرات مفیدی از آن بیرون بیاید، خوب است و باید این‌گونه باشد؛ اما مراحل اجرایی و مسائل بعدی، بحث‌های مهمی است که باید از نتایج همایش استفاده کنند. من هم به شما تبریک می‌گویم. انشاءالله موفق باشید. این همایش را در کجا برگزار می‌کنید؟ در قم می‌خواهید بگیرید؟

○ بله همایش ما در قم در تاریخ 24 و 25 آذر ماه سال جاری است. دو روز است و دو، سه مکان را مدنظر قرار دادیم. یکی دانشگاه قم است که اعلام آمادگی کردند. یکی هم ساختمانی را آیت‌الله فاضل لنکرانی معروف به ائمه اطهار که با اینجا هم صحبت کردیم. یکی هم دفتر تبلیغات بوده که دفتر تبلیغات به نسبت تعداد جمعیت ما کوچک است. فعلاً این دو جا اعلام آمادگی دارند.

(قم هم جای خوبی است. کسانی که مایل هستند شرکت کنند، از جاهای دیگر به قم می‌رسند و می‌توانند بیایند؟

○ یکی از حسن‌های این همایش این است که افرادی که نوآوری و یا مقاله علمی می‌دهند، چون سطح همایش ملی است، امتیازاتی برای افراد دارد و علاوه بر هدیه، یک امتیاز دانشگاهی برای طرف دارد که مقاله‌اش داوری شده و در سطح ملی بوده است. ما از سران کشور هم دعوت می‌کنیم و در خدمت شما هم هستیم.

(خیلی خوب است. همایش کاملاً خوبی است و انشاءالله موفق باشید.

○ همه قم را به عنوان یک شهر مذهبی می‌شناسند و ما خواستیم که قدمی برداریم و بگوییم که علاوه بر آن، این امتیاز علمی و دانشگاهی را هم دارد.

(خیلی بجاست که در قم باشد. ممکن است بعضی‌ها نتوانند خودشان را برسانند، ولی در مجموع خیر و برکتش بیشتر است.

○ از حضرت‌عالی تشکر ویژه داریم.

(خیلی خوش آمدید.