سخنرانی آیت الله هاشمی رفسنجانی در مراسم افتتاح پالایشگاه بندرعباس
این ملت ریشهدار و متمدن و پرسابقه امروز مسلح به عالیترین فرهنگ، فکر، عقیده و معارف اسلامی است.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله و السلام علی رسول الله وآله
این لحظات شکوهمند و به یادماندنی از تاریح کشور عزیزمان است. بعد از سالها تلاش و کوشش و پیگیری و صرف هزینههای هنگفت، امروز به چنین اثر مهم صنعتی و اقتصادی رسیدهایم که نقطه عطفی در تاریخ صنایع نفت کشور در داخل کشور است.
من این پیروزی را به ملت عزیزمان و به پیشگاه رهبر بزرگوار و گرانقدرمان و ارواح مقدس امام راحل و شهدای گران سنگ و بزرگوار تبریک میگویم و از همکارانمان در وزارت نفت به خاطر زحمات و توفیقاتی که برای ملت ما به ارمغان آوردند، تشکر میکنم.
از جهات محتلفی این طرح برای ما ارزشمند است. از جهت اقتصادی به خاطر درآمدهای سرشاری که این طرح خواهد داشت، سالانه نزدیک 500 میلیون دلار از این پالایشگاه عظیم درآمد خواهیم داشت که علاوه بر تأمین مصارف خودمان، در دوران ساخت نزدیک به یک میلیارد دلار صرفهجویی ارزی داشتیم. همانطور که وزیر نفت، جناب آقازاده گفتند [1]، در آخرین مناقصهها دو میلیارد و 400 میلیون دلار از ما میخواستند و مسلماً هزینههای تبدیل و تأخیر و این چیزها هم تعدیل میشود و ما با یک میلیارد و نیم این طرح را تمام کردیم.
برای سایر عواید اقتصادی که در گزارشها آمده و چون رسانهها گفتهاند، من خیلی بر آنها تکیه نمیکنم. ولی بعد دوم، از جهت فنی و دانش است که از این طریق نصیب کشور شد. در دوران ساخت پالایشگاه چندین بار به اینجا آمدهام و با پیمانکاران صحبت کردم. آنها عمیقاً متشکر بودند که نظامشان این اعتماد را به آنها کرده و کار را به آنها واگذار کرده است. همه آنها اظهار میکردند که اینجا دانشگاهی برای صنعتگران ما شد و توان ما را چند پله از لحاظ تکنولوژی بالا برد. چیزهایی که هیچ وقت فکر نمیشد که به ایرانی واگذار شود. آنها هم انصافاً خیلی خوب از عهده کار بر آمدند که مایه آسایش و آرامش خاطر مدیران کشور را فراهم کردند. همچنین اشتغال بسیار خوبی که در دوران ساخت در منطقه داشتیم و بعداً هم بهره برداری خواهیم داشت.
بعد دیگر این عظمت از اهداف سیاسی ناشی میشود. کشوری که امروز بتواند چنین طرح بزرگی را به موقع اجرا کند، آنچنان اعتباری در دنیا پیش اهل نظر پیدا میکند که حساب جدیدی روی آن باز میشود. در دنیا کشورهایی که بتوانند چنین طرح بزرگی را با آخرین تکنولوژیهای امروزی اجرا کنند، خیلی کم هستند و بی شک موفقیت ما بعد از اجرای این طرح در دنیا و در میان ناظران آگاه دنیا بالا میرود. شاهد بودیم که آنها در افکار عمومی، برای آنکه ایران را عقبافتاده، اسلام را غیر کارا و انقلاب را عامل انحطاط یا درجا زدن معرفی کنند، تبلیغ میکردند، ولی همه این تبلیغاتشان با راهاندازی این پالایشگاه بزرگ و مدرن و پیشرفته از بین میرود و میسوزد. البته شاید برخی از مردم این خبرها را نفهمند و تحت تأثیر این تبلیغات بمانند، اما دیگر نمیشود این خورشید را با ابرهای مصنوعی پوشاند.
این بخش به تدریج همراه با سایر بخشهایی که از دستاوردهای دوره سازندگی است، ایران و اسلام و انقلاب و نیروهای متخصص و متعهد را بتدریج به دنیا معرفی میکند. ما میگوییم 232 هزار بشکه، ولی واقعاً حجم کار بیش از این حد است. در پالایشگاه دیگر، وضع ما همین طور است، مثلاً ما پالایشگاهی را که ظرفیت اسمیاش را 150 هزار بشکه معرفی کردیم، امروز نزدیک به 200 هزار بشکه با آنها کار میکنیم و باز هم میتوانیم اضافه کنیم، چون پایه اینجا خیلی قوی گرفته میشود و این ظرفیت اسمی حداقل است. از لحاظ سیاسی بعد دیگری هم دارد و آن استقلال اقتصادی و تأمین نیازهای خودمان است.
در این شرایط نامناسب دنیا و فشارهایی که استکبار به ما میآورد، اگر ما در فرآوردههای نفتی به کشورهای خارجی وابسته باشیم، هر لحظه خطر شوک شدن در کشور ما وجود دارد. اگر در درون کشور نیازهای حیاتی خودمان را تأمین کنیم، طبیعتاً خیلی مطمئنتر میتوانیم برنامه ریزی و کار کنیم.
شما نمونهای از صرفهجوییها و قدرت فن آوری کشور ما را در همین طرح آبی که آقای آقازاده به آن اشاره کردند، میبینید. واقعاً آن روزی که شنیدیم. در مناقصه میخواهند که 180 میلیون دلار از ما برای انتقال آب به اینجا و برای سیستم خنککنندگی پالایشگاه بگیرند، به وزیر نفت گفتم: تلاش کنیم که این کار را خودمان انجام دهیم، به نظر میرسد که سیستم آبرسانی نباید آن قدر پیچیده باشد. ایشان مدیرانشان را جمع کردند و از آنها خواستند که کار را خودشان اجرا کنند.
یک نکته ظریف در اینجا، این است که طراح و مشاور بهگونهای طرح اصلی را میدهد تا چیزی در ایران قابل ساخت نباشد. مثلاً یک نوع لولههای خاصی که در جای دیگر باید ساخته شود و با هزینههای هنگفت حمل و نقل به ایران انتقال یابد و در دنیا هم دو سه کارخانه باشد که آنها را بسازند. ولی وقتی قدرت طراحی را خودمان داشته باشیم، طرح و لولهها را عوض میکنیم و مشکل آن را هم رفتار میکنیم و آن را به صورتی در میآوریم که خودمان بتوانیم بسازیم. این است که شما یک دفعه میشنوید که برای ما 24 میلیون دلار هزینه ریالی داشته است که تحمل هزینه ریالی در کشور برای ما آسان است و اشتغال و پولی است که در دست ما قرار میگیرد و از این جیب به آن جیب میگردد و دوباره سراز بانکها درمیآورد.
این یک مثال بود، تعبیه که انجام شده و انبوهی از صنایع گرانبها، فولادهای مخصوص آلیاژی و آلومینیوم و سایر مصنوعات بسیار گرانقیمت، ظروف تحت فشار، مبدلهای حرارتی و خیلی از چیزهایی که ساخت همهشان در کشور بدیع است و از دستاوردهای همین دوره سازندگی است.
واقعاً هر یک از آنها ارزش آن را دارد که کشور و صنعتگران ما برای آنها سرمایهگذاری کنند. ولی این قدر این اقیانوس وسیع از فن و دانش و کارهای جانبی سرشار است که انگشت گذاشتن روی یک قسمت خاص آن مشکل است. ما واقعاً خوشحالیم و خداوند را شکر میکنیم که نخواست ملت ایران همیشه آن دوران عقبافتادگی و تو سری خوری و تحقیر را در تاریخ خود ببیند و کار ما را به جایی رساند که از کشورهای دیگر میآیند و از ما ساخت پالایشگاه میخواهند و یا در مناقصههای بزرگ، جای ما در کنار پالایشگاهسازان قدیمی رواج مییابد.
خداوند به ما توفیق بدهد که قدر و ارزش این انقلاب و این راه و این مسیری که امام راحلمان پیش پای ما گذاشتند و ملت ما با پشتیبانی همهجانبه این راه را هموار کرد، بدانیم و شُکر نعمتهای خدا را نماییم. انشاءالله با این حرکتهای عمیق و بنیادی اقتصادی و فنی که در کشور جریان دارد، ایران اسلامی بتواند با ثروتها و مخازن عظیم استراتژیکی که در اختیار دارد، جایگاه خودش را در دنیای امروز به دست آورد.
این ملت ریشهدار و متمدن و پرسابقه امروز مسلح به عالیترین فرهنگ، فکر، عقیده و معارف اسلامی است. هستند کسانی که هنوز خیلی راه دارند که بخواهند به این درجه از فرهنگ و سابقه برسند. انشاءالله عظمت و اعتبار و اعتلای ایران را در سایه همین تلاشها و کوششها در آیندههای خیلی دور ببینیم.
باز هم از شما تشکر میکنیم و از برادرانی که این برنامه ما را با سرودهای خوبشان شیرین کردند، صمیمانه تشکر میکنیم. برای همه شما مبارک باشد.
والسلام علیکم و رحمه الله
[1] - آقای آقازاده، وزیر نفت در گزارشی که در این مراسم داده بود، گفت: «این پالایشگاه یکی از ویژگیهای بسیار مهمش ساخت و ساز داخلی است. در این واحدهای عظیم که از نزدیک مشاهده کردید، گازهایی مثل گاز تخمیر در خلاء، گاز تخمیر در اتمسفر یا واحد تصفیه نفت سفید، توسط شرکتهای ایرانی طراحی شده است. بعد از پالایشگاه بندرعباس است که ما میتوانیم مدعی سازندگی پالایشگاه در دنیا شویم. شرکت مناقصههای بندری با این سابقه در بندرعباس یکی از شرکتهای مهم دنیا در ساخت پالایشگاهها تلقی میشود و به خاطر بیاوریم که امروز در آستانه عقد قرارداد ساخت پالایشگاه در ترکمنستان با مشارکت یک شرکت فرانسوی و یک شرکت ایرانی هستیم. این اولین باری است که به جای اینکه دیگران برایمان پالایشگاه بسازند، به مقطعی رسیدیم که خودمان در مناقصههای بینالمللی شرکت میکنیم.»
آقای آقازاده در ادامه ضمن اشاره به فعالیتهایی چون خاکبرداری، بتن ریزی، آبگیری از دریا و تواناییهای متخصصین داخلی گفت: «در هفته گذشته بنده بازدیدی داشتم از یک پالایشگاه در حال ساخت در کشور مالزی، یک واحد 100 هزار بشکهای سه، چهار روز پیش ساخته شده بود و طرح توسعهاش برای واحد 100 هزار بشکهای دیگر در حال ساخت بود. طبق گزارشی که مسئولین امر میدادند، این پالایشگاه با مشارکت ۳ شرکت خارجی، یک شرکت آمریکایی، یک شرکت نروژی و یک شرکت مالزیایی ساخته شده است.
این مشاهدات را به این دلیل خدمتتان آوردم که مقایسهای شود. پالایشگاهی با ظرفیت 200 هزار بشکه در یک کشور مثل مالزی با شرکتهای معتبر خارجی ساخته میشود و هزینهای که صرف شده 230 میلیارد دلار است. از نظر نوع نفت خام، نفت خام بندرعباس نفت خام سنگین با حجم زیاد گوگرد است به طوری که در روز 120 هزار کیلو گوگرد نفت خام باید در اینجا جداسازی شود. در صورتی که نفت خام آن پالایشگاه نفت خام شیرین با احیای ۴۲ درجه بود. واحدهایی که در این پالایشگاه داریم، در آنجا نبود مثل واحد آیدومات و همچنین نیروگاه، در آن پالایشگاه برق از شهر گرفته میشد، ولی در اینجا ۱۲۰ مگاوات برق جدید هم وجود دارد، با مقایسه این کارهای اضافی حداقل این پالایشگاه 400 میلیون دلار ارزانتر از آن پالایشگاه در مالزی برای ما تمام شده است. از نظر نوع تجهیزاتی که در اینجا به دلیل شرجی بودن هوا و رعایت استانداردها بود، لازم بود که از تکنولوژی و تجهیزات بسیار بسیار پیشرفته و خاصی استفاده شود.»
وزیر نفت در ادامه سخنانش افزود: «آقای رئیس جمهور، این تنها واحدی نیست که به دست حضرت عالی افتتاح میشود. در ۸ سال گذشته تغییرات و تحولات زیای اتفاق افتاده است. بد نیست که در پایان دولت، در حیطه مسئولیت اینجانب یک شمایی هرچند مختصر برای حضار محترم و مردم شریف و عزیزمان عرض بکنم.
ما وقتی در سال ۶۸ کار را شروع کردیم بعد از یک جنگ ۸ ساله با آسیبهای بسیار گسترده در صنعت نفت، بعضی از پالایشگاههای ما بیش از ۲۰ بار بمباران شده بود، ظرفیت پالایشگاههای ما در این مقطع 700 هزار بشکه بود که با راه اندازی پالایشگاه آبادان و ساخت و راه اندازی پالایشگاه اهواز و ساخت و راه اندازی پالایشگاه بندرعباس امروز ظرفیت پالایشی ما به بیش از ۲ برابر رسیده است.
در آن مقطع حداکثر ۵/3 میلیون بشکه قدرت تولید نفت خام کشور بود، آن هم با چه مشقاتی، امروز بالای 4 ملیون بشکه نفت، ظرفیت تولید نفت خام در کشور است. در آن مقطع واحدهای بهره برداری و سکوهای دریایی آسیبهای کلی دیده بود، امروز حضرت عالی شاهد تولید بیش از 500 هزار بشکه در دریا و بیش از ۵/3 میلیون بشکه در خشکی هستید. آن روزها با تعداد حداقل دکل حفاری به کار عملیات حفاری میپرداختیم امروز به بیش از ۴۷ دکل حفاری رسیدهایم و نه تنها نیازمندیهای کل داخل کشور تأمین میشود، بلکه حتی قراردادی در مالزی برای اجاره دکلهای خودمان در کار اکتشفاف در دریای خزر امضا کردیم.
... از ابتدای انقلاب تا به امروز مجموع منابع نفتی و گازی که در کشور برداشت شده، اگر منابع گاز برداشت شده را معادل نفت خام محاسبه کنیم، در حدود 24 میلیارد بشکه از منابع زیرزمینی کشور اعم از نفت و گاز برداشت شده، در همین ۸ سال گذشته حجم اکتشافاتی که در این کشور انجام شد، ارزشش حدود 69 میلیارد دلار است، یعنی نزدیک به سه برابر آنچه که برداشت شده جایگزین شده است. در این میان مخزن پارس جنوبی اکتشاف شده که ارزش این مخزن بیش از یک تریلیون دلار است و امروز حضرت عالی شاهد هستید که فاز اول این مخزن عظیم به دست مبارک حضرت عالی آغاز عملیاتش انجام گرفت و فاز ۲ و ۳ آن قراردادش آماده شده و به زودی شروع میشود.
... در شروع برنامه اول تعداد شهرهایی که از نعمت گاز بهرهمند بودند، ۱۰۰ شهر بود، امروز ما پیشتاز در برنامه دوم هستیم. یعنی در سال ۷۶ در سال سوم برنامه کل اهداف برنامه دوم محقق میشود و هر چه که بعد از این انجام شود، فوق برنامه خواهد بود. در بخش پتروشیمی حضرتعالی و مردم شریف ما بیش از همه آگاه هستید که تحولی در کشور ایجاد شده است. در شروع برنامه اول حتی ۱ کیلوگرم مواد پتروشیمی در کشور تولید نمیشد، تنها 700 هزار تن تولید کود شیمیایی داشتیم، امروز در سال ۷۶ تولید ما به ۵/11 میلیون تن رسیده، علاوه بر تأمین بیش از 6 هزار واحد تولیدی از نظر مواد اولیه پتروشیمی، ما امیدواریم امسال به بیش از 600 میلیون دلار صادرات مواد پتروشیمی برسیم.»