سخنرانی آیت الله هاشمی رفسنجانی در مراسم افتتاح معدن سرب و روی انگوران در زنجان

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدالله و السلام علی رسول الله و آله

من بهای بسیار زیادی برای آنچه که امروز در بخش صنعت روی دیدم، قائلم و سالهاست که منتظر چنین روزی بودیم. موقعی که کارخانه تولید سرب را در زنجان افتتاح کردیم، بحث تولید روی بود که جدی گرفته و بنا شد پیگیری کنیم. تصمیم گرفتیم که یک واحد بزرگ را ایجاد کنیم. در عمل معلوم شد که می‌خواهند آن کار را خیلی گران به حساب ما بگذارند. برای یک واحد 60 هزار تنی بهای زیادی می‌خواستند. همان‌گونه که آقای مهندس محلوجی بیش از 300 میلیون دلار از ما می‌خواستند.

در شرایطی که ما برای خیلی جاها در مضیقه تأمین ارز بودیم، آقایان مصلحت ندیدند که این ارز گزاف را برای یک واحد بدهند. خودشان به فکر افتادند که در داخل کشور حل کنند. باورمان نمی‌شد که به این زودی این کار که از (مرحله) تحقیق و طراحی می‌بایست در ایران شروع می‌شد، به نتیجه برسد. ولی می‌دانستیم که به هر حال روزی نتیجه خواهد داد، گر چه فکر می‌کردیم که لااقل دو سه سال دیگر وقت می‌خواهد.

آنچه که من امروز دیدم، حقیقتاً مایه خوشحالی و افتخارات بنده است. به وزارت معادن و فلزات و آقای مهندس کلاهدوز و همکارانشان تبریک می‌گویم که عملاً دنبال این کار را داشتند. دو سه سال پیش، وقتی که طرح پایلوت* (payload) فرآوری روی مطرح بود، ما آن را به عنوان یک آزمایش تلقی کردیم و گفتیم حتماً از این آزمایش ضرر نمی‌کنیم و زود معلوم شد که واقعاً کار اجرایی و عملی است. این روزها شاهد شکل گرفتن شمش‌های روی در کارخانه‌هایی هستیم که با تحقیق و طراحی و ساخت متخصصین و نیروهای فنی داخلی به وجود آمده است. امروز می‌توانیم به مردم نشان بدهیم که ما دارای تکنولوژی فرآوری روی، از معدن تا محصولات فرعی و مصرفی روی در زندگی هستیم و این برای ما خیلی ارزشمند است.

همان‌گونه که آقای محلوجی فرمودند، 600 اندیس روی در کشور شناسایی شده است که از آن 600 اندیس الان 6 تا 7 معدن فعال داریم و نمی‌دانیم که در آینده ظرفیت معادن روی ما چقدر خواهد بود. اما آنچه که همین الان داریم، رقم قابل توجهی در حد نزدیک به 500 هزار تن است که تولید سالانه ما در وضع موجود می‌تواند 400 تا 500 هزار تن باشد. قاعدتاً وقتی که اکتشافات تفضیلی اندیس‌های دیگر را انجام دهیم و منابع ما مشخص شود، آن موقع حرکت کاملاً مهمی را در کشور داریم.

همین ارقامی که اینجا مطرح شد که فقط ارزش مواد معدن انگوران چیزی در حدود 7 میلیارد دلار است، از این معدن کشور می‌توانیم بفهمیم که چه ثروت عظیمی از معادن روی در کشور ما وجود دارد! تا به حال کشور جز تولید کنستانتره و صادرات کنستانتره هیچ بهره‌ای نمی‌برد که البته سودبخش بوده است. ولی انصاف نبود که ما آن‌گونه استفاده بکنیم.

تا آخر امسال در یزد، بندرعباس و منطقه انگوران در زنجان، معادن و کارخانه‌های فعال را داریم و به زودی در اصفهان و جاهای دیگر هم پیدا می‌شوند. با این تکنولوژی که همه چیز آن از خودمان است، هیچ وابستگی به دیگران در این صنعت نداریم. جمهوری اسلامی ایران باید از امروز به عنوان یک مرکز بزرگ تولید و صادرات روی در دنیا به حساب بیاید. چون منبع عظیم تأمین ارز، ایجاد شغل و تولید ثروت برای کشور است و ارزش افزوده بسیار بالایی دارد.

آقایان در گزاش‌هایشان گفتند که از 10 – 15 سال پیش قمیت روی همیشه رو به افزایش بوده است. البته یک سال جهش داشته، ولی از آن جهش که بگذریم که رفت و برگشت بوده است، جهش آن در روند صعودی بوده است. قاعدتاً این‌گونه است. می‌دانیم که صنعتی مثل گالوانیزه چیزی نیست که در دنیا افول کند. کیفیتی که گالوانیزه به فولاد می‌دهد و عمر آن را زیاد و بهداشتی می‌کند و جلو زنگ زدن را می‌گیرد، چیزی است که نیاز همه زندگی مردم در ورق‌سازی و لوله‌هایی است که برای مصارف فراوان در زندگی می‌بینیم. به هر کارخانه‌ و هر جا که می‌رویم، با محصولات گالوانیزه شده روبرو می‌شویم. مصرف وسیع در دنیا که همه جا هست، بازار تضمین شده این صنعت است. واقعاً باید از مهندسان و دانشمندان کشورمان تشکر کنیم که این صنعت را با شیوه کاملاً بومی و به آسانی در اختیار مردم گذاشته‌اند.

امروز دو کارخانه را دیدم: یک کارخانه ابتدایی‌تر که اول رفتیم و دیدیم و کارخانه دوم که پیشرفته‌تر از اولی است. اگر ما هم رنگ و لعاب‌هایی را که خارجی‌ها به محصولاتشان می‌زنند، به همان تمیزی بزنیم و ارائه کنیم که هزینه کمی دارد، همه چیز در اینجا می‌تواند به عنوان یک کارخانه مدرن خود را نشان دهد. الحمدلله مسئولان مربوطه پایشان را فراتر گذاشته‌اند و کارخانه‌ای را که سالها در ترکیه خوابیده بود، گرفتند و فعال کردند و امروز با 14 میلیون هزینه، منبع درآمد برای کشور ما شده است. می‌توانند 30 هزار تن روی را تولید کنند و در همان جا بفروشند. این کار، نشان‌دهنده تسلط ما بر این تکنولوژی است.

نکته دیگری که برای من خیلی زیباست، وابسته نبودن خود صنعت به خارج است. چون کارخانه‌ای که دیدیم و با دقت سؤالات زیادی را مطرح کردیم، حدود 1 میلیون دلار هزینه ارزی برمی‌دارد که آن را هم می‌توانستیم هزینه نکنیم. می‌توانیم ترانس را در زنجان بسازیم. چون صف‌ها شلوغ است و مشتری‌ها در نوبت هستند، از خارج خریدیدم که زودتر راه بیفتد، والاّ خود ما ترانس‌ساز هستیم. هزینه ارزی ما این موارد و یا چیزهای جزئی دیگر است.

عمده رقم 50 میلیون دلاری که آقای مهندس محلوجی گفتند، در واحدهای غیرضروری است. این مورد 15 هزار تنی که ما رفتیم و دیدیم، حداکثر همین مقدار ارزبری دارد که دیدیم یک میلیون دلار یا کمتر است. نیازی به آن هزینه نیست، منتها الان وضع صنعت در داخل و خارج به گونه‌ای شده است که اگر بنا بر رقابت باشد، گاهی صرف می‌کند که صنعتگران، در صورتی که ارزی وجود داشته باشد، چیزی را از خارج بخرند، این شرایط خاص اقتصادی کشور است. در مجموع این صرفه‌جویی فراوان ارزی و بعداً ایجاد منبع درآمد ارزی، می‌تواند رقم قابل توجهی ارز به کشور برساند و همچنین صادرات را زیاد و اشتغالات را فراوان کند.

نکته دیگری که برای بنده جالب است، این است که این زحمت‌ها در منطقه محروم ماه‌نشان و بخش انگوران اتفاق می‌افتد. آنجا از لحاظ استعداد طبیعی، جای فقیری نیست. همین معدن نشان داده که یکی از معادن ممتاز دنیاست و چه ثروتی در اینجا خوابیده است!

پیش از ظهر که از آسمان منطقه عبور کردیم، رودخانه‌های آنجا و آن طرف‌تر رودخانه قزل اوزن و رودخانه دیگری را دیدیم که از شهر دندی عبور می‌کند. منطقه آب فراوان و کوه‌های پر از برف و زمین‌های بسیار خوب دارد که قبلاً به خاطر عدم دسترسی به راه و بن‌بست بودن، همه این منابع خوابیده بوده است. الان منابع در خود اینجا قابل استحصال است.

با شهرک صنعتی که امروز کار ایجاد آن آغاز می‌شود، امیدوارم در پناه این معدن و این کارخانه‌های مادر و آب و هوای خوب و فراوانی آب و شرایط خوب، در آینده نه چندان دور منطقه انگوران را به عنوان یک منطقه پیشرفته و بسیار پررونق ببینیم. انشاءالله این چند کیلومتر جاده تکاب به زودی تکمیل شود. این مسیر، دیدنی و توریستی است.

به هر حال مسیر تأسیسات تخت سلیمان که مردم بارها و بارها اسمش را در اخبار شنیدن از همین طریق به راه استان آذربایجان غربی نزدیک می‌شود. منطقه واقعاً جالبی می‌شود. ماه‌نشان و انگوران از حالتی که همیشه همراه کلمه محروم در نوشته‌ها و گفته‌ها می‌آمدند، بیرون آمدند و باید به اینجا به عنوان یک جای برخوردار توجه کنیم.

ضمناً زحماتی که آقای عبداللهی می‌کشند و پیگیری‌های عجیب و غریبی که ایشان برای رسیدن به اهداف دارند، برای ما جالب است. انصافاً خیلی خوب پیگری می‌کنند و به نتیجه رسیده‌اند. از حمایت‌های نماینده محترم ولی فقیه، آیت‌الله موسوی و استاندار خوبمان هم تشکر می‌کنیم که به هر حال این مسائل را در اینجا رواج دادند.

انتظاری که از آقایان دارم این است که تلاش کنند تا از این تپه‌ماهوری‌ها و این زمین‌های خوب، با آب‌های خیلی خوب‌تری که از اینجا می‌رود و خاک‌های شما را به پشت سد سفیدرود می‌برد و دریاچه سد را پر می‌کند، همین جا استفاده شود و این اراضی به اراضی آبی تبدیل شود و متکی به دیم، شانس، یارانه و این چیزها نباشیم. اگر تبدیل به آبی شود، مردم اینجا با همین اراضی می‌توانند زندگی خوبی داشته باشند. با سیستم‌های آبیاری تحت فشار که از طرف دولت حمایت می‌شود و خیلی جدی گرفته شده است و الان هم همه چیز آن در کشور هست، این کار هم کار آسانی است.

چند روز پیش در آذربایجان شرقی بودم، استاندار آنجا می‌گفتند در خود استان همه نیازهای آبیاری تحت فشار تولید می‌شود، یعنی صنعت نیازهای آبیاری آن قدر وسیع شده است که در یک استان امکانات آن وجود دارد. چندین رشته صنعت برای این کار است، صنایع پشتیبانی می‌کنند، مواد موجود کشور در اختیار است و آب هم هرز می‌رود و از زمین‌ها هم استفاده نمی‌شود. دولت هم وام ارزان می‌دهد. قطعاً باید این را پیگیری کنیم که انشاءالله این مناطق همیشه سبز و خرم باشد.

به هر حال بنده از کسانی که در آن معدن و در آن هوای سرد کار می‌کنند و از کسانی که در این واحدها زحمت می‌کشند، صمیمانه تشکر می‌کنم و امیدوارم که در سفر بعدی که خداوند نصیبمان کند تا به انگوران بیاییم، شاهد توسعه صنایع و صنایع جنبی این منطقه باشیم.

و السلام علیکم و رحمه الله