سخنرانی آیت الله هاشمی رفسنجانی در مراسم افتتاح سایت اینترنتی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام
بسم‌الله الرحمن الرحیم
الحمدلله والسلام علی رسول‌الله و آله
انشاءالله که این کار مبارک باشد و برکات کار را در روزهای آینده ببینیم و رسالتی که این سایت به عهده دارد، بتواند به خوبی از عهده‌اش برآید.
توضیحاتی که جناب آقای صادق دادند، برای ما مفید بود. واقف شدیم که چگونه عمل شده و چه طور استفاده کنیم. بالاخره با تأخیر کار لازمی را انجام دادید. ضرورت چنین سایتی برای مجمع خیلی واضح است. اولاً به خاطر اینکه مجمع در دنیا به عنوان یک نمونه ساختاری شناخته شده نیست، چون در دنیا هیچ نهادی با رسالت‌هایی که این نهاد دارد، وجود ندارد. در هیچ جای دنیا جایی را نداریم که بخواهد با ما هماهنگ باشد و با او به عنوان مجلس، دولت و ... همکاری داشته باشیم. معمولاً هم کسانی که ما را می‌بینند، سؤال دارند که این نهاد چیست، برای اینکه نهاد بدیعی است.
یکی از چیزهایی که جایش خالی است، کلمه جایگاه است که شما داشتید. باید توضیح کافی برای مجمع ارائه شود که چرا به وجود آمده و چیست و ضرورت آن در نظام ما چیست و آثارش را توضیح بدهید.
به هر حال اصل مسأله این است که نظامی مثل نظام ما که می‌خواهد در چارچوب احکام دینی عمل کند، نیازمند احکامی است که معمولاً مسؤولان اداره‌ی کشور آنها را تبیین نمی‌کنند. آنها در جای دیگری نوشته شده و ما باید از آنها متابعت کنیم و چنین نظامی قطعاً در کارهایی که می‌خواهد انجام بدهد، با قوانین نوشته شده قطعی که جزو عقاید مردم است، مواجه می‌شود و مردم می‌خواهند به آن عمل کنند.
قانون اساسی قابل اصلاح است. یعنی هر وقت دیدند اصلی مشکل دارد، با همان روالی که پیش‌بینی شده، آن را اصلاح می‌کنند. ولی احکام شرعی قدری کار را دشوار می‌کند. قطعاً در نظامی مثل نظام اسلامی ضرورت دارد فقه که خودش برای همه امور فتوا دارد، جایی باشد که بتواند مسایل را منطبق کند و اگر لازم بود، از بعضی چیزها عبور کند که این کار را ما می‌کنیم. به جایی نیاز داشت تا احکام ثانویه و یامراعات مصلحت را در نظر بگیرد. چون خیلی از احکام تابع مصالح هستند. لذا برای تشخیص این موارد جایی می‌خواهد که ما اسم آن را مجمع تشخیص مصلحت نظام گذاشتیم. البته ما مصاحبه‌های مفصلی کردیم و مقالاتی هم نوشته شده و متن نامه‌ای که رؤسای قوا به امام نوشتند و جوابی که امام دادند، هست. به هرحال کار مهمی است.
نکته بعدی چون سازمان بدیعی است و کارهای مهمی را باید انجام بدهد، قطعاً احتیاج به توضیحات بسیار بسیار واضح، مطمئن و مستحکم دارد. الآن وظیفه‌ای در قانون اساسی برای رهبری معین شده که سیاست‌های کلی را با مشورت مجمع تکمیل و ابلاغ کنند.
سیاست‌های کلی هم تعریف خاص خود را دارند. ما آن را تعریف کردیم که شامل همه‌چیز می‌شود. در وهله اول حدود یکصد عنوان را تعیین کردیم که برای آنها سیاست کلی نوشته شود. خود این مسأله احتیاج به بازکردن دارد. سیاست‌های کلی که قانون‌گذاران، مجریان، قضات و همه باید در چارچوب آن حرکت کنند، بحث عادی و کوچکی نیست. تحقیقاً چنین وضعی در هیچ یک از مقررات جهانی نیست. شما کشوری را پیدا نمی‌کنید که در حد قانون اساسی یک چارچوب تعیین کنند.
اینجا میدان وسیعی باز شده، هنوز تجربه‌ی این کار را نداریم، قطعاً دوره‌ای لازم است تا ثابت شود راهی که انتخاب شده، راه درستی است و می‌توان به آن عمل کرد. ما از همین حالا بین خودمان با سؤوالات متعددی مواجه هستیم. این همه سیاست که می‌نویسیم، تا به حال بیشتر از یک چهارم این عناوین را ننوشتیم و بقیه آن باید نوشته شود. که کتاب بسیار بزرگی می‌شود. هر بند و سطرش یک حکم دارد و این حکم باید در قوانین، تصویب‌نامه‌ها، تصمیمات و برنامه‌ها رعایت شود.
فکر می‌کنم شما در این بحث کارشناسان واردی دارید که فصلی را باز کنید و این مسایل را با مخاطبان درمیان بگذارید و نقادی را هم باز کنید. اگر این کار موفق شود و الگوی خوبی ارائه شود، می‌تواند برای خیلی از کشورها در آینده راه خوبی برای حل معضلات آنها باشد. اما مسأله تکلیف حل معضل کار بدیعی است، ما در نظام‌های دیگر چنین عنوانی نداریم. جاهایی پیش می‌آید که قوانین جاری با قانون اساسی در این شرایط جوابگو نیستند و بن‌بست است. این بن‌بست را چه کسی باید بشکند؟ چگونه باید شکسته شود؟
تا به حال چند مورد داشتیم و مصوباتی هم داریم. قطعاً باید توضیحاتی برای این کار بدهید، البته نظارت مسأله خیلی مهم و بدیعی است. نظارت بر کلیّات و چشم‌انداز و سیاستها کار عمل شده‌ای نیست و نمونه‌ای نداریم. ما باید نمونه نظارتی را ابداع کنیم که هم بتواند نظارت کند و هم برای مسؤولان و مجریان مشکلی ایجاد نکند.
بحث‌هایی که شما در این سایت خواهید دید، بحث‌های جامع و پرهیجانی خواهد بود که کسانی انتقادهای جدّی داشته باشند و شما هم باید جواب‌های مقتضی بدهید. اگر حرف حسابی زدند، باید منعکس و به حرف آنها توجه شود.
داوری بین مجلس و شورای نگهبان هم بدیع است. چون شورای نگهبان به این معنی که هم به خاطر شرع و هم به خاطر قانون اساسی در مقابل مجلس و مصوّبات دیگر حضور دارد، جایی به این شکل نیست. داوری آن کاری بسیار تخصصی و در عین حال پیچیده است. گاهی با مشکلات خاصی مواجه می‌شویم و بیرون رفتن از این مشکلات در داوری کار آسانی نیست.
این هم یکی از وظایف مهم سایت شماست که باید این چیزها را باز کند. نقادی داشته باشید که تکامل پیدا کند. بالاخره کارهای بدیع و جدیدی که وارد می‌شود، آن هم در سطحی که همه کشور را پوشش می‌دهد، احتیاج به کارهای بیشتر توضیحی، نقادی و شاید اصلاح دارند. اگر همکاران در این سایت با علاقه و با تخصص و با آشنایی کامل عمل کنند، این سایت می‌تواند در دنیا جایگاه خوبی باز کند.
اولاً منابع زیادی دارید، وقتی می‌خواهید همین سیاست‌های کلی را روی سایت بیاورید و بخواهید عقبه این سیاستها را بیاورید، بحث‌هایی که در کمیسیونها و مجمع شده، بحث‌ها خیلی عمیقی است و دقت‌های بالایی در اظهارات و بحث‌ها شده است و مستندات محکمی دارد. گاهی مستندات قانونی و گاهی شرعی، عقلی و تعدیلی دارد، این بحث‌ها در این سایت می‌تواند توجهات دانشمندان، تحلیل‌گران، محققان و دانشگاه‌ها را جلب کند. مهم این است که ما این‌ها را محکم بنویسیم.
لذا اینجا صرفه‌جویی در کیفیت کار خیلی مطلوب نیست. باید از دانشمندان نیرومندی در حد نظارت بهره بگیرید که ناظر باشند که مطالب خاصیت خودشان را دارند یا ندارند. ما روی اتقان مطالب باید خیلی اهمیت قایل شویم. الآن چیزهایی که ما چاپ کردیم و آماده داریم و سال‌هاست که اطلاع‌رسانی نشده، زیاد است. انبار وسیعی از مطالب را داریم که در جایی گفته نشده است. مثل مجلس نبوده که تریبون آن باز باشد و مردم بشنوند. اصلاً کمیسیونهای ما خبررسانی نمی‌کنند. باید مطالب کمیسیونها مطرح شودو کسانی که می‌خواهند نظر بدهند، در مقدمات وارد شوند.
به نظر می‌رسد شما سایت پرمطلبی در شاهراه اطلاعاتی وارد می‌کنید و بعد هم مسؤولیت بزرگی برای اتقان‌‌نویسی و اطلاع‌رسانی دقیق دارید که مستدل باشند. دستاورد شما هم می‌تواند خیلی بالا باشد. می‌توانید نظرات خوبی را برای تصمیم‌گیران مجمع بیاورید. می‌توانید مطالب خوب و متقن را به دنیا عرضه کنید.
من باز روی صحّت، استحکام و اتقان مطالب تأکید می‌کنم که با وسواس روی آنها تکیه کنید. اگر قدری دیر مطالب را وارد می‌کنیم، مطمئن باشیم که مطالب ما قابل دفاع و ارزشمند است. انشاءالله همکاران بیشتری خواهید داشت و انتظار داریم اعضای مجمع همکاری کنند. دبیرخانه پشتیبانی‌های لازم را خواهد کرد. انشاءالله برای نظام آبرو می‌آورد، این ابتکار جمهوری اسلامی است و باید بتوانیم از این ابتکار به خوبی دفاع کنیم. از زحمات شما تشکر می‌کنیم. انشاءالله شاهد پیشرفت بیشتری خواهیم بود.
والسّلام علیکم و رحمه الله