سخنرانی آیت الله هاشمی رفسنجانی در دیدار مسئولین نظام صنفی ایران
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله والسلام علی رسول الله و آله
خیلی خوش آمدید. از توضیحات شما استفاده کردم. نظام صنفی شما جوان است و ما کمتر با بخش خصوصی شما سروکار داشتیم. کارهای سخت افزاری و اینها در قبل بوده است. اما الان مرحله جدیدی است. آن نقطه‌ای که شما از تحریم‌ها یک مقدار نگران هستید، حس می‌کنم قدرت‌های برتر هم در این تحریم‌ها ضرر می‌کنند.
فکر می‌کنم این‌گونه باشد. حالا ممکن است روی بعضی از قطعات حساس و بعضی از تکنولوژی‌هایی که می‌خواهند انحصاری باشد، سختگیری کنند. اما قاعدتاً این است. اگر ما بتوانیم استفاده کنیم، می‌تواند زمینه مثبتی را شکل بدهد. نکته‌ای هم که ایشان گفتند که یک نوع هراسی است، بله، من هم با دقت حرف‌های شما را گوش می‌دادم که ببینم بالاخره به جایی می‌رسیم که چرا کوتاهی می‌شود که شما یک جمله‌ای در اینجا گفتید.
به هر حال نگاه امنیتی و اطلاعاتی در ایران، الان یک مقدار تند است. به ادلّه زیادی، من‌جمله همین حوادث سالهای اخیر و نقشی که رسانه‌ها در اختیار مردم می‌گذارند.بالاخره آنها می‌خواهند که ارتباطات محدود باشد و دست مردم خیلی باز نباشد، من‌جمله همین اینترنت پرسرعت که شما دارید. معمولاً به خاطر بعضی جهات دیگر هم هست. بله این مسئله هست. ما هم در مجمع برای IT بحث کردیم و سیاست‌های IT را نوشتیم و به رهبری دادیم. گویا رهبری هنوز ابلاغ نکردند. نمی‌دانم ابلاغ کردند یا نه؟
○ نه
· آن موقع همان آقایانی که به ما کمک می‌کردند، مسلط بودند و می‌خواستند این‌گونه شود. ولی به نظرم هنوز مشکلی هست که خیلی جدّی نمی‌گیرند. ببینید ما آن سیاست‌هایی را که نوشتیم کاملاً با دید رقابتی و غیردولتی کردن نوشتیم. در مجمع هم تقریباً اکثریت همیشه همین نظر را داشتند. جزو افرادی هستند که از آن‌گونه وظایف امنیتی، اطلاعاتی و کنترلی دارند، آنها گاهی سختگیری می‌کردند. ولی وقتی که این سیاست‌ها داده شده، ما در دولت هم ندیدیم که به این سیاست‌ها توجه خاصی کنند.
همین اصل 44 که شما می‌گویید، فقط صنف شما نیست. الان همه اصناف گلایه دارند و دخالت دولت در رقابت را در آن سطحی که لازم است، نمی‌پذیرند. حداقل این شبه‌دولتی‌ها که الان به عنوان بخش خصوصی در بورس و جاهای دیگر می‌آیند، معلوم است که اینها دارند از قلمرو بخش خصوصی به عنوان سیاست‌های بخش خصوصی می‌خورند. آنها این‌گونه بخش خصوصی را درست می‌کنند. همین مخابرات در مجمع خیلی مسئله داشت. آن نحوه فروش که آقای دکتر معتمدی و اینها خیلی آمدند و بحث کردند.
به هر حال یک فضای این‌گونه هنوز در کشور هست. در این یکی دو سال اخیر هم تحت تأثیر انتخابات و حوادثی که مربوط به حوزه IT می‌شد و یک نوع وسیله ارتباطی اساسی مردم شده بود، روی روحیه بعضی از مدیران و شاید بیشتر جریان‌های ناظر و بیشتر نظارتی‌ها، نظارت امنیتی و اینها اثر گذاشته. ولی اصل مسئله از نظر ما محکم است.
یعنی اینکه سیاستی که نوشته شده، حالا اگر رهبری هم کامل ابلاغ نکرده باشند، دیر یا زود ابلاغ می‌کنند. چون ما حدود 40 عنوان سیاست را به ایشان دادیم که هنوز ده، دوازده مورد ابلاغ نشده است. ایشان روی آن کار می‌کنند که مطمئن شوند. چون ایشان باید تصویب کنند. گفتم که فقط منحصر به شما نیست. در این کارها کار شما به خاطر همین ادله‌ای که من می‌گویم، یک مقدار نسبت به بعضی از اصناف پیچیده‌تر شده است. ولی می‌توانم بگویم که مطمئن باشید مسئولان سیاست‌گذار کشور و آنجایی که باید تصمیم‌گیری کنند، به رقابتی شدن و واگذاری به مردم ایمان دارند. ما خودمان به عنوان ناظر در سیاست‌ها این فشار را می‌آوریم. منتها این دولت تا به حال اصلاً خودش را وارد مسائل سیاست‌های کلی نمی‌کند و خیلی در مسائلی که خودشان تصمیم دارند، تکروی می‌کند و این‌گونه عمل می‌کند. ولی نمی‌دانم شما تا به حال به کمیسیون نظارت ما مراجعه کرده‌اید یا نه؟
○ با آقای مهندس طریقت در ارتباط هستیم. در رابطه با کمیته فن‌آوری اطلاعات مجمع
· بله، آن روح کلی قضیه است. همین‌هایی که شما مثال می‌زنید، اینها نقض سیاست‌های کلی است. ما در کمیسیون نظارت حساسیتی در بعضی جاهای دیگر نشان می‌دهیم. اما در اینجا خیلی پیش نیامده است. در مجلس هم آن عیبی که شما می‌گویید، هست و من هم می‌دانم. حتماً با این وسعتی که فعلاً ما در حال پیش رفتن در IT هستیم، فکر می‌کنم در سالهای آینده مجلس این تخصص‌ها را جذب می‌کند. لااقل در مرکز پژوهش‌ها هست و آنها که کارشناس دارند؟
○ بله. مرکز پژوهش‌ها فعال است و در محدوده خودشان هم تلاش می‌کنند. ولی عرض من نمایندگان مجلس است.
· هنوز در افکار عمومی احتیاج به فرهنگ‌سازی است. الان مثلاً از انواع آموزش هستند. از بخش‌های اقتصادی و صنعتی هستند. ولی این قسمت شاید یک مقدار بیشتر حضور داشته باشند.
در کل آنچه که شما فکر می‌کنید که برای شما مشکل و مانع است، اگر به ما منعکس کنید، ما در کمیسیون نظارت برای اجرای سیاست‌ها این را مطرح می‌کنیم.در سیاست‌ها این اصل مورد توجه بوده است. مخصوصاً از این جهت که می‌دانستیم در این بخش دیر شروع کردیم و بایستی یک مقدار سریع‌تر جلو می‌رفتیم. آنچه که شما گفتید در منطقه ما غیر از ترکیه چه کشوری از ما جلوتر است؟
○ عربستان و افغانستان
· عربستانی‌ها هم واقعاً خیلی در اینترنت متعصب هستند.
○ در واگذاری اینترنت پرسرعت هیچ خستی به خرج ندادند. اگر اجازه بفرمایید مطلبی را خدمت شما عرض کنم.
· بفرمایید.
○ ما در سال 1372 قدرت اول اینترنت در منطقه بودیم و شاید اصلاً این بحث‌ها نبود. پارسال ما از 22 کشور منطقه بیستم بودیم. فقط عراق و افغانستان از ما عقب‌تر بودند. این یک واقعیت است که آمارهای جهانی این را گفته است. اما بحثی که مطرح است و شما شوخی می‌فرمایید، بحث اینترنت پرسرعت با محتوایی که در آن جریان دارد، دو مقوله متفاوت است. ایرادی که واقعاً وجود دارد، این است که بحث محتوا را می‌شود محدود کرد یا نه؟ یا بحث فیلترینگ خوب است یا بد؟ این موضوع‌ها بماند، مشکلی که الان وجود دارد، بحث دسترسی است.
فرض بفرمایید ما با همان عینک امنیتی و نظارتی به قضیه نگاه کنیم، آنچه که الان در حال اتفاق افتادن است، حداکثر گفته‌اند که هر کسی می‌تواند با سرعت 128 از اینترنت استفاده کند که در عمل این خیلی پایین‌تر است. اما برای ارسال و استفاده، مثلاً ارسال ایمیل و امثالهم را درنظر بگیریم که این جریان تبادل اطلاعات و اینهاست. همین عدد کفایت می‌کند. یعنی اگر بنده بخواهم یک ایمیل برای دوستانم بفرستم و مطالب را بگویم و یا به سایتی دسترسی داشته باشم و بتوانم با فیلترشکن این را دور بزنم، همین 128 با اینکه کند است و مشکل ایجاد می‌کند، کافی است. آن چیزی که بلای جان ما می‌شود این است که اگر بنده بخواهم از این مسیر و زیرساخت برای پرداخت پول الکترونیک استفاده کنم، دچار مشکل می‌شوم. اگر بنده بخواهم با این سرعت 128 تجارت الکترونیک راه بیندازم و مردم از خانه‌هایشان خرید کنند، دچار مشکل می‌شوم.
· چرا دچار مشکل می‌شوید؟
○ برای اینکه سرعت پایین است و ارتباط دچار مشکل می‌شود. بحثی که هست اتفاقاً بحث ندانم‌کاری است. یعنی حتی اگر با نگاه امنیتی و نظارتی به آن نگاه کنیم، همه مضرات اینترنت را با همین سرعت پایین، آنهایی که باید استفاده کنند، استفاده می‌کنند. ولی آن مواهبی که اینترنت دارد و می‌تواند آلودگی هوا را پایین بیاورد، ترافیک را کم کند و رفاه را بالا ببرد، همه اینها را دچار مشکل می‌کند. یعنی این اصلاً بحث امنیتی نیست، الاّ اینکه تصمیمی باشد که از این زاویه استفاده کنند که ما از این تکنولوژی استفاده نکنیم و این واقعاً مصیبت است. سؤالی که از آقای رحمتی پرسیده بودید که فرمودید چه کسانی هستند و دولتی‌ها هستند و سد راه رقابتی هستند. ساایران و ایزایران مال صنایع دفاع هستند. راهبر که مال وزارت بازرگانی است. خدمات انفورماتیک و داده‌پردازی مال شبکه بانکی هستند. یک بلای دیگری که اتفاق افتاده، بانک‌ها برای اینکه این مسئله را در خودشان نگه دارند، شرکت‌هایی را تأسیس می‌کنند که اصطلاحاً به آن بانک صاحب می‌گوییم که مسائل آن بسیار مفصل است. آنهایی هم که در بحث ارتباطات است، مخابرات و همراه اول را به ریز در جریان هستید. ایرانسل هم همین مسئله است. سومی هم که قرار بود تأمین تله‌کام باشد آن هم به تأمین اجتماعی داده شد و آن هم هنوز بعد از گذشت مدت‌ها اندر خم یک کوچه است.
· این حدی هم که گفتند مظلوم نیستید. اسم بی‌مسمّایی است. ایشان حرف آخر را زدند. من هم قبول دارم. به هر حال آن کاری که فعلاً از ما ساخته است، الان من در حد مجمع می‌توانم حرف بزنم. از نظر ذهنی، من هم با شما موافق هستم. محدودیت‌های بیخود ایجاد شده، ما در محافل خصوصی می‌فهمیم. حتی سر اینترنت پرسرعت به گونه‌ای گزارش می‌دهند کانّه اگر این درست شود، به یک باره همه مردم ایران منحرف می‌شوند. همان‌گونه که شما گفتید، این‌گونه نیست.
اینها این استدلال را برای خودشان دارند. اتفاقاً در آنجاهایی که سانسورها کمتر است، وضع مردم ما یک مقدار بهتر است. مردم مرزهای ما محدودیتی در گرفتن ماهواره‌ها و امثال اینها ندارند. آمار نشان می‌دهد که آنها در مسائل اخلاقی مقیّدتر هستند. مثلاً بوشهر، خوزستان و ایلام را می‌گویم. این مسائل به چیزهای دیگری وابسته است.
به هر حال این مشکل هست و در فضای بحث هم کافی است یک نفر بیاید و این‌گونه اخطارها بدهد که مثلاً به این صورت یا به آن صورت می‌شود، لذا افراد ملاحظه می‌کنند. در مجموع اگر هم حرکت شما را کند کردند، این کندی طولانی نخواهد بود و به نظر می‌رسد که روزی همه می‌فهمند که در این بخش ضرر کردیم.
الان از شما خواهش می‌کنم که شما مسائل خودتان را از طریق آقای طریقت برای من بفرستید و من به کمیسیون نظارت می‌فرستم تا در آنجا بررسی شود که ببینیم کندی‌ها چیست و چرا این‌گونه می‌کنند. چون سیاست‌های کلی ما در اینجا مشکلی ندارد و اگر مشکلی است، یک جای دیگر است که بعد پیدا می‌شود.
شاید انشاءالله این زحمتی که کشیدید و به اینجا آمدید، نتیجه‌بخش باشد و بشود حرکتی را ایجاد کرد. من فقط کلی می‌گویم که آینده بخش کار شما، خیلی آینده‌دارتر از خیلی بخش‌های دیگر است.
به خاطر اینکه از این به بعد دنیا، دنیای ارتباطات است و همه چیز روی کاکل اطلاع‌رسانی و ارتباطات می‌گردد که کار شما جزو میدان‌های مادر این بخش است.
از همه شما تشکر می‌کنم. انشاءالله با امید کامل پیگیری کنید. البته آن اوایل که کارهای مخابراتی توسعه پیدا می‌کرد، بخش خصوصی را ما فعال کرده بودیم، منتها نه در نرم افزار، این قسمت عقب است.
○ به هر حال همان‌طور که می‌فرمایید، نگاه ما نگاه امیدوارانه است. واقعاً اگر امیدواری جدّی در این ارتباط نبود، ریزش‌ها باعث می‌شد که این تشکل در مسیر توسعه قدم برندارد. ما روی این موضوع امیدوار هستیم. منتها واقعیت این است که یک بعد قضیه بعد سیاست‌ها و سیاست‌گذاری‌ها و نظارت کلان و این‌گونه موارد است و ما هم به اعتبار تعاملاتی که وجود دارد، خروجی‌ها و مستنداتی که به عنوان تصمیمات مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌بینیم یا در ارتباط با سایر نهادهای دیگر همین حس را داریم که در سطح عالیه خط مشی، سیاست‌گذاری‌ها، تصمیم‌گیری‌های کلان و جهت‌گیری‌ها خیلی مناسب و مثبت است.
منتها بحث بر سر این است که ما تا جایی می‌توانیم به چشم‌انداز که نگاه می‌کنیم که پستی و بلندی‌های کوتاه مدت را نادیده بگیریم. این هم ارادی نیست. چون عقل حکم می‌کند که به بلندمدت نگاه کنیم. به چشم‌انداز روشن و شفاف بودن اهداف چشم‌انداز نگاه کنیم. ولی واقعیت‌ها گاهی خود را در کوتاه مدت‌ها تحمیل می‌کنند.
مثلاً فرض بفرمایید سازمان تأمین اجتماعی که اینها مطالباتی داشتند که درست داده نشده است، آمدند یک ماده 103 نوشتند برای اینکه شرکت‌ها تشویق شوند و کار را بالا ببرند و کارآفرینی جدّی‌تری داشته باشند، یک ماده 103 در برنامه چهارم داشتیم که می‌گفت براساس این ماده آنهایی که از مراکز کارآفرینی می‌آیند، مشمول تخفیفات بیمه‌ای قرار می‌گیرند. برنامه پنج ساله چهارم یک سال تمدید شد، ولی اینها این را قطع کردند. اینها ناهماهنگی‌های اجرایی و همان پستی و بلندی‌ها و موانعی است که در کوتاه مدت است و این بحث حمایتی که مطرح است، انشاءالله امیدواریم عمل شود.
· در کشورهای خارج از منطقه هندوستان تلاش خوبی است که با این همه مشکلاتی که دارند، قسمت زیادی از اشتغال آنها از این ناحیه است و اشتغال‌های پردرآمد هم دارند. خیلی موارد را از دنیا جذب می‌کنند. امیدواریم ما هم برسیم.
○ خیلی خیلی ممنون و تشکر می‌کنیم.