سخنرانی آیت الله هاشمی رفسنجانی در دیدار جمعی از مدیران روابط عمومی
بسمالله الرحمن الرحیم
الحمدلله والسلام علی رسولالله و آله
تقویت روابط عمومی جزو عقاید من بود. آن موقع این را مطالبه میکردیم و تا حدودی هم موفق بودیم، اما هنوز در حد مطلوب نیست و من از مجموع پیشرفتها در این بخش راضی نیستم. انتظار ما این است و این سؤالی هم که کردم، میخواستم ببینم چه قدر عمل شده. البته دانشگاهها نیرو تربیت میکنند. انتظار ما این است کسانی که کارشناس هستند، به خصوص کارشناسان و مدیران در روابط عمومی باید با فنّ اطلاعرسانی صحیح آشنا باشند و عالمانه و دانا با مسایلی که در حوزهی مسؤولیت آنهاست، برخورد کنند که البته حقیقت‌گویی را جزو مهمترین شرطها میدانم. هیچ چیز برای پیشرفت یک جامعه از اطلاع به واقعیتهای محیط مهمتر نیست.
ما با قرآن حرف میزنیم و قرآن در آیات زیادی جامعه عالم را جامعهی برتر معرفی میکند. حتی در تفسیرها خیال میکنند یک رشته دینی است. مثلاً وقتی که قرآن میگوید (هل یستوی الذین یعلمون و الذین لایعلمون) سؤال مهمی را مطرح میکند، اینجا آدم نیست. جامعه است و مصداق مهم آن جامعه است. آیا جامعه عالم با جامعه ناآگاه مساوی هستند؟ قرآن میخواهد بگوید مساوی نیستند و جامعهای که دانا است، خیلی بالاست (یرفع‌الله الذین آمنوا و الذین اوتوالعلم درجات) باید به عنوان مسلمان سعی کنیم جامعه با حقایق آگاه باشد.
علم هم با فریبکاری به معنای تحمیل افکار منافات دارد. علم واقعبین، واقعنگر و مثل آیینه است و اگر این چنین باشد، دانایی است. اگر آدم فرمولهایی را به کار ببرد که چیزهای غیرواقعی را خودش بفهمند و دیگران را وادار کند که آنجور بفهمند، این ضدّ علم است. روابط عمومی‌ها با اهدافی که برای آنها تعریف شده است، مسؤولیت بزرگی دارند و باید تلاش آنها این باشد که آنچه را در محدوده وظایفشان میگذرد، به مردم منعکس کنند و این اطلاعرسانی باید براساس ضوابط باشد.
ممکن است چیزهایی محرمانه باشد و نباید مطرح شود. در دنیا هم یک خط زمانی برای چیزهای محرمانه میگذارند و وقتی این مدت سپری شد، باید گفته شود و از مردم مخفی نماند. ولی همه میپذیرند که در مقطعی چیزهایی نباید مطرح شود که به صورت طبقهبندی میماند.
در مورد معرفی انقلاب، وقتی به کل جامعه نگاه میکنیم و برآیند همه را میبینیم، متوجه می‌شویم که نظام ما واقعاً مظلوم است. ما باید نظام را بیش از آنچه که گفتیم، دقیقاً بشناسیم و معرفی کنیم. مردم ما با دست خالی کار بزرگی را در انقلاب انجام دادند. هیچ‌یک از امکانات حکومتی در اختیار آنها نبود و خیلی تحت فشار بودند و همه دنیا به آنها فشار میآوردند، این مردم با مبارزات خلقی که کردند و خیلی کم به خشونت متوسل شدند، به پیروزی رسیدند. هر چند گروههایی بودند که کارهای مسلحانه میکردند، ولی ما اسم آنها را تبلیغ مسلحانه گذاشته بودیم که صدا را بیشتر بلند کنند. چون اعلامیه خیلی انعکاس گسترده نداشت، ولی در اثر انفجار همه دنیا از آن مطلع میشدند و به سراغ آن میرفتند. ولی خشونت در ذهن مبارزین و مدیران آنها نبود.
به هر حال مردم ما کار بزرگی کردند و رژیم مسلطی را با تمامی امکاناتی که داشت، سرنگون کردند و مدیریت بعدی را علیرغم هرج و مرج و نقاط منفی که بعد از پیروزی در انقلابها هست، سر و سامان دادند. موفق شدند نظام جدیدی خلق کنند، بسیار متفاوت با بقیه انقلابها عمل کردند، مردم را اذیت نکردند. روبناها را حفظ کردند. کارکنان دولت قبل را - بجز اندکی- نگه داشتند که عدهای خودشان رفتند و نمیتوانستند بمانند.
در این 25 سال استعمارگران این شکل از انقلاب را نمیپسندند.هم با محتوای آن مخالف بودند و هم می‌ترسیدند که مبادا به یک الگو تبدیل شود و همه کشورها یاد بگیرند. لذا خیلی علیه ما کار کردند و ما هم خوب عبور کردیم. بالاخره جنگ را که همه دنیای شیطانی پشت سر صدام بودند، خوب از سر گذراندیم. در حالی که تحریم بودیم، توانستیم زیربناهای کشورمان را بسازیم و ویرانههای جنگ را جبران کنیم. در همان موقعی که مشغول ساختن بودیم، در فضای بیرون هم درگیر مسایل فراوان مزاحمتها و در چند جبهه مشغول تلاش بودیم.
کسانی که حرفهای غیرمعقول میزنند، این موارد را نادیده میگیرند و این خیلی بد است. هروقت میخواهیم حرف جدیدی بزنیم، اول باید قداست انقلاب را بگوییم و بعد به اشکالات اشاره کنیم که باید برطرف شود. تا به حال به انقلاب ظلم شده است، با اینکه رسانههای زیادی در اختیار داریم، ولی میدانم که حق انقلاب ادا نشده است. ضرر آن هم به همه میرسد. اگر افکار مردم منحرف شود و از انقلاب بدبین شوند، چه چیزی جای آن میآید؟
به هرحال در شرایط فعلی اطلاعرسانی بسیار بسیار مهم است. در هر بخشی باید سعی کنید عالمانه اطلاعرسانی کنید. در کشورهای پیشرفته گرایشهای زیادی در تعلیمات سیاسی هست که خیلی از آن گرایشها در دانشگاههای ما نیست و باید متخصص بیشتری داشته باشیم و به دنبال آدمهای سطح بالا در این بخش برویم و در تعلیمات به فوقلیسانس اکتفا نکنیم.
اطلاعرسانی تا جایی که به شما روابط عمومی‌ها مربوط است، یکجور است. وقتی به خبرنگارها و رسانهها برمیگردیم که به عشق خودشان این حرفه را انتخاب کردند، بحث دیگری دارد و شما باید آنها را تغذیه کنید. آنها به اطلاعات صحیح، درست و منظم احتیاج دارند تا با زبان و هنری که دارند و با ابزاری که در اختیار دارند، بتوانند آنچه را که شما ارایه میکنید، با زبان روز با مردم در میان بگذارند و بهتر شفاف کنند.
اگر این اطلاعرسانی از منبع سالم انجام شود، تبلیغات منفی به صورت موج میآید و میرود. چیزهای خلافی که میگویند، موجی درست میکند و اگر مقاومت شود، میشکند. اگرچه رسانههایی که در دنیا به وجود آمدند، اهداف دیگری دارند، ولی نهایتاً مجموعه ابزار اطلاعرسانی دنیا میتواند خدمت زیادی به مردم بکند. اگر مردم از این ابزار خوب استفاده کنند، اگر انسانهای فرهیخته، باسواد و صالح از این شرایط استفاده کنند، خیلی آسان میتوانند حرفهایشان را بزنند. ممکن است در جاهایی خفقان رسانهای باشد، اما آنچنان دنیا به هم مربوط و فضا باز است که میتوان فضای محدود را شکست و در جاهای محدود هم رخنه کرد. این خود پدیدهی مبارک جهانی است. گرچه آنهایی که استاد هستند، بیشتر از ما استفاده میکنند، ولی ما هم باید عالمانه با واقعیتهای تاریخ برخورد کنیم.
آرزویم این است که روزی به جامعه آگاه و دانایی برسیم که مردم بتوانند هم واقعیتها را تشخیص بدهند و هم حقیقت را بفهمند و هم بتوانند از حقیقت دفاع کنند. فکر میکنم اگر مردم حقیقت را بفهمند، از آن دفاع میکنند. حقیقت زیباست و آنقدر جاذبه دارد که مردم از نقاط مثبت‌آن دفاع کنند.آنهایی را که واقعیت است، ولی مطلوب آنها نیست، کنار خواهند زد.
شما روابط عمومی‌ها در جای خوبی قرار گرفتید. انشاءالله بتوانید مسؤولیت سنگینی را که به عهده گرفتید، به خوبی انجام بدهید و ما هم باید سعی کنیم در مجمع با ترسیم سیاستها این راه را بهتر تقویت کنیم. انشاءالله جلسات شما با شرایط جدید همیشه برقرار باشد.
والسلام علیکم و رحمهالله