سخنرانی آیت الله هاشمی رفسنجانی در دیدار جمعی از اعضای بنیاد حافظان فرهنگ و هنر ایران
بسم‌الله الرحمن الرحیم
الحمدلله و السّلام علی رسول الله و آله
بسیار خوش‌آمدید. شخصیت‌های بارز فرهنگی کشور ما، آن هم از همه نوع بخش‌های فرهنگی هستید. خوشحالم که ساعتی را در جمع شما باشم. چون در یکی از نقاط فوق‌العاده مورد علاقه و توجهم حرکت می‌کنید و از افتخارات میهن عزیز و اسلام عزیز حفاظت می‌کنید.
این درست همان چیزی است که روح انقلاب اسلامی ما به آن توجه دارد. انقلاب خود را بیش از انقلاب سیاسی و اقتصادی و هر عنوان دیگر، انقلاب فرهنگی می‌دانیم. اکثر و نزدیک به تمام مردمی که از انقلاب حمایت کرده‌اند و تا بحال هم ایستادند، با ایده‌های الهی، فرهنگی و معنوی در راه اسلام و میهن پشت سرامام راحل بودند.
مسلماً اگر کسی غیر از امام، یعنی کسی که مرجع تقلید نباشد و آن ویژگیها را نداشته باشد، جلوی صف بود، این انبوه جمعیت را نمی‌دیدیم. آنچه راز بقای ما تا الان است، همین است.
کار نسبتاً مغفولی را دنبال می‌کنید تا افتخارات فرهنگی و تاریخی کشور ما را احیاء کنید. خوشبختانه از مجموعه چیزهایی که مقداری اینجا مطرح شد، هم نظر به گذشته، هم نظر به امروز و هم فکر فرداست. در طول مسئولیت‌هایم همانطور که آقای احمدی گفتند، کم و بیش با کار شما آشنا بودم، اما به مقداری که امروز باز شد، آشنا نبودم. بالاخره ایران یکی از محدود کشورهای دنیاست که افتخارات فرهنگی بی‌نظیری را در تاریخ خود دارد. همه ژنهای مردم ایران محصول یک تمدن چندهزار ساله است که نسل به نسل منتقل و تقویت شد و امروز یکی از باهوش‌ترین مردم دنیا هستند.
تمدنهای مثل چین، هند، مصر، روم، یونان و جاهای دیگر در تاریخ بودند و نامدار هستند. اما کسی نمی‌تواند منکر ویژگیهای تمدن ایران شود که نسبت به بقیه تمدنها، مجموعه ارزشها را در خود جذب کرد. در خاک ایران هم این ویژگی خوابیده است. خداوند نعمتهای فراوانی در خاک این سرزمین، یعنی ایران بزرگ گذاشت. چون ایران امروز محدودتر از ایران اصلی است. مواقعی بود که از مدیترانه تا آخر مرز آسیای مرکزی و از قفقاز تا آخرین نقطه جنوبی در منطقه خودمان آثار ایران را خلق کردیم و الان همه هست و چیزهای زیادی از آن تاریخ گفته می‌شود. مطمئناً آثار فراوانی زیر خاکها مانده و هنوز کسی به آنها دست پیدا نکرده است. دو سه سال پیش در تبریز وقف‌نامه‌ای به ما نشان دادند که در شمال شرق شهر تبریز یک مجموعه علمی، فرهنگی، پزشکی و مهندسی با یک شهر بی‌نظیر که قواعد و مقررات بی‌نظیری که نتوانستیم نمونه‌اش را در تاریخ خود روشن کنیم، وجود دارد که متأسفانه با آمدن مغول و اقوام دیگر منهدم شد. ولی منطقه‌اش را محفوظ نگه داشتند و دارند کار می‌کنند. آنچه که من در آنجا از آثار علمی، فرهنگی، هنری، ادبی و مدیریتی دیدیم، برایم اعجاب‌آور بود.
مقداری تاریخ جندی شاپور را خواندم. واقعاً افتخار ایران است. وقتی در هند، یونان و شرق و غرب دنیا مستبدین تتوانستند دانشمندان را تحمل کنند و آنها، به خصوص نسطوری‌ها را آواره کردند، ایران به آنها پناه داد و بزرگترین دانشگاه آن روز را تأسیس کرد که چند قرن پیش از اسلام و چند قرن بعد از اسلام دانش‌آموختگان این دانشگاه، دنیا را تحت تأثیر داشتند. آثار آن دانشمندان به همه زبانهای زنده دنیا ترجمه شد و در بسیاری از دانشگهای غرب تدریس می‌شد.
قطعاً می‌توانیم به اروپایی‌ها بگوییم که آنها وارث دستاوردهای دانشمندان ایرانی مسلمان هستند. یعنی اگر آثار ابوریحان بیرونی، ذکریای رازی، ابن‌سینا و امثال اینها را از تاریخ اروپا می‌گرفتند، مطمئناً تمدن آنها خلق نمی‌شد. با ترجمه همه این آثار که در گذشته تقریباً به همه زبانها ترجمه و چاپ و در دانشگاههای دنیا تدریس شد، به رشد رسیدند. البته آنها امروز به آن میراث وفادارند و احترام زیادی می‌گذارند. خیلی چیزها را که ما گم کرده بودیم، در موزه و کتابخانه‌های آنها پیدا می‌کنیم که حفظ شدند.
از لحاظ محتوای طبیعی همه ایران را به خوبی می‌شناسیم. کلکسیون معادن دنیاست. زمانی خودم روی امکانات طبیعی کشورهای دنیا مطالعه می‌کردم که دو سه کشور را مثل ایران دیدم. یکی آمریکاست که مجموعه طبیعی فراوانی دارد. یکی روسیه است که خاکش وسیع است. آن موقع که من مطالعه می‌کردم، ایران را در این مسئله کشور سوم دیدم. البته به اندازه آنها بزرگ نیستیم، اما وجود ذخایری که در ایران هست، چنین وضع قابل مقایسه‌ای را ایجاد می‌کند.
الان زمان خوبی است که دنبال این برویم تا افتخارات خود را احیا کنیم و در میدان عمل هم کشور خود را بسازیم و امکاناتش را نقد کنیم. چون باید خیلی بیشتر از آنچه که هستیم، باشیم. مقایسه ساده‌ای بین ایران و ترکیه می‌کنم تا ببینید چقدر باید کار کنیم. ترکیه یک کشور تقریباً نیرومند قدیمی است. قرنها مرکز خلافت اسلامی بود. حکومت طولانی خلفای عثمانی باعث شده بود که در مقطعی عمده اطراف ما را تحت حکومت خود داشتند. همه کشورهای عربی و اسلامی و کشورهای آسیانه میانه و هند و جاهای دیگر تحت حکومت آنها بود. الان که برای توسعه مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم تفاوت ما با ترکیه در یک مسئله مهم است.
ما سالانه حدود 100 میلیارد دلار نفت را با قیمت ارزان به کشور تزریق می‌کنیم که سرمایه بزرگی است و ترکیه همین مقدار را وارد می‌کند. یعنی خودش ندارد و برای اقتصاد خود انرژی وارد می‌کند. این تفاوت خیلی مهم است.
اگر درست کار کنیم، باید خیلی جلو باشیم. اصلاً قابل مقایسه نیست. آنها باید حداقل هزار میلیارد دلار کار کنند تا 100 میلیارد دلار سود ببرند. ما این 100 میلیارد دلار را به اضافه صادراتش داریم. یعنی 100 میلیارد منابع انرژی نفت و گاز را به اقتصاد خود تزریق می‌کنیم که از خودمان است و حدود 60 میلیارد دلار را صادر می‌کنیم.
این ثروت عظیمی که درخاک ایران خوابیده، به علاوه شرایط دیگری که داریم، نشان می‌دهد که ظرفیت بسیار بالایی داریم. متأسفانه الان در کارها قدری راکد هستیم. می‌توانیم خیلی سریع‌تر به قله‌ای برسیم که همسایگان ما نمی‌رسند. در چشم‌انداز 20 ساله، 20 سال مهلت داریم که بین 28 کشور منطقه اول شویم. متأسفانه از آن موقع تا به حال 2 سال می‌گذرد که به جای پیشرفت، 2 سال عقب رفتیم. اگر مثلاً آن موقع در پله هشتم بودیم، الان در پله ششم قرار گرفتیم. این اشتباه است.
ظرفیت نیروی انسانی ایران هم خیلی عظیم است. الان نزدیک 5/2 میلیون دانشجو و نزدیک 5 میلیون فارغ‌التحصیل داریم. زبده‌های این دانشجویان در کشورهای دیگر کار می‌کنند. اگر ارتباط درست باشد، عیبی ندارد. آنها کار می‌کنند و پل ارتباطات تمدنی می‌شوند. ولی متأسفانه وضع این دانشجویان هم درست تنظیم نیست. این ظرفیت بسیار بزرگ به همراه استعدادهایی که هست باید نقد شود، یعنی باید نقد شود، یعنی ادبا، شعرا، نویسندگان، مخترعان و همه ادیبان باید کار زیادی کنند تا ایران را آن‌گونه که هست، به جوانان معرفی کنند تا غرور، شخصیت و هویت جوانان و نسل نو را آن‌گونه که هستند، بار بیاورند. گاهی رسانه‌های خارجی ما را تحقیر می‌کنند و نسل جوان ما در برخورد با این طوفانهای تبلیغاتی تحقیر می‌شود. لذا فکر می‌کنم شما می‌توانید نقش عظیمی برای هویت ایرانی، اسلامی و انقلابی ایفا کنید که انشاءالله ایفا می‌کنید. همین مقدار که تا به حال انجام دادید، مایه افتخار است و بنده صمیمانه از شما تشکر می‌کنم. شما را به خدا می‌سپارم.
والسّلام علیکم و رحمه الله