سخنرانی آیت الله هاشمی رفسنجانی در دیدار جمعی از استادان و دانشجویان

بسم‌الله الرحمن الرحیم
الحمدلله و السلام علی رسول‌الله و آله
اولاً خوشحالم از اینکه فرصتی شد تا در برنامه گرم و پرشور شما حضور داشته باشم و نکات مهم مطالبات شما را بشنوم.
برادرمان گفتند از روز شنبه انتقادات خودشان را شروع می‌کنند، ولی از روز سه‌شنبه شروع کردند. برنامه ملاقات با شما برای من از ظهر امروز قطعی شد، چون به قدری برنامه ما فشرده است که برنامه‌ریزی آسان نبود. امیدوارم در آینده جلسات طولانی و پرسش و پاسخ‌های صریح و نامحدود را با شما داشته باشیم و می‌دانم که می‌توانیم از این بحث‌ها به نتایج خوبی برسیم.
نکاتی را خدمت شما عرض می‌کنم. در این مقطع حساس که در منطقه و کشور ما می‌گذرد، هوشیاری شما دانشجویان عزیز و صاحبان انقلاب و کسانی که آینده کشور به صورت تصمیم‌گیری در اختیار شماست و امروز به صورت تصمیم‌سازی می‌توانید در همه عرصه‌ها حضور داشته باشید، مهم است. چند نکته را مطرح می‌کنم.
شرایط جهان و منطقه را می‌دانید، می‌دانید کسانی که ایران را در انقلاب اسلامی از دست دادند، به خصوص آمریکایی‌ها راضی نیستند که این انقلاب به همین صورت و با همدلی و همراهی مردمش کشور را به جایی که استحقاق آن را دارد، برساند و تا به حال نشان دادند که راضی نیستند.
آنها شاید منتظر باشند که در داخل کشور تشنجات، درگیری‌ها و تضادها، دریچه‌هایی را باز کند تا آنچه را که شما در انقلاب به دست آوردید، از دست بدهید. البته می‌توانیم به گونه‌ای عمل کنیم که آنها از این فکر منصرف شوند و به فکر همکاری-در حدّی که می‌توانند تحمل بکنند-با ایران و انقلاب اسلامی باشند. برای شما واضح است که آمریکایی‌ها در این انتخابات سه‌‌چیز راپی‌گیری می‌کردند:حداقل مشارکت، رئیس‌جمهوری با حداقل رأی و تشنج فراوان در انتخابات و بعد از آن. اگر این خواسته‌ها تحقق پیدا می‌کرد، باید منتظر شنیدن زنگ خطر بودیم.
خوشبختانه با شرایطی که پیش آمد، آنها شکست خوردند. مهم‌ترین انگیزه‌ام این بود که در انتخابات در برابر استراتژی آنها سه نقطه مقابل را به دست آوریم. مشارکت حداکثری، رئیس جمهور با رأی بالا و تشنج کمتر و انسجام ملی را داشته باشیم. مشارکت مناسبی در دور اول انتخابات بود. دو مورد دیگر باقی ماند، فکر می‌کنم با شرایطی که در کشور می‌بینیم و انسجام ابتدایی از نیروهای اصلح طلب، معتدل، ترقی‌خواه و همچنین نیروهای اصول‌گرا که آنها هم این را می‌خواهند، در مجموع حالتی پیش می‌آید که رئیس جمهور با رأی نسبتاً خوبی از صندوق بیرون خواهد آمد که پشتوانه کار و اعتبارش خواهد بود.
مسأله بعدی انسجام ملی است که با شما مقداری دراین باره سخن می‌گویم. می‌دانید که ما از طریق تفرقه، تشتت، تنازع، ترس و نزاع‌هایی که کاملاً در داخل کشور زمینه‌های آن مهیا شده، می‌توانیم باعث تضعیف موقعیت کشور و انقلاب شویم. از راه اتحاد و انسجام می‌توانیم خطر را از کشورمان دور کنیم و می‌توانیم گام‌های بزرگی را برای پیشرفت، توسعه، آزادی و آبادی کشور برداریم. دولت پاسخگو می‌تواند امور را با سعه‌صدر منطقی و فعالیت سیاسی، نقّادی و پرسشگری به پیش ببرد.
من در بیانیه‌های انتخاباتی نکته مهمی را مطرح کردم. دنیا و کشور ما به سرعت در حال تحول هستند که به خاطر انفجار اطلاعات در سطح دنیا و به خاطر آگاهی‌های عمومی، خصوصاً آگاهی نسل جوان است. اگر مهندسی این تحوّل در دست خودمان باشد، راه درستی خواهیم رفت و به جای خوبی خواهیم رسید، ولی اگر این مهندسی را به دست تقدیر بگذاریم و حوادث روزگار بخواهد راه ما را مشخص کند، نمی‌توانیم مطمئن باشیم که راه درستی را می‌پیماییم. لذا باید در این مقطع خودمان، راه خود را به خوبی مشخص کنیم که بدانیم گام‌های بعدی را به کدام طرف و چگونه برداریم.
البته ملت ایران این سابقه را دارد و پیش از اینکه این حالت جهان‌گیر پیش بیاید، ملت ایران عملاً ثابت کرد و توانست از طریق همدلی و اتحاد و بدون خشونت انقلاب عظیمی را اداره کند و تا امروز هم خوب پیش ببرد. گرچه اُفت و خیزی هم می‌بینیم.
بنابراین توقع بنده به عنوان کسی که بیش از شما تجربه سیاسی و اداری دارد، این است که معتدل باشید. از لحاظ انقلابی هم بپذیرید در دورانی که ما در صحنه بودیم ومبارزه می‌کردیم و به مصاف دژخیمانی مثل ساواک می‌رفتیم، کار ما خیلی دشوارتر از کار شما بود. کافی بود در همین دانشگاه شما یک سخنرانی کنیم و برای مدتی آواره و یا در زندان باشیم و این کار را هم بدون واهمه می‌کردیم و به خدا اتکا داشتیم.
فکر نکنید که ما از راهی غیر از راه مبارزه، جهاد و تحمل مشکلات جهاد در راه اهداف شریف ملت، خدا و اسلام به اینجا رسیدیم. وقتی که مبارزه می‌کردیم، در ادبیات نیروهای انقلابی دو سال برای عمر یک مبارز پیش‌بینی می‌شد. وقتی که وارد مرحله حادّ مبارزه شده بودیم، خودمان را برای دو سال زندگی آماده کرده بودیم و به تعبیر آن روزها همیشه‌ دار خودمان را بر روی دوش‌هایمان حمل می‌کردیم.
بنابراین ما هم سابقه انقلابی‌گری داریم، هم تجربه سیاسی و اداری داریم و هم جهان، ایران، منطقه و مردم را به خوبی می‌شناسیم. به عنوان پدر دلسوز شما دانشجوها عرض می‌کنم که‌آرزوی‌واقعی ما این است که بتوانیم ایران را به گونه‌ای به شما تحویل بدهیم تا مشکلاتی‌را که ما داشتیم، نداشته باشید و بتوانید کشورتان را به‌خوبی پیش‌ ببرید و این‌کار را‌خواهیم‌ کرد.
الآن مهم‌ترین مسأله در کشور و جامعه ما انسجام ملی است که برای اهداف خاص و مشخص است. فکر می‌کنم شما باید همچنان با شور و نشاط، سؤال‌گر و دارای مطالبات انقلابی، اسلامی و ملی در صحنه باشید. فکر می‌کنم چیزی که به این دوره جواب می‌دهد، فضای بازی است که کسی از مطرح کردن نظرات خودش واهمه نداشته  باشد و اگر این راه را می‌پسندید، باید محورهای قابل تکیه‌ای داشته باشید و باید ضمن مطالبه، در طرح مطالبی که شاید سطحش بالاتر باشد، با محور قانون حرکت کنیم. چون بی‌قانونی به نفع هیچ کس نیست.
اگر فوق‌قانون عمل شود، مشکل خواهد شد. اگر دانشجویان، روزنامه‌نگاران و هنرمندان، بخواهند در عرضه خواسته‌هایشان قانون را درنظر نگیرند، به مشکل برخورد می‌کنند و نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد. ممکن است قانونی خوب نباشد، ممکن است چیزی که امروز قانونی است، بتواند به قانون بهتری برای زمان دیگری تبدیل شود، اما راه درست آن قانون شکنی نیست.  راه آن، این است که با قانون عمل و مطالبات خودمان را در حدّ قانون مطرح و پی‌گیری کنیم.
اگر شما دانشجویان عزیز این محور را مراعات کنید، راه درستی است و به توفیق می‌انجامد. ممکن است دیرتر، ولی مطمئن‌تر به خواسته‌های خود می‌رسیم و نباید کسی در مقابل مطالبات منطقی از خود مقاومت نشان بدهد و در مقابل مطالبات غیرقابل اجرا هم باید با صبر و حوصله ایستاد تا جواب بدهد.
امروز کشور شما در نقطه‌‌ای است که از لحاظ بدنه تحصیلات دانشگاهی و تربیت نیروهای جوان و دانشمند به سطح نسبتاً خوبی رسیده است. زیربناهای کشور به سطح نسبتاً مناسبی رسیده است. درآمدهای کشور الآن در سطح بی‌سابقه‌ای است. آگاهی‌های مردم در سطح خوبی است. مطالبات مردم روز به روز مترقی‌تر و امروزی‌تر می‌شود. چیزی که تا به حال در بین ما کم بود، حضور نصف جمعیت کشور بود. خانم‌ها امروز وزنه حضور مردم را نیرومندتر کردند و حضور آنها در صحنه به خودی خود شرایط جدیدی را به وجود می‌آورد. با این زمینه‌ها و شرایط ما آماده‌ی برداشتن گام‌های مهم هستیم.
مسایل جهانی به جایی رسیده که دیگر از حرکت‌هایی که شما و دانشجوهای قبل از شما داشتند و با خلق حماسه‌های پرشور جوانی می‌خواستند مسایل جهانی را حل کنند، جواب نمی‌دهد. راهش، آن نیست و امروز باید با تدبیر، مذاکره و منطق با مسایل مهم و کشورهای مهم مواجه شویم. منطق ما بر دو پایه مهم متکی است. فرهنگ ایران و اسلام آنقدر مترقی هستند که می‌توانیم در مصاف فرهنگ‌ها از دیگران حرف‌های بهتری داشته باشیم. به شرط اینکه دست از تحجّر، کوتاه‌بینی و افراط برداریم.
این سرمایه‌های بزرگ اسلامی و ملّی و این سرزمین کم‌نظیر دنیا برای ما نعمت است. ایران براساس منابع دومین کشور دنیاست. همه چیز در ایران هست. آمریکا و روسیه و چین خیلی از ما بزرگ‌تر هستند، اما مجموعه امکانات طبیعی و منابع انسانی ما در مقایسه با جمعیتی که داریم، کم‌نظیر است و حیف است بگذاریم این فرصت تاریخی که خیلی‌ها گام‌های غول‌آسا به طرف پیشرفت برمی‌دارند، از دست ما برود و ملت ما در دنیا تحقیر شود. نگذاریم با اختلافات داخلی و تنازعات بی‌مورد به این روزگار برسیم. شما با چشم‌اندازی مواجه هستید که خواسته کشور اول منطقه باشیم و این به معنای این است که یکی از کشورهای پیشرفته دنیا در بیست سال آینده باشیم.
صادقانه می‌گویم که زمینه برای چنین حرکتی آماده است، ولی شرطش این است که مسأله اعتدال را جدّی بگیریم. در ملاقات‌هایی که داشتم، احساس می‌کنم جوانهای ما امروز منطقی فکر می‌کنند و مثل مردان مجرّب، سالخورده و با تجربه سیاسی و اجتماعی آماده‌اند تا با مسایل مواجه شوند. اگر در سیاست داخلی و خارجی این منطق را محور کارتان قرار بدهید و اعتدال را درست در مسیر اسلام به کار بگیریم که گفته‌ «ما شما را امت معتدلی آفریدیم» می‌توانیم الگویی برای مردم دنیا باشیم. آنهایی که می‌خواهند با افراط الگو شوند با قرآن فاصله دارند.
○درخصوص وزارت اطلاعات و سازمانهای موازی آن که غیرقانونی هستند، توضیح دهید.
● در مورد وزارت اطلاعات، مشی وزارت اطلاعات در برخورد با مسایل امنیتی و اطلاعاتی را می‌پسندم و انشاءالله همین مشی را تقویت خواهم کرد. در مورد سازمانهای موازی، آنچه که در قانون هست، آن سازمانها می‌توانند اطلاعات داشته باشند. ولی اطلاعات تخصصی و در حوزه‌ مسؤولیت خودشان باشد. آنچه که در حوزه‌ی وزارت اطلاعات هست، قانون تصریح کرده است و باید سعی کنیم که آنها در حوزه‌ی مسؤولیت، اطلاعات قوی داشته باشند و در حوزه وزارت اطلاعات دخالت نکنند.
○اگر شما انتخاب شوید، موضع‌گیری شما درباره‌ی زندانیان سیاسی چیست؟ آیا مسأله‌ای با عنوان زندانیان سیاسی را قبول دارید؟ در مورد آزادی بیان و تهدید مطبوعات و توقیف مطبوعات توضیح دهید.
● در مورد آزادی مطبوعات و آزادی بیان در دانشگاهها و جاهای دیگر همان حرفی بود که با شما زدم. محور همه کارها را قانون می‌دانم. اگر مطبوعات، گویندگان، نویسندگان، تریبون‌های دانشجویی و ... در محور قانون حرکت کنند، وظیفه دولت می‌دانم که حق آنها را به رسمیت بشناسد و مانع اظهار مطالبشان در چارچوب قانون نشود.
در مورد زندانی سیاسی هم، عین همین مطلب را می‌گویم. اگر کسی جرمی کند، نباید توقع داشته باشد که قانون پی‌گیری و تعقیب نکند، این جرم می‌تواند سیاسی و یا نوع دیگری باشد. اگر کسی جرمی مرتکب شود، هیچ‌کس نباید از مجرم حمایت کند. ولی اگر کسی بخواهد با زور و برخلاف قانون و با اعمال سلیقه‌های خود آزادی مردم را سلب کند و کسی را به زندان بیندازد، از مسایلی است که امثال بنده که بهترین ساعات عمرمان را در زندان گذرانده‌ایم، از آن متنفریم. هیچ‌کس به اندازه‌ی ما از زندان متنفر نیست. زندانی که ما رفتیم و آنچه که ما دیدیم، خیلی با آنچه که امروز مطرح است، متفاوت بوده است. واقعاً سیاه‌چال بود. کسانی که زندان دیده‌اند، راضی نمی‌شوند کسی به زندان برود.
○جناب آقای هاشمی، دیدگاههای خودتان را درباره‌ی حریم خصوصی و آزادی‌های افراد بیان بفرمایید.
●  من مکرر گفتم شرعاً، قانوناً، عرفاً و منطقاً به هیچ کس حق نمی‌دهیم که در حریم خصوصی افراد دخالت کنند. من با دانشجو طرف هستم. کسی که باید منطق داشته باشد. از شما سؤالی می‌پرسم. اگر کسی خلاف قانون عمل کرد، شما می‌گویید نباید متعرض او شد؟ صددرصد باید با او برخورد کرد. اگر کسی خلاف قانون کرد، باید با قانون پی‌گیری شود. چه کسی گفت انتقاد جرم است؟ چه کسی گفت اظهار عقیده جرم است؟ شما مسأله را محققانه تحلیل کنید. اگر بخواهیم طبق مصداق حرف بزنیم، بحث دیگری است.
○اگر شورای نگهبان و دیگران به هر نحو ممکن قصد تغییر آراء را به نفع طرف مقابل داشته باشند، آیا شما توانایی جلوگیری از این کار را دارید؟
●  اگر چنین اتفاقی بیفتد با هر امکانی که داشته باشم، برای جلوگیری از چنین اقدامی عمل خواهم کرد.
○آیا در صورت انتخاب به روند اصلاحات ادامه خواهید داد؟
● در مورد ادامه اصلاحات خودم را پایه‌گذار اصلاحات می‌دانم و آقای خاتمی را پیشرفته‌تر از مرحله‌ای که ما می‌رفتیم، می‌بینم. این جریانی است که باید به طور مطمئن گام‌هایش را بردارد و جلو برود و کسی هم نمی‌خواهد با اصلاحات مخالفت کند. فکر می‌کنم این روند دامنه وسیعی دارد که باید با صبر، مقاومت، پشتکار و هدف‌های مشخص جلو برویم. هم مردم و هم اسلام و مقامات نظام می‌خواهند که در جا نزنیم و به جلو برویم.
مسأله استفاده از این و آن برای من الآن تعهد ویژه نیست، اگر رئیس جمهور شدم، در میان افرادی که می‌شناسم و مشورت می‌کنم، افرادی را که مناسب ببینیم و با برنامه‌های من همکاری کند، قطع نظر از وابستگی گروهی و جناحی از آنها استفاده خواهم کرد.
والسّلام علیکم و رحمه الله