سخنرانی آیت الله هاشمی رفسنجانی در دیدار با نخبگان علمی سوریه
بسم‌الله الرحمن الرحیم
الحمدلله و السّلام علی رسول الله و آله و اصحابه
برای بنده و همراهانم افتخاری است که در حضور دانشمندان و نخبگان فرهنگی و علمای اسلام در کشور دوست «سوریه» صحبت کنیم و مسائل مهمی را که امروز دنیای اسلام با آن مواجه است، مورد بحث قرار دهیم.
انتخاب این زمان برای سفر ما به کشور خوب شما به خاطر شرایطی است که امروز منطقه ما با آن مواجه است. در لبنان، فلسطین، سوریه، عراق، ایران و حواشی ما شرایط ویژه‌ای است. آمریکایی‌ها در شرایطی که فکر می‌کنند دنیا تک قطبی است و آنها قدرت برتر جهانی هستند، برای خودشان رسالت استعماری تعریف کرده‌اند و امروز و این سالها نقطه تمرکز آنها در خاورمیانه است که به قول آنها «خاورمیانه بزرگ» است. طرحی که برای به انقیاد کشاندن دنیای اسلام دارند و فکر می‌کنند. تفکر استکباری عملاً از خاورمیانه می‌تواند آغاز شود و نقطه مهم آن را اینجا می‌دانند. البته خاورمیانه اهمیت خودش را در دنیای اسلام دارد و این روزها تقویت هم شده است.
در خاورمیانه منابع عظیم انرژی جهان وجود دارد و دهها قرن این منطقه الهام بخش جهان بوده است و از اینجا پیام انسانی و پیشرفت و توسعه به همراه عدالت ورشد انسان به سراسر دنیا پخش می‌شد و امروز هم می‌تواند دوباره همان باشد. این حرکت جدید آمریکا به عنوان طرح خاورمیانه بزرگ در شرایطی در دستور کارشان قرار می‌گیرد که آنها می‌دانند بشریت به خاطر پیشرفت و انفجار اطلاعات و ابزار پیشرفته انتقال پیام در حال هوشیار شدن و بیدار شدن و مطالبه حقوق انسانی خویش است.
آنها می‌دانند شعار دموکراسی که امروز می‌دهند، خواسته واقعی مردم دنیاست و آنها حسابگرانه بر موج این خواسته سوار شدند. اگر می‌دانستند چیز دیگری است همان را انتخاب می‌کردند. ولی الان روشن است و انسانها در همه دنیا نشان می‌دهند که مایلند بر سرنوشت خودشان حاکم باشند و حاضرند بهای حاکمیت بر سرنوشت خود را بپردازند. بزرگترین خواست خداوند و از جمله پیامهای آسمانی است که انسان را آزاد آفریده است و هیچ‌کس را بر کس دیگری به ذات حاکم نکرده است و انسانها را مثل دانه‌های شانه با هم مساوی می‌بیند. این پیام بزرگ آسمانی با خواست عمیق بشریت هماهنگ شده و آنها فکر می‌کنند باید دنیای اسلام را به نحوی تحت سیطره نگه داشت و باید آنهایی را که از سیطره استکباری آزاد شده‌اند، دوباره تحت سیطره برگردانند.
معلوم است که نبض سیاست جهانی این روزها در منطقه ما بیشتر از هر منطقه دیگری می‌زند. معلوم است که ناظران جهانی چشمهایشان را به منطقه ما دوخته‌اند تا حوادث را ببینند و تفسیر و توجیه کنند. ما فکر کردیم در این سفری که به سوریه می‌آییم با بزرگان سوریه درباره مسایل مهم سرنوشتمان مذاکره می‌کنیم. خوب است که با دانشمندان و اهل علم و فرهنگیان نخبه مطالب را جداگانه در میان بگذاریم که خدمت شما هستیم.
آنچه که بیشتر مناسب این اجلاس است و مستقیماً به شما مربوط می‌شود، سرمایه اصلی تکامل بشری است که در زمان دانش و فن است. ما می‌دانیم کشورهایی که امروز قدرتمند هستند، همانهایی هستند که قبل از همه در علم و دانش نیرومند شدند و امروز هم نیرومند هستند و کشورهایی که ضعیف هستند، همانهایی هستند که بهره کمی از علوم روز و قدیم برده‌اند. محال است با صرف منابع طبیعی که در کشورهای ما هست، بتوان حرکت تکاملی و تاریخی بشر را ادامه داد. قطعاً اگر از دانش و فن روز و عوامل سازنده تمدنها در هر زمانی آگاه نباشیم، نمی‌توانیم کاروان تکامل بشریت را همراهی کنیم. یا در جا می‌زنیم و یا بیشتر عقب می‌مانیم. اینکه روی این نکته بیشتر تکیه می‌کنیم، بخاطر مسائلی است که ایران الان از همین ناحیه درگیر است.
می‌دانید که در این دو سه سال اخیر چقدر مطلب راجع به ایران در سراسر دنیا منتشر شد و همه رسانه‌های تصویری، صوتی و مکتوب درباره ایران نوشته‌اند و اکثر صاحب‌نظران ابراز نظر کردند. چون می‌بینند ایران دارد به سرعت مسیر دانش و فنون روز را طی می‌کند که بسیار مهم است. ما آن را به آسانی بدست نیاوردیم. در ایران بعد از آنکه از جنگ تحمیلی صدامیان نجات پیدا کردیم، در کنارسازندگی و ساخت زیربناهای کشور، توجه ویژه‌ای به بخش دانش و علم کردیم که نتیجه‌اش این شد که امروز (5/2) میلیون دانشجو در کشور و چندین هزار فارغ‌التحصیل و دانشمند و محققان بسیاری داریم که مقالات ارزشمندی در رسانه‌های علمی و رسمی دنیا از ایرانیان منتشر می‌شود. این سرمایه علمی که در ایران بدست آمده است، می‌تواند کارهای بزرگی را انجام بدهد. ما الان در چند نوع هایتک در حد نسبتاً پیشرفته‌ای قرار داریم. امروز در ایران مسأله تکنولوژی نانو که جزء عالی‌ترین فنون بشری و شاید در رأس همه است و دانشمندان کاملاً با آن آشنا هستند. تدریس می‌شود و در پیاده کردن فنون نانو مشغول کار هستیم و مهندس نانو در صنایع پیشرفته مشهود است. فناوری IT در ایران جایگاه بسیار خوبی پیدا کرده است. می‌توانیم برای دنیای اسلام پشتیبان خوبی باشیم. روش هسته‌ای که وقت بشر صرف مسأله ایران می‌شود، در ایران کاملاً بومی است. قبل از انقلاب نیروگاه هسته‌ای نیمه تمام داشتیم که بعد از انقلاب آلمانیها از تکمیل آن خودداری کردند. خودمان از صفر شروع کردیم و امروز رنجیره انرژی هسته‌ای از معدن تا نیروگاه را خودمان داریم و تحصیل‌کردگان ایرانی که جوان هستند، آن‌را هدایت می‌کنند.
منابع، سرمایه و ابزار این صنعت بسیار ارزشمند را که مبنای پیشرفت و قدرت درچند دهه اخیر در دنیا بوده است، داریم. ایران در آن جایگاه خوبی دارد. به همین دلیل ما گرفتار تهاجم وسیعی از طرف مجامع بین‌المللی شدیم که وظیفه حمایت از ما را داشتند. مثل آژانس انرژی هسته‌ای، آنها طبق قانون باید به اعضای آژانس کمک فنی کنند و امنیت هسته‌ای بدهند و اشکالات و مشکلات آنها را برطرف و مراقبت کنند که به طرف سلاح هسته‌ای منحرف نشوند. آنها کمکی به ما نکردند و نمی‌کنند و به عنوان نظارت ممانعت می‌کنند که شما هم مطلع هستید. این یکی از نمونه‌های ظلم، تبعیض و اعمال زور در دنیاست که در تاریخ بشریت به عنوان لکه ننگ ثبت خواهد شد. عیبی می‌شود که نتوانند به آسانی آن را از دامنشان پاک کنند.
در کارهای بزرگ مثل شیوه بسیار پیشرفته‌تر استفاده از شکافت هسته‌ای، وارد شیوه جوش و گداخت هسته‌ای شدیم که از طریق جوش دادن مولکولهای هسته‌ای، انرژی بدست می‌آید.
هنوز در دنیا کارهای هیچ کشوری به محصول ننشسته است. البته کشورهایی، مثل روسیه، آلمان، فرانسه، ژاپن و کانادا خیلی از ما جلوتر هستند. ولی ما هم کار خودمان را شروع کردیم. در این شیوه خطر انفجار هسته‌ای و غیره نیست. اگر بشریت به فن (ایتر) دست پیدا کند، کار خورشید را برای تولید و حرارت می‌کند. می‌توانیم از مواد ذرات ریز آب دریا انجام بدهیم. آنها می‌فهمند که ایران الان مشغول پیشرفت است و مرکز عظیمی در دانشگاه آزاد بوجود آورده و عده زیادی از دانشمندان مشغول کار هستند.
در کشف راز سلولهای بنیادین که از قله‌های مهم پیشرفت بشریت امروز است، جمهوری اسلامی پیشتاز است که جمعی از جوانان دانشمند ما موفق شدند به راز سلولهای بنیادین پی ببرند که امروز از مسیر این علم دهها باب علمی دیگر باز می‌شود. برای فرستادن ماهواره به فضا مقدمات را آماده کردیم و خود را برای حضور در فضا آماده می‌کنیم. نیازهای علمی و فنی کشور را خودمان بدست آوردیم و ظرفیت بالایی از دانش در کشور ما وجود دارد. البته با کشورهای پیشرفته مثل آمریکا و ژاپن فاصله داریم، ولی در مسیر درستی به جلو حرکت می‌کنیم. دانشمندان فراوان ایرانی در همه کشورهای پیشرفته جهان هستند که عاشق هستند دانش خود را به ایران بیاورند. کسانی که در مراکز علمی و فنی حساس دنیا فعالیت می‌کنند، حاضرند به ما کمک کنند.
قطعاً در سایر کشورهای اسلامی از جمله کشور شما «سوریه» نمونه‌های فراوانی از این چیزها هست. غربی‌ها می‌خواهند ما فنون دست چندم را به عنوان صنعتی شدن از آنها بگیریم و همچنان خطر عقب‌ماندگی و فاصله ادامه داشته باشد. چرا این حسادت نسبت به دنیای اسلام بیشتر می‌شود؟
علت آن، این است که مسلمانان از لحاظ امکانات طبیعی خیلی نیرومند هستند. یک چهارم جمعیت دنیا مسلمان هستند، 58 کشور مستقل و مسلمان داریم که بیش از یک چهارم کشورهای دنیاست. بسیاری از منابع ارزشمند زیر زمینی در فضا و خاک کشورهای اسلامی است، نقاط حساس و ارزشمند سوق‌الجیشی و استراتژیک دنیا، مثل تنگه بسفر، تنگه سوئز، تنگه باب‌المندب، تنگه هرمز، تنگه مالاکار و آبهای فراوانی که اطراف کشورهای اسلامی را محاصره کرده است و مهمتر از همه اینها منابع انرژی که پیشرفت، حرکت و سرد و گرمی دنیا به آن وابسته است، در اختیار مسلمانان است. اگر مسلمانان با این امکانات، دانش کشف و بهره‌برداری از این منابع را داشته باشند و این کشورها در سازمانهای جهانی مستقل عمل کنند و تحت فشار قرار نگیرند و بازار یک و نیم میلیاردی مسلمانان در اختیار آنها باشد، قدرت بزرگی تشکیل خواهد شد و مکتب اسلام و قرآن هم آنها را هدایت کند و راهنمای آنها باشد.
اعجاز اسلام و قرآن است که در دوران جهل و تأسیس اسلام در جزیره‌العرب این‌قدر اسلام به دانش اهمیت داده است. عالم و دانش را در صدر ارزشهای بشری قرار داده است. این اصالت بخش به دانش در آن زمان نشان اعجاز است.
اعجاز کشف، حقیقتی است که آن روز عقول در محوطه وحی آن را درک نمی‌کردند. در اسلام سه طبقه ممتاز وجود دارد. امتیازاتی که در جاهلیت برای بشر نوعاً ظالمانه بوده است که از طریق مال، شمشیر یا عشیره بدست می‌آید. اما اسلام همه اینها را لغو و سه طبقه ممتاز معرفی کرد: یکی افراد متقی و کسانی که صلاحیت نفسانی دارند و سالم هستند و دوم مجاهدانی که حاضرند جان و مالشان را برای حق و حقیقت و بشریت مصرف کنند و سوم علما هستند. ما این سه امتیاز طبقاتی را داریم که با ارزشهای واقعی بشر شکل گرفته است.
این پیام اسلام را از دوران جاهلیت و ظلمانی و تاریک داریم که اگر امروز همه به دانشگاههای معتبر دنیا هم برود، حرفهای خوبی است. یکی از سوره‌های قرآن وضع اهل عذاب را تشریح می‌کند. کسانی از جهنمی‌ها می‌پرسند که چه عواملی شما را وارد جهنم کرد؟ آنها می‌گویند: «اگر ما تعقل داشتیم و گوش درستی به واقعیات دنیا داشتیم، در جهنم نبودیم. همه بدبختی‌ها را معلول عدم تعقل و عدم استماع حرف حق و درست و اقتباس ارزشها می‌داند.
دنیای اسلام راهش را پیدا می‌کند و دنیای استکبار هم نمی‌خواهد ما این راه را برویم و می‌بینید که چه دارند بر سرما می‌آورند. البته ایران مقاومت می‌کند. تا بحال هم مقاومت کرد و باز هم مقاومت می‌کند. فقط همین یک مسأله نبوده است. وقتی از استقلال هم بحث می‌کنیم، همین است. وقتی می‌خواستیم آمریکا را از کشورمان بیرون کنیم، باز همین بود. بعداً در هر مسأله‌ای که مایه پیشرفت و ترقی مسلمانها باشد، این‌گونه خواهد بود. لذا ما همانطور که در گذشته نشان دادیم، مقاومت می‌کنیم. همانطور که شما مقاومت می‌کنید. سوریه در نیم قرن اخیر که فلسطین گرفتار ظلم اشغال شده، یکی از مهمترین سنگرهای دفاع از حق مردم فلسطین بوده است. شما در این مدت مقاومت کردید و بارها هم مورد تهاجم قرار گرفتید و جنگ بر شما تحمیل شد. حافظ اسد مرحوم قهرمان میدان جنگ بود و امروز هم فرزندشان راه پدرشان را ادامه می‌دهند.به همین دلیل هم سوریه مورد خشم است. بخاطر اینکه در جایی ایستاده که آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها آن را تأسیس کردند تا پادگان چند منظوره استعمار باشد و آن اسرائیل است که می‌خواهند از آن در همه جهات برای سلطه به منطقه استفاده کنند در امور اقتصادی، سیاسی، نظامی، تجاری و فرهنگی و ... برنامه‌ها داشتند. ولی مقاومتها نگذاشت آنها به اهداف خودشان که تشکیل اسرائیل از نیل تا فرات بود، برسند. الان اسرائیل حاضر شده دور خود دیوار بکشد که موجودی خود را حفظ کند و ما همین را هم ظالمانه می‌دانیم و نباید دور خاک فلسطین دیوار کشیده شود. او از این مقاومتها عصبانی است و معلوم است بهانه‌گیری می‌کند تا سوریه را تضعیف کند. در منطقه ما تبلیغات سنگین صورت می‌گیرد تا ایران هسته‌ای را به عنوان خطر معرفی کنند. اگر همه منطقه به حافظه خود مراجعه بکنند، خواهند دید که انقلاب اسلامی برای هیچ جایی در هیچ‌وقت خطر نبوده و همیشه حمایت کرده است.
در جنگ تحمیلی وقتی که با اسلحه شیمیایی به مردم غیرنظامی و نظامی حمله کردند، ما هم می‌توانستیم مقابله به مثل کنیم. ولی این کار را نکردیم. وقتی که شهرهای ما را با موشک و بمباران منهدم می‌کردند، ما هم می‌توانستیم شهرهای آنها را که در تیررس ما بودند، مورد حمله قرار بدهیم، ولی نکردیم. مردم عراق با ما هستند، ما با مردم عراق دشمنی نداریم و با آنها نمی‌جنگیم. ملتی که چنین تجربه‌ای را پشت سر دارد، چگونه به دنبال سلاح هسته‌ای است. بحث اصلی این است که آنها نمی‌خواهند مسلمانان به ترقی، تکامل، دانشهای پیشرفته، علوم و فنون روز و هایتک دست پیدا کنند. این چیزی است که ما مصمم به دستیابی آن هستیم و باید برای آنها بهای سنگینی بپردازیم و می‌پردازیم. چون ارزش آن را دارد.
○دیدگاه آینده جمهوری اسلامی ایران برای تقویت جهان اسلام چیست؟ چه راهی را می‌توانیم بگذرایم تا بتوانیم چهره اسلام و مسلمان را در جهان به شکل بهتر و احسن مطرح کنیم؟
● به قسمتی از سؤال در صحبتها جواب دادم. اگر بخواهیم از ظرفیت دنیای اسلام استفاده کنیم، باید به دانش روز مجهز شویم و از لحاظ ساختاری باید برای دنیای اسلام مرکزیتی با وفاق ملتها و دولتها بوجود بیاوریم. شما در کشورهای عربی اتحادیه عرب دارید و کنفرانس اسلامی را هم داریم. ولی اینها خاصیت مطلوب را ندارند. کارهای مشترک مثل بازار مشترک بسیار اهمیت دارد. مناطق آزاد مشترک بسیار اهمیت دارد. تبادل استاد و دانشجو بسیار اهمیت دارد. تبادل آثار فرهنگی و بازار مسلمانها که اولویت با کالاهای مسلمانان باشد، بسیار اهمیت دارد.لیست کاملی از کارها را که به مسلمانها اولویت بدهیم، را در برنامه بگذاریم. این هم از طریق دولتهای اسلامی محقق می‌شود. باید شخصیتهای علمی و غیردولتی در بخشهای خودشان پیشتاز شوند و با این راهها می‌توانیم خودمان را به جایگاه مطلوب برسانیم.
زیباییهای اسلام از لحاظ تاریخی و از لحاظ وضع فعلی و اخلاق،آداب، معارف، احکام و افتخارات تاریخی، آنقدر زیاد است که اگر ما بخشی از آنها را با رسانه‌ها و ادبیات مناسب روز ترسیم کنیم، اسلام جای خودش را باز می‌کند. البته همه ادیان آسمانی این‌گونه‌اند. قبل از اسلام، مسیحیت و یهود و دیگر ادیان پیام شبیه به هم و زیبایی داشتند. ولی اسلام آخرین دین آسمانی و مکمل همه ادیان است.
○ جمهوری اسلامی ایران چه گامهایی برای جذب نخبگان علمی، فرهنگی و فکری برداشته است؟
● در داخل کشور با میدانی که برای توسعه تعلیم و تحقیق ایجاد کردیم، بسیاری از استعددها رشد کردند و مشغول شدند و برای اینکه از دانشمندان سایر بلاد هم استفاده کنیم و استفاده برسانیم، روی تبادل کار نخبگان فکر می‌کنیم. چون وظیفه هر کشور اسلامی این است که تبادل دستاوردهایش را در همه زمینه‌ها با کشورهایی که حاضرند با او کار کنند، داشته باشد. ما الان برای تبادل استاد، دانشجو، مسائل فرهنگی و معارف بشری و دستاوردها و تجربه‌ها آمادگی کامل داریم. دریغی نداریم که به عنوان یک وظیفه اسلامی و انسانی دستاوردهای علمی خودمان را با دیگران شریک شویم.
○ شنیدیم که ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران گفت: ایران هشتمین کشور جهان است که دارای تکنولوژی هسته‌ای است و شنیدیم که اسرائیل و آمریکا تهدیدات جدی علیه ایران در پیش گرفتند، جمهوری اسلامی ایران در جهت روبرویی این خطر بزرگ چه تمهیداتی اندیشیده است؟ چون شنیدیم و دیدیم که اسرائیل و آمریکا هر وقت تهدید کردند، آن را اجرا کردند.
● ما هم خطر آمریکا و اسرائیل را جدّی می‌گیریم و فکر می‌کنیم که آنها به هیچ نحوی راضی نیستند که ایران موقعیت علمی و فنی داشته باشد و اگر بتوانند جلوی ایران را بگیرند، می‌گیرند. وقتی که ما مبارزه را علیه آمریکا در ایران شروع کردیم و بر شاه و آمریکا پیروز شدیم، آمریکا در ایران همه چیز را در اختیار داشت. ارتش، پلیس، نفت، وزارت دفاع، ساواک و برنامه‌ریزی و بسیاری از کارهای ما با آنها بود. مستشاران آمریکا در ایران بودند و به همه فرمان می‌دادند. سفیر آمریکا به شاه ایران فرمان می‌داد. ارتش شاه هم در اختیار آمریکا بود و ما جز انسانهای مصمم چیز دیگری نداشتیم. اسلام، مسجد و انسانهای مبارز داشتیم که پیروز شدیم و آمریکا و شاه را بیرون کردیم و بعد همه فتنه‌های آمریکا را خنثی کردیم. جنگی که عراق با ما کرد، اخیراً روشن شده که با خواست آمریکا بوده است. تحریم هم علیه ما بوده، حتی آمریکا لشکرکشی کرد و در طبس زمین‌گیر شد. در جنگ عراق هم در خلیج فارس با ما جنگید و سکوهای نفتی ما را هدف قرار داد و هواپیماهای ما را ساقط کرد. هواپیمای مسافربری را هم ساقط کرد. ولی بالاخره ما پیروز شدیم. الان وضع ما خیلی بهتر از آن زمان است، الان همه آنها در دست ماست، بله قطعاً می‌توانند مزاحمتهایی ایجاد کنند، جوابش را هم می‌گیرند. دردسر برای ایران، منطقه و خودشان درست می‌کنند. اما بالاخره با ملت یکپارچه طرف هستند و همه ملت ایران از قدرت هسته‌ای دفاع می‌کنند.فکر می‌کنم با این تجربه می‌توانیم این دوره را به خوبی پشت سر بگذاریم.
○ در خبرها شنیدیم که شما به عنوان رئیس هیئتی هستید که قرار است با آمریکا درباره مسائل هسته‌ای گفتگو کند. آیا برخورد شما با آمریکا همان روش کره شمالی است؟ اگر در طرحی درخواست کردند که فعالیت هسته‌ای را متوقف کنید و اسرائیل هم فعالیت هسته‌ای خود را متوقف کند، شما چه نظری در این مورد دارید؟
● در مورد مذاکره با آمریکا خبر شما درست نیست و به من هیچ ارتباطی ندارد و کسانی که صحبت می‌کنند، به مسأله عراق می‌پردازند و فقط در محدوده مشکلات عراق است. شورای امنیت ملی و وزرای خارجه داریم که اگر مذاکره‌ای شود با سفیر آمریکا در عراق مذاکره خواهند کرد و تا الان هم مشخص شده که چگونه مشکل عراق حل شود و مردم عراق راحت شوند. قبلاً در افغانستان هم همین مذاکرت بود و نتیجه خوبی داد و این هم تکرار آن است.
ما خیلی چیزها داریم که می‌توانیم مقابله کنیم و طبعاً هم راهکارهایمان را مطرح نمی‌کنیم که چه می‌کنیم. بستگی دارد که اقدام آنها چه باشد. یک‌بار جنگ روانی است که این را با جنگ روانی دیگری مقابله می‌کنند که ما هم می‌کنیم. از شورای امنیت مصوبه می‌گیرند که ما در گذشته این تجربه را داشتیم. در آن موقع چیزی نداشتیم، الان در ایران همه نیازهای ما تولید می‌شود. اگر به برخورد نظامی برسد، باز تجربه داریم و امکانات ماهم از گذشته بیشتر است. به هر حال مسؤولان راهکارهایی را در نظر دارند.
والسّلام علیکم و رحمه الله