سخنرانی آیت الله هاشمی رفسنجانی در دیدار اعضای هیأت مدیره مرکز صلح و محیط‌زیست

بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین والسلام علی رسول الله و آله
از صحبتهای شما استفاده کردیم. شما سه موضوع را مطرح کردید که هرسه موضوع الان جزو نگرانیهای من است.
یکی مسأله صلح، دیگری مسأله توسعه پایدار و سومی تشکیلات غیردولتی است. در زمان ما از نظر بین‌المللی و تشخیص فرهیختگان اکثر کشورها، این سه مسأله جدی است و بسیار اهمیت دارد. NGO ها نمادی از تقویت بخش خصوصی و مشارکت مردم در زندگی خودشان هستند و شکل خوبی دارند و از اشکال دیگر مفیدتر هستند. هر مساله‌ای که در این دوره مشکل شود، گروهی می‌توانند بر عهده بگیرند. افرادی که تخصص دارند، در این بحثها وارد می‌شوند و جنبه تحمیلی ندارد. به نظر می‌رسد این بحث الان جدی گرفته نمی‌شود. ما باید بیشتر حرف بزنیم و از اهرم نظارت استفاده کنیم و نگذاریم این مسأله به عقب برگردد که احتمال آن هست.
در مورد صلح و محیط زیست، منطقه ما از چند سال گذشته از جنگها آسیب دیده است. در جنگ کویت آسیبهای جدی به محیط‌زیست وارد شد. در جنگ تحمیلی هم در چاههای نفت و دریا خسارات سنگینی به ما وارد شد.
سلاحهای شیمیایی که بکار رفت، بخش زیادی از زمینهای کشور ما و عراق را آلوده کرده است. مین‌ها در بسیاری از نقاط ایجاد مشکل کرده است. وضعیت عراق در شرایط فعلی هم نگران‌کننده است. آثار این آلودگیها به بچه‌های نسل بعدی هم خواهد رسید.
صلح یکی از زمینه‌های توسعه پایدار و حفظ محیط‌زیست است و محیط‌زیست راهی است که ما را به صلح می‌رساند. ما از هیچ‌یک از این موارد نمی‌توانیم غافل باشیم. اگر غفلت کنیم، در دنیا بدنام می‌شویم و غفلت از هریک از این موارد جزو علائم عقب‌افتادگی تلقی می‌شودو امتیازات خودمان را از دست می‌دهیم. درمواردی که سیاستهای آنها را نوشتیم، بالطبع نظارت خواهیم کرد.
از جمع شما هم انتظار کمک داریم. پیشنهاد مکتوبی بدهید و من ارجاع می‌دهم تا در مواقعی که کمیسیون دارند، از جمع شما استفاده کنند. در جامعه ما همین اصلی که در قانون اساسی آمده، افرادی که آن را نوشتند، چندان به این مسائل آشنا نبودند و همین اشاره به محیط‌زیست، نشان‌دهنده این است که جزو تفکر اسلامی است و همه آنها پذیرفتند که این موضوع یک وظیفه اسلامی است.
در جزیره‌العرب و جمعیت کم و دنیای وسیع، مسأله محیط زیست مثل الان اصلاً مطرح نبوده است. ولی اسلام به مسائل اساسی مثل آلوده کردن آب حساسیت نشان داده است. اصلی در اسلام و فقه است که اصل (لا ضرر و لاضرار فی‌الاسلام) است. انسان نمی‌تواند به خود و دیگران ضرر بزند. هرجا مصداقی پیدا کند که ما مضر هستیم، حرام است.
الان در جامعه محیط‌زیست نظارت دارد تا اینکه ضررها را کم کند. مسائل زیستی، وطنی نیست، بلکه جهانی است. در اختیار کسی نیست و به همه جا می‌رود، آلودگی هم به همه جا سرایت می‌کند، قضیه آنفولانزای مرغی که اخیراً مطرح شده ، بشر را عاجز کرده است. چون پرنده‌های مهاجر عامل این مسأله هستند و کسی هم نمی‌تواند کاری کند. امروز صبح در خبرها بود که درایتالیا، کشورهای بالکان و یونان از کوههای آنها شروع شده است.
گیلان، مازندران و گلستان جزو محیط‌های پاک ما هستند که متأسفانه هر سه این استانها آلوده شدند. این چیزی است که هیچ‌کس نمی‌تواند منکر شود. از لحاظ مبانی دینی می‌توانیم به تمام آنها به عنوان اصول اسلامی نگاه کنیم. جنگها و نزاعها را اسلام ضدبشری می‌داند. تخریب منابع طبیعی را گناه و ظلم به دیگران و انسانها می‌داند. اسلام بیش از همه ادیان همکاریهای مردمی را خواسته است. وقتی بحث از امر به معروف و نهی از منکر می‌کنیم،  نقطه خوب آن در محیط‌زیست است.
الان نگرانی ما در خیابانها، جاده‌ها، جنگلها، سواحل، آلودگی ماشینها و ... است که همه اینها موارد امر به معروف و نهی از منکر است که جزو وظایف مردمی می‌باشد.
حکومت محتسب است، ولی مردم مسئول هستند و باید همانند نماز مواظب باشند و هرکسی در حد خودش باید انجام وظیفه کند. بنابراین در همه زمینه‌ها، ما باید از گروههای مردمی استفاده کنیم و اگر این موارد عمومی شود، جامعه خودبخود سالم خواهد بود. در محیط کشاورزی، مدرسه، کارخانه، اداره، دانشگاه، خیابانها و در هرجایی اگر مردم و NGOها حوزه مشخص را برعهده بگیرند وجدی باشند، اولاً خیلی از کارها را خودشان نمی‌کنند و رعایت می‌کنند و ثانیاً دیگران را هم هدایت می‌کنند.
به هرحال به شما به خاطر تلاشی که دراین مسائل اساسی و بنیانی جامعه دارید، تبریک می‌گویم و بنده هم در حد مقدور کمک می‌کنم. از زحمات شما ممنون هستیم.
توسعه غیرپایدار اصلاً توسعه نیست. تحقیقاً توسعه باید پایدار باشد و از کارهای خوب دنیاست و ما هم باید استفاده کنیم.
والسّلام علیکم و رحمه الله