روایتی از دیدار آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با آخرین رهبر شوروی

تلگرامی مهدی سنایی، هاشمی رفسنجانی در توصیف سفرش به مسکو نوشت که با بدرقه رسمی ساعت ۱۱ به سوی مسکو حرکت کردیم. قبل از ما هواپیمای دیگری همراهان را برد. هیات همراه خیلی بزرگ است، به خاطر کارهای فراوان در دستور کار مذاکرات، ترکیبی از دولت و مجلس و هیات نظامی، در هواپیما مذاکرات و مشاوره انجام شد.

بر فراز خاک شوروی منظره‌های کوه‌ها و مزارع و آب‌ها را مشاهده می‌کردیم. ساعت ۱۴:۳۰ در فرودگاه اختصاصی مهمانان در جنوب مسکو به زمین نشستیم. مطابق برنامه کولیاکف، معاون اول گورباچف و (ادوارد شواردنادزده) وزیر امور خارجه و جمعی از شخصیت‌های شوروی در فرودگاه استقبال کردند، مراسم سان و رژه انجام شد، می‌گویند در حد پذیرایی از سران کشورهاست.»

رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام ورود به کاخ کرملین، دیدار با گورباچف و مذاکرات با او را اینچنین توصیف کرد: «در کاخ کرملین مورد استقبال گورباچف قرار گرفتیم. برخورد اول گرم و صمیمانه بود. عکاس‌ها و فیلمبرداران عکس و فیلم تهیه کردند. بلافاصله در یکی از سالن‌های کاخ با حضور جمعی از همراهان من و شخصیت‌های شوروی مذاکرات رسمی شروع شد. در این مذاکرات صحبت‌ها کلی و دوستانه و مثبت بود. سپس جلسه را با حضور وزرای خارجه و سفیرمان و مترجمی برای دو طرف خصوصی کردیم. در جلسه خصوصی مذاکرات در مورد مسائل سیاسی، فنی، اقتصادی و نظامی، صریح و صمیمی بود. دو جلسه مجموعاً دو ساعت طول کشید و دو طرف راضی بودند.»