رهبر انقلاب و آیت الله هاشمی رفسنجانی در روز تصرف سفارت آمریکا کجا بودند؟

پیام خوزستان - مرحوم آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی در بخشی از خاطرات خود در کتاب هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات ۵۸-۱۳۵۷، انقلاب و پیروزی، در روز «۱۳ مهرماه» به شرح ذیل بیان کرده است:

در ۱۳ آبان ۱۳۵۸، من و آیت‌الله خامنه‌ای در مکه بودیم، که خبر تصرف سفارت آمریکا را شب‌هنگام در پشت‌بام محل اقامتمان، هنگامی‌که آماده خواب می‌شدیم، از رادیو شنیدیم؛ تعجب کردیم، زیرا انتظار چنین حادثه‌ای را نداشتیم. سیاستمان هم این نبود. حتی اوایل پیروزی انقلاب که گروه‌های سیاسی، شعارهای خیلی تندی علیه آمریکا می‌دادند، مسئولان کمک کردند که آمریکایی‌هایی که در ایران بودند، بدون آسیبی به کشورشان بازگردند و خیلی از آن‌ها اموالشان را هم بردند.

یک‌بار هم که [تاریخ ۲۵ بهمن ۱۳۵۷]، گروهی مسلح به سفارت آمریکا حمله کردند و آنجا را به اشغال درآوردند، از طرف دولت موقت، نماینده‌ای [ابراهیم یزدی]، رفت و مسئله را حل‌وفصل کرد. بنابراین واضح بود که نه شورای انقلاب و نه دولت موقت تمایلی به چنین اقداماتی نداشتند. تحلیلمان این بود که با توجه به مورد مشابه قبلی، این مسئله نیز به‌سرعت حل‌وفصل خواهد شد. البته این نظر چیزی از نگرانی‌های ما کم نکرد، زیرا با توجه به شناختی که از اوضاع‌واحوال کشور داشتیم، می‌دانستیم که پیامدهای حادثه چندان هم قابل پیش‌بینی نیست.

روزهای بعد، روزهای انتظار و نگرانی بود، تا اینکه به تهران آمدیم و در جریان جزئیات قرار گرفتم و مشخص شد که گروهی از دانشجویان معترض بدون اطلاع و هماهنگی با مسئولان به سفارت حمله کرده‌اند و آن را به اشغال خود درآورده‌اند. اکنون ما در مقابل یک عمل انجام‌شده‌ای قرار گرفته بودیم که امام نیز بعد از رؤیت اسناد و مدارک دخالت‌های آمریکا در اوضاع داخلی ایران، آن را تائید کرده بودند و طی سخنانی فرموده بودند: آن مرکزی هم که جوان‌های ما رفتند گرفتند ـ آن‌طور که اطلاع دادند ـ مرکز جاسوسی و مرکز توطئه بوده است. آمریکا توقع دارد که شاه را ببرد به آنجا مشغول توطئه، [باشد] و پایگاهی هم اینجا برای توطئه درست کنند، ... و ملت ما و جوان‌های ما و جوان‌های دانشگاهی ما و جوان‌های روحانی ما بنشینند تماشا کنند تا خون این صد هزار نفر تقریباً بیشتر یا کمتر هدر برود، برای اینکه احترامی قائل بشوند به آقای کارتر و امثال این‌ها. البته اگر توطئه نبود، اگر این خرابکاری‌ها نبود، [مسئله‌ای هم نبود] اما وقتی توطئه در کار هست، وقتی‌که آن‌طور کارهای فاسد انجام می‌گیرد، جوان‌های ما را ناراحت می‌کند جوان‌ها توقع دارند در این دنیا، مملکتشان که این‌قدر برایش زحمت کشیدند، دستشان باشد. وقتی می‌بینند توطئه است که می‌خواهند که دوباره برگردد به حال سابق و دوباره همه‌چیزشان به باد برود، نمی‌توانند بنشینند. توقع نباید باشد که [این‌ها] بنشینند تماشا کنند و آن‌ها [که] چپاولگری‌هایشان را کرده‌اند، حالا توطئه‌هایشان را بکنند و این توطئه رشد پیدا بکند.

جوان‌های ما باید با تمام توجه و باقدرت این توطئه‌ها را از بین ببرند". این سخنان امام که در آن آمریکا را مقصر اصلی این حادثه معرفی کرده بودند، نه‌تنها آمریکائی‌ها را بلکه برخی از افرادی را هم که از همان روزهای اول برای پایان بخشیدن به این حادثه به میدان آمده بودند، به‌کلی ناامید کرد و همه آن‌ها را به امید اتفاق دیگری، در انتظار روزهای آینده گذاشت.