● بسم‌الله الرحمن الرحیم، باز از حضور دست‌جمعی سفرهای کشورهای دوست آفریقایی تشکر می‌کنم. به شما تبریک می‌گویم که برنامه کار دست‌جمعی را برای قاره آفریقا تنظیم کردید. علاوه به کارهای جداگانه‌ای که همه سفرا می‌کنند، حرکت دست‌جمعی می‌تواند در تقویت همکاری‌ها تاثیر جداگانه‌ای داشته باشد. در حقیقت این حرکت می‌تواند نشانه موفقیت اتحادیه آفریقا باشد که حرکت جدیدی در قاره است. ما آثار تحرّکات جدید دولت‌های آفریقا را در سطح جهانی می‌بینیم که شرایط تازه‌ای را به وجود آورده است. اگر ببینیم کشورهای آفریقایی موفق شوند حرکت جدیدی را متناسب با مشکلات قاره آفریقا شکل دهند، خیلی خوشحال می‌شویم. مطالبی که خانم مقدم السفرای آفریقا بیان کردند و بیانیه شما را توضیح دادند، مطالبی است که الان و گذشته مورد علاقه من هست و بود. شما می‌دانید که در قانون اساسی و در بخش سیاست خارجی برای کشورهای مسلمان و جهان سوم الویت قایل شدیم. بخش اعظم آفریقا از دو جهت در الویت سیاست خارجی ما هست. در شرق، غرب، شمال، جنوب و مرکز آفریقا، کشورهای بزرگ و تمدنهای قابل ستایش در تاریخ وجود داشته‌اند. باید بپذیریم که الان سهم حقیقی و واقعی آفریقایی‌ها در دنیا به آنها داده نشده و آفریقا به یک جهش نیاز دارد. آفریقا می‌تواند از لحاظ منابع طبیعی و انسانی و از لحاظ تعداد کشورهای مستقل، جایگاه بسیار مهمتر از آنچه که امروز کسب کرده، داشته باشد. آنچه که کشورهای غربی از شما گرفته‌اند، بیشتر از آنچه است که به شما داده‌اند. باید قبول کنند که حق شما در تاریخ گذشته ضایع شد. دو کار مهم باید شود: اوّل بهره‌کشی از آفریقا متوقف شود. دوّم حقوقی که از گذشته تا حال ضایع شده، جبران شود. می‌دانم اگر خودتان اقدام نکنید، کسی حقّ شما را نمی‌دهد. اقدامات فردی و موردی هم جواب نمی‌دهد. باید با حرکت دست‌جمعی کار کنید و کارکردن جدّی می‌تواند دنیا را متوجه حق و نیاز شما بکند. متأسفانه هر وقت این مسایل مطرح می‌شود، آفریقا را تحقیر می‌کنند که ظلم دیگری است. می‌توان فکر کرد که آینده آفریقا نسبت به سایر قاره‌ها خیلی بهتر باشد.

صریح بگویم که از مقدار روابط ایران و کشورهای آفریقایی راضی نیستم. آرزوی من خیلی بیش از این حد است. زمینه‌های زیادی هست که می‌توانیم مستقیماً با شما کار کنیم که الان همکاری نیست. بعضی از موارد با واسطه است. یعنی اگر بخواهیم از شما چیزی بخریم، باید از اروپا تهیه کنیم.

در پیامتان درست گفتید که آشنایی مردم ایران و مردم دنیا از آفریقا و آشنایی مردم آفریقا از ایران کم است. وقتی در دولت بودم و آقای جاوید مسئولیت آفریقا را در وزارت خارجه قبول کردند، خوشحال شدم. چون ایشان از قدیم جزو تشویق‌کنندگان این کار بودند. به هرحال به صورت اصولی همکاری را مهم می‌دانیم، اما در عمل عقب هستیم. البته این کوتاهی یک طرفه نیست. اگر ما کوتاهی کردیم، شما هم گامی برنداشتید. باید دو طرف کارکنیم. ایران می‌تواند درست خوبی برای همه کشورهای آفریقایی باشد و شما هم می‌توانید دوستان همیشگی ایران باشید. نه شما اهداف غیرعادلانه در ایران دارید و نه ما چنین اهدافی در آفریقاداریم. اهداف‌ما اسلامی‌و انسانی است. منافع ما هم درهمکاری‌هاست. خواهش می‌کنم سلام مرا به روسای کشورهای خود برسانید و بگویید همه روی ایران به عنوان دوست حساب کنند. روی پیشنهادهایی که دادید، بیشتر کار می‌کنیم. بنده هم این پیشنهادها را پیگیری می‌کنم. امیدوارم خداوند به ما و شما توفیق دهد که بتوانیم به مردم خود خدمت بیشتری کنیم و به نسبت بشریت هم احساس محبت و خدمت داشته باشیم. از زحمت شما متشکرم. مایل بودم از همه شما به صورت جداگانه در مورد کشورهایتان بپرسم که فکر می‌کنم فرصت، کافی نیست و نمی‌توان تبعیض قایل شد و از بعضی‌ها پرسید. ان‌شاءالله سوالاتم را برای ملاقاتهای جداگانه می‌سپارم. سرکار خانم آلاری کول: از بیانات محبت‌آمیز شما تشکر می‌کنیم. خداوند را از بابت این دیدار و صداقت و صراحت حضرت‌‌عالی سپاس می‌گوییم. اجازه می‌خواهم سخنان سفیر سودان حسن ختام این دیدار باشد. سفیر سودان: با تشکر و سپاس که این فرصت را برای این مجموعه فراهم کردید، اهمیت این‌گونه ملاقاتها برای ما بسیار زیاد است. امیدواریم که اشتیاق زیادتری برای همکاری ایران و کشورهای آفریقایی به وجود آید و در منطقه‌ای که «در حال رشد» می‌نامیم، پیشرفت قابل توجیهی داشته باشد. جمهوری اسلامی ایران گامهای مهمی در همکاری با بخشی از کشورهای آفریقایی برداشته و امیدواریم آفریقا از تجربیات گران‌قدر جمهوری اسلامی ایران برای پیشرفت قاره استفاده کند. امیدواریم ملاقاتهایی که به صورت فردی و گروهی با حضرت‌‌عالی داریم، باعث تقویت روابط مشترک فی‌مابین شود و در این راستا گامهای خوبی را با لطف و مرحمت جناب‌عالی برداریم. یک بار دیگر از طرف همه مجموعه از حضرت‌عالی تشکر می‌کنم. ● به هرحال اگر تجربه‌ای داشته باشیم که برای کشورهای شما مفید باشد، با کمال میل در خدمت شما خواهد بود. قبلاً مواردی را شناسایی کرده بودیم که ایران بهتر از دیگران می‌تواند در آفریقا کار کند. امیدواریم در آن موارد و موارد جدید همکاری بیشتری شود. ○ خیلی ممنون