در ابتدای این جلسه، سمیه عظیمی دبیر هیأت موسس انجمن اندیشه و قلم و روزنامه نگار در سخنانی، از ایده شکل گیری انجمن سخن گفت و پس از آن، از تعدادی از اعضای انجمن اندیشه و قلم دعوت کرد به نمایندگی از گروه‌های ۱۰ گانه تخصصی انجمن، سخنرانی کنند.

در ادامه امیر دبیری‌مهر، رئیس هیأت موسس انجمن اندیشه و قلم، مدرس دانشگاه و دارای دکترای علوم سیاسی، به عنوان اولین سخنران پشت تریبون قرار گرفت و در سخنانی، ضمن تشکر از آیت الله هاشمی رفسنجانی، گفت: مطالعه تاریخ ایران و آسیب شناسی مسئولانه و دلسوزانه تاریخ معاصر و سالهای پس از انقلاب نشان می دهد کارهای فرهنگی و علمی و فکری و اندیشه ای هر چند فاقد هیجانات روزمره است اما ماندگار و ماناست برخلاف سیاست ورزی به معنای عرفی نه عقلانی آن که جذاب و هیجانی است اما گذرا و پرحاشیه است. 

وی افزود: به نظر می رسد در سالهای پس از انقلاب هم وجه سیاسی و روزمره بر دیگر شئون فرهنگی و اجتماعی و فکری غلبه کرده و نتیجه آن شکل گیری شکاف فرهنگی، فقر علمی، ادبیات دگراندیش و نوعی فرمالیسم در همه حوزه ها شده به گونه ای که بارها رهبری معظم انقلاب هم از ان به درستی گلایه کرده کرده اند. 

وی با تأکید بر اینکه راه برون‌رفت از این وضعیت، نق و نقد نظری نیست، گفت: باید کنشگرانه و هوشمندانه و مسئولانه وارد عمل شد و انجمن اندیشه و قلم با چنین نگاهی وارد این راه شده است. دبیری‌مهر با اشاره به ویژگی‌های اعضای انجمن اندیشه و قلم اظهار کرد: اعضای انجمن از دو ویژگی برخوردارند، از یک سو  اهل فکر و قلم و اندیشه و نظر هستند و از سوی دیگر اهل برج عاج نشینی و انزوا و بسنده کردن به انتزاعیات نیستند و باور دارند فکر و نظریه و اندیشه باید رنج انسانها را کاهش دهد و عزت و اقتدار ایران را بیفزاید، وگرنه ملعبه ای ذهنی است . از این رو گروههای علمی را در ۱۰ رشته سامان دادیم که عبارتند از :

 اندیشه – فقه و حقوق – تاریخ – سیاست – جامعه شناسی و ارتباطات – روابط بین الملل –توسعه – هنر – مطالعات دفاعی و امنیت ملی – روان شناسی و علوم رفتاری  که این گروهها در قالب سخنرانی های علمی و پروژه های پژوهشی فعالیت می کنند و نتایج کارهایشان هم از طریق رسانه‌ها و هم از طریق آثار مکتوب در اختیار جامعه و حاکمیت قرار خواهد گرفت. 

رئیس هیأت موسس انجمن اندیشه و قلم اعلام کرد که این انجمن آماده همکاری با مرکز تحقیقات استراتژیک و دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت و دفتر نشر معارف انقلاب اسلامی است.

صدرا صدوقی، دانش آموخته کارشناسی ارشد فلسفه غرب به نمایندگی از گروه اندیشه انجمن با نام بردن از عقل، به عنوان مهمترین فصل ممیز انسان با سایر موجودات افزود: از سوی دیگر رفع مشکلات انسانها در روابط میان خودشان براساس تدابیر عقلانی است. تاکیدات فراوان کتاب الهی و دین مبین اسلام بر تدبر، تفقه و تعقل و عناصری از این دست حاکی از اهمیت عقلانیت است.

وی گفت: از آنجا که اندیشه و اندیشیدن از تبعات فعالیت‌های عقلانی آدمی است، انجمن اندیشه و قلم در کنار کلمه مقدس قلم، از عنوان اندیشه برای این انجمن استفاده کرده است. این حاکی از وجود دغدغه واقعی اعضا این انجمن در حوزه اندیشه و تفکر انسانی است. 

به گفته صدوقی، گروه اندیشه انجمن با بررسی دقیق فضای فکری و فرهنگی جامعه ایران در کنار توجه به شبهات دینی و فلسفی مطرح شده در سال های اخیراقدام به برگزاری نشست های تخصصی ای نموده که با تولید محتوای علمی غیر جهت دار توام با رعایت عدالت در بحث، در تنویر افکار عمومی تاثیر قابل توجهی داشت و انعکاس دقیق و به موقع و وسیع فعالیت های انجمن (به خصوص گروه اندیشه) در رسانه های داخلی موجب شد تا ارتباط موثری میان مخاطبین و علاقه مندان به حوزه های اندیشه ای و انجمن اندیشه و قلم برقرار گردد.

در ادامه مهدی روزبهانی، دانشجوی کارشناسی ارشد علوم ارتباطات به نمایندگی از گروه تاریخ انجمن اندیشه و قلم نیز در سخنانی اظهار کرد: در تاریخ معاصر ما نقاط مبهم و پر از تردیدی وجود دارد که بازخوانی آنها به درک بهتر موقعیت امروز و آینده برای همه دلسوزان این مملکت کمک می کند.

وی ادامه داد: طی چند دهه اخیر قدرت های حاکم اجازه خوانش‌های متفاوت از حوادث سیاسی را نداده اند از این رو در نظر داریم ضمن توجه به اسناد تاریخی از راویان حوادث سیاسی برای بازخوانی رویدادهای مهم کمک بگیریم.

آذرپیک دانشجوی دکتری علوم سیاسی و روزنامه نگار هم در سخنانی خطاب به آیت‌الله هاشمی رفسنجانی اظهار کرد: در حالی که انتظار داشتیم پس از تلاشی که برای تخریب جامعه مدنی در سالهای قبل صورت گرفت، با انتخاب آقای روحانی به عنوان رئیس جمهوری شاهد تقویت جامعه مدنی و نهادهای مدنی، هر چند ضعیف اما پیوسته در کشور باشیم، ولی این امر به وقوع نپیوسته است. زنجیره پیوسته ای از تضعیف تا بی توجهی به نهادهای مدنی رخ داده است و به همین دلیل آنچه از جامعه مدنی در آگاهی بخشی عمومی و...  انتظار داشتیم، بر جامعه مجازی بار شده است. در واقع به جای جامعه مدنی پویا و تاثیرگذار، شاهد جامعه مجازی زنده هستیم اما فضای تاثیرگذاری این جامعه مجازی و نقش آن چارچوب مشخصی ندارد و آنچه در آن تبدیل به موج می‌شود، لزوما متاثر از اطلاعات صحیح و آگاهانه نبوده است و دیگر همه به مخاطرات این موضوع واقف هستند. اما به نظر می‌رسد دوره‌ تصادفی شدن حضور یا عدم حضور مردم گذشته و امکان گردش و چرخش بخش قابل توجهی از افکار عمومی با یک پروپاگاندای رسانه‌ای از سوی افرادی که اعتقادی به حقوق ملت ندارند وجود دارد.

آذرپیک در ادامه گفت: مردم نشان دادند ظرفیت تعاملی آگاهانه محور به جای چانه زنی پوپولیستی دارند اما متاسفانه بی تدبیری های زیادی در زمینه رخ داده است. سرخوردگی عمیق مردم از دولت سابق، نه تنها سطح انتظارات مردم را کاهش نداده، بلکه سبب انباشتگی خواسته هایی شده که زنگ هشدارش هم اکنون شنیده می‌شود و مطمئنا در چنین شرایطی دیگر گفته هایی مانند نشد و نگذاشتند، کارساز نیست. وی در پایان تاکید کرد: اگر برای این وضعیت چاره اندیشی نکنیم، امید کاذب می تواند به راحتی جای خودش را به انفعال عمیق بدهد.

در ادامه این دیدار  آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در سخنانی، انقلاب اسلامی را در تاریخ معاصر جهان، به ویژه ایران، منحصر به فرد دانست و با یادآوری اهداف اسلام و مکتب تشیع برای هدایت انسان‌ها و جامعه بشری، گفت: در طول تاریخ، تلاش‌های زیادی برای اصلاح زندگی انسان‌ها و به ویژه مسلمانان انجام شد که می‌توان گفت، ولی انقلابی که امام راحل به کمک شاگردان مبارزشان و با همراهی مردم به پیروزی رساندند، اگر از انحراف مصون بماند، می‌تواند بسیار کارآمد باشد.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، با اشاراتی به سیر تدریجی تاریخ انسان و اسلام در ازمنه مختلف، به شرایط آغاز مبارزات روحانیون و سرانجام پیروزی انقلاب اسلامی پرداخت و با تاکید بر اهمیت اندیشه و قلم برای تداوم انقلاب، خطاب به اعضای انجمن، گفت: برای اجرای تفکرات اسلامی، همراهی مردم از ضرورت‌هاست و تنها راه برای همراهی همیشگی مردم، آگاهی آنان است که در حال حاضر، وظیفه اندیشمندان و صاحبان قلم است.

آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، با تاکید بر تازگی همیشگی اندیشه در جوامع بشری، آزاداندیشی را شرط تعمیق تحقیق و پژوهش و تاثیر آن در جامعه دانست و گفت: سطحی‌نگری در جامعه ایران که مردم و به ویژه جوانانی فکور و آگاه دارد، جواب نمی‌دهد و باید با اطلاع‌رسانی مستند، مسائل و اهداف انقلاب را تشریح کرد که وظیفه همگانی و به ویژه اصحاب اندیشه و قلم است.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، با تشریح اهداف مخلوقات نباتی، جمادی و حیوانی در کارگاه آفرینش، به امتیازات انسان اشاره کرد و گفت: خلقت انسان به عنوان «احسن التقویم»، «فتبارک‌الله احسن الخالقین» را برانگیخت که اشارات مربوط به آن، تصریحات قرآنی دارد.

آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، با ارائه تفسیری از سیر تدریجی خلقت انسان در قرآن و اعتراضات فرشتگان در «یسفک الدما»، به سوال و جواب خداوند و انسان درباره مسمیات هر اسم پرداخت و گفت: همه فرشتگان جز ابلیس، مجذوب جواب‌ها و علم انسان شدند و سجده کردند. ایشان به چرایی و چگونگی تکبر و تمرد شیطان از امر خداوندی برای سجده به انسان پرداخت و گفت: مخالفت شیطان با انسان، به تعبیری دیگر، مخالفت و مقابله جهل با علم و دانش بود که هنوز هم ادامه دارد.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، به تعابیر امام علی (ع) درباره انسان، مخصوصا«اتزعمُ انک جِرمٌ صغِیرٌ وفِیک انطوی العالمُ الاکبرُ» اشاره کرد و گفت: راز و رمز پیچیده خلقت انسان در مباحث اختیار و تکلیف پیچیده‌تر می‌شود. آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، تفکر و اندیشه را از موضوعات مهم در مباحث مربوط به انسان دانست و گفت: عقل که پیامبر باطن است، مانند پیامبران که عقل ظاهر هستند، انسان‌ها را در مسیر زندگی برای رسیدن به تکامل، راهنمایی و برای نجات از انحراف کمک می‌کنند.

ایشان عقل و همچنین قرآن را که معجزه خالده خداوندی است، دو سرمایه ارزشمند انسانی خواند و گفت: اگر انسان از همین دو چراغ برای رسیدن به مراحل تکامل بشری استفاده نماید، به بیراهه نخواهد رفت.

آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی با بیان این تعبیر حضرت علی (ع) که «و یثیروا لهم دفائن العقول» گفت: عقل و خرد در سخنان گهربار ایشان، منشأ شرافت و شخصیت انسانی، زیور و زینت آدمی، ریشه و سرچشمه همه خوبی‌ها، عامل سعادت انسانی، اصل و ریشه دانش و انگیزه فهم و درک است و این تجلیل‌ها، نشانه ارج و عظمتی است که آن حضرت، برای به کارگیری آن در حیات و زندگی انسان‌ها قائل هستند.