گروه سیاسی: در روزهایی که برنامه سفرهای مسوولان کشور برای حل مناقشه هسته یی و چالش های منطقه به مراکز طرف مذاکره با ایران تنظیم شده است، «اکبر هاشمی رفسنجانی» در دیپلماسی متفاوتی قم را برای انجام مذاکرات خویش برگزید. هاشمی رفسنجانی در کسوت رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، پنجشنبه و جمعه گذشته)۱۹ و ۲۰ بهمن(را در قم گذراند و با انجام دو سخنرانی در مدرسه عالی دارالشفا و امام خمینی)ره(و شرکت در دو همایش، عمده وقتش را به دیدار و گفت وگو با مراجع قم از طیف راست سنتی، راست میانه و اصلاح طلب اختصاص داد.

هاشمی رفسنجانی هرچند که هدف از سفرش را استفاده از تجربیات اساتید قم و تازه کردن دیدار با آنها عنوان کرد، اما محور دیدار وی ضرورت اتخاذ تدبیر در اوضاع بحرانی کنونی با همفکری علما و حفظ وحدت روحانیت بود. همان موضوعی که هاشمی در تمامی اظهاراتش طی چند ماه اخیر بر آن تاکید کرده است. علاوه بر این، عضو مجلس چهارم خبرگان رهبری، از اهمیت مجلس خبرگان سخن گفت وی این ساختار را چتر حفاظتی بر روی نظام دانست و گفت: «امروز داستان و شیوه کار ما برای تعیین رهبری روشن است و دستمان از نیروهای با صلاحیت نیز خالی نیست.» منتخب اول خبرگان رهبری از استان تهران در انتخابات ۲۴ آذر، در اولین دوسالانه پژوهش برتر اسلامی، تاسیس ساختاری برای ولایت فقیه در نظام اسلامی را امری معقولانه دانست و تاکید کرد که پشتوانه مردمی مجلس خبرگان رهبری، ضمانت بقای این نهاد اساسی است. موضوع دیگری که هاشمی رفسنجانی بر آن صحه گذاشت اتخاذ سیاست خارجی معقول و تبدیل شدن به عنصر سرنوشت ساز در منطقه به واسطه از دست ندادن انسجام کشور به واسطه ضعف، گرانی، وعده های عمل نشده و طرد نیروهای ارزشی بود.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در کنار اعلام چنین مواضعی، عازم بیوت صافی گلپایگانی، صانعی، موسوی اردبیلی، نوری همدانی، مکارم شیرازی، جوادی آملی، شبیری زنجانی، فاضل لنکرانی و مشکینی شد و همچنین با بیت مرحوم میرزاجواد تبریزی هم دیدار کرد. مضاف بر این صبح جمعه نیز در محل اقامتش با مسعودی خمینی تولیت آستان حضرت معصومه و آیت الله امینی، کریمی و استاد ملاقات کرد. حسن ختام سفر هاشمی به قم که سومین سفر وی به این استان در سال جاری محسوب می شود، مذاکره با اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود. او در حالی قدم به قم گذاشت که تنها چند ماه پیش سفرش به شهر قم برای شرکت در مراسم سالگرد راهپیمایی ۱۵خرداد نیمه تمام باقی ماند. رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در خرداد ماه امسال، ناچار شد سخنرانی اش در تالار امام خمینی حرم حضرت معصومه را به دلیل اغتشاش تعدادی از حاضرین نیمه کاره رها کند و حتی فراتر از آن با صدور اطلاعیه یی مبنی بر گذشت از اغتشاش کنندگان، پرونده قم را مختومه کند. اما با گذشت فاصله زمانی چند ماهه ورق به نفع هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور دوره سازندگی برگشته و او میهمان ویژه همایش های دو روز گذشته قم شده است. گذشته از این، در حالی که اخبار پراکنده یی مبنی بر کدورت مراجع قم از احمدی نژاد منتشر می شود، در خانه اکثریت علمای قم به روی هاشمی باز است. همایش دوسالانه پژوهش برتر حکومت اسلامی و سخنرانی در مدرسه عالی امام خمینی برنامه های رسمی نخستین روز سفر هاشمی رفسنجانی بود.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: باید بپذیریم در مورد بحث هایی نظیر امامت، احکام امامت و اختیارات و آثار آن در دیدگاه اسلام و واقعیت های آن خیلی کم کار کرده ایم، البته نمی خواهم در اینجا روحانیت و حوزه ها را سرزنش کنم، شاید این کم کاری به خاطر عدم تقاضاها در تاریخ بوده است. در زمانی که روحانیت و حوزه ها در پرداختن به این گونه مسائل در انزوا به سر می بردند، عمده کار آنها در حد مراجعات و پاسخ به سوالات بود. وی تصریح کرد: اصلاح و رفرم در جامعه ایرانی شاید زیاد اتفاق افتاده باشد اما در گذشته یک کار مبنایی که از اساس مساله را حل کند، انجام نشده است که این کار در انقلاب اسلامی اتفاق افتاد و قبل از آن هم بنده در جایی سراغ ندارم چنین اصلاح و رفرمی صورت گرفته باشد. امام خمینی)ره(وقتی بحث ولایت فقیه را در نجف آغاز کردند. ما در سخت ترین شرایط مبارزه قرار داشتیم. امام)ره(را در بحث ولایت فقیه باید پایه گذار و بنیانگذار این بحث بدانیم. هاشمی رفسنجانی با اشاره به محوریت مردم در حکومت اسلامی تاکید کرد اصل مردم هستند که اگر نیایند و ابراز رای نکنند این اصل الهی)ولایت فقیه(همین طور معطل می ماند. رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، انتخاب منتخبینی برای تعیین ولی فقیه در حکومت اسلامی را امری معقول و اساسی خواند و گفت: رهبری مسوولیت همه امور کشور را به صورت مستقیم و غیرمستقیم برعهده دارد و فرمانش با قانون و عوامل اجرایی باید اجرا شود.

هاشمی رفسنجانی با اشاره به موضوع تجمیع سومین دوره انتخابات شوراها و چهارمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری گفت: خیلی ها تعبیرشان این بود که با تجمیع این دو انتخابات، آرای مردم به خبرگان نیز افزایش نمی یابد اما دیدیم که آرای مردم به رغم اینکه تبلیغات بدی هم علیه برخی منتخبین و مجلس خبرگان صورت گرفت، در انتخابات خبرگان بیش از انتخابات شوراها بود. این نشان می دهد که مردم به خبرگان و ولی فقیه علاقه دارند. رهبری ایفای نقش کند. این ساختار یک چتر حفاظتی بر روی نظام است و اگر در شرایط حساس حاضر نباشند، معلوم نیست چه اختلافاتی در کشور برای کسب منصب رهبری ایجاد می شود. رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، پشتوانه مردمی را ضمانت بقای مجلس خبرگان عنوان کرد و گفت: امروز برخی ها نظام ما را مسخره می کنند و می گویند حکومتشان، حکومت آخوندی است که البته متاسفانه به درستی از نظام و ساختار خود دفاع نکردیم و این موضوع هم در مظلومیت مانده است. وی افزود:)ولایت فقیه(یک نعمت الهی برای مدیریت بشر که منشاء آسمانی دارد و اصول آن نیز در قرآن مشخص شده است، این نعمت مهمترین سرمایه برای یک جامعه اسلامی مقبول و الگو است و اگر ما صلاحیت داشته باشیم و روحانیت نیز به خوبی وظایف خود را انجام دهد، امیدوارم آینده خوبی برای نظام اسلامی ما داشته باشم.

باید خود را برای دفاع آماده کنیم

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین در سمینار «عراق، چالش های امروز، بایدها و نبایدها»، ضمن اعلام احتمال حمله امریکا به ایران گفت: «حمله به ایران آسان نیست و گران تمام می شود، اما دشمنان زخمی هستند و باید فرض را بر حمله بگذاریم و خود را آماده دفاع کنیم.»

به گزارش ایلنا وی افزود: «باید مشکلات عراق را ضرب در ده کرد تا امریکا بتواند به ایران حمله کند البته ما هم باید خیلی مواظب باشیم و نباید دشمن را تحریک کنیم و او را کوچک بشماریم. ما منابع، شخصیت های مهم و دوستان خوبی در دنیا داریم و مردم ما هم همواره در صحنه حاضر هستند، باید با استفاده از روش های دیپلماتیک این مسائل را حل کنیم و نگذاریم کار به نقاط حساس بکشد. هاشمی رفسنجانی با اشاره به موضوع ربایش دیپلمات های ایرانی در عراق، این امر را یک رسوایی بزرگ برای دولت امریکا خواند و گفت: «امریکا با این اقدام خود می خواهد به ایران ضرب شست نشان دهد و به دنبال ایجاد جنگ روانی است.» رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در پاسخ به سوال یکی از حضار در این سمینار در مورد نقش شیعیان تندرو در حوادث عراق گفت: شیعیان افراطی در مسائل عراق بی نقش نیستند اما دشمنان ملت ایران هستند که در مساجد شیعه و حرم امامان بمب گذاری می کنند. وی همچنین به طرح خاورمیانه بزرگ اشاره کرد و گفت: «لقمه بزرگ این طرح ایران است.» هاشمی رفسنجانی در ادامه با اشاره به طرح دشمن در ایجاد اختلاف بین شیعیان و سنی ها گفت: «متاسفانه برخی کارهایی که افراطیون شیعه و سنی با شیوه های مسلحانه و غیرمسلحانه و گفتارهای خود انجام می دهند، بهانه را به دست امریکایی ها داده است که به دنبال اختلاف بین شیعه و سنی باشند در حالی که همه ما مسلمان هستیم. از جاهلانه ترین کارهایی که امروز صورت می گیرد، توسعه اختلاف بین شیعه و سنی است. در این راستا هم ما باید خودمان را کنترل کنیم و هم برادران سنی خودشان را کنترل کنند.

دیدار با علما

بخش دوم برنامه سفر هاشمی به قم دیدار با علما بود، یکی از علمای منتخب رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام برای ملاقات نیز آیت الله صانعی بود.

به گزارش ایلنا آیت الله صانعی با بیان خاطراتی از روزهای حضور هاشمی رفسنجانی در قم به تشریح برنامه های حوزه علمیه پرداخت و گفت: «باید برای استقلال حوزه تلاش کرد.» این مرجع تقلید ضمن تجلیل از درایت، ایمان و شجاعت رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: مقبولیت شما نزد افکار عمومی و بزرگان همه جناح ها وظیفه جناب عالی را برای عبور نظام و کشور از شرایط حاد کنونی سنگین تر می کند. هاشمی رفسنجانی نیز آزادمنشی حوزه علمیه را بسیار مهم توصیف کرد و گفت: توجه به مسائل روز یکی از ملزومات تعمیق طرح مسائل در حوزه های علمیه است. آیت الله مشکینی نیز رای بالای هاشمی در چهارمین دوره انتخابات مجلس خبرگان را نشان از جایگاه وی نزد افکار عمومی دانست.

هاشمی رفسنجانی نیز ضمن تشریح مسائل داخلی و خارجی گفت: انتخابات اخیر مجلس خبرگان ثابت کرد که مردم به رغم تبلیغات مسموم دشمنان به اصول انقلاب اسلامی وفادار هستند. در این دیدار که «آیت الله امینی» دبیر مجلس خبرگان رهبری نیز حضور داشت، در خصوص اجلاس افتتاحیه این مجلس که اسفندماه در تهران برگزار می شود بحث و تبادل نظر شد. موسوی اردبیلی خواستار هوشیاری مسوولان و مردم در قبال توطئه های دشمنان شد و گفت: «جهان اسلام نیازمند تقویت مبانی و اصول وحدت بخش است و در این بین روحانیت فعال و آگاه می تواند پیشقدم در همگرایی و انسجام بین فرق و مذاهب اسلامی باشد.» هاشمی رفسنجانی نیز با اشاره به جنگ روانی دشمنان علیه جمهوری اسلامی ایران و بهانه تراشی های مختلف آنها علیه کشورمان گفت: مقابله با جنگ روانی دشمنان ابزار و ادبیات خاص خود را دارد و ما باید با هوشیاری و درایت با این موضوع مقابله کنیم. وی روحانیت را محور وحدت و انسجام جامعه ذکر کرد و گفت: در سایه اسلام و با حضور مراجع و بزرگان دین می توانیم آینده انقلاب را بیمه و دسیسه های دشمنان تفرقه افکن را خنثی کنیم.

سخنان مکارم شیرازی نیز در راستای اظهارات موسوی اردبیلی بود چنانچه وی نیز بر حس هوشیاری و درایت مسوولان نظام در برخورد با مسائل منطقه و بین المللی تاکید کرد و جایگاه روحانیت را در تبیین احکام اسلامی و فقه پویا موثر دانست. آیت الله شبیری زنجانی، نیز دیدار با هاشمی را فرصت مناسبی برای یادآوری خاطرات دوران مبارزه و آگاهی از مسائل روز مملکت ارزیابی کرد. جوادی آملی هم که عصر پنجشنبه به مدت یک و نیم ساعت با هاشمی دیدار کرد. با تاکید بر اسلامی تر کردن دانشگاه و استفاده از مبانی علمی و فقهی گفت: «دانشگاه و حوزه علمیه دو جایگاه برای پرورش استعدادهای علم و دانش هستند که در صورت هماهنگی بیشتر، عامل مهمی برای پیشرفت جامعه هستند.» هاشمی رفسنجانی در اولین روز از سفر دوروزه خود در استان قم با حضور در بیت آیت الله فاضل لنکرانی، در خصوص مسائل داخلی و خارجی کشور با وی به گفت وگو پرداخت. به گزارش «ایلنا» اکبر هاشمی رفسنجانی در این دیدار ضمن تشریح مهمترین مسائل داخلی و خارجی گفت: «وجود مراجع پشتوانه خوبی برای حضور موثر مردم در صحنه های مختلف است. اطمینان مردم به مراجع، پشتوانه محکمی برای مسوولان محسوب می شود.» بنابراین گزارش، در این دیدار، آیت الله فاضل لنکرانی نیز با اظهار رضایت از اوضاع حوزه علمیه قم گفت: بررسی مسائل برای طلبه های جوان در حال تصحیح و به روز شدن است. وی هاشمی رفسنجانی را از استوانه های نظام و انقلاب دانست و برای وی در مسوولیت خطیر ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام، آرزوی توفیقات بیشتر کرد.

آیت الله نوری همدانی نیز با اشاره به برخی تحریکات ضدشیعی و تلاش برای ایجاد اختلاف در جهان اسلام و منطقه گفت: «باید برای مقابله با این توطئه اقدام مشترکی انجام شود.» این مرجع تقلید با بیان مشکلات موجود در بانکداری اسلامی گفت: «باید در جهت اسلامی طرح کردن سیستم بانکی تلاش بیشتری کرد.» وی همچنین با اشاره به برخی کتب دانشگاهی گفت: «متاسفانه در کتب دانشگاهی مطالب ضدشیعی گنجانده شده است.» هاشمی رفسنجانی نیز درخصوص قانون بانکداری گفت: «اگر درست به قانون بانکداری اسلامی عمل کنیم، هیچ مشکلی نخواهیم داشت. امام)ره(این قانون را تایید کردند و بعد از آن در مجلس تصویب و به تایید شورای نگهبان نیز رسید. باید از نظرات مراجع عظام در این خصوص بهره برد تا مشکلی در اجرای قانون بانکداری نداشته باشیم.» وی درخصوص تلاش دشمنان برای ایجاد اختلاف بین شیعه و سنی گفت: «این اختلافات ریشه در یک فتنه سیاسی دارد که بیشتر به تضعیف جهان اسلام و مسلمانان در عرصه های جهانی و منطقه می اندیشد. اختلاف شیعه و سنی برای جهان اسلام بسیار خطرناک است و وظیفه همه علمای شیعه و سنی این است که در راه کم کردن این اختلافات تلاش کنند.» رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین در طول سفرش در بیت مرحوم آیت الله میرزاجواد تبریزی حاضر شد و با فرزندان آن مرجع تقلید دیدار و گفت وگو کرد. همچنین روز جمعه مسعودی خمینی، آیت الله امینی، کریمی و استاد نیز به محل اقامت هاشمی رفسنجانی آمدند و در زمینه نقش روحانیت و طرح توسعه حرم حضرت معصومه گفت وگو کردند.

ضعف داخلی، گرانی و حذف نیروهای ارزشی، عامل حذف انسجام

هاشمی پس از دیدارهایش، در نشست تخصصی «جهان اسلام و چالش های فراراه» در دفتر تبلیغات اسلامی، سیاست خارجی معقول و داشتن نیروی کارآمد را شرط پیشبرد کارها در مساله انرژی هسته یی عنوان کرد.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با تاکید بر اینکه نباید به عنوان منطقه یی از جهان اسلام، منفعل باشیم، گفت: «مهندسی سیاسی تحولات ضروری است. این مهندسی می تواند به شناخت بیشتر ما از جایگاه خود در جهان و منطقه بینجامد.» وی خاطرنشان کرد: «ما درصورتی می توانیم به عنوان عنصر سرنوشت ساز در منطقه حضور داشته باشیم که در داخل خود، مطمئن بوده و با ضعف و گرانی و نارضایتی مردم و وعده های عمل نشده و طرد نیروهای ارزشی، انسجام خود را از دست ندهیم.» هاشمی بر حق مسلم ایران در دستیابی به انرژی هسته یی تاکید کرد و افزود: «دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته یی و موفقیت در این عرصه، نیاز به روابط صحیح خارجی و یکدلی دارد: اینهایی که اکنون جبهه مقابل ما هستند، در دوران پس از جنگ تحمیلی روابط صحیحی را با ما برقرار کرده و با کمک آنها توانستیم کشور را بازسازی کنیم.» وی در ادامه سخنان خود، بروز مکتب های جدید را از جمله تحولات فکری دنیا دانست و گفت: «در دنیا گروه های القاعده که همان وهابیون قدیم هستند، ظهور کرده و کار را به جایی رساندند که ساختمان های بزرگ را به لرزه درآورده و موج بزرگی را پدید آورده اند، پس از افغانستان که محل ظهور این گروه بود، عراق مکانی برای خلق و جذب این گروه ها شد: به موازات این در امریکا جریانات تندروی مذهبی که بوش نمونه یی از آن است، به طور خطرناکی بروز و حتی در دولت آن نفوذ کرده اند.» به گزارش ایسنا هاشمی رفسنجانی وجود اعتقادات واهی درخصوص نسل امام زمان)عج(را محکوم کرد و افزود: «این گونه تفکرات که عامل اصلی آن، وهابیون هستند، احتیاج به مهندسی داشته و عالمان و متفکران باید برای مقابله با آن برنامه ریزی کنند.»

هاشمی رفسنجانی اینچنین دو روز بسیار پرکاری را پشت سر گذاشت و جمعه بعدازظهر به تهران بازگشت. هم اکنون باید به انتظار تاثیرات سفر وی به قم در عرصه داخل و خارج بود و دید که دیپلماسی متفاوت هاشمی به چه نتیجه یی ختم می شود.