اگر خطبه­ های نماز جمعه، سخنرانی­ ها و مصاحبه ­های آیت ­الله هاشمی رفسنجانی در سال 1376 را آثار گفتاری ایشان برای تحلیل و تبیین اتفاقات تاریخی و تشریح مسیر سیاسی ایران در بعد داخلی و خارجی بدانیم، پیام­ها، آثار نوشتاری هستند که در یک دسته بندی به چهار نوع تقسیم می­شوند:

1ـ پیام­های تبریک به شخصیت­های حقیقی و حقوقی در داخل و خارج از کشور

2ـ پیام­های تسلیت به افراد یا دولت­هایی که به مصیبتی گرفتار شده­اند.

3ـ پیام­های دعوت به سران کشورها برای شرکت در مراسم مختلف، علی الخصوص کنفرانس اسلامی

4ـ پیام­های رسمی به همایش­ها، گردهمایی­ها و مناسبت­های خاص

اگر چه موارد 1 و2 طبیعی و احیاناً تشریفاتی به نظر می­رسد که بعضاً براساس مخاطب، متن آن تنظیم می­شود، موارد 3 و4 از دو دیدگاه اهمیت خاصی دارند:

الف) برگزاری کنفرانس سران کشورهای اسلامی از دستاوردهای مهم دولت سازندگی در سیاست خارجی است که علی­رغم کارشکنی­های قدرت­های جهانی و القای ایران­ستیزی، ایران گریزی و ایران هراسی به کشورهای اسلامی در تهران برگزار شد و نقطه آغاز ریاست سه ساله جمهوری اسلامی بود که در دنیای کنونی ظرفیت بسیار ارزشمندی به حساب می­آید.

ب) پیام به مناسبت­ها و همایش­های گوناگون که به خاطر موضوعات خاص، نوعی تمرکز فکری در نوشتار را ضروری می­داند.

اهمیت دیگر این نوع پیام­ها عدم محدودیت آنها در تقویم تاریخ است و مطالب آن به خاطر جامعیت همیشه تازه است و می­تواند روشنگر خط سیر جامعه در موضوعات خاص باشد.

پیام­های آیت­الله هاشمی رفسنجانی وقتی کنار هم می­آیند و بر اساس ترتیب تاریخی چیده       می­شوند، تحسین و تقدیر همگان را بر می­انگیزد که شخصیتی در آن سطح در کنار دعوت از سران کشورها و پیام به همایش­های ملی و بین­المللی، وقتی می­شنود کسی به رحمت خدا می­رود، پیام تسلیت را فراموش نمی­کند و این بهترین مصداق برای مردمی بودن یک شخص و جاودانگی ایشان در سیاست است.

دفتر نشر معارف انقلاب خرسند است که به وظیفه خویش برای ثبت و ضبط زوایای تاریخ انقلاب اسلامی با محوریت آیت­الله هاشمی رفسنجانی عمل می­نماید، آن هم در سال 76 که اگر نگوییم نقطه عطفی در دوران انقلاب اسلامی است، به خاطر انتخابات ریاست جمهوری و نتیجه آن، از سال­های ماندگار است.

نقش رئیس جمهور علاوه بر امین و مجری قانون اساسی در این اتفاق مهم جلوگیری از ایجاد هر شبهه و شائبه­ای است که پیش زمینه­های آن فراهم شده بود و کار به جایی رسیده بود که دفتر بازرسی ویژه خود را که توسط محسن هاشمی مدیریت می­شد، مأمور بررسی و دقت کامل  می­نماید و در یک جمعه قبل از انتخابات دوّم خرداد، وقتی آیت­الله هاشمی رفسنجانی برای نماز جمعه به دانشگاه تهران می­رود، قبل از خطبه­ها، نمایندگان دو نامزد مطرح نزد ایشان می­روند و از برنامه­های مرموز طرف مقابل برای تقلّب می­گویند و آقای هاشمی در خطبه­ها چنان هشدار  می­دهند که هنوز پس از سال­ها، وقتی تحلیل­گران سیاسی می­خواهند از چند و چون آن انتخابات و نتیجه آن بگویند، از سخنانی یاد می­کنند که صراحتاً تقلّب را خیانت به انقلاب، امام، کشور و مردم دانست و تهدید کرد که هرکس بخواهد در برنامه ایران و اعتماد مردم خدشه وارد نماید، تنبیه می­شود.

البته این مورد هیچ ربطی به مجموعه پیام­ها ندارد، امّا خطی را ترسیم نمود که انقلاب اسلامی می‌تواند سرافرازانه بگوید که در جمهوری اسلامی جنگ قدرت نیست. مخصوصاً که این حرف را کسی می‌زند که 8 سال رئیس جمهوری بود و بعضی­ها علی‌رغم محدودیت در قانون اساسی، تقاضای تجدید دوره ایشان را داشتند که مورد قبول ایشان واقع نگردید.

به هر حال امیدواریم این مجموعه در کنار سه مجموعه دیگر، یعنی خطبه­های نماز جمعه، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های سال 76، مکمّل خاطرات روز نوشت آیت­الله هاشمی رفسنجانی باشد که از سال 1360 مرتب نوشته می­شود و تاکنون 15 جلد آن منتشر شده است.

توضیح اینکه بخش ضمائم این مجموعه توضیحات تکمیلی درباره بعضی از موضوعات، اماکن، اشخاص و اتفاقات تاریخی است که بر اساس ترتیبی که در متن پیام­ها آمده است، در ضمائم می­آید که امیدواریم خوانندگان عزیز را در افزایش آگاهی به کار آید.