خاطرات روزانه آیت الله هاشمی / سال ۱۳۷۶/ کتاب « انتقال قدرت»

 سه‌شنبه 23 اردیبهشت 1376// 6 محرم 1418// 13 می 1997

پیش از ظهر به دانشگاه مختوم‌قلی رفتیم. دانشجویان پسر و دختر، دو طرف مسیر صف بسته بودند و به گرمی استقبال کردند. در مراسم، رئیس دانشگاه و رئیس بخش شرق‌شناسی و دو دانشجوی زبان فارسی دختر و پسر صحبت کردند. من هم درباره همکاری دانشگاه‌های دو کشور صحبت کردم.^[1] هدیه‌ای دادند و من هم هدیه‌ای به دانشگاه دادم؛ یک ساعت دیواری. بدرقه هم مثل استقبال گرم بود و تعجب از اینکه در تمام مدت مراسم، دانشجویان در بیرون تالار، به انتظار بیرون آمدن ما بودند.

نزدیک ظهر آقای [حیدر] علی‌اُف، رییس‌جمهور آذربایجان به ملاقات آمد. بعد از مذاکرات عمومی و تشریفاتی، تقاضای جلسه خصوصی کرد. فقط محسن و مترجم ماندند. پس از ابراز علاقه به ایران و توضیح خطر روسیه و ارمنستان، از ارتباط اقتصادی ما با ارمنستان شکایت کرد. به او اطمینان دادم که ارتباط با ارمنستان، مانع حمایت ما از حقوق آذربایجان نخواهد شد. تقاضا کرد که وزارت نفت به سهم 10 درصد، در شرکت جدید نفتی قانع باشد.

بعد از نماز و ناهار، به کاخ جدید نیازاُف رفتیم. همه سران جمع بودند. در تالار جمع شدیم و از همدیگر احوال‌پرسی کردیم و آقای نیازاُف صحبت کوتاهی کرد. با یک اتوبوس به محل اجلاس اکو رفتیم. در راه با آقای [سلیمان] دمیرل، [رییس‌جمهور ترکیه] که کنار هم بودیم، قرار ملاقات بعد از جلسه را گذاشتیم. در اجلاس، پس از آقای نیازاُف به عنوان رئیس اجلاس، همه سران سخنرانی کردند؛ معمولاً کم‌محتوا و تکراری. دو ساعت طول کشید.

پس از جلسه، با آقای دمیرل ملاقات داشتیم. در مورد روابط دو جانبه که با اخراج سفرا راکد شده، صحبت کردیم و قرار شد پس از مدتی عادی کنیم. درباره اختلاف دولت و ارتش ترکیه، احتمال خطر کودتا را بعید دانست، ولی نفی نکرد. درباره همکاریشان با اسراییل، مدعی شد که خطری برای همسایگان ندارد، ولی از سوریه گله کرد. درباره احتمال سقوط دولت اربکان و تجدید انتخابات، گفت به نفع کشور است که تجدید انتخابات شود، ولی این در اختیار او نیست و مجلس باید تصویب کند.

نخست‌وزیر قرقیرستان آمد. درباره توسعه روابط صحبت کردیم. برای شام به محل رستوران دولتی رفتیم. من با آقای نیازاُف و نوازشریف بودم. آقای نواز شریف، [نخست‌وزیر پاکستان] از ملاقاتش با نخست‌وزیر هند در مالدیو راضی است. امروز در زاهدان توقف کرده و سوخت گرفته است.

با آقای نیازاُف درباره نحوه امضای توافق‌نامه ایجاد خط لوله گاز از ترکمنستان از طریق ایران به ترکیه صحبت کردیم. برای نجات از ایذاء روسیه، پیشنهاد خرید همه گازهای اضافی آنها را دادم؛ خوشحال شد، چون می‌تواند از این به عنوان اهرمی در مقابل روسیه استفاده کند.

بعد از شام در همان‌جا با آقای [اسلام] کریم اُف، رییس‌جمهور اُزبکستان ملاقات کردیم. تعریف و تمجید زیادی از سخنرانی من^[2] در جلسه، به خاطر محتوای خوب کرد و از بی‌محتوایی سایر نطق‌ها گفت. برای توسعه همکاری با ایران، اظهار تمایل کرد. من هم استقبال کردم و دعوتش کردم که بیاید و سواحل ایران و دریای خزر را ببیند. در مسیر به آقای شرجایف که در غیاب نیازاُف، همراه من است، مشکلات ایرانی‌ها و کارهایمان در ترکمنستان را گفتم؛ قرار شد رفع کند.