پنجشنبه 14 تیر 1375 | 17 صفر 1417 4 جولای 1996
بعد از صبحانه با هلیکوپترها بهسوی قوچان پرواز کردیم. در محل سد تبارک آباد فرود آمدیم؛ دره باصفایی است. روستاییان برای استقبال جمع شده بودند و به خاطر خوشامدگویی، دو نفر از جوانان بلندقامت کشتی گرفتند؛ جالب بود. یکی پیروز شد به هردوی آنها و به داور، یک نیمسکه بهار آزادی دادم. در محل سد، توضیحات [آقای زنگنه]، وزیر نیرو و [آقای نیریزی]، یکی از مهندسان مسئول را شنیدیم. سد خاکی، برای مهار 60 میلیون مترمکعب آب سالانه رودخانه که از زیرشاخههای رود بزرگ اترک است و با هزینه 5/4 میلیارد تومان احداث میشود. اینجا هم مسئله زمینهای خوب روستاییان که زیر آب میرود، مطرح بود؛ دلداریشان دادم و توصیه به دادن کامل حقشان نمودم. صحبت مفصلی درباره اهمیت مهار آبهای ایران نمودم؛[1] آبهای فراوانی که از اطراف خارج میشود، به دریاهای خزر، خلیجفارس و دریای عمان و یا داخل عراق میرود و در این منطقه هم از طریق رود اترک که مرزی و مشترک بین ما و ترکمنستان است، به خزر میرود و سه بند که امروز در برنامه ماست، قسمتی از این آبها را مهار میکند و ممکن است مورد اعتراض ترکمنها قرار گیرد.
بهسوی محل سد بارزو در شمال شیروان پرواز کردیم. برنامه آنجا هم شبیه برنامه مراسم قبلی بود، با این تفاوت که تونل انحراف آب تمام شده بود. مراسم انحراف آب برای شروع ساخت بدنه سد داشتند و برای روستاییان [روستای شیخامیر] که جمع شده بودند، صحبت کوتاهی نمودم.[2]
بهسوی رودخانه شیریندره در شمال شرقی بجنورد پرواز کردیم. در مسیر از بالای درهای در کوهستانهای هممرز با ترکمنستان پرواز کردیم که قسمتی از حوزه آبریزی سد بارزو و قسمتی از حوزه آبریز سد شیریندره بود. آقای زنگنه، [وزیر نیرو] توضیح میداد. آب شیریندره، زیادتر از رودخانه دیگر و مزارع برنج و پنبه آنها هم بهتر بود. جمعیت در استان هم بیشتر بود و دریاچه هم در محلی است که مزرعه کمی را زیر آب میبرد. مهندسان توضیح دادند. 90 میلیون مترمکعب آب را با هزینه کم 5/3 میلیارد تومانی مهار میکند. من هم صحبت دلگرمکننده و تشکرآمیز از برنامه وسیع مهار آبها داشتم.[3]
سپس به کارخانه عظیم «آلومینا» در منطقه جاجرم پرواز کردیم. در راه، آقای [مرتضی] محمدخان، وزیر [امور اقتصادی و] دارایی همراه بود. حرفی برای زدن نداشتیم، چون آشنا به منطقه نبود. منطقه جاجرم، محروم و کویری است. در محل کارخانه فرود آمدیم. جمع زیادی از مردم جاجرم و گرمه اجتماع کرده بودند. در جمع آنها رفتیم و برایشان صحبت کردم.[4] خواستهشان شهرستانشدن بخش و احداث راهآهن جاجرم تا منطقه میانی در جاده تهران- مشهد از طریق سبزوار و وام بیشتر برای صنعت در این منطقه محروم است که خواستههایشان را پذیرفتم. از احساساتشان تشکر کردم و سیاست محرومیتزدایی دولت را توضیح دادم؛ مثل سایر مناطق محروم، خیلی پُرشورند و تشکر کردند از اینکه تحتتأثیر سیاستهای محرومیتزدایی دولت، منطقه رونق گرفته است. گفتند، افرادی که در گذشته مهاجرت کرده بودند، بهتدریج برمیگردند.
سپس از فرودگاه در دست احداث بازدید کردیم. با همت بلند آقای [حسین] محلوجی، [وزیر معادن و فلزات]، فرودگاه بزرگی با بودجه خود وزارت در دست ساخت است. سپس به معدن سنگ بوکیست رفتیم. از چند توده معدنی اکتشاف شده بازدید کردیم. مهندسان توضیح دادند. حدود بیست میلیون تُن اثبات شده و اولین معدن سنگ بوکیست کشور است.
سپس به کارخانه در دست احداث رفتیم. توضیحاتی شنیدیم. خیلی عظیم است؛ مثل یک پالایشگاه بزرگ نفت است، با ظرفیت تولید 280 هزارتُن پودر آلومینا برای تولید آلومینیوم، با هزینه حدود 300 میلیون دلار. در اجتماع کارکنان، پس از استماع صحبت آقای محلوجی، [وزیر معادن و فلزات]، برایشان با خستگی صحبت تشویقآمیز نمودم و از منافع فراوان این کار مهم تولیدی، منجمله فنی، اقتصادی، محرومیتزدایی، استقلال در تولید آلومینیوم، با توجه به ارزانی برق در ایران گفتم.[5] به نظر میرسد، اگر امروز بخواهیم چنین کارخانهای بسازیم، هزینه ارزی خیلیکمتر است. آن روز به خاطر ارزانی ارز و ضعف صنعت، چنین قراردادی بستهاند. قرار شد کمبود ریالی را برای سرعت در تکمیل جبران کنیم.
ازآنجا بهسوی جنگل گلستان پرواز کردیم. در راه آقای نوربخش، [رئیسکل بانک مرکزی] با من بود. این طرف هم تا مرز استان مازندران خشک بود. در کنار جنگل فرود آمدیم. روستاییان جمع شده بودند. مسئولان و علمای مازندران به استقبال آمده بودند. بلافاصله با ماشینها بهسوی جنگل حرکت کردیم. در راه آقایان دکتر [هادی] منافی، [رئیس سازمان حفاظت محیطزیست] و [علیاصغر] گرانمایه، [استاندار مازندران] توضیح میدادند.
از آبشار جالبی بازدید کردیم. مسافران زیادی آنجا بودند. از دیدن ما خوشحال شدند و خیلی گرم گرفتند. کنار آبشار، دکتر [غلامعلی] بسکی آمد و توجیه افراطآمیزی برای حفظ جنگلها داشت. سپس به محل اقامت در داخل جنگل رفتیم. ناهار و نماز و استراحت و استماع گزارش مسئولان جنگل انجام شد. پیشنهاد داشتند که برای حفظ پارک، راه مازندران به مشهد را از درون جنگل به بیرون منتقل کنیم. در این جهت کمی تُند فکر میکنند.
سپس برای تماشای آبشار «لوه»[6] در بیرون جنگل رفتیم. مردم روستا در خیابان جمع بودند. خواستهها را گفتند. آبشار لوه خیلی زیباست. کمی توقف کردیم. با چایی و کباب پذیرایی کردند و همراهان تحت تأثیر جاذبههای توریستی محل و آبشار پیشنهادهایی دادند.
به فرودگاه کلاله رفتیم. عبور از مزارع شاداب منطقه لذتبخش است. غروب بهسوی تهران پرواز کردیم. ساعت ده شب به خانه رسیدیم. مهدی و فرشته و فؤاد اینجا بودند. برای شام، جگر سرخ کرده بودند. شام خوردیم و با خستگی خوابیدم.
[1] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «الحمدالله در این سفر به چهار شهری که رفتیم، در هر کدام یک سد داشتیم. مهار آبهای سطحی کشور و از جمله استان خراسان، مورد توجه جدی دولت است. حفظ منابع آب کشور، یکی از کارهای بسیار ارزنده و ماندنی دوران سازندگی است و اقدامات انجام شده در این بخش، به عنوان افتخاری در تاریخ ایران ثبت خواهد شد. کشاورزان باید در کنار برنامههای دولت برای مهار آبها، استفاده از سیستمهای آبیاری نوین، به ویژه آبیاری تحت فشار را بیش از پیش مورد توجه قرار دهند. امیدواریم با تأمین اعتبارات مورد نیاز، چهار سدی که در منطقه خراسان در دست ساخت هستند، طی دوسال آینده به بهرهبرداری برسد.» رجوع کنید ← کتاب هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای 1375، دفتر نشر معارف انقلاب، 1397.
[2] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «نهضت سدسازی تا مهار آبهای سطحی کشور باید تداوم یابد. ساخت سد برای دولت هیچگونه هزینه ارزی ندارد و سرمایهگذاری در آن، طی مدت کوتاهی قابل برگشت است.» رجوع کنید ← کتاب هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای 1375، دفتر نشر معارف انقلاب، 1397.
[3] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «هرجا که میرویم، تلاش وزارت نیرو را بهطور چشمگیرتری میبینیم. در این سفر، چهار شهری که با آنها سروکار داشتیم، هرکدام لااقل یک سد داشتند که در سفرهای قبلی، میخواستند. یکی از بدشانسیهای ما این است که بسیاری از آبهای جاری ما به خارج از کشور میریزند و در واقع ما فقط از افغانستان آب میگیریم. یکی از کارهای ارزنده در برنامه اول و دوم، توجه جدی به منابع آب است که این افتخار در تاریخ ثبت خواهد شد. من فکر میکنم، هیچ وقت این سدها فراموش نمیشوند.» رجوع کنید ← کتاب هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای 1375، دفتر نشر معارف انقلاب، 1397.
[4] - رجوع کنید ← کتاب هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای 1375، دفتر نشر معارف انقلاب، 1397.
[5] - آقای هاشمی، ضمـن تأکیــد بر ضرورت تکمیل این کارخانه باتوجه به بالا بودن قیمت بوکسیت در بازارهای بینالمللی اظهار داشت: «سرمایهگذاری در این صنعت، باتوجه به انرژی ارزان و معادن غنی ایران اسلامی، بسیار سودآور و مقرون به صرفه است. دولت کمکهای لازم را برای تکمیل کارخانه تولید آلومینا در اختیار دست اندرکاران قرار خواهد داد و این کارخانه قطعاً در اشتغال زایی و محرومیت زدایی از منطقه مؤثر خواهد بود.» رجوع کنید ← کتاب هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای 1375، دفتر نشر معارف انقلاب، 1397.
[6] - آبشار لوه در بیست کیلومتری گالیکش و در پنج کیلومتری جاده اصلی گلستان - مشهد و در کنار روستایی به همین نام و در جنگلی انبوه با درختان پهنبرگ واقع شدهاست. همجواری آبشار با پارک جنگلی گلستان، ارزش ویژهای به آن بخشیده است. گالیکش، آبشارهای متعددی دارد که در این میان آبشار لوه با ۷۵ متر ارتفاع، از آبشارهای دیدنی و کمنظیر استان گلستان و در روستای لوه است.