خاطرات روزانه آیت الله هاشمی / سال ۱۳۷۵/ کتاب سردار سازندگی

پنج‏شنبه 14 تیر 1375 | 17 صفر 1417 4 جولای 1996

بعد از صبحانه با هلی‌کوپترها به‌سوی قوچان پرواز کردیم. در محل سد تبارک آباد فرود آمدیم؛ دره باصفایی است. روستاییان برای استقبال جمع شده بودند و به خاطر خوشامدگویی، دو نفر از جوانان بلندقامت کشتی گرفتند؛ جالب بود. یکی پیروز شد به هردوی آن‌ها و به داور، یک نیم‌سکه بهار آزادی دادم. در محل سد، توضیحات [آقای زنگنه]، وزیر نیرو و [آقای نی‏ریزی]، یکی از مهندسان مسئول را شنیدیم. سد خاکی، برای مهار 60 میلیون مترمکعب آب سالانه رودخانه که از زیرشاخه‌های رود بزرگ اترک است و با هزینه 5/4 میلیارد تومان احداث می‏شود. اینجا هم مسئله زمین‌های خوب روستاییان که زیر آب می‌رود، مطرح بود؛ دلداری‏شان دادم و توصیه به دادن کامل حقشان نمودم. صحبت مفصلی درباره اهمیت مهار آب‌های ایران نمودم؛^[1] آب‌های فراوانی که از اطراف خارج می‌شود، به دریاهای خزر، خلیج‌فارس و دریای عمان و یا داخل عراق می‌رود و در این منطقه هم از طریق رود اترک که مرزی و مشترک بین ما و ترکمنستان است، به خزر می‌رود و سه بند که امروز در برنامه ماست، قسمتی از این آب‌ها را مهار می‌کند و ممکن است مورد اعتراض ترکمن‌ها قرار گیرد.

به‌سوی محل سد بارزو در شمال شیروان پرواز کردیم. برنامه آنجا هم شبیه برنامه مراسم قبلی بود، با این تفاوت که تونل انحراف آب تمام شده بود. مراسم انحراف آب برای شروع ساخت بدنه سد داشتند و برای روستاییان [روستای شیخ‏امیر] که جمع شده بودند، صحبت کوتاهی نمودم.^[2]

به‌سوی رودخانه شیرین‏دره در شمال شرقی بجنورد پرواز کردیم. در مسیر از بالای دره‌ای در کوهستان‌های هم‏مرز با ترکمنستان پرواز کردیم که قسمتی از حوزه آبریزی سد بارزو و قسمتی از حوزه آبریز سد شیرین‎‏دره بود. آقای زنگنه، [وزیر نیرو] توضیح می‌داد. آب شیرین‏دره، زیادتر از رودخانه دیگر و مزارع برنج و پنبه آن‌ها هم بهتر بود. جمعیت در استان هم بیشتر بود و دریاچه هم در محلی است که مزرعه کمی را زیر آب می‌برد. مهندسان توضیح دادند. 90 میلیون مترمکعب آب را با هزینه کم 5/3 میلیارد تومانی مهار می‌کند. من هم صحبت دلگرم‏کننده و تشکرآمیز از برنامه وسیع مهار آب‌ها داشتم.^[3]

سپس به کارخانه عظیم «آلومینا» در منطقه جاجرم پرواز کردیم. در راه، آقای [مرتضی] محمدخان، وزیر [امور اقتصادی و] دارایی همراه بود. حرفی برای زدن نداشتیم، چون آشنا به منطقه نبود. منطقه جاجرم، محروم و کویری است. در محل کارخانه فرود آمدیم. جمع زیادی از مردم جاجرم و گرمه اجتماع کرده بودند. در جمع آن‌ها رفتیم و برایشان صحبت کردم.^[4] خواسته‌شان شهرستان‏شدن بخش و احداث راه‏آهن جاجرم تا منطقه میانی در جاده تهران- مشهد از طریق سبزوار و وام بیشتر برای صنعت در این منطقه محروم است که خواسته‌هایشان را پذیرفتم. از احساساتشان تشکر کردم و سیاست محرومیت‏زدایی دولت را توضیح دادم؛ مثل سایر مناطق محروم، خیلی پُرشورند و تشکر کردند از اینکه تحت‏تأثیر سیاست‌های محرومیت‌زدایی دولت، منطقه رونق گرفته است. گفتند، افرادی که در گذشته مهاجرت کرده بودند، به‌تدریج برمی‌گردند.

سپس از فرودگاه در دست احداث بازدید کردیم. با همت بلند آقای [حسین] محلوجی، [وزیر معادن و فلزات]، فرودگاه بزرگی با بودجه خود وزارت در دست ساخت است. سپس به معدن سنگ بوکیست رفتیم. از چند توده معدنی اکتشاف شده بازدید کردیم. مهندسان توضیح دادند. حدود بیست میلیون تُن اثبات شده و اولین معدن سنگ بوکیست کشور است.

سپس به کارخانه در دست احداث رفتیم. توضیحاتی شنیدیم. خیلی عظیم است؛ مثل یک پالایشگاه بزرگ نفت است، با ظرفیت تولید 280 هزارتُن پودر آلومینا برای تولید آلومینیوم، با هزینه حدود 300 میلیون دلار. در اجتماع کارکنان، پس از استماع صحبت آقای محلوجی، [وزیر معادن و فلزات]، برایشان با خستگی صحبت تشویق‌آمیز نمودم و از منافع فراوان این کار مهم تولیدی، من‌جمله فنی، اقتصادی، محرومیت‌زدایی، استقلال در تولید آلومینیوم، با توجه به ارزانی برق در ایران گفتم.^[5] به نظر می‌رسد، اگر امروز بخواهیم چنین کارخانه‌ای بسازیم، هزینه ارزی خیلی‏کمتر است. آن روز به خاطر ارزانی ارز و ضعف صنعت، چنین قراردادی بسته‌اند. قرار شد کمبود ریالی را برای سرعت در تکمیل جبران کنیم.

ازآنجا به‌سوی جنگل گلستان پرواز کردیم. در راه آقای نوربخش، [رئیس‏کل بانک مرکزی] با من بود. این طرف هم تا مرز استان مازندران خشک بود. در کنار جنگل فرود آمدیم. روستاییان جمع شده بودند. مسئولان و علمای مازندران به استقبال آمده بودند. بلافاصله با ماشین‌ها به‌سوی جنگل حرکت کردیم. در راه آقایان دکتر [هادی] منافی، [رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست] و [علی‏اصغر] گرانمایه، [استاندار مازندران] توضیح می‌دادند.

از آبشار جالبی بازدید کردیم. مسافران زیادی آنجا بودند. از دیدن ما خوشحال شدند و خیلی گرم گرفتند. کنار آبشار، دکتر [غلامعلی] بسکی آمد و توجیه افراط‌آمیزی برای حفظ جنگل‌ها داشت. سپس به محل اقامت در داخل جنگل رفتیم. ناهار و نماز و استراحت و استماع گزارش مسئولان جنگل انجام شد. پیشنهاد داشتند که برای حفظ پارک، راه مازندران به مشهد را از درون جنگل به بیرون منتقل کنیم. در این جهت کمی تُند فکر می‌کنند.

سپس برای تماشای آبشار «لوه»^[6] در بیرون جنگل رفتیم. مردم روستا در خیابان جمع بودند. خواسته‌ها را گفتند. آبشار لوه خیلی زیباست. کمی توقف کردیم. با چایی و کباب پذیرایی کردند و همراهان تحت تأثیر جاذبه‌های توریستی محل و آبشار پیشنهادهایی دادند.

به فرودگاه کلاله رفتیم. عبور از مزارع شاداب منطقه لذت‏بخش است. غروب به‌سوی تهران پرواز کردیم. ساعت ده شب به خانه رسیدیم. مهدی و فرشته و فؤاد اینجا بودند. برای شام، جگر سرخ کرده بودند. شام خوردیم و با خستگی خوابیدم.