-
جمعه ۳۰ آذر ۱۳۷۵
جمعه 30 آذر 1375 //9 شعبان 1417 // 20 دسامبر 1996
اذان صبح بیدار شدم و دیگر نخوابیدم. ساعت هشت آقای دمیرل آمد. با هم به فرودگاه رفتیم. قرار بود با هلی‌کوپتر برویم، مثل دیروز، به خاطر مه نشد. با او و با هواپیما به‌سوی شهر [شانلی] اورفا پرواز کردیم. در مسیر، آقای دمیرل، توضیحات درباره طرح گاپ[1] داد که برای دیدن آن رفتیم.
در فرودگاه مسئولان استان و جمعی از مردم شهر استقبال کردند. چند جمله‌ای برایشان صحبت کردم.[2] در سفر قبلی هم اینجا آمده بودم. با هلی‌کوپترها از فضا، دشت حران و شهر تاریخی حران و شهر اورفا و منطقه‌ای را دیدیم که می‌گویند، حضرت ابراهیم در آنجا در آتش انداخته شده است. اورفا نسبت به پنج سال قبل، خیلی رشد کرده است. در محل سد بزرگ آتاتورک فرود آمدیم. ابتدا فیلمی از آثار طرح گاپ را دیدیم و سپس توضیحات مسئولان را شنیدیم. طرح گاپ به منظور مهار آب‌های دجله و فرات و توسعه نُه استان جنوب‌شرقی ترکیه طراحی شده که قرار است 32 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شود که تاکنون 12 میلیارد دلار انجام شده است.
سد آتاتورک با 48 میلیارد مترمکعب آب و 4/2 هزار مگاوات برق و یک میلیون هکتار آبیاری بخشی از آن است؛ انصافاً کار مهمی است. سئوالاتی‌کردم و چند کلمه هم صحبت تحسین‌آمیز نمودم[3]. هدیه‌ای دادند [= یک‌دست عبا و یک سینی]. رفتیم نیروگاه سد را هم دیدیم. هنوز هم هزار متر در ثانیه، آب به‌سوی سوریه عبور می‌کند که خیلی عظیم است؛ نباید سوریه نگران باشد که هست. به‌سوی فرودگاه پرواز کردیم. در مسیر، مزارع پسته در دشت میناقلی اورفا و نیز خروجی دو تونل عظیم انتقال آب از دریاچه به پشت حران و... را دیدیم.
از فرودگاه، آقای دمیرل به‌سوی آنکارا و من و همراهان به‌سوی ازمیر پرواز کردیم. در مسیر استراحتی داشتم و با آقای ولایتی درباره انتخابات صحبت کردیم؛ گفت از طرف دوستان آقای ناطق [نوری]، به او پیشنهاد شده که سمت معاون اولی را بپذیرد، ولی نپذیرفته است؛ چون وزارت امور خارجه را ترجیح می‌دهد.
غروب با استقبال استاندار، شهردار، نماینده شهر، وزیر مشاور و مسئولان دیگر، به ازمیر[4] رسیدیم. یکسره به هتل افس رفتیم که متعلق به سازمان بازنشستگی [ترکیه] است. بعد از استراحت و نماز و شام در همین هتل، اطلاعات زیادی از وضع استان، ضمن صرف شام و طول مسیر گرفتم. آقای دمیرل از آنکارا، تلفنی احوال‌پرسی کرد. گزارش‌ها را خواندم. عفت و بچه‌ها قبل از ما رسیده‌اند.
[1] - پروژه آناتولی جنوب شرقی (به ترکی: Güneydoğu Anadolu Projesi یا GAP )، یک پروژه توسعه چندبخشی است که شامل سدسازی گسترده در جنوب شرق آناتولی ترکیه می‌باشد و بر اساس مفهوم توسعه پایدار برای ارتقای زندگی نُه میلیون نفر (2005) ساکن این منطقه آغاز شده است. هدف اعلام شده برای این پروژه، کاهش محرومیت منطقه‌ای به‌وسیله افزایش درآمدها و استاندارد زندگی و همچنین افزایش ثبات اجتماعی و رشد اقتصادی و ایجاد شغل بویژه در مناطق روستایی می‌باشد. کل هزینه این پروژه بیش از 100 میلیارد لیره ترکیه (بر اساس نرخ سال 2017) یا حدود 32 میلیارد دلار است که یک سوم این سرمایه‌گذاری تا سال 2010 انجام شده است. این پروژه نُه استان ترکیه را دربر می‌گیرد که شامل آدیامان، باتمان، دیاربکر، غازی عنتپ، کیلیس، سیرت، شانلی‌اورفا، ماردین و شرناق می‌باشد که در حوضه رودخانه‌های فرات و دجله و در میان‌رودان شمالی قرار دارند.
[2] - رجوع‌کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های 1375»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1397.
[3] - آقای هاشمی گفت: «من یک بار دیگر هم به منطقه شما آمدم و محبت شما را دیدم. خیلی خوشحالم که باز هم شما را زیارت می‌کنم و متشکرم از این محبت‌هایی که ابراز فرمودید. از آن سفر تا به حال وضع منطقه شما تفاوت زیادی کرده است. امیدواریم با تکمیل طرح گاپ، منطقه جنوب شرقی ترکیه کاملاً آباد و مرفه شود. از برادرمان جناب آقای دمیرل تشکر می‌کنیم که فرصت این دیدار را فراهم فرمودند. ما دو کشور مسلمان ایران و ترکیه بنا داریم که با همکاری با یکدیگر، نمونه خوبی از تمدن اسلامی را در منطقه ارائه نماییم. به زودی خط لوله گاز ایران به این منطقه خواهد آمد و کمک زیادی به پیشرفت صنعتی و زندگی اینجا می‌نماید.» رجوع‌کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های 1375»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1397.
[4] - ازمیر، سومین شهر بزرگ ترکیه بعد از استانبول و آنکارا، از لحاظ بزرگی و دارای موقعیت ممتاز به عنوان شهری تجاری، صنعتی و بندری، در ساحل دریای اژه قرار دارد.