پنج‌شنبه 29 آذر 1375 //8 شعبان 1417 // 19 دسامبر 1996

ساعت هشت صبح، همراه عفت به‌سوی فرودگاه [مهرآباد] رفتیم. پس از مصاحبه‌ای با بدرقه رسمی به‌سوی آنکارا پرواز کردیم. آقایان [محسن] نوربخش، [رئیس‌کل بانک مرکزی]، [یحیی] آل‌اسحاق، [وزیر بازرگانی]، [علی‌اکبر] ولایتی، [وزیر امور خارجه]، [غلامرضا] آقازاده، [وزیر نفت]، [حسن] روحانی، [دبیر شورای‌عالی امنیت ملی]، محسن، یاسر، احمد، جمعی از نمایندگان مجلس و عفت و فاطی و فائزه و مریم و سارا همراه بودند. حدود سه ساعت در پرواز بودیم. در راه، همه وقت به مذاکره گذشت.

ساعت یازده صبح به وقت آنکارا – دوازده و نیم به وقت تهران- در فرودگاه فرود آمدیم. با شلیک 21 گلوله توپ، استقبال گرمی نمودند. آقای [سلیمان] دمیرل، [رئیس‌جمهور ترکیه] و همسرش و جمعی از وزیرانش به استقبال آمده بودند. پس از سان و اظهار «مرحبا عسکر [= سلام سرباز]» و مصافحه [= دست‌دادن] با مستقبلان، با خبرنگاران صحبت کوتاهی نمودیم^[1] و به‌سوی آنکارا حرکت کردیم.

در راه که حدود نیم‌ساعت کشید، از آقای دمیرل سؤالات زیادی از وضع ترکیه و سفرش به اروپا و آسیای میانه‌کردم. گفت دیروز بودجه 48 میلیارد دلاری ترکیه تصویب شده و برای اولین بار در سال‌های اخیر، بدون کسر بودجه بود؛ ولی عقیده نداشت که بدون کسری است و آن را صوری می‌داند! چون مقرر شده، 17 میلیارد دلارکسری را با فروش املاک دولتی تأمین‌کنند که غیرقابل‌تحقق است.

70 میلیارد دلار، قرض خارجی و به همین اندازه، قرض داخلی دارند؛ به علاوه بدهی‌های خارجی بانک‌ها و بخش خصوصی. 600 هزار دانشجو و 500 هزار معلم و 5/1 میلیون نفر کارمند دولت دارند. اقامتگاه خوبی دارند. تازه‌ساز و مجلل است. من و اعضای خانواده در آنجا هستیم. همراهان دیگر که حدود 170 نفرند، با پاسداران و خبرنگاران و خلبانان و سایر خدمه، در هتل هستند.

وزرای همراه جمع شدند. آقای [اکبر] تُرکان، [وزیر راه و ترابری] که رییس‌کمیسیون مشترک است و قبلاً برای انجام مذاکرات آمده، نتایج مذاکرات و خواسته‌های آن‌ها را گفت. آن‌ها خواستار تعادل خرید و فروش هستند که با محاسبه نفت ما عملی نیست. قرار شد بگویم، تعرفه‌ها را هماهنگ کنیم و تجارت را آزاد.

ناهار را با همراهان، دسته‌جمعی خوردیم. بعد ازکمی استراحت، برای مذاکرات در مقر آقای دمیرل، حرکت‌کردیم. ابتدا حدود یک ساعت مذاکره خصوصی داشتیم؛ بیشتر درباره همکاری و تأمین امنیت منطقه، مثل عراق، آذربایجان، افغانستان، بوسنی، تاجیکستان و همکاری دو کشور و مبارزه با تروریسم من‌جمله پ.ک.ک. [حزب کارگران کردستان] که مشکل مهم آنهاست.

سپس در مذاکرات علنی، با جمعی از همراهان و وزرای آنهاکه‌آقای دمیرل و من، صحبت مفصلی درباره زمینه‌های سیاسی، امنیتی، فرهنگی و حتی تجاری همکاری و تأکید بر خط گاز، برق و راه‌آهن داشتیم^[2]. سپس هر دو نفرمان برای خبرنگاران صحبت‌کردیم.^[3] تعداد زیادی عکاس و خبرنگار جمع شدند و سرانجام از روی نقشه، منطقه گاپ و سدها و دشت‌ها را نشان می‌داد.

به مقر رفتیم. پس از نمازمغرب، آقای [نجم‌الدین] اربکان نخست‌وزیرآمد. گرم گرفتیم مقداری برای خبرنگاران حرف‌زدیم. سپس درباره همکاری‌های ممکن مذاکره‌کردیم. مقداری ایده‌الیست [=آرمان‌گرا] است و یا هنوز خام وکم‌تجربه، ولی‌خوش‌نیت و دلسوز و مسلمان. آمار و ارقام را دقیق نمی‌داند.

سپس خانم [تانسو] چیللر، نخست‌وزیرسابق و وزیر امور خارجه فعلی در دولت ائتلافی آمد. تازه از سفر روسیه برگشته است. نتایج سفرش را تعریف کرد؛ من‌جمله موفقیت در جلب‌نظر روس‌ها درباره عراق و آذربایجان که به نظرم خوش‌خیالی‌آمد. ایشان هم آدم ساده‌ای به نظر می‌رسد.

برای مراسم شام رفتیم. با همه میهمان‌ها مصافحه کردیم. بعد از سخنرانی دمیرل و من، شام خوردیم؛ خوشمزه بود. به مقر آمدیم. خاطرات را نوشتم و مقداری تلویزیون تماشا کردم. ده‌ها کانال دارند. عفت و بچه‌ها هم برای خودشان برنامه داشته‌اند.