سه‌شنبه 7 فروردین 1375 | 6 ذیقعده 1416 26 مارس 1996

اول وقت به مراسم شروع درختکاری طرح دو هزار هکتار نخل‌کاری متعلق به سازمان ارگ جدید رفتیم. نخلی کاشتم و از نخل‌های مجاور و یونجه‌زار و چاه آب بازدیدکردیم. سپس برای بازدید طرح آبخیزداری در دست اجرای جهادسازندگی که به صورت آبخوان‌داری اجرا می‌شود، به محل رودخانه آب باریک در منطقه ریگان نرماشیر پروازکردیم. توضیحات شنیدیم؛ به نظرم جالب آمد. شیوه جدیدی است که از استرالیا الهام گرفته‌اند، ولی به خاطر داشتن طبیعت مناسب‌تر، وضعمان از آنها بهتر است و نمونه خوب در فسای شیراز، توسط مهندس [سیدآهنگ] کوثر، به نام طرح کوثر^[1] در 1300 هکتار اجرا شده که نتایج درخشانی دارد. شیوه آن هم چنین است: در مصب^[2] رودخانه‌هایی که آبرفت‌های دانه‌درشت با عمق مناسب وجود دارد، با پخش سیلاب در مناطق بالادست، آب‌ها به زیرزمین نفوذ می‌کند و ذخیره می‌شود و باعث غنای قنات‌ها و چاه‌های منطقه و جنگل‌های منطقه تزریق آب می‌شود.

گفتند با این روش، در ایران در مناطق شناسایی شده، می‌توانیم 14 میلیون هکتار را تحت پوشش قرار دهیم که هشت میلیون هکتار زمین زراعی جدید به دست می‌آید و در همان منطقه گفتند، 20 هزار هکتار جنگل و 40 هزار هکتار زمین زراعی جدید، با مهار 350 میلیون متر مکعب آب به دست می‌آید که خیلی عظیم است و هزینه طرح هم در مقایسه با سدها کم است.

از نمایشگاه‌شان بازدید و توضیحات مهندسان و آقای [غلامرضا] فروزش، [وزیر جهاد سازندگی] را شنیدیم. در فضایل طرح و تشویق‌شان سخنرانی کردم.^[3] سپس در میان روستاییان اطراف که با طبل و دُنبک در اطراف خیمه جمع شده بودند، صحبت کردم و ثمرات طرح را برایشان گفتم و از سنگ نبشته طرح، پرده‌برداری کردم و نمونه‌های اجرا شده را دیدم.

سپس با هلی‌کوپترها به طرف جازموریان پرواز کردیم. در راه آقای سردار [قاسم] سلیمانی، فرمانده لشکر 41 ثارالله، توضیحات خوبی داد. اطلاعاتش از استاندار که همراه ما بود، بیشتر است؛ چون محلی و باهوش است. از رودخانه‌های شور و آغین و هلیل‌رود و دریاچه جازموریان گذشتیم. چندین مقر ایل‌های عشایر را با کپرها و چادرها دیدیم. برای اولین بار است که جازموریان را می‌بینم. فصل پُرآبی است و به خاطر باران فراوان امسال، خیلی پُرآب‌تر است و علوفه‌ها در بخشی از آن به چشم می‌خورد.

در منطقه صولان، در بخش قلعه‌گنج کهنوج فرود آمدیم. عشایر اطراف، اجتماع عظیمی داشتند. در مراسم آقایان [غلامرضا] فروزش، [قاسم] سلیمانی و مسئول کشاورزی، توضیحات خوبی از طرح عمرانی منطقه دادند. با حفر و تجهیز حدود ششصد چاه عمیق در منطقه کهنوج و جیرفت و واگذاری مجانی آنها به عشایر، برنامه اسکان و سامان‌دهی عشایر اجرا می‌شود. به هر خانوار حدود هشت هکتار زمین و یک دوازدهم سهم موتورآبی داده می‌شود. منطقه کلات مالک، فوق‌العاده پُرآب و دارای زمین‌های خوب است.

در جمع مدیران در اهمیت کار و عمران اطراف جازموریان صحبت کردم^[4] و با استماع اظهارات مدیرآموزش عشایر، دربارة اهمیت باسوادکردن آن‌ها و تقویت مدارس شبانه‌روزی گفتم. سپس در جمع مردم صحبت کردم؛ با توضیح اهمیت خدمات دولت، از آنها خواستم که از این فرصت استفاده کنند.^[5]

همراه مسئول عشایر، بر سر یک مزرعه و چاهی که سال گذشته تحویلشان شده بود، رفتیم. دوازده خانوار زیر خیمه‌هایی زندگی می‌کردند که تماماً از ضایعات نخلستان چوب خرما و برگ خرما، ساخته شده و با حصیرهای بافته شده از لیف خرما پوشیده شده و فرش‌شان هم حصیر است. با آب فراوان و زمین خوب فراوان، ولی چون تجربه و عشق کشاورزی ندارند، بهرة خوب نمی‌برند.

یکی از کشاورزان به نام اورمحمد آمد. موتور را روشن کرد و به سئوالات دربارة محصولات جواب داد که ناقص بود. در خیمه‌اش، از همسر و مادر و فرزندش، دربارة زندگی‌شان پرسیدم. معلوم شد گوسفند در گله دارند و از کوپن‌های دولتی، نان و قند و شکر و روغن و شیرخشک بچه‌شان داده می‌شود. نیم سکه بهار آزادی، عیدی دادم. زمان لازم است تا اینها از فرهنگ عشایری، به روستایی و کشاورزی برسند.

به مقر برگشتیم. بعد از نماز و ناهار و استراحت، شتردوانی عشایر را تماشا کردیم که با ایستادن روی شترها، آن‌ها را می‌دواندند. آقای کرمی، رییس ایل بیوت آمد و سخت ابراز ارادت کرد و خواست چند شتر و دویست هکتار زمین به من هدیه بدهد؛ فقط شتر را پذیرفتم. گفتم خودش برایم نگه‌دارد و دو نیم سکه به او هدیه کردم. به بچه‌های یک رزمنده مفقودالاثر نیز دو نیم سکه دادم.

برای شروع کار اجرایی سد نرماشیر، به سوی دره نساء در کوه‌های جبال بارز، پرواز کردیم. هلی‌کوپترها به خاطر باد تا محل نیامدند. قسمتی را با ماشین رفتیم. در محل سد، آقایان وکیلی و رشیدی توضیحات دادند. سد خاکی برای تنظیم 150 میلیون متر مکعب آب برای 9600 هکتار زمین نرماشیر، با هزینه 15 میلیارد تومان ساخته می‌شود که پیمانکار آن نیروی زمینی سپاه است. تاکنون به اسم سد نساء بود که قرار شد «نرماشیر» باشد.

صحبت دلگرم‌کننده‌ای در اهمیت مهار آب‌ها در آن منطقه کردم.^[6] سپس خودم رانندگی پاترول را به دست گرفتم و بیست کیلومتر در جاده خاکی کوهستانی تا محل هلی‌کوپترها راندم؛ با اینکه حدود بیست سال است رانندگی نکرده‌ام، خوب و باعث تعجب همراهان بود.

دره نساء در این فصل سرسبز است؛ با بوته‌های قیچ و اسکمیل و رودخانه پُرآب. یکسره به فرودگاه پرواز و در فرودگاه، مصاحبه مفصلی با صداوسیما دربارة برنامه‌های سفر داشتیم.^[7] با خداحافظی بدرقه‌کنندگان به سوی تهران پرواز کردیم.

در مسیر صحبت‌های مفیدی با آقایان [حمید] میرزاده، [رییس سازمان برنامه و بودجه] [حسین] مرعشی، [رییس دفتر رییس‌جمهور]، [محمدرضا] نعمت‌زاده، [وزیر صنایع]، [غلامرضا] فروزش، [وزیر جهادسازندگی] و [محمدباقر] قالیباف، [فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا (ص)] داشتیم. ساعت هشت شب به تهران رسیدیم. اکنون در ساعت ده شب، از نوشتن چندین صفحه خاطرات فارغ شده‌ام و شام هم که محافظان درست‌کرده بودند، صرف شده است. فائزه هم به شمال رفته و بچه‌های دیگر هم در سفرند و من تنهایم. گفتم تلفن عفت را در لندن بگیرند که از وضعش و نتیجه معالجه‌اش مطلع شوم.