خاطرات روزانه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی؛ سال1371؛ کتاب رونق سازندگی
شنبه 26 دی 1371/ 22 رجب 1413 / / 16 ژانویه 1993
بعد از نماز گزارش‌ها را خواندم. پس از صبحانه، با هلی‌کوپترها به سوی قرارگاه عملیاتی کویرزدایی در منطقه آواره اردستان پرواز کردیم؛ برخلاف دیروز هوا مساعد بود. پس از نزدیک یک ساعت پرواز کنار قرارگاه فرود آمدیم. در ارتفاعات برف نازکی نشسته بود.
در قرارگاه که از سنگرهای بتونی زمان جنگ بر پاشده بود، مدیرکل [جهادسازندگی] استان و آقای [غلامرضا] فروزش، [وزیر جهاد سازندگی] توضیح دادند و گفتند برنامه کویرزدایی برای اصفهان، یک میلیون و دویست هزار هکتار، در مدت پنج سال است.
سپس در جمع نیروها که عمدتاً از بچه‌های حزب‌اللهی و بسیجی بودند، سخنرانی تشویق‌آمیزی کردم.[1] به گزارش آقای فروزش گوش دادم. نهالی غرس کردم. با ماشین‌ها به سوی روستای امیرآباد حرکت کردیم. در راه از مراتع خوبی که در سال‌های گذشته از گونه‌های تاغ و اسفناج وحشی ایجاد شده گذشتیم و مدیر مربوط توضیح داد. مطمئن شدیم که طرح کویرزدایی‌مان می‌تواند موفق باشد.
اهالی روستای جلال‌آباد در کنار جاده با اسفند و شعار منتظرمان بودند. توقف کردیم. احوالشان را پرسیدم. ده کوچکی با ده خانوار در کویر است که یک مدرسه با فقط هشت شاگرد دارد. هدیه‌ای به خانواده شهیدشان دادم. گفتند چاه عمیقی حفر کرده‌اند و موتور خواستند.
به روستای امیرآباد رفتیم. جمعیت انبوهی از زواره و روستاهای اطراف که در آنجا جمع بودند، به‌گرمی از ما استقبال کردند. در میان آنها رفتم و محبت کردم. امام‌جمعه اردستان و [سیدیوسف طباطبایی‌نژاد]، نماینده مجلس و یکی از مردم خیرمقدم گفتند و خواسته‌ها را مطرح کردند. پدر شهیدی، شعری که خودش در مدح من سروده بود، خواند.[2] برای آنها صحبت دلگرم‌کننده‌ای کردم و وعده دادم که به‌زودی آب از اصفهان با لوله به منطقه آنها برسانیم. از مردم خواستم که در کویرزدایی همکاری کنند.[3] معلوم شد اکثر روستاها که در گذشته به خاطر طوفان‌های شن، تخریب و تخلیه شده بود، بعد از اجرای چندین ساله کویرزدایی، دوباره احیا شده است. آقایان فروزش و امینی را به نمایندگی به اردستان و نطنز فرستادم.
به سوی نایین پرواز کردیم. ساعت یازده و ربع وارد نایین شدیم. اجتماع عظیم و بی‌سابقه‌ای منتظر ما بود؛ مردم از راه‌های دور، حتی از خور و بیابانک و از انارک آمده بودند. توقع حضور این همه جمعیت را نداشتیم. خیرمقدم و طرح خواسته‌ها توسط امام جمعه و نماینده مجلس گفته شد. دانش‌آموزان، سرود با حالی اجرا نمودند و من صحبت دلگرم کننده‌ای کردم و قول تسریع در انتقال آب و کویرزدایی دادم.[4]
از نمایشگاه جالب فرش نایین در کنار اجتماع بازدید کردیم. یک هنرمند پیر که نود سال دارد و آقای حبیبیان که پدر قالی نایین است، با ضعف مفرط و روحیه خوب خوشامد گفت و توضیح داد. ناهار و استراحت را در فرمانداری و منزل فرماندار داشتیم. از یک آب‌انبار که شبیه آب‌انبارهای نوق خودمان است، بازدید کردیم. بزرگ‌تر از آب‌انبارهای نوق است. سپس از یک کارگاه عبابافی در محمدآباد کنار شهر بازدید کردیم. زیرزمینی به صورت غار بزرگی درست کرده‌اند که گفتند به خاطر سرد بودن در تابستان و گرم‌بودن در زمستان از زیرزمین‌ها استفاده می‌کنند؛ حدود هشت دار عبابافی داشته‌اند. دستور دادم که با کمک من، آنجا را به صورت سالن تمیز و مرتب روشنی درآورند.
به سوی جرقویه پرواز کردیم. جمعیت عظیمی از بخش جرقویه و عشایر جمع شده بودند. به‌گرمی از ما استقبال کردند. یک گله گوسفند را برای قربانی آورده بودند. فرماندار اصفهان و یکی از روحانیون خیرمقدم و خواسته‌ها را گفتند که مهمترین‌آن اجرای سریع کانال آبرسانی مهیار از زاینده رود بود. در سخنانم که بیشتر دربارة سیاست محرومیت‌زدایی بود، قبول کردم.[5]
غروب به اصفهان رسیدیم. بعد از نماز مغرب و عشا، سران ارامنه جلفا آمدند. اظهار وفاداری کردند و گزارش وضع ارامنه را دادند. تشویقشان کردم.[6] به مرکز مخابرات رفتیم. گزارش برنامه‌ها و توسعه مخابرات را دادند. تشویقشان کردم. مردم منطقه استان اطراف ساختمان اجتماع عظیمی داشتند.
به مقر جانبازان رفتیم. دلجویی کردم و به خواسته‌ها گوش دادم و برایشان صحبت تسلیت‌آمیز و دلگرم‌کننده نمودم؛[7] جلسه خوبی بود. از عملکرد بنیاد جانبازان ناراضی‌اند. در مقابل مرکز جانبازان، فواره جالب نود متری جدیدالاحداث شروع به کار کرد؛ کار خوبی است.
کشاورزان نمونه سراسر کشور آمدند. [آقای عیسی کلانتری]، وزیر کشاورزی گزارش داد. جوایزشان را دادم و با صحبت‌های مفصلی تشویقشان کردم.[8] شام را تنهایی در اتاقم خوردم. برنامه‌های فردا را مرتب کردیم. خاطرات دیروز و امروز را نوشتم. ساعت یازده و نیم شب خوابیدم.
[1] - آقای هاشمی کویر را دشمنی جدی دانست و گفت: «اگر این بلا را از خود دور نکنیم، به سمت ما پیش خواهد آمد. انسان‌ها عامل به وجود آمدن کویر هستند. شن‌زارها و کویرها، باید بار دیگر توسط خود انسان‌ها کنترل و تبدیل به مراتع سرسبز شود. در برنامه پنج‌ساله دوم، ده میلیون هکتار کویرزدایی در سطح کشور انجام خواهد شد. در آینده با از بین رفتن تمامی کویرهای کشور و ایجاد مراتع، تغییر بسیار جدی در وضعیت کشاورزی و دامداری کشور به وجود خواهد آمد. با ایجاد آثار حیات در کویرهای کشور، سرمایه نیز به سوی این مناطق سوق خواهد یافت.» رجوع کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های سال 1371»، دفترنشر معارف‌انقلاب، 1393
[2] - بخشی از شعر چنین بود:
شمس ایران، ماه رفسنجان، چراغ راه دین بحر عرفان، افتخار شیعیان، خوش آمدی
خواهم از خلاق بی‌چون تا که باشد سایه‌ات بر سر ما پایدار و جاودان، خوش آمدی
از خدا خواهد «حقیقی» طول عمر و عزتت بر سر ما پایدار و جاوادان خوش آمدی
[3] - آقای هاشمی، با ابراز خرسندی از اجرای طرح کویرزدایی در این منطقه، به طرح‌ها و پروژه‌هایی که امکان اجرای آنها در نواحی کویری وجود دارد، اشاره کرد و گفت: «ما اگر در این پنج سال، یک چهارم بیابان‌های استان اصفهان را به مرتع تبدیل کنیم، کار خیلی بزرگی کرده‌ایم؛ یعنی در طول چهار برنامه پنج‌ساله، می‌توانیم بیابان نداشته باشیم. ان شاء الله در سفر بعدی، اینجا را سرسبز و خرم و با حیات و نشاط ببینیم.» رجوع کنید ← کتاب «هاشمی‌رفسنجانی، سخنرانی‌های سال 1371»، دفترنشر معارف‌انقلاب، 1393
[4] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «منطقه محروم، کویری و پُرمشکل نایین، مردم سختکوش و مقاوم، صبور و زحمتکش را در جامعه ما دارد که با سوابق تاریخی درخشان‌شان، از هر جهت قابل احترام وعظمت اند. همه ما طلبه‌ها، بسیاری از اندوخته‌های علمی‌مان را از آیت‌الله نائینی شما داریم. نایین، پناهگاه علما در زمان ستم‌شاهی بود. امروز خیل عظیم جوان‌های ما که پا به عرضه زندگی می‌گذارند و وارد فعالیت‌های اجتماعی می‌شوند، نیاز به شغل و نیاز به مسایلی برای اعاشه دارند. صنایعی که آب کمتری را طلب می‌کند، برای این گونه مناطق انتخاب شده و شهرک صنعتی شما به زودی فعال خواهد شد.» رجوع کنید ← کتاب «هاشمی‌رفسنجانی، سخنرانی‌های سال 1371»، دفترنشر معارف‌انقلاب، 1393
[5] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «این صحنه که امروز من مشاهده کردم، در کمتر نقطه‌ای چنین وضعی را می‌شود مشاهده کرد و شاید رمز این عواطف و این حضور در صحنه، ایمان و اعتقادی باشد که مردم ما دارند. در سفرهایی که می‌روم، سعی بر این است که از مناطق محروم دیدار داشته باشم. مردم مناطق محروم از دیگران صمیمی‌ترند. در مورد احداث کانال مهیان، من امروز در میان شما مردم صمیمی و در حضور نمایندگان، به عنوان مسئول اجرایی کشور، عرض می‌کنم که از این پس سرعت اجرایی این طرح بیشتر خواهد بود و ان شاء الله شما در اسرع وقت، کانال مهیان را در خدت کشاورزی دشت جرقویه خواهید دید.» رجوع کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های سال 1371»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1393
[6] - آقای هاشمی، خطاب به جاثلیق اعظم کلیسای ارامنه گفت: «از اینکه می‌بینم بین مسلمانان و ارامنه همدلی و همکاری برقرار است، بسیار خوشحالم. شما در طول دفاع مقدّس، به طور گسترده‌ای در جبهه‌ها شرکت کردید و شهید دادید و ما از شما متشکریم. برادران ارامنه باید از ما راضی باشند و در کنار مسلمانان احساس امنیت بکنند.»
[7] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «من به حال شما غبطه می‌خورم که می‌بینم بالاترین مقام ایثار و صبر را که مخصوص اولیای خداست، نصیب شما شده که شما از عهده این نعمت برآمده‌اید و صبورانه استقامت لازم را در حد بیش از آنچه که انتظار می‌رفت، انجام دادید و من خودم را در مقابل شما، بسیار ضعیف و کوچک می‌دانم، با این توفیقی که عرض کردم.» رجوع کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های سال 1371»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1393
[8] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «شما کشاورزان تلاشگری که توفیق پیدا کردید رکورد را در تولید نیازمندی‌های مردم کشور، به دست بیاورید و نمونه‌هایی خوب از کار با ارزش تولید را در حکومت اسلامی ارائه بدهید، مایه خوشحالی و نشاط مردم می‌شوید. تک نرخی شدن ارز، نه تنها باعث ایجاد مشکل برای کشاورزی نیست، بلکه باعث رونق کشاورزی خواهد شد. ما باید محصولاتی را که استراتژیک هستند، رشد دهیم و مایلیم که کشاورزان‌مان زمین و آب و خاک‌شان را صرف آن بکنند. باید یک تضمین برایشان بگذاریم که سود معقولی برای کشاورزی باقی بماند. امیدوارم بتوانیم تا آخر برنامه دوم از هر جهت از لحاظ محصولات کشاورزی خودکفا شویم.» رجوع کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های سال 1371»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1393