خاطرات روزانه آیتالله هاشمی رفسنجانی؛ سال1371؛ کتاب رونق سازندگی
شنبه 24 مرداد 1371/ 15 صفر 1413 / / 15 آگوست 1992
بعد از نماز و استماع اخبار و صبحانه، استاندار آمد و برای صرف بعضی از هدایایی که در هرمزگان از شیوخ خلیج فارس گرفته بود، برای مصارف موردنظرش اجازه خواست. گفتم مطابق آییننامه مصوبه دولت عمل شود. مصاحبه کوتاهی در پایان سفر به همدان انجام دادم.
با هلیکوپتر از محوطه دانشگاه بوعلی به سوی زنجان پرواز کردیم. از منطقه کبوترآهنگ در شمال همدان و قیدار و خدابنده در جنوب زنجان عبور کردیم و در محل تیپ زنجان فرود آمدیم. با استقبال رسمی وارد شهر شدیم. مردم زنجان خیلی پرشور و به صورت وسیع استقبال کردند و گل زیادی در مسیر و روی ماشین ریختند؛ نمیدانستم این قدر خونگرماند.
از دانشگاه علوم پزشکی زنجان بازدید کردیم. این دانشگاه را فرد خیری ساخته و تحویل دولت داده است. به خوبی تجهیز شده و بیش از هزار دانشجو گرفته است. تجهیزات مدرن و اساتید خوب کار میکنند. بعد از بازدید، مصاحبه کوتاهی انجام دادم.
سپس به ورزشگاه رفتیم. در اجتماع بسیار عظیم مردم، امام جمعه و سرپرست استانداری خیرمقدم گفتند، گزارش دادند و خواستهها را مطرح کردند. من هم صحبت کردم.[1] به خاطر گرما و ازدحام مردم کوتاه حرف زدم.
از آنجا به محل جمعیت هلالاحمر رفتیم. هلال احمر، در مدت کوتاهی، یک مرکز فرهنگی عظیم با سالنهای وسیع و کتابخانههای بزرگ ساخته است. روحانیون شهرستان زنجان جمع شده بودند. امام جمعه و آقای [مصطفی] ناصری، نماینده شهر صحبت کردند. تقاضا داشتند که برای اصلاح وضع اقتصادیشان کمککنیم؛ فقیرند. من هم استقبال کردم. در مورد نقش مهم روحانیت در انقلاب و ضرورت تحول در سازمان و برنامه تحصیل حوزهها سخنرانی کردم.[2]
بعد از استراحت کوتاه و صرف ناهار در استانداری، ساعت چهار بعد از ظهر، برای شرکت در اجتماع خانوادههای ایثارگران به مسجد رفتیم. جلسه باحالی بود. سرود اجرا شد و دو شعر را دختر شهید و رزمندهای خواندند که خواستههای استان را نسبتاً لطیف و هنرمندانه در برداشت و در مدح من بود. سپس مسئول آزادگان صحبت کرد؛ خودش هفت سال اسیر بوده و خوب حرف زد. من هم صحبت کوتاه تشویقآمیز و دلداری دهندهای کردم.[3] خوب جلسهای بود.
با هلیکوپترها به سوی خدابنده پرواز کردیم. در شهر محروم قیدار در اجتماع بسیار باحال و عظیم مردم شرکت نمودم. کنار میدان و خیابان محل اجتماع فرود آمدیم که نیاز به رفت آمد نبود. به نظر نسبت به جاهای دیگر، اجتماعشان منظمتر و با شکوهتر بود. آقای مقدم، امامجمعه هم صحبتهای خوبی کرد. من هم مفصل دربارة برنامههای محرومیتزدایی و استعدادهای خوب منطقه صحبت کردم.[4]
منطقه بسیار مستعدی است. آب فراوان از چند رودخانه پُرآب و چشمههای بسیار زیاد دارد که در اطراف ارتفاعات میجوشند. غنی از سفرههای بیپایان آب زیرزمینی که دهها حلقه چاه هم در گذشته توسط دولت حفر شده و بهرهبرداری نمیشود. ریشه عقبافتادگی، انزوای منطقه و بنبست بودن است که با امتداد راههای موجود به همدان، بیجار و ابهر، از بنبست بیرون میآید. آقای [مسعود روغنی] زنجانی، [رئیس سازمان برنامه و بودجه] هم همراهمان بود که گفتم برای عمران سریع کمک شود.
از آنجا به سلطانیه پرواز کردیم. در کنار گنبد معروف سلطان محمد خدابنده روی چمنهای معروف و طبیعی که در افسانهها است، فرود آمدیم. مغولها با هدف استفاده کردن از این چمنها به اینجا هجوم آورده بودند.
مردم منطقه اجتماع پُرشوری داشتند. مهمترین خواسته آنها تسریع در خریدن منازلشان که در محدوده ممنوعه اطراف گنبد واقع شده و تعیین تکلیف آنها بود. وعده حل مشکل را دادم.[5] نماینده آنها هم خوب صحبت کرد. از گنبد با توضیحات کارشناسان میراث فرهنگی بازدید کردیم. گفتند در قرن هشتم بناشده و فقط سه گنبد از این نوع در دنیا هست در ایتالیا و ایاصوفیه [استانبول] و اینجا که احتمالاً اینجا اقدم است؛ گرچه آنها بزرگترند. نسبتاً خوب مانده است.
مشغول اکتشافات و ترمیم هستند. کندی بهخاطر کمی اعتبار است. قرار شد تأمین کنیم. از پلههای تنگ تا ارتفاع زیادی بالا رفتیم و اطراف گنبد گشتیم و زیرزمین را و بعضی از آثار را هم دیدیم. به زنجان برگشتیم. از فضا فرودگاه در دست احداث را بازدید کردیم. قول کمک دادم.
عصر هم مردم در خیابانها جمع شده بودند و مهربانی مینمودند. نمایندگان استان آمدند و خواستهها را گفتند. در شورای اداری استان شرکت کردیم. آقایان رازانی و عبداللهی و مدیر جهادسازندگی خواستهها و استعدادها و طرحها و نیازها را گفتند. من هم صحبت کوتاهی کردم.[6] شام صرف کردیم و سالن بسیار خوب سینمای آنجا را دیدیم. با خستگی کامل به مقر برگشتیم. مسواک زدم و استراحت کردم.
[1] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «ملت ایران مردم زنجان را بهعنوان مردمی تلاشگر، پُرکار و صمیمی میشناسند. تاکنون آزمایشی که مردم زنجان در حمایت از انقلاب اسلامی دادند، شرکت گسترده در انتخابات مجلس شورای اسلامی بود که نسبت به مناطق دیگر، آمار شرکت کنندهها بیشتر بود و این نشان میدهد که مردم زنجان از انقلاب اسلامی رضایت دارند. امروز 200 واحد صنعتی در این استان در حال فعالیت است و صنایع مهم و استراتژیک دیگری نیز در حال توسعه است. از لحاظ کشاورزی، استان زنجان به عنوان یکی از قطبهای کشاورزی کشور محسوب میشود و با توجه بهآبهای فراوان و منابع زیرزمینی این استان، سرمایهگذاری بخش خصوصی در کنار سرمایهگذاری دولتی برای استفاده از این منابع خدادادی ضروری است. مردم استان زنجان در امتحان الهی وقوع زلزله، امتحان خوبی دادند و گزارشهای بازسازی مناطق زلزله زده، پیشرفت خوبی را نشان میدهد که این پیشرفت با همبستگی مردم امکانپذیر شده است. نیروهای حزباللهی کشور، یکی از سرمایههای عظیم انقلاب هستند. نیروهای حزباللهی و امتحان داده بهویژه خانوادههای شهدا، جانبازان، آزادگان و سایر ایثارگران، باید در صحنههای اجرایی انقلاب حضور داشته باشند، بهطوری که حضور آنان در هر محلی موجب ایجاد امنیت خواهد شد. نیروهای متخصص و مجرب ایران که از متن نیروهای حزباللهی رشد یافتهاند، امروز بدنه مدیریت کشور را تشکیل میدهند و امیدوارم که این نیروها بتوانند کشور را از مراحل سخت بازسازی عبور دهند و ایران را به عنوان کشوری آباد و آزاد، متدین و انقلابی در تاریخ ثبت کنند.» رجوع کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال 1371»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1393
[2] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «به برکت راهنماییهای رهبر فقید انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی (ره)، روحانیت که در زمان رژیم منحوس پهلوی از محور بودن در جامعه خارج میشد، امروز موقعیت و جایگاه خود را در جامعه پیدا کرده و نسل امروز با روحانیتی که در آن زمان در اثر تلاش رژیم بیگانه شده بود، آشنا گردیده است. امروز مردم ما نسبت سلسله جلیله روحانیت اعتماد کامل دارند و این یکی از افتخارات بزرگ این قشر محسوب میشود و عامل وحدت ملی است. روحانیت با تحمل سختیها و مشکلات فراوان، در مجموع خیلی خوب عمل کرده و در تمام مراحل، خدمت بهاسلام و مسلمین را سرلوحه برنامه خود قرار داده است. امروز سازمان روحانیت و فقیه باید پیشتاز باشند و خود طلبهها طراح اساسی برای تحولها باشند و طلبههای جوان سازماندهی شوند و متناسب با زمان بهتحصیلات خود ادامه دهند.» رجوع کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال 1371»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1393
[3] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «ما هشت سال با دست خالی و تنها و غریب و بدون اینکه هیچ کشوری به ما کمک کند و بدون هیچ پشتیبانی بین المللی دفاع کردیم. شما خودتان در جبههها بودید، خودتان در متن این جنگ بودید و می دانید که ما چگونه میجنگیدیم و دشمن ما با چه امکاناتی به جنگ ما آمده بود. این روزها میشود که شرق و غرب از او حمایت میکردند تا بتوانند ما را از پا در بیاورند. خسارات، هزینهها، مشکلات هشت سال دفاع، عدم النفع ها، تولیدنکردنها، تعطیلی کارخانهها، فرسودگی راهها، پلها، بندرها و از دست رفتن بسیاری از صنایع، همه اینها محصول سالهای دفاع مقدس است که ارزش آن را داشت که ما همه اینها را تحمل کنیم، دشمنانمان را مأیوس کنیم و در تاریخ، یک قطعه درخشان افتخارآمیز ثبت کنیم که کردیم، ولی امروز ملت ما باید آن مشکلات ناشی از جنگ را جبران کند. امروز دولت و مجلس و رهبر شما و خود شما، همه دست اندرکارید که این مشکلات ناشی از قبل از انقلاب و دوران دفاع را پشت سر بگذاریم که این دوران سازندگی است. در این دوران، اتحاد، هوشیاری، صبر و قناعت و کار بیشتر لازم است. برای دانش آموزان و دانشجویان ما، درس خواندن بیشتر لازم است و برای استادان ما درسدادن بیشتر، لازم است. برای خانوادههای شهدا که ما مرهون ایثارگریهای آنها هستیم هم چنان حضور در صحنه، لازم است و مجموعه این سرمایهها است که به ما امید میدهد که پس از دو برنامه پنج ساله، کشوری آزاد و آباد و مستقل و اسلامی و انقلابی داشته باشیم.» رجوع کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال 1371»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1393
[4] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «در برنامههای دولت رسیدگی بهمناطق محروم و عقبافتاده و مظلوم، بهعنوان یکی از اهداف مهم و یکی از راههای اساسی رسیدن بهعدالت اجتماعی که همانا هدف و مقصد انقلاب بوده، مشخص شده است. من امیدوارم با پیگیریها و اقداماتی که در این زمینه میشود، کلمه «محروم» بهطورکلی از جغرافیای کشورمان حذف شود و تمام کشور از جمله شهرستان خدابنده در یک سطح قابل قبول از امکانات و نعمات و تسهیلات بهرهمند شود. عقبافتادگی روستاهای کشورمان، ناشی از فرهنگ منحط و ضدانسانی رژیم گذشته بوده است. همین بیسوادی و کمسوادی، درد جدی و عمده مردم است و روستاهای فاقد مدرسه، آینده بچهها را هم خراب میکند و باید گفت در جامعهای که فرزند به سن تحصیل برسد و تحصیل نکند، ننگ خانواده است. این رابطه صمیمی که امروز بین مردم و مسئولین کشور وجود دارد چیزی است که خداوند بهما هدیه کرده است و این مردم که همه چیز و بهترین عزیزان خود را برای انقلاب هدیه کردهاند، شایسته خدمت هستند و به این ایثار و فداکاری مردم، باید خیلی ارج نهاد. من وقتی شما مردم وفادار را میبینم، گویی برادران و خواهرانم را زیارت میکنم. من امروز را از روزهای خوب زندگیام بهحساب میآورم و بهخاطر توفیقی که خداوند عنایت فرمود تا در میان شما مردم خوب و صمیمی قرار بگیرم، شاکرم.» رجوع کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال 1371»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1393
[5] - آقای هاشمی خطاب به مردم سلطانیه گفت: «من همینجا، در حضور شما مردم و علما و مسئولان عرض میکنم، بقیه مبلغ زمینهای اطراف گنبد را تا آزادی کامل مردم، همین الان تعهد میکنم. شما به کسانی که مسئول اجرا هستند، فشار بیاورید، دنبال کنید که بیایند و پول را بگیرند و مردم را راحت کنند که این ناراحتی مشخص شد که یکی از مشکلات این منطقه محروم است که مردم تکلیفشان روشن شود و ساخت و ساز منطقه شکل پیدا کند. حیف است این منطقه بی نظیر در دنیا از لحاظ طبیعت و آب و هوا که در افسانههای تاریخی، حرفهای بسیار بزرگی در مورد اینجا میگفتند که مقداری از آنها هم حق است، جای بسیار خوبی است، حیف است که بلاتکلیف رها کنیم. منطقه، مسائل دیگری هم دارد که اعتباراتی برای آن درنظر گرفتیم و در این سفر هم باز اعتباراتی اضافه خواهیم کرد. امیدواریم که در مدت معقولی، کل این منطقه را از محرومیت بیرون بیاوریم و جزو مناطق برخوردار شود.» رجوع کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال 1371»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1393
[6] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «اقداماتی برای پُرکردن اوقات فراغت جوانان در دست انجام است و در این راستا شورای عالی جوانان به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است که به زودی جهت اجرا ابلاغ میشود. آییننامه تشکیل و تأسیس دانشگاههای علمیکاربردی در کنار صنایع به تصویب شورای انقلاب فرهنگی رسیده است. این یکی از تصمیمات سرنوشتساز شورای عالی انقلاب فرهنگی است و ما امیدواریم در سالهای آینده، شاهد تأسیس تعدادی از این دانشگاهها در سطح کشور باشیم. باید برای ایجاد مراکز فرهنگی، ورزشی و هنری و سرگرمیهای تفریحی سالم برای جوانان کشور کوشش بیشتری بهعمل آید. امیدواریم خواستههای شما مسئولین استان در راستای همه اقدامات برآورده شود.» رجوع کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال 1371»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1393