خاطرات روزانه / آیت‌الله هاشمی رفسنجانی/ سال 1375 / کتاب «سردار سازندگی»
محتوای نامه یلتسین در حالی که مریض بود، به هاشمی چه بود؟
دوشنبه 3 دی 1375 | 12 شعبان 1417 // 23 دسامبر 1996
در مراسم برگزاری اولین کنفرانس پژوهش فرهنگی شرکت کردم و پس از استماع گزارش آقای [مصطفی] میرسلیم، [وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی] و آقای [احمد] مسجد جامعی، [معاون فرهنگی وزیر ارشاد]، در اهمیت تحقیقات در امور دینی صحبت کردم[1] و جوایز دوازده نفر از صاحبان آثار ممتاز فرهنگی را دادم.[2] [آقای نیکلای لکشویلی]، نخست وزیر گرجستان و همراهان آمدند. مذاکرات تشریفاتی بود و مبنی بر رضایت از سطح روابط و توسعه همکاری ها و اظهار نگرانی از اعمال نفوذ روسیه در آنجا و مشکلات ناشی از فتنه آبخازیا.[3]
آقای [یوگنی] پریماکف، وزیر امورخارجه روسیه آمد. نامه آقای [بوریس] یلتسین، رئیس جمهور روسیه را آوردکه نوشته بود، همکاری بیشتر دو کشور خیلی مهم است و باید به مسائل افغانستان و تاجیکستان و خزر توجه شود. من هم از کم تحرکی روسیه در افغانستان و خزرگفتم و از سیاستشان در قره‌باغ پرسیدم و از توافق دولت و مخالفان در تاجیکستان که امروز بناست امضا بشود، ابراز رضایت کردم. او هم توجیهی برای کم تحرکی داشت؛ احتیاط در مورد افغانستان، به خاطر تجارب گذشته و پرهیز از جریحه‌دار شدن کشورهای اطراف خزر و گفت، آقای یلتسین امروز برای اولین بار پس از مریضی، در کاخ کرملین مستقر شده است. بر اهمیت همکاری ایران و روس تأکید شد.
عصر شورای اقتصاد، جلسه با چند مصوبه داشت. سپس شورای عالی مناطق آزاد [تجاری]، هیأت مدیره های مناطق کیش ، قشم و چابهار را تعیین کرد؛ با کمی تغییر[4]. در گزارش‌های داخلی و خارجی هنوز هم مسائل مربوط به سفرم به ترکیه گرم است.
[1] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «باید خوشحال باشیم، از اینکه متولیان امور فرهنگی، به فکر تشویق و تقدیر از تلاشگران وادی بسیار مقدس فرهنگ افتاده‌اند؛ اگرچه در گذشته نیز این تشویق‌ها و پشتیبانیها بوده، ولی ما از روشی که اکنون به‌عنوان یک فرهنگ در دنیا، با معرفی آثار ارزشمندتر و نشان دادن راه به دیگران برای انتخاب موضوعات مناسب‌تر معمول است، استفاده نمی‌کردیم. تحقیق و بررسی آثار فرهنگی، ارزش‌گذاری و دادن امتیاز یک فرهنگ است و این روش بسیار کارسازی، برای شکل گرفتن کارهای فرهنگی است که الان تعریف خیلی (Äروشنی ندارد و تقسیم‌بندی خیلی دقیق‌تر و ظریف‌تری را می‌طلبد. انقلاب فرهنگی که در ایران اتفاق افتاده، یک پدیده تازه‌ای است. ماهیت انقلاب ما اگر بخواهد تعریف شود، بیش از هر چیز فرهنگی است. ما اگر عوامل مختلف آنچه که مردم را وادار کرد، در مقابل رژیم گذشته بایستند، مجاهدت کنند و قربانی بدهند، بررسی کنیم، عامل فرهنگی، بیش از همه عوامل در تجهیز مردم مؤثر بود. آنچه که در دوره بعد از انقلاب، جامعه ما را به‌صورت بالنده و پیشرو نگه داشته است، توجه وسیع به مقوله‌های فرهنگی بوده است. البته در این بین، نکته بسیار مهم، توجه به اسلام و رجعت به فطرت انسانی و اسلامی -که هر دو تقریباً یکی است - در همه مقوله‌های فرهنگی، تأثیر بیشتری داشت.» رجوع‌کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های 1375»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1397.
[2] - دوازده پژوهشگر برجسته که از دست آقای هاشمی، جایزه دریافت کردند، عبارت بودند از آقایان مهدی محسنیان راد، ابراهیم شفیعی سروستانی، علی سادئی، احمد رجبزاده، عطاءالله مثنوی، محمود عبداللهی، جواد صفینژاد، مرتضی فرهادی، سیامک علینژاد، فریبرز خسروی، مهدی فهیمی و خانم کتایون مزداپور.
[3] - آبخازیا، نام سرزمینی است در غرب قفقاز و کرانه شرقی دریای سیاه که حدود ۲۴۲ هزار نفر جمعیت دارد. سرزمین آبخازیا در جنگی که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوری در سالهای ۱۹۹۲ و ۱۹۹۳ میلادی رخ داد، از گرجستان جدا شد و در سال ۱۹۹۹ رسماً اعلام خودمختاری کرد. مقامات آبخازیا سرانجام در سال ۲۰۰۸ میلادی با استفاده از فضای به وجود آمده پس از تهاجم ارتش گرجستان به اوستیای جنوبی و مداخله روسیه، اعلام استقلال کردند. روسیه، تنها کشوری است که جمهوری آبخازیا را به رسمیت می‌شناسد. پایتخت این کشور، بندر سوخومی است.
[4] - آقایان بهروز بوشهری، محمدتقی بانکی و علی ماهر، در سمت اعضای هیأت مدیره منطقه آزاد قشم، محمدرضا یزدانپناه فدایی، مسعود کرباسیان و چنگیز حرین، اعضای هیأت مدیره منطقه آزاد کیش و سیاوش سمیعی، اسماعیل قائم مقامی و غلامرضا انصاری، به عنوان اعضای هیأت مدیره منطقه آزاد چابهار، برگزیده شدند.