خاطرات روزانه / آیتالله هاشمی رفسنجانی/ سال 1374 / کتاب «مرد بحران ها»
یکشنبه 28 خرداد 1374 //19 محرم 1416 // 18 ژوئن 1995
در بیانیه اجلاس [گروه هفت] هالیفاکسکانادا[1]، بیانیهای دربارة ایران دادهاند که حرفهای معمولی تکرار شده است. چیز تازهای ندارد. با فشار آمریکا اقدام خنثایی شده است. به سوی فرودگاه [مهرآباد] حرکت کردیم. عفت و جمعی از زنان دوستش همراه بودند. بلافاصله به سوی تبریز پرواز کردیم. [آقایان علیمحمد بشارتی، اکبر ترکان، محمدرضا نعمتزاده، علیرضا مرندی، غلامرضا فروزش و غلامرضا شافعی]، وزیران کشور، راه و ترابری، صنایع، بهداشت، جهادسازندگی، تعاون و آقایان [حمید] میرزاده، [معاون اجرایی رئیس جمهور]، اقبالی، [سرتیم محافظین] و نمایندگان استان همراه بودند.
پس از مراسم رسمی استقبال در فرودگاه، به سوی ورزشگاه تختی حرکت کردیم. استقبال مردم بسیار عظیم بود. آقایان [علی] عبدالعلیزاده، استاندار [آذربایجانشرقی] و [محسن مجتهد] شبستری، امامجمعه که در ماشین من بودند میگفتند که خیلی وسیعتر و پرشورتر از استقبالهای گذشته است. در اثر ازدحام، شیشه کنار من شکست و کاملاً بیحفاظ شدم. نیمی از خیابانهای مسیر را پیمودیم. دیگر امکان پیش رفتن نبود. مسیر را عوض کردیم و از طریق خیابان کمربندی، خودمان را به ورزشگاه رساندیم و بعداً از مردمِ بقیه مسیر عذر خواستم.
ابتدا در اجتماع گرم و باشکوه ایثارگران مراسمی بود؛ سرود و شعار و گزارش و خیرمقدم و صحبت دلگرمکننده من برای ایثارگران.[2] به اجتماع مردم، در میدان باز استادیوم رفتیم. شکوه و فشردگی، وسعت و شور و هیجان مردم، غیرقابلتوصیف بود. امامجمعه و استاندار، خیرمقدم گرمی گفتند. جو مجلس، چیزی جز ستایش را تحمل نمیکرد و مردم برای استاندار، احساسات پُرشوری ارایه دادند. من هم سخنرانی مفصلی در عظمت و افتخارات تبریز و آذربایجان و استعدادها و برنامههای سازندگی و توسعه ایراد کردم.[3]
از آنجا برای افتتاح دانشکده نوساز دندانپزشکی رفتیم. با بودجه هفتصد میلیون تومان و پنج میلیون دلار، ظرف ده سال ساخته شده است و تجهیزات گرانقیمت و عمدتاً خارجی و بیش از حد نیاز دارد. گفتند بزرگترین واحد در نوع خود، در تمام خاورمیانه است.
برای ناهار و نماز و استراحت، به منزل آقای [مجتهد] شبستری رفتیم؛ همان منزل آقای [مسلم] ملکوتی، امام جمعه سابق است. جمعی از علما و مدیران هم بودند. بعد از استراحت، آقای [علاءالدین] بروجردی، [معاون آسیاو اقیانوسیه وزارت امورخارجه] آمد. پیامی برای رییسجمهور ترکیه گرفت و گفت، روابط رو به تیرگی میرود. راهنمایی کردم که چه بگوید. آقای شبستری آمد. گفت، ترتیبی بدهم که در شهرستانها امامجمعهها هم خیرمقدم بگویند. برای ماندن در تبریز اظهار تردید کرد؛ فعلاً به عنوان امامجمعه موقت آمده است.
برای افتتاح ساختمان جدید دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز رفتیم. جای خوبی است، با پنجاه هکتار زمین، هشتهزار متر مربع بنا و بناهای فراوان در حال توسعه و با یازده هزار دانشجو. از نمایشگاه و کلاسها بازدید کردیم. گزارش آقای [سیدجواد] انگجی، [رییس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز] و خیرمقدم آقای [عبدالله] جاسبی را شنیدیم. شعر جالبی را یک دانشجوی دختر، در توصیف برنامه سازندگی دولت من خواند. به طور کلی، محور تعریف و تمجیدها از دولت من، همین محور است و جالب است که این وضع جا افتاده است.[4]
طرح آزادراه تبریز به زنجان را با شانزده میلیارد تومان اعتبار و دویست و نود کیلومتر افتتاح کردیم. گزارش آقای ترکان و صحبت من[5] و کلنگزنی طرح انجام شد. برای بازدید طرح در دست اجرای پتروشیمی تبریز رفتیم. آقای [احمد] رهگذر، [مدیرعامل صنایع پتروشیمی] و مدیر طرح گزارش دادند. با هشتصد میلیون دلار و سیصد میلیارد ریال هزینه و دویست و پنجاه هزار تُن محصول گران قیمت، امسال راهاندازی خواهد شد. با توضیحات آقای رهگذر، با ماشین گشتی زدیم.
سپس به پالایشگاه تبریز رفتیم. با توضیحات رییس پالایشگاه، با ماشین گشتی زدیم که جالب است. به نظرم آمد که واحد باارزشی است و خوب اداره میشود؛ با اینکه پالایشگاه تبریز، در طول جنگ، 19 بار بمباران شد. سی درصد بالای ظرفیت، تولید دارد.
سپس به مرکز مخابرات رفتیم. در مراسم بهرهبرداری هشتاد و سه هزار خط تلفن، تلفن سیار و دیتا شرکت کردیم. به استانداری رفتیم. بعد از کمی استراحت و نماز و مطالعه، برای شرکت در جلسه روحانیت استان، به مسجد جامع تبریز رفتیم. جمع زیادی بودند. آقای شبستری و آقای [نجف] آقازاده، رییس دادگاه انقلاب، خیرمقدم ستایشگونهای گفتند. من هم دربارة خدمات و وظایف روحانیت صحبت کردم[6]. شام را با علما خوردیم. ضمن شام، یکی از روحانیون که در جریان سربازی من در سال 1342 در پادگان باغشاه بود، کنار من نشست و کمک خواست.
ساعت یازده شب به استانداری رسیدیم. در تمام مسیرهای رفت و برگشت در شهر تبریز، مواجه با استقبال پُرشور بیبرنامه مردم بودیم. موجب تعجب همراهان است. خاطرات را نوشتم و خوابیدم.
[1] - هالیفاکس، شهری است در کانادا و از پُر ترددترین بنادر شرق آمریکای شمالی میباشد که به واسطه همجواری آن با اقیانوس اطلس، طبیعت زیبایی دارد. گروه هفت یا جی۷، نشست سران هفت کشور صنعتی است. این نشست در سال ۱۹۷۵ باحضور ششکشور آلمان، فرانسه، ایتالیا، ژاپن، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا تشکیل گردید. بعدها کانادا نیز به این گروه پیوست. پس از آن در پایان جنگ سرد در سال ۱۹۸۹ روسیه خواستار پیوستن به این گروه شد. پذیرش روسیه در این گروه تدریجی بود؛ به طوری که نُه سال بعد در سال ۱۹۹۸ این کشور به عضویت رسمی گروه درآمد و اکنون گروه هشت نامیده میشود.
[2] - آقای هاشمی، در جمع خانوادههای شهدا و ایثارگران استان اظهار داشت : «تا زمانی که انقلاب اسلامی در جامعه عزیز و با عظمت است، شما خانوادههای ایثارگران نیز عزیز و مکرم هستید. امروز همسنگران و همرزمان فرزندان شما با تمام توان راه این عزیزان را ادامه میدهند. حضور نیرومند نیروهای سپاهی و بسیجی در این مانور نشان داد که همان حماسه و شور و هیجان دوران دفاع مقدس، در میان رزمندگان و جوانان مسلمان وجود دارد.» رجوعکنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال 1374»، دفترنشر معارف انقلاب، 1396.
[3] - آقای هاشمی، خطاب بهمردم تبریز گفت: «آذربایجان برای دوستان ایران، جایگاهی عظیم و پُربرکت دارد و برای دشمنان بهعنوان منطقهای مطرح بوده که همیشه فکر میکردند، اگر بخواهند به ایران صدمه بزنند، باید ابتدا آذربایجان را از ایران جدا کنند. امروز به لحاظ شرایط خوب در منطقه و نیز وجود مردمی مستعد، مسایل آذربایجان در دولت در اولویت قرار دارد.» ایشان با اشاره به وجود شخصیتهای بزرگ فرهنگی و هنری در تاریخ آذربایجان، از این منطقه با عنوان خاستگاه افتخارآفرین نمونههای بشریت یاد کرد و گفت : «مردم آذربایجان ارثیه فرهنگی و تاریخی بزرگی را در پشت سر خود دارند و این منطقه از نظر علمای اسلامی حایز کمال اهمیت است. مقام معظم رهبری، شخصیت اول کشور، یکی از افرادی است که نمونه ایشان را در تاریخ کم داریم؛ این شخصیت از میان شما مردم آذربایجان است و بیت اجداد ایشان در تبریز از افتخارات مردم آذربایجان به شمارمیآید. وجود شخصیتهایی چون آیتالله خویی، علامه طباطبایی و علمای بزرگ قم که از آذربایجان برخاستهاند و نیز شخصیتهای ادبی چون پروین اعتصامی و شهریار و عرفای بزرگی چون شمس تبریزی، نمونههایی دیگر از افتخارات آذربایجان هستند. در فصل شهادت و جهاد نیز این خطه بزرگانی چون شهدای محراب و شهید باکری را داشته است.» آقای هاشمی، با اشاره به کارهای زیربنایی انجام شده در آذربایجان و کارهایی که در این منطقه در دست انجام است گفت : «مهار آبهای جاری، سرعت بخشیدن به گازرسانی، افزایش ظرفیت مخابراتی، ساختن بزرگراه تبریز - زنجان که از طرف دیگر بهمرز ترکیه وصل خواهد شد و سرعت بخشیدن بهروند ساخت مجتمع پتروشیمی، از جمله این طرحهاست. طرحÃ Äانتقال آب سیمینهرود به تبریز، تأمین برق مطمئن برای منطقه و ایجاد صنعت فولاد، از دیگر طرحهای منطقه است. اینها چیزهایی نیست که بخواهیم بهشما منت بگذاریم. اینها حق شماست که در رژیم ستمشاهی بهلحاظ شرایط یا تعصبات بهآنها توجه نشده بود.» رجوعکنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال 1374»، دفترنشر معارف انقلاب، 1396.
[4] - آقای هاشمی در مراسم افتتاح ساختمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز گفت: «تحصیل بیست و دو هزار دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی در استان آذربایجان شرقی، بسیار افتخارآفرین است و این رقم با تعداد دانشجویان دانشگاه دولتی برابری میکند و این حرکت، حرکت مبارکی است. کاری مثل دانشگاه آزاد اسلامی میتواند جوابگوی نیاز جوانان جامعه باشد و برتری دانشجویان پزشکی واحد تبریز، نشان دهنده کیفیت بالای تحصیل در این دانشگاه است که در عین حال مخارجی را نیز بر دوش دولت نمیگذارد. هماکنون در جامعه انواع تقاضاها و نیازها وجود دارد که باید شناخته شده و راه پاسخگویی برای آن فراهم شود و این حرکت بهطور نسبی در جامعه وجودÃ Äدارد و ما امیدواریم فارغالتحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی سازندگی و برکات را برای جامعه بهارمغان بیاورند.» رجوعکنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال 1374»، دفترنشر معارف انقلاب، 1396.
[5] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «من تبریک میگویم به آذربایجانیها و همچنین وزارت راه و ترابری که بالاخره موفق شدندکه این طرح ایدهآل راکه خیلی هم طول کشید تا کار اجرایی آن شروع بشود، شروع بکند وتشکر میکنم از بانک ملی ایران که مساعدت خوبی کرد و این سرمایهگذاریهای خوب در این آزادراهها، واقعاً برای کشور ما کهکشور بزرگ و متنوعی است و مسافرتهای زیادی هم وجود دارد، یک ضرورت اجتناب ناپذیراست. اولاً در زمان اجرا شغل زیادی را ایجاد میکند که الان نیاز کشور برای ما مهم است . ما تقریباً در این کارهایمان هیج وابستگی به ارز و امکانات خارجی نداریم و این امکاناتی که به کارگرفته میشود، الان درکشور موجود است؛ وسایل ساختمانیاش همهاش درکشوراست، باقی کارش هم و طراح و مهندسین هم همه در کشور هستند. این اشتغال واقعاً صددرصد در داخل کشور اثرش را نشان میدهد: مستقیم یا غیرمستقیم. بعد از اینکه به نتیجه برسد، صرفهجویی فراوانی ما داریم، از لحاظ برق، شاید وقت مسافرتها را نصف میکند. از لحاظ هزینه سفر هم استهلاک ماشینها را وسوخت را خیلی کم میکند و از لحاظ آسایش مردم بسیار مهم است.» رجوعکنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال 1374»، دفترنشر معارف انقلاب، 1396.
[6] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «توفیق حضور در میان جمع علما و روحانیت بزرگوار آذربایجان در تبریز، برای بنده یک فرصت باارزشی است و از لحظات خوب این مسافرت من بهحساب میآید. جلسه مطابق میل و برایÃ Äمن کاملاً مأنوس و دوستداشتنی است، بهخصوص که بسیاری از چهرهها که جزو مسنهای علما هستند. ما از دوران طلبیگیمان، خاطراتی با آنها داریم و آشنایی که دیدار آنها برای ما امروز میسر شد، من صمیمانه تشکر میکنم که شما مرحمت فرمودید و تشریف آوردید و ما را از این نعمت زیارت خودتان بهرهمند فرمودید. روحانیت انصافاً در این مقطع تاریخ، کار بسیار بزرگی را انجام داده، آنقدر بزرگ است کار که عظمتش مانع ارزیابی بوده است؛ دریای بیکرانی که خودمان نمیتوانیم، آفاق آن را درست ببینیم.» رجوعکنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال 1374»، دفترنشر معارف انقلاب، 1396.