خاطرات روزانه / آیتالله هاشمی رفسنجانی/ سال 1374 / کتاب «مرد بحران ها»
شنبه 5 اسفند 1374 //5 شوال 1416 // 24 فوریه 1996
از ساعت هفت و ربع صبح که از فرودگاه رامسر به پرواز درآمدیم. تا ساعت هفت و ربع شب که در فرودگاه مهرآباد فرود آمدیم، یکسره کار کردم؛ یا در پرواز و یا در بازدید از طرحها. از رامسر تا فرودگاهکلاله، یک ساعت و ده دقیقه در پرواز بودیم. با استقبال مسئولان و علما، با هلیکوپترها به محل سد گرکز روی رودخانه گرگانرود- در جوار روستای «عرب سورنک»- در ساحل شهر گنبد رفتیم.[1]
از نمایشگاه جالب برنامههای سدسازی و انتقال آب مازندران بازدید کردیم. در مراسم، آقای زنگنه، [وزیر نیرو] گزارش سد را داد؛ دو سد مخزنی و یک سد انحرافی و کانالها و شبکهها با اعتبار نود میلیارد ریال، برای مدت دو سال ساخته میشود که تأثیر عمده بر کشاورزی منطقه دارد. من هم در اهمیت برنامههای مهارآبها حرفزدم و اینکه اعتبارات استان مازندران از سال 1364 تاکنون، 170 برابر شده و اشاره به طرح مهم انتقال یک میلیارد مترمکعب آب از غرب و مرکز مازندران، به منطقه شرق استان نمودم.[2]
به سوی بندرگز پرواز کردیم. [آقای علیاصغر گرانمایهپور]، استاندار [مازندران] در مسیر توضیحات میداد، ولی اطلاعاتش وسیع و کامل نیست. هوای مهآلود شدید منطقه بندر، باعث شد که بیرون شهر پرواز کردیم. در آنجا پس از جواب به احساسات روستاییان که جمع شده بودند، با ماشین به شهر آمدیم. یکسره برای افتتاح به محل بندر جدیدالاحداث رفتیم. دو سال پیش که به این شهر آمدم، مردم تقاضا داشتند که بندرشان را بسازیم و باور نمیکردند، به این سرعت ساخته شود. پس از جنگ جهانی اول و تشکیل شوروی، این بندر تعطیل و منهدم شده بود.
نمایشگاهی از برنامههای بندرسازی هم داشتند که دیدیم. کمی هم دور قایقهای مستقر در بندر گشتیم. تشریح و تقاضا کردند که کانال خزینی را هم لایروبی کنیم که راهشان نزدیک شود. به مهندستُرکان، [وزیر راه و ترابری]، گفتم که اقدام کنند. در مراسم، گزارش آقای تُرکان را شنیدیم و نشان [درجه سه] خدمت را به مهندس [عبدالله] محمدهاشم، [معاون وزیر راه و ترابری] دادم و در اهمیت بنادر در خزر و بخش جنوبشرقی کشور، صحبت کردم[3].
بهسویکارخانهکشتیسازی در کنار نیروگاه نکا پروازکردیم. در مسیر از خلیج میانکاله و شبهجزیره آن بازدید نمودیم؛ فکری بهوجود آمد که دهانه خلیج را ببندیم و آن را تبدیلبه مخزنعظیم آبشیرین کنیم. از فضا، بندرامیرآباد - در دستساختمان- و راهآهن را دیدیم. پس از فرود، یدککشی که در آنجا ساخته شده است، به آب انداخته شد.
ناهار را میهمان وزارت نفت بودیم. پس از نماز به سوی سکوی ایرانخزر پروازکردیم. دکل حفاری عظیمی است. در شرکت ایرانصدرا و با همکاری فنلاند، با هزینه 73 میلیون دلار ساخته شده است؛ بهدستآوردن این تکنولوژی، باارزش است. دکل دوم را با مبلغ 55 میلیون دلار، خود شرکت نفت میخواهد بسازد. هلیکوپتر بر فراز سکو فرود آمد. ما را پیاده کرد و برای آوردن دیگران رفت. از بخشهای مختلف بازدیدکردیم و در سالن اجتماعات مراسم شرکت کردیم؛ مستقیم از شبکه سراسری سیما پخش میشد. بعد از گزارش [آقای غلامرضا آقازاده]، وزیرنفت و آقای [حجتالله]غنیمیفرد، [معاون وزیر نفت]، من در اهمیت ساخت این دکل و شرکت کشتیسازی، بعد از سالها محرومیت از این صنعت و ضرر آن و اهمیت اکتشاف منابع نفت و گاز در اینجا، صحبت کردم.[4]
به سوی محل سد پاشاکلا [= سد البرز][5] پروازکردیم. در لفور پیاده شدیم. در جمع مردمی که بناست روستاهایشان در دریاچه سد غرق شود و طرحی برای اسکان آنها و تعویض اراضی آنها اجرا خواهد شد، برای آرامشخاطرشان شرکت کردم و توضیح دادم[6].کلنگ طرحشان را زدم. به محل سد رفتیم. آقای زنگنه، [وزیر نیرو]، گزارش داد و من صحبت کوتاهی کردم[7]. هزینه سد و کانالها، حدود 25 میلیارد تومان است.کار با دو انفجار شروع شد. بعد از سانست [= غروب]، به سوی ساری پروازکردیم و از فرودگاه ساری به سوی تهران رفتیم.
[1] - سد گرکز، قدیمیترین سد استانگلستان در یک کیلومتری شمال غربی روستای گرکز واقع شده است. سد گرکز بر روی رودخانه گرگانرود بسته شده و سازه اصلی آن از نوع خاکی است. طول سد 500 متر، عرض دیواره سد در قسمت تحتانی 90 متر و در بخش فوقانی بین 10 تا 5 متر متغیر می باشد. ارتفاع سد گرکز از سطح زمین های اطراف در حدود 16 متر است. مساحت مخزن آبگیری این سد حدود 5/7 کیلومترمربع می باشد و جهت ورود آب رودخانه گرگانرود به سد از شرق به غرب است. جانمایی سد به گونهای بوده که زمینهای کشاورزی بالا دست و پایین دست از آب سد آبیاری شود.
[2] - رجوعکنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال 1374»، دفتر نشر معارف انقلاب،1396.
[3] - آقای هاشمی، به افزایش 170برابری بودجه استان مازندران در بخش آب اشاره کرد و گفت:« از کمبودهای جدی کشور این است که در استانهایی مثل مازندران که توانانی بهکارگیری 9 میلیارد مترمکعب آب در سال را دارد، محصولات کشاورزی از بیآبی لطمه ببینند. وزارت نیرو طرحی دارد که آبهای غرب و مرکز مازندران را به شرق این استان انتقال دهد. با اجرای این طرح، امکان انتقال یک میلیارد مترمکعب آب وجود دارد که در این صورت مشکل کمآبی شرق مازندران، برای همیشه برطرف خواهد شد.» رجوعکنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال 1374»، دفتر نشر معارف انقلاب،1396.
[4] - رجوعکنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال 1374»، دفتر نشر معارف انقلاب،1396.
[5] - درسال های آخر حکومت پهلوی، مطالعات اولیه و امکانسنجی احداث یک سد مخزنی بر روی رودخانه بابلرود درمنطقه بابلکنار از توابع شهرستان بابل انجام شد، اما با وقوع انقلاب اسلامی، موضوع احداث سد در متطقه لفور به فراموشی سپرده شد تا اینکه درسال 1374 دولت سازندگی، تصمیم جدی به احداث آن گرفت و با تغییر محل احداث آن از بابلکنار به منطقه لفور، دستور اجرای طرح را صادر کرد. پروژه سد پاشاکلا با این هدف که با ساخت و بهرهبرداری از آن، آب مورد نیاز 54 هزار هکتار از اراضی کشاورزی بابل، بابلسر، قائمشهر و جویبار را تأمین نماید، آغاز شد.
[6] - از اوایل دهه 70 مردم منطقه لفور، نگران وقوع اتفاق بزرگی در زندگی و سرنوشت آیندهشان بودند. آنها به دنبال این بودندکه به هر نحو ممکن، نظرات خود را به گوش مسئولین برسانند و آنها را از تصمیمشان بر احداث سد منصرف نمایند. این صحبت روزمره اهالی روستاهایی بود که زمینها وخانههایشان در آب دریاچه سد غرق میشد. مردم سیزده روستای لفور در اوج ناامیدی در منطقه دئوتک - محل احداث سد- نزدیک به چهل روز تجمع نمودند و بر خواسته خود پافشاری کردند. در نهایت، مقرر شد، همزمان باکلنگزنی پروژه سد، در همان منطقه لفور، زمینهایی را به عنوان معوض به مردم واگذار نمایند. با قبول طرح زمینهای معوض، نگرانی مردم کاهش یافت. آقای هاشمی، در همین روز مراسم کلنگزنی سد، کلنگ پروژه زمینهای معوض را هم بر زمین زد و طی سخنرانی در جمع مردم، به مقامات محلی دستور داد، همزمان با شروع ساخت سد، پروژه اسکان مردم در زمینهای معوض را نیز شروعکنند. بنا به دستورصریح آقای هاشمی، دو تابلوی بزرگ یکی در روستای میرارکلا و دیگری در شارقلت، با عنوان «محل احداث زمینها و خانهسراهای معوض» نصب و ساخت سد البرز هم شروع شد. این سد در نهایت در سال 1387 به مرحله بهره برداری رسید.
[7] - رجوعکنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال 1374»، دفتر نشر معارف انقلاب،1396.