خاطرات
  • صفحه اصلی
  • خاطرات
  • خاطرات روزانه / آیت‌الله هاشمی رفسنجانی/ سال 1374 / کتاب «مرد بحران ها»

خاطرات روزانه / آیت‌الله هاشمی رفسنجانی/ سال 1374 / کتاب «مرد بحران ها»

  • دوشنبه ۲۸ فروردین ۱۳۷۴

دوشنبه 28 فروردین  1374 //16 ذیقعده  1415       17 آوریل 1995

ساعت چهار صبح با زنگ ساعت بیدار شدیم. با عفت به فرودگاه رفتیم و پس از انجام مصاحبه کوتاهی[1]، به سوی دهلی‏نو پرواز کردیم. فائزه و اعظم [همسر محسن] و وزیران نفت، امورخارجه، ارشاد، علوم و... همراه بودند. در راه نماز صبح را خواندم و کمی هم خوابیدم و مقداری مذاکره و صرف صبحانه.

ساعت نُه‏ونیم به وقت دهلی، در فرودگاه نظامی شهر فرود آمدیم. شخص آقای [ناراسیما] رائو، نخست‏وزیر برخلاف رسم‏شان به فرودگاه آمده بود. به کاخ ریاست جمهوری رفتیم. هنگام ورود توپ ‌نواختند و تعداد زیادی اسب‌سوار ما را استقبال و همراهی کردند و بلافاصله سان و معارفه با شخصیت‌ها و همراهان بود.

محل اقامت من و عفت و بچه‌ها در همین کاخ ریاست‏جمهوری است که هفتاد سال پیش توسط انگلیسی‌ها ساخته شده و همراهان در هتل مستقر هستند. کمی استراحت کردیم. سپس به محل قبر [مهاتما]گاندی، [رهبر فقید هند] رفتیم؛ برای نثار تاج‏گل و غرس درختی و نوشتن جمله‌ای در ورقه مخصوص. جمله «خدایار» را نشان دادند و گفتند آخرین صحبت گاندی بعد از ترور است.

به کاخ برگشتیم. جلسه مذاکره با آقای شارما، رییس جمهور برگزار شد. صحبت‌ها بیشتر تاریخی و بر محور ادبیات فارسی و سوابق زبان فارسی در هند و کمی هم دربارة توسعه روابط و بیشتر ایشان صحبت کرد. پیرمرد باحال و باصفا و درعین‏حال مطلعی است.

برای ناهار به ساختمان حیدرآباد هاوس رفتیم؛ گویا در سفر قبلی همین جا  بودیم.  قبل از ناهار کمی صحبت کردیم و سپس ناهار خوردیم. بر سر میز ناهار، صحبت‌های زیاد متفرقه داشتیم. جمعی از کشمیری‌های موافق دولت را هم آورده بودند. قرارمان این بود که ما با هر دو گروه مخالف و موافق ملاقات کنیم، یا با هیچ‏کدام. اطلاعات زیادی از هند در سر میز ناهار به دست آمد.

بعد از مراجعت به مقر و کمی استراحت، برای افتتاح کنگره نهج‌البلاغه رفتیم. این کنگره را انجمن دوستی ایران به کمک سفارت ایران گرفته‌اند. صحبت‌های خوبی کردند و اکثراً استاد دانشگاه و چهره‌های علمی و ادبی بودند. من هم صحبت کردم[2] و پیام رییس‏جمهور [هند] خوانده شد که مطالب خوبی دربارة حضرت علی(ع) و نهج‌البلاغه داشت. هدایایی فرهنگی دادند.

به مقر برگشتیم. وزیر امورخارجه هند آمد. مذاکرات دربارة توسعه روابط بود.  سپس به سفارت رفتیم؛ برای مراسم شروع کار انجمن دوستی ایران و هند که بیشترشان همان افراد کنگره نهج‌البلاغه بودند. دو نفر از آنها صحبت کردند و خوب بود. سپس من دربارة سابقه طولانی زبان فارسی در هند و حاکمیت بر ادبیات و سیاست زمان خود مطالبی گفتم و از منزوی شدن آن پس از سلطه انگلیسی‌ها اظهار تأسف کردم و پیشنهادهایی برای احیای آن و آثار ایرانی و فارسی دادم.[3]

ساختمان سفارت هم جدید و جالب است. به مقر آمدیم. بعد از نماز، رییس‏جمهور آمد و پس از مقداری صحبت، به تالار پذیرایی‌شان رفتیم، در سالن بزرگی که با تصویرهای زیادی مزین بود و کلمات و اشعار فراوان به زبان فارسی داشت. مراسم معارفه و مسافحه مجدداً داشتیم. سر میز شام رفتیم. دو طرف من، رییس مجلس و رییس دیوان عالی کشور بودند و مقابلم رییس‏جمهور و نخست‏وزیر. صحبت‌های زیادی دربارة اوضاع هند داشتیم. مجموعاً مردم مهربان و افتاده و خونگرمی هستند. در سالن پیشنهاد دادیم که برای کف سالن، فرشی با تصویرهای سقف سالن، در ایران بافته شود و آقای رائو گفت، با شرکت
 ایران و هند بشود.[4]

بعد از شام به مقر آمدیم. در مسیر آقای آقازاده، [وزیر نفت]، گزارش مذاکراتش را دربارة خط لوله گاز و فروش گفت و توقع آنها برای کمک به حزب‌شان را داد. عفت و همراهان هم برگشته بودند. هوا گرم است و مرطوب.

 

 

[1] - رجوع‌کنید ←  کتاب «هاشمی‏رفسنجانی، مصاحبه‏های سال 1374»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1396.

[2] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «بدون تردید، نهج البلاغه یکی از مهم‏ترین میراث‏ تاریخی جهان بشریت است و تشکیل چنین کنگره‏هایی و دعوت از صاحب‏نظران که دربارة نهج‏البلاغه توضیح بدهند، کاری است کهÃ Äعمیقاً در خدمت بالابردن دانش، اخلاق و سعادت جامعه بشری است. در گذشته، دنیا نتوانسته علی‏بن‏ابیطالب (ع)، صاحب این مجموعه نفیس را درست بشناسد و امروز با تعالی افکار بشریت، ما باید زمینه شناخت این مرد بزرگ و مجموعه گران‏بها را فراهم کنیم. این ادعای یک روحانی شیعه نیست؛ من به‏عنوان کسی که بسیاری از کتب دینی، علمی و فلسفی دنیا را خوانده‏ام و با بسیاری از دانشمندان دنیا بحث کرده‏ام، این مطلب را در جمع شما عرض می‏کنم. وقتی‏که یک فرد مسیحی به نام جُرج‏جرداق که ‏متفکر اجتماعی است، علی‏بن‏ابیطالب را «ندای عدالت بشریت» معرفی می‏کند، قابل‏قبول است که این حرف‏ما را حمل بر تعصب و علاقه مذهبی، خطاب نکنید.» رجوع‌کنید ←  کتاب «هاشمی‏رفسنجانی، سخنرانی‌های سال 1374»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1396.

[3] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: « برای ما خیلی‏زیباست که بزرگانی مثل شما اساتید دانشگاه، دانشمندان، ادبا و علمای بزرگوار این خطه انسان‏پرور هندوستان را در یک مجموعه‏ای به نام «انجمن دوستی ایران و هند» ببینیم. این انجمن شما، کمی اندوه عمیق و تاریخی من را کم می‏کند. من تاریخ هند شما را که می‏خوانم و می‏بینم چطور با یک توطئه استعماری، سابقه طولانی زبان فارسی در این کشور، به طرف محو شدن می‏رفت، خیلی متأثر می‏شوم. یکی از ثمرات بد دوران سلطه انگلیسی‏ها بر اینجا همین است که بین زبان فارسی و عامه مردم هند فاصله انداخته است. دوران طولانی از تاریخ هندوستان، با ادبیات فارسی و میراث فرهنگی فارسی‏زبان‏ها، دوران مشعشعی بود.» رجوع‌کنید ←  کتاب «هاشمی‏رفسنجانی، سخنرانی‌های سال 1374»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1396.

[4] - آقای هاشمی، سر میز شام، نطقی ایراد کرد. در بخشی از این نطق آمده است: «مشترکات دیرینه تاریخی، فرهنگی ایران و هند و تأثیر آنها بر یکدیگر، آن‏چنان عُلقه و پیوندی بین دو ملت به‏وجود آورده است که تصور گسستن آن، دور از ذهن می باشد. این واقعیت در کنار موقعیت استراتژیک و امکانات بالفعل و بالقوه دو کشور، برخورداری از نیروی انسانی کارآمد و منابع طبیعی سرشار و داشتن اهداف و منابع مشترک در سطح منطقه و بین‏الملل، شرایط مساعدی را برای همکاری‏های همه جانبه به‏وجود آورده است. مبارزات مردم هند و دستیابی آنان به استقلال، بخش روشن و دلگرم‏کننده ای از تاریخ معاصر را به خود اختصاص داده است. نام افرادی چون مهاتما گاندی، جواهر لعل نهرو و ابوالکلام آزاد و ایستادگی آنان در مقابل استعمارگران، در خاطره مردم جهان، همیشه زنده خواهد ماند. مبارزات مردم ایران با استعمار نو، برای کسب استقلال واقعی و رهبری‏های خردمندانه و شجاعانه حضرت امام خمینی (رحمه‏الله‏علیه) که منجر به پیروزی انقلاب اسلامی ملت ایران شد، نقطه عطفی در تاریخ معاصر بشری بود و بسیاری از معادلات بین‏المللی را متحول نمود. در شرایط جدیدی که در صحنه بین المللی ایجاد شده است، همکاری‏های کشورهای جهان سوم و در حال توسعه، بیش از هر زمان دیگر ضروری به نظر می‏رسد. فعال‏نمودن جنبش غیرمتعهدها، همکاری سازمان‏ها و نهادهای منطقه‏ای از جمله مواردی است که باید به صورت جدی‏تر به آنها پرداخته شود. ما با سلطه‏جویی قدرت‏های بزرگ، مخصوصاً آمریکا و تلاش آنان برای بهره‏برداری از سازمان‏ها و مراجع بین‏المللی، برای پیشبرد مقاصد ناصواب خود مخالفیم. به نظر ما بررسی و تجدیدنظر در ساختار سازمان‏های بین‏المللی، به‏ویژه سازمان ملل، بر اساس نیازهای امروزی دنیا و حفظ حق حیات ملل مستقل، ضروری است.» رجوع‌کنید   کتاب «هاشمی‏رفسنجانی، سخنرانی‌های سال 1374»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1396.