خاطرات روزانه / آیتالله هاشمی رفسنجانی/ سال 1373 / کتاب «صبر و پیروزی»
دوشنبه 10 مرداد 1373 //22 صفر 1415 // 1 آگوست 1994
به دفترم رفتم. مصاحبهای با نشریه اطلاعات بینالمللی داشتم.[1] سپس برای سفر به بندرامام به فرودگاه رفتیم. قرار بود فردا برویم، چون روزنامهها تاریخ را نوشته بودند، به ملاحظات امنیتی تغییر وقت دادیم. نزدیک ساعت چهار رسیدیم. وزیر نفت، آقای میرزاده، آقای زنجانی، مهدی و جمعی دیگر همراه بودند. در فرودگاه استقبال رسمی بود.
پس از نماز و صرف ناهار و استراحت در مجتمع پتروشیمی [امام خمینی (ره)]، در جلسه توجیهات دربارة تاریخ و هزینهها و تولیدات و جهات فنی شرکت کردیم که جالب بود. سپس از چند واحد بازدید داشتیم. تعدادی از سُفرای خارجی هم آمده بودند. مجتمع بسیار عظیمی است؛ حتی مهمتر از فولاد مبارکه.[2] در جمع کارکنان صحبت کردم.[3]
سپس به شهر سربندر رفتیم. در اجتماع مردم صحبت کردم.[4] امامجمعه در مسیر خواستهها را مطرح کرد. با ماشین، گشتی در محوطه بندر و سیلو زدیم. بندر بسیار خلوت بود؛ فقط پنج کشتی پهلو گرفته بودند. در فرودگاه مصاحبه کردم.[5] پرواز کردیم و بعد از ساعت دوازده به خانه رسیدیم و فوراً خوابیدم.
[1] - رجوعکنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، مصاحبههای سال 1373، دفتر نشر معارف انقلاب، 1395.
[2] - این مجتمع عظیم پتروشیمی، در زمینی به مساحت حدود 270 هکتار، در 160 کیلومتری اهواز در بندر امام خمینی (ره) قراردارد. سهولت دسترسی به خوراک، سوخت و مواد اولیه استفاده از امکانات جادهای شبکه راهآهن و حمل و نقل دریایی، وجود فرودگاه، دسترسی به آب مورد نیاز، مهمتر اینکه ایجاد ارزش افزوده و جلوگیری از سوزانیده شدن گازهای همراه نفت، ویژگیهایی است که انتخاب این مکان را توجیه نمود. کارهای مقدماتی اجرای طرح مجتمع پتروشیمی ایران و ژاپن، در سال 1353 به تدریج آغاز شد. عملیات ساختمانی از سال 1355 آغاز شد، اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی متوقف گردید. در سال 1358 اقداماتی جهت شروع مجدد کارها انجام گرفت، ولی با وقوع جنگ تحمیلی و متعاقب آن خروج پیمانکاران ژاپنی از ایران، عملیات ساختمانی متوقف گردید. در دوران شکوهمند سازندگی، مذاکرات متعددی جهت ادامه و تکمیل طرح انجام شد ولی در نهایت، شریک ژاپنی به بهانه اقتصادی نبودن طرح از ادامه کار خودداری کرد. به منظور اطلاع از وضعیت مجتمع پس از 20 بمباران و حدود 11 سال توقف، بررسی فنی جامعی انجام پذیرفت. نتیجه حاکی از وارد آمدن 22 درصد خسارت به مجتمع بود. پس از انجام مطالعات اولیه، بازسازی مجتمع در آبان ماه 1368 آماده گردید. با توجه به مفارقت شرکای ژاپنی، شرکت ملی صنایع پتروشیمی با استفاده از شرکتهای صاحبنام اروپایی در صنعت پتروشیمی و کارشناسان و پیمانکاران ایرانی، این مجتمع را طی یک برنامه پنجساله و در چهار مرحله بازسازی و به بهرهبرداری رساند. واحد آروماتیک به عنوان (آخرین واحد بازسازی شده، منحصراً توسط کارشناسان و پیمانکاران ایرانی بازسازی و راه اندازی گردید و هیچ شرکت یا فرد غیرایرانی در آن نقش نداشت.
[3] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «اولاً ما باید از ژاپنیها تشکر بکنیم که به هرحال آنها باعث شدند که ما این صنعت عظیم را امروز داشته باشیم؛ گرچه کار را ناتمام گذاشتند، اما مردانه برخورد کردند. وقتی که بنا شد مفارقت بکنند، منصفانه حساب کردند و آنچه که حق جمهوری اسلامی بود، پرداختند و در ادامه کار هم به ما کمک کردند که ما کار را به خوبی پیش ببریم؛ اما تشکر واقعی از شماها است؛ نیروهای فنی و تلاشگری که کاری عظیم را در فضای یأس و ناباوری خیلیها سامان دادید. مسلماً آگاهتر از همه خود ژاپنیها بودند. آن روز به موقعیت این مجتمع بعد از جنگ آشنایی داشتند، ولی بیدلیل نبود که آنها اینجا را ترک کردند و حاضر شدند،130 میلیارد ین به ما بپردازند و خودشان را از اینجا نجات بدهند؛ چون میدیدند که جنگ و بمباران چه به سر این ثروت ملی آورده است. من بارها اینجا آمدم. هر وقت که اینجا را بمباران میکردند، من بعدش میآمدم، چون برای اینجا دلهره داشتم. از اول ما روی این مجتمع حساب میکردیم و میدیدم که عراقیها با چه حقه و کینهای، میخواهند این ثروت را از دست ما بیرون کنند. ژاپنیها به این نتیجه رسیدند که اینجا قابل بازسازی نیست و اگر بازسازی بشود، قابل بهرهگیری اقتصادی نیست و به همین دلیل، به ما پول دادند که ما رضایت بدهیم مفارقت بشود، ایران مایل نبود ژاپن جدا بشود. ما اول انقلاب، وقتی سیاست شورای انقلاب، این بود که دست خارجیها را کوتاه کنیم، ولی در شورای انقلاب ما رأی دادیم که این مجتمع به عنوان سمبل همکاری ایران و ژاپن بماند، چون همان موقع هم ارزیابی این بود که این مجتمع کار بزرگی است که ژاپنیها با ایران دارند انجام میدهند و اگر آنها میماندند، ما آنها را محترمانه نگه میداشتیم، ولی خودشان انتخاب کردند و قاعدتاً امروز پشیمانند. وقتی که میبینند که مهندسین و تکنسینها وکارگران عزیز ما، این تل انبوه مخروبههای بمباران را به یک گلستان صنعتی تبدیل کردند و صدها هکتار زمین را زیر پوشش این همه ابزار حساس و با ارزش و گرانبهای صنعتی دارند، اداره میکنند، قطعاً برایشان تصوری، غیر از تصور آن روز خواهد بود. باید اینجا هوش ایرانی و استعداد و همت نیروهای مخلص را واقعاً دید.» رجوعکنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال 1373، دفتر نشر معارف انقلاب، 1395.
[4] - رجوعکنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال 1373، دفتر نشر معارف انقلاب، 1395.
[5] - در بخشی از این مصاحبه آمده است: «امروز با افتتاح مجتمع پتروشیمی بندر امام خمینی که به حق در منطقه خاورمیانه بینظیر است، میلیونها چشم به این منطقه دوخته شده است تا نیازهای خود را از طریق این مجتمع برآورده سازند. آینده بندر امام با وجود چنین مجتمع عظیمی کاملاً روشن است و مطمئناً این شهر در آینده به یک مرکز پُررونق اقتصادی و صنعتی در کشور تبدیل خواهد شد.» رجوعکنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، مصاحبههای سال 1373، دفتر نشر معارف انقلاب، 1395.