خاطرات روزانه آیت الله هاشمی رفسنجانی / سال ۱۳۷۷ / کتاب «در جستجوی مصلحت»
روند صعودی قیمت نفت از نتایج سفر من به عربستان است.
سه‌شنبه ۴ فروردین ۱۳۷۷ // ۲۵ ذیقعده ۱۴۱۸// ۲۴ مارس ۱۹۹۸
در خبرها، مسائل روسیه مهم است. آقای [بوریس] یلتسین، رئیس‌جمهور، پس از دو هفته استراحت در نقاهتگاه در اثر کسالت، همه را غافلگیر و کابینه را منحل و نخست‌وزیر و همه وزیران را برکنار کرد[1]؛ سابقه این‌گونه حرکت‌ها را داشت، ولی نه با این وسعت. نخست‌وزیر موقت نصب کرد. گفتند سیاست‌ها عوض نشده، بلکه این اقدام به خاطر ضعف در اجرا بوده است. تفسیرها گوناگون است و باید منتظر آینده بود. مورد دیگر، سفر یازده روزه [آقای بیل کلینتون]، رئیس‌جمهور آمریکا به کشورهای آفریقایی است. [خانم هیلاری کلینتون]، همسر او و [خانم مادلین آلبرایت]، وزیر امور خارجه‌اش، سفرهای طولانی و اکثراً به همان کشورهای مورد بازدید من به آفریقا داشتند. روند صعودی قیمت نفت ادامه دارد و به چهار دلار رشد در بشکه رسیده است و تفسیرهایی، آن را از نتایج سفر من به عربستان و تصمیمات مشترک ما می‌داند.
در محافل سیاسی، بحث و تفسیر اظهارات رهبری در مشهد مطرح است. بعضی می‌گویند، تعریف سطحی رهبری در پیام نوروزی از آقای خاتمی، مقدمه‌ای بوده بر طرح مخالفت با سیاست‌های مطبوعاتی و تشنج‌زدایی با آمریکا. خواسته‌اند حساب شخص رئیس‌جمهور را از این مسائل جدا کنند و بعضی معتقدند که نحوه مصاحبه آقای خاتمی و نبودن عکس امام و رهبری در تصویر مصاحبه و تأکید بر لزوم تشنج‌زدایی، به‌منظور کسب سرمایه‌های خارجی برای حل مشکلات، باعث تصمیم رهبری به انتقاد شده است.
تا عصر به مطالعه تاریخ و گزارش‌ها گذشت. جزییات و معضلات کودتای ۱۲۹۹ سید ضیاء [طباطبایی] و رضاخان و سپس حذف سید ضیاء و تقویت رضاخان را خواندم. عصر مربی غواصی آمد و من را برای آموزش غواصی بُرد. سعید [لاهوتی، همسر فاطی] هم همراهمان بود؛ با اصرار سعید رفتیم. لباس غواصی پوشیدم. کپسول اُکسیژن به دوش کشیدم و وزنه نُه‌کیلویی به کمر بستیم. تا عمق سه متری دریا رفتیم و ساعتی غواصی کردیم؛ نشاط‌آور است. تماشای کف دریا، با ماهیان رنگارنگ و مرجان‌های متنوع، بسیار جالب بود. کمی هراس داشتم؛ به خاطر خوابی که همین امروز عصر دیده بودم. در خواب دیدم که پدرم فوت شده‌اند و گریه می‌کردیم. زیر جنازه ایشان حرکت می‌کردم و سنگینی تابوت را حس می‌کردم، ولی پس از چند دقیقه، تمرین در عمق‌ها و عادت کردن به تنفس با هوای فشرده، روحیه‌ام را عادی کرد. مربی از شجاعت و یادگیری سریع، ابراز رضایت نمود.
[1] - نخستین شکاف در اتحاد جمهوری‌های پانزده‌گانه شوروی در مارس ۱۹۹۰ با اعلام استقلال سه جمهوری لیتوانی، استونی و لتونی پدیدار شد. اتحاد جماهیر شوروی پس از استقلال این سه جمهوری کوچک می‌توانست پابرجا بماند اما شکاف بزرگ در بنیان اتحاد شوروی که به فروپاشی آن منجر شد، از تحولات داخلی بزرگترین جمهوری این اتحاد؛ یعنی روسیه آغاز گردید و آغازگر این حرکت کسی نبود جز یکی از یاران سابق گورباچف؛ بوریس یلتسین. در هشتم دسامبر ۱۹۹۱ در یک دیدار پنهانی، بوریس یلتسین، رئیس‌جمهور جمهوری شوروی فدراتیو سوسیالیستی روسیه، لئونید کراوچوک، رئیس‌جمهور جمهوری سوسیالیستی شوروی اوکراین و استانیسلاو شوشکویچ، رئیس‌جمهور جمهوری سوسیالیستی بلاروس شوروی در اقامتگاهی بسیار مجللی که برای پذیرایی از مقامات رسمی سطح بالا در جنگل‌های بلاروس بنا نهاده شده بود با یکدیگر دیدار و پیمانی را امضا کردند که بر اساس آن کشورهای مستقل همسود پدید آمدند و روسیه خود را به عنوان جانشین اتحاد جماهیر شوروی معرفی کرد.. در بیست و پنجم دسامبر، میخائیل گورباچف از سمت خود کناره‌گیری کرد و اتحاد شوروی به‌طور رسمی در ۲۵ دسامبر ۱۹۹۱ از هم پاشیده شد. یک روز پس از آن، پارلمان اتحاد جماهیر شوروی اعلامیه انحلال این کشور را تصویب کرد.